ЧIАН Чани чIалачIисса ЦIусса лу Бухсса лу НукIу заманнулсса лу
lakkumaz.narod.ru/«Оьрус мазрал ва лакку мазрал школалул словарь»

ОЬРУС МАЗРАЛ ВА ЛАККУ МАЗРАЛ ШКОЛАЛУЛ СЛОВАРЬ

ДАГЪУЧПЕДГИЗ 1958


НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ ИНСТИТУТ ШКОЛ ДАССР

РУССКО-ЛАКСКИЙ ШКОЛЬНЫЙ СЛОВАРЬ


Составитель Гаджиев Г. М.

редактор Гунашев А.

Словарь содержит 14500 слов.


ДАГУЧПЕДГИЗ — 1958 — МАХАЧКАЛА



ДАССР-данул ШКОЛАРТТАЛ НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ ИНСТИТУТ

ОЬРУС МАЗРАЛ ВА ЛАККУ МАЗРАЛ ШКОЛАЛУЛ СЛОВАРЬ


ЦачIунбувма ХIажиев XI. М.

редактор Гунашев А.

Словарьдануву буссар 14500 махъ


ДАГЪУЧПЕДГИЗ — 1958 — МАХIАЧКЪАЛА

СЛОВАРЬДАНИЯ МЮНПАТ ЛАСАВРИЛ КЬЯЙДАРДУ.



1. Махъру алфавитрал низамрай дуз бувну буссар.

2. Омонимру, яни цакуццуй кьацIлива буккайсса, цакуццуй чичайсса, амма личIи-личIисса мяънарду дусса махъру, цифралину ишара дурну, личIи-личIисса ххуттардий буллалиссар, мас.:

Коса 1. ж. хIаллу (кIиз)

Коса 2. ж. чIиникI.

3. Байбихьулийсса гьарца оьрус мукъул хъирив га гъалгъалул цумур бутIарив бусласисса ишара дурну дуссар, мас.: прил., нареч., числит., мест., предл., союз., межд., ввод. сл., в знач., сказ.

Мукъурттил хъирив бивхьусса «м» (мужской род), ж. (женский род), ср. (средний род) буквардал бусласиссар кIай махъру существительноерду (цIарду душиву).

Глаголлу дайдихьулину ккаккан бувну буссар, мас., зун, занан, дан, дитан. Гьарца глаголданул хъирив га ци формалий бивхьуну буссарив ккаккан буллалиссар, «сов.», (совершённый), «несов.», (несовершённый), «однокр.» — тIисса махъру бивхьуну буссар.

4. Мукъурттил хъирив бивхьусса «мн. нет» (множественного числа нет) тIисса мукъурттил кIа мукъул оьрус мазрай чIяру число дакъашиву бусласиссар, мас. бодрость, мн. нет.

5. Мукъурттил хъиривсса «ед. нет» (единственного числа нет) тIисса мукъурттил кIа мукъул оьрус мазрай ца число дакъашиву бусласиссар, мас. ворота ед. нет.

6. ЧIяру число аьмсса кьяйдалуцIун къадаркьусса мукъурттил чIарав гайннул чIяру числогу ккаккан дурну дуссар, мас.:

дно ср., мн. донья,

знамя ср., мн. знамёна.

7. Мукъул мяънарду дирхьуну дуссар укунсса низамрай: бакIрай гьанумур ва яла чIяруну аьркин даймий, яла архмий, хасмий ва переносный (даххана) мяъналиймий.

Гъанмий мяънарду запятая дирхьуну, личIи-личIимий ва архмий тIурча, кIунтIбу запятая ва скобкартту бивхьуну цифрардайну кунния-ку личIи байссар: 1) ...; 2) ...; 3) ...

8. Мукъурттил хъирив дирхьусса «дахх.» кусса ишаралул гай махъру дахханасса мяъналий бивхьушиву бусласиссар. [5]

9. ЛичIи-личIисса мяънардацIунсса примерду гай мяънар дал хъирив дирхьуну дуссар.

Оьрус мазрал идиомартту ромбалул хъирив дирхьуну дуссар:

грязь ж. 1) кьяркьи, гьагъ, кьюнув; 2) чапалшиву, мурдалшиву; забросать грязью — кьяркьи рищун; кьюнуравух уккан.


Список условных сокращений (шартIирайсса кутIабаврил сияхI)

вводн. сл. — вводное слово

возв. — возвратный залог

ед. нет — единственного нет

ед. ч. — единственное число

ж. — женский род

ист. — история

м. — мужской род

межд. — междометие

мест. — местоимение

мн. нет — множественного нет

мн. ч. — множественное число

нареч. — наречие

нескл. — несклоняемое

несов. — несовершенный вид глагола

однокр. — однократный вид глагола

прил. — прилагательное

см. — смотри

собир. — собирательное (существительное)

ср. — средний род

сравн. ст. — сравнительная степень

сущ. — существительное

устар. — устарелое

числ. — числительное

числ. порядк. — числительное порядковое

ОЬРУС АЛФАВИТ

А

а 1) Союз. ма (-мур, -ми) тIурча, ча. Он ушел, а я остался — та лавгунни, нама шикку ливчIунна. Мальчику пять лет, а девочке три года — оьрчIал ххюра шин хьуну дур, душнин тIурча шанна шин хьуну дур. Не я, а он — на акъарача, тари; 2) частица (парча) гьу, Пойдем гулять, а? — гьу, гайз бан гьаннув? 3) Межд. гьа! агьа! А, так это ты был! — гьа, та инаяв! А, попался! — агьа, ириврав!

абажу́р м. абажур, лампалул шар.

абза́ц м. абзац, цIусса ххуттал дайдихьу.

абрико́с м. ахъвазан.

абсолюти́зм мн. нет, м. абсолютизм, гьарца ихтияр паччахIнал кIунттихьсса паччахIлугърал низам.

абсолю́тный прил. абсолютный; 1) инкар бакъасса, мин-тин бакъасса; 2) биялсса, щаллусса.

абстра́ктный прил. абстрактный, архбувцсса; хIакьмунияту ябувцсса.

абсу́рд м. бачIвасса зад, мяъна дакъасса махъ, ласу-къасу.

аванга́рд м. авангард; 1) хьхьичIунсса кьюкьа; 2) бакIрайсса, хьхьичI нанисса кьюкьа (аьралуннаву).

ава́нс м. аванс, даву даннин бакIрайра дулайсса арцул ца бутIа.

авантю́ра ж. авантюра, тIайла дакъасса, ахир дакъасса даву, хIилла-макрулий бувсса иш.

авантюри́ст м. авантюрист, авантюра дуллалима.

ава́рия ж. авария; 1) оьзру шаву: 2) гъагьаву, зия шаву.

авиа́тор м. лехху.

авиа́ция мн. нет, ж. авиация, гьавалул флот.

аво́сь вводн. сл. балики, бучIиссар. На авось — таваккулданий, хьунхьуви тIий.

автобиогра́фия ж. автобиография, цала оьрмулия цала чивчумур.

авто́бус м. автобус, чIявусса инсантал щябикIайсса автомобиль.

автома́т м. автомат: 1) цива цуппа зун бикIайсса аппарат; 2) автомат-ттупанг, ттупанча.

автомати́ческий прил. 1) автоматсса, цира цурдасса; 2) автомат, автоматическое ружьё — автомат ттупанг. [6]

а́втор м. автор, цибунугу ца произведение чивчума, произведениелул заллу.

авторите́т м. авторитет; 1) ед. сий, хIурмат; 2) хIурмат бусса, сий дусса инсан.

авторите́тный прил. авторитет дусса, махъ бачайсса, бусравсса, вихшаласса.

автотра́нспорт м. автотранспорт, автомобильлал транспорт.

аге́нт м. агент, цумур бунугу ца учреждениелул, организациялул къуллугъ барт бигьлагьисса инсан.

аге́нство ср. агенство, центральный учреждениярттал кIанттул отделение, мукунна ку учреждениярттан цIа.

агенту́ра мн. нет, ж. агентура; 1) агентнал даву, къуллугъ; 2) агентътал; 3) хъирив бацIаву.

агита́тор м. агитатор, агитация буву.

агита́ция мн. нет, ж. агитация, партиялул ягу цамур организациялул пикрирду, политика халкьуннавух ппив баву, ми бувчIин буллалаву.

агити́ровать несов. агитировать буллан, агитация буллан.

агра́рный прил. аграрный, аьрщарал, хъунил.

агресси́вный прил. душмансса, ялун бигьлагьисса, гужрай зеххин, дугьан, чапхун дан хIарачатрайсса.

агре́ссия ж. агрессия, ялун бигьаву, ялун ххяххаву, чапхунчийшиву.

агре́ссор м. агрессор, ялун бигьлагьима, ялун ххяхлахима, чапхун дуллалима.

агрокульту́ра мн. нет, ж. агрокультура; 1) хъу дугьаву, шяраваллил хозяйство; 2) хъудугьаву ххуй дансса ишру, кьяйдарду.

агроми́нимум м. агроминимум, яла чанну дан аьркинсса агрономиялул давуртту.

агроно́м м. агроном, хъу дугьаврил элму дурккума.

агроно́мия мн. нет, ж. агронономия, шяраваллил хозяйстволул элму.

агропу́нкт м. агропункт, агрономия лахьлахьисса пункт.

адвока́т м. адвокат, судрайн гьан айсса вакил, защитник.

администрати́вный прил. административный, администрациялул.

администра́тор м. администратор, учреждениелул хъунма.

администра́ция мн. нет, ж. администрация; 1) хIукуматрал орган; 2) администрациялул къуллугьчийтал.

адмира́л м. дяъвилул флотраву яла хъунмур чин, цIа.

а́дрес м. адрес; 1) чагъарданул конвертрай, посылкалий дурсса чичру; 2) инсан ягу учреждения бусса кIану.

адреса́т м. чагъар, посылка диянтIима.

адресова́ть сов. и несов. адресрай гьан бан.

адъюта́нт м. адъютант, аьралуннал начальникнал ялув бивхьумур бартбигьайсса хIаписар.

аза́рт мн. нет, м. къиз шаву, жушравун лагаву, шавкь.

а́зимут м. азимут, нанисса чулухаллил ва северданул дянивсса мурцIу (компасрай — азимут мурцIу). [7]

азо́т мн. нет, м. азот, гьавалул бутIа, ранг ва кьанкь дакъасса газ.

азо́тистый прил. азот бусса.

а́ист м. хIажи-лаглаг.

айва́ мн. нет, ж. бигь.

а́йсберг м. микIирал зунтту (полярный хьхьирирдайсса микIирал хъунмасса парча).

акаде́мик м. 1. академик; 1) академиялул член; 2) академиялуву дуклакисса ягу га къуртал бувсса инсан.

акаде́мия ж. 2. академия; 1) элмулул яла лаваймур учреждение; 2) ку лавайми школарттан цIа.

ака́ция ж. акация, акациялул мурхь (ххуйсса кьанкь дусса кIяласса тIутIив шайсса мурхь).

акваре́ль ж. акварель; 1) щинаву дяххайсса краскартту; 2) кIай краскарттай дурсса сурат.

аква́риум м. аквариум, пюрундалил хIавз, чавахъру, ххяххияртту цала миналий кунна ядан ишла байсса.

аклиматизи́ровать сов. и несов. кIанттул хьун бан, кIанттул гьавалий аьдат бан, вардиш бан.

аклиматизи́роваться сов. и несов. кIанттул хьун, кIанттул гьавалий вардиш хьун, аьдат хьун.

аккумуля́тор м. аккумулятор, электричестволул токрал, энергиялул дуцIин дайсса прибор.

аккура́тный прил. лалавкьусса, исвагьийсса (янна, ус, м. ц.)

акроба́т м. пагьламан.

аксио́ма ж. аксиома, тIайлашиву чIалачIи бан аьркин къашайсса, ашкарасса зад.

акт м. акт; 1) даву, заву; 2) театрдануву ккаккан буллалимунил ца бутIа (пардав); 3) хьусса, бувсса зад тастикь буллалисса документ.

актёр м. актёр, артист.

акти́в м. актив, партиялул организациялул, общественный организациялул хьхьичIунсса члентал.

активи́ст м. активист, общественный давурттаву хIарачат буллай хьхьичIун ливчума.

акти́вность мн. нет, ж. активность, активнайшиву, хIарачат бушиву.

акти́вный прил. активнайсса, хIарачат бусса, итххявхсса.

актуа́льный прил. хъинну агьамсса, аьркинсса.

аку́ла ж. акула, наха, хъунмасса хьхьирил балугъ, чавахъ.

аку́стика мн. нет, ж. чIурдаяту бусаву (физикалул бутIа).

акуше́рка ж. акушерка, лагьщар.

акце́нт м. 1) ударение; 2) ударениялул лишан; 3) лугъат (чил маз цала ниттил мазрал лугъатрай бусласаву).

акы́н м. акын, халкьуннал шаэр, аьшукь (казахистаннай).

аллего́рия ж. аллегория, лувлякъулул журалий бувчIинну бувсъсса кутIасса махъ.

алле́я ж. аллея, тия ва шия мурхьру бивщусса ххуллу.

аллитера́ция ж. аллитерация, шэърилуву согласный чIурду ца куццуй бучIан бувну чичаву...

а́лчность мн. нет, ж. яиттарцIаншиву, тамахIкаршиву.

а́лый прил. яргну ятIулсса. [8]

альбо́м м. альбом, шеърирду чичайсса, суратру дишайсса лу, ягу тетрадь.

альмана́х м. альманах, журнал, личIи-личIисса чичултрал произведенияртту цачIун бувну бивщусса лу.

альпини́зм мн. нет, м. альпинизм, зунттал туризм.

а́льпы мн. ч. Альпы, Европанавусса зунттурду.

алюми́ний мн. нет, м. алюмин (кIяласса металл).

амба́р м. амбар.

а́мбра ж. аьмбра (аьтрилул кьанкь дусса масса).

амбразу́ра ж. чIалли ккутI, ттупанг, ттуп битан дурсса.

амбулато́рия ж. амбулатория, къашайшалтрах бургайсса, дарув байсса къатта.

амёба ж. амёба, хъинну чIирийсса, микIроскоправух дакъа ххалкъашайсса рухI.

аммиа́к мн. нет, м. аммиак; кьурчIисса кьанкь дусса, ранг дакъасса газ, азотрая ва водородрая хьусса.

амни́стия ж. амнистия, аьмну ялтту бучIаву, мурахас баву.

а́мпула ж. ампула, даруврал бувцIусса пюрундалил чила.

ампути́ровать сов. и несов. ка, ччан кьукьин.

амуле́т м. сававрал чагъар, гьайчали.

амуни́ция мн. нет, ж. амуниция, сурсат (аьралуннан аьркинмур, янна ярагъ бакъамур).

амфи́бия ж. амфибия 1) щинавугу, кьирийгу дулан шайсса хIайван ва ххяххия; 2) хьхьирий ва кьирий ликкан-леххан шайсса самолёт; 3) щинавух ва кьирийх дачин шайсса танка.

ана́лиз м. анализ, личIи-личIину ларсун ххал даву, хъинну куртIну хъирив лаяву, кIул даву.

анализи́ровать сов. и несов. анализ дан, хъирив лавну ххал дан.

аналоги́чный прил. лархьхьусса, мукуннасса.

анало́гия ж. аналогия, лащаву.

анархи́зм мн. нет, м. анархизм, мюршбуржуазиянал политикалул ххуллу (марксизмалин душмансса, цумур дунугу паччахIлугьрал власть ва пролетарнал диктатура кьамул къадуллалисса).

анархи́ст м. анархист, анархизмалул чулухма.

ана́рхия мн. нет, ж. анархия; 1) хIукумат дакъашиву, власть дакъашиву; 2) низам дакъашиву.

анато́мия мн. нет ж. анатомия, организмарду сакин шаврил хIакъиравусса элму.

анга́р м. ангар, самолётру ядайсса, ялув магъи дусса кIану.

анги́на ж. ангина, кьакьарттул къашайшиву.

анекдо́т м. анекдот, ляхъан бувсса чIивийсса, хъянсса бусала.

аними́зм мн. нет, м. анимизм гьарица задраву рухI дуссар тIисса аьвзал заманнул пикри.

анке́та ж. анкета, аьркинмур кIул бан, чичин дулайсса суаллал чIапIи.

анне́ксия ж. аннексия, ца билаят ягу ганил ца бутIа гужрай бувгьуну цайминнал билаятравун хIалабакьаву. [9]

аннота́ция ж. аннотация ца луттирал, хаварданул, м. ц. кутIасса мурад бусаву, чичаву.

аннули́ровать сов. и несов. аннулировать бан, лиян бан (договор, м. ц.).

анони́мный прил. цIа дакъасса, цIа къадирхьусса (аьрза, чагъар).

ано́нс м. анонс, баян баву (кино, м. ц. дикIантIишиву).

анса́мбль м. ансамбль, балайчийтурал, музыкантчийтурал, артистурал коллектив.

антагони́зм мн. нет, м. антагонизм, душманшиву, зид, энад.

анта́нта ж. антанта, капиталист паччахIлугъирттал союз (октябрь революция хьуну мукьах цаппара капиталист паччахIлугьру, союз дурну, Совет Союзрайн ххяхлай диркIссар.

антило́па ж. антилопа, бюрунттучIан гьансса хIайван (урттил).

антирелигио́зный прил. диндалийн къаршисса.

антисемити́зм мн. нет, м. антисемитизм, жугьуттияйн душманшиву.

антифаши́ст м. антифашист, фашизмалул душман, фашизмалийн къаршима.

анти́чный прил. античный, нукIузаманнул грекнал ва римуллал историялувун ва культуралувун багьлагьимур.

анто́ним м. антоним, къарщисса мяъна дусса махъ, масала: хъунмасса чIивисса, кьянкьасса-кIукIлусса.

антра́кт м. антракт; 1) бигьалаган бацIаву (театрдануву, пьесалул пардаврттал бутIрал дянив); 2) пьесалул кIива бутIул дянив бищайсса музыкалул кутIасса произведение.

антраци́т мн. нет, м. антрацит, хъуручIул хъинмур жура.

антрополо́гия мн. нет, ж. антропология, инсаннал чурх физически чулухату лахьлахьисса элму.

ао́рта ж. аорта, оьттул яла хъунмур тунну.

апати́т м. апатит, хъу аьгьу дан аьркин байсса минерал.

апа́тия ж. апатия, дакI дякъаву, дакI дуккаву.

апельси́н м. апельсин, пуртихал.

аплоди́ровать несов. хъатру ришлан, барча баншиврул (рязишиву ккаккан баншиврул).

аплодисме́нты мн. хъатру рищаву.

аппара́т м. аппарат; 1) прибор, сурат рищай аппарат; 2) учреждение; зузалт-къулугъчийтал, учреждениелул штат.

аппети́т м. иштахI (дукралух). Приятного аппетита! — бувз хьуннав! нувш хьуннав!

ар м. аьрщарал дуцин (100 квад. метр).

аргуме́нт м. далил, хIучча.

аре́на ж. арена, майдан.

аре́нда ж. аренда, ижара, чирилун.

аренда́тор м. арендатор, ижаралий ларсма, ласайма.

арендова́ть сов. и несов. ижаралий ласун (дугьан, аьрщи). [10]

арео́метр м. ареометр, хьюмушияртту дуцайсса прибор.

аре́ст м. угьаву, дуснакь аву.

арестова́ть сов. угьан, дуснакь ан.

аристокра́т м. аристократ, дворянтурал лараймур кьюкьлул инсан.

аристокра́тия мн. нет, ж. аристократия; 1) власть аваданминнахь, кьинилул заллухъруннахь дусса паччахIлугърал низам; 2) аристократътал, лавайми дворянтал.

арифме́тика мн. нет, ж. арифметика, хIисаврттал элму.

арифмо́метр м. арифмометр, хIисав дай машина.

а́рия ж. ария, музыкалухун учайсса, лахъисса макьандалийсса опералул балай.

а́рка ж. кIалан.

арка́н м. архъан.

а́рктика мн. нет, ж. арктика, дунияллул ухссавнил полярный билаят.

армя́к м. армяк, ганзсса ссакьаллатрая дурсса оьруснал хъудугьул хьхьичIарасса лаххия.

арома́т м. ххуйсса кьанкь.

арома́тный прил. ххуйсса кьанкь дусса.

арта́читься несов. тарсшиву дуллан, энад буллан, хIиркI бугьлан.

арте́рия ж. артерия; оьттул тунну, къюкIлива махъмий базурдавун оьтту биян байсса.

артиллери́ст м. ттупчи.

артилле́рия ж. 1) артиллерия, ттупру; 2) ттупчийтал, ттупчитурал часть.

архаи́зм м. архаизм, мазрава бувксса (бух хьусса) махъ, ягу калима.

архео́лог м. археолог, археологиялул учёный, специалист.

археоло́гия мн. нет, ж. архиология, яхьусса нукIузаманнул затирттах бурувгун нукIузаманнул инсантурал культура, багьу-бизу лахьлахьисса элму.

архи́в м. архив; 1) бухсса, аьркинсса документру, ишру (деларду), луттирду ябан букьайсса учреждение; 2) кIукунсса документру, деларду, м. ц.

архипела́г м. архипелаг, островирттал (жазирарттал) группа.

архите́ктор м. архитектор, къатрал, чIюлушин дайсса специалист.

архитекту́ра мн. нет, ж. архитектура, 1) къатри даврил искусство; 2) къатрал стиль, жура.

арши́н м. аьршун.

арьерга́рд м. арьергард, аьралуннал къинттуллухалу ядуллай нанисса кьюкьа.

ары́к м. арх (щин дишайсса).

аспира́нт м. аспирант, институтIу къуртал бувну учёный хьун дуклакисса, хIадур хъанахъисса инсан.

ассамбле́я м. ассамблея; 1) аьмсса собрание, пленум; 2) 1-чинма Петрдул заманнайсса бал, вечер, сухIат.

ассигна́ция ж. чагьар арцу (1769-ку шиная Аьрасатнаву занази дурсса).

ассимиля́ция ж. ассимиляция, баххана хьуну лащаву, лащан баву.

ассисте́нт м. ассистент, профессорнал, хIакиннал кумагчи. [11]

ассортиме́нт м. ассортимент, кьайлул личIи-личIисса журарду.

астро́лог м. астролог, бургьи-зурул, цIурттал, элмулуха зузима.

астроно́м м. астроном, острономиялул аьлимчу.

астроно́мия ж. астрономия, бургьи-зурул ва цIурттал элму.

асфа́льт мн. нет, м. асфальт, ххуллин, м. ц. кIанавун бутIайсса къир.

асфальти́ровать сов. и несов. асфальт бутIин.

ата́ка ж. гьужум, гьалла дурну ялун ххяххаву.

атакова́ть сов. и несов. гьужум бан, ялун ххяххаву дан.

атама́н м. атаман 1) кьюкьлул хъунама, 2) революция хьуннин хьхьичI казакнал хъунма.

атеи́ст м. атеист, аллагь акъу, аллагьнайн къавихма.

а́тлас м. атлас, картардал лу.

атла́с м. аьтIрас (сунттул янна, парча).

атле́т м. атлет, пагьливан, атлетикалув зузима (физкультуралуву).

атле́тика мн. нет, ж. атлетика, гуж ва зиранкшиву аьркинсса гимнастика, упражненияртту.

атмосфе́ра ж. атмосфера; 1) дунияллул лагмасса гьаварал къат, 2) гьава; 3) бахх: лагма-ялттусса тагьар, шартI.

а́том м. атом, материялул яла чIивимур бутIа.

атрибу́т м. атрибут; 1) аьламат; 2) апределение (грамм.).

атрофи́роваться сов. и несов. хъинну заэв хьун, гужрацIа хьун, кьакьан (диркIуссакунна хьун).

атташе́ нескл. м. атташе, посолстволул зузала, аьралуннал, м. ц. иширттал специалист-консультант.

аттеста́т м. аттестат. Аттестат зрелости — дянивсса школа къуртал баврил чагъар.

аудито́рия ж. аудитория. 1) лекцияртту буккай къатта: 2) лекциярттах вичIи дишин бавтIмий.

ау́л м. шяравалу (Кавказнаву).

афёра ж. афера, хIиллалисса иш, хъяврин баву.

афери́ст м. аферист, хIиллакар, хъяврин буву, афера дуву.

афи́ша ж. афиша, лекция, театр, доклад, м. ц. бикIантIишиву баян буллалисса чагъар.

афори́зм м. афоризм, куртIсса мяъна дусса кутIасса калима, учала.

а́хать сов. угь тIун, агь тIун.

а́хнуть сов. 1) агь учин; 2) пIярх учин дурну рищун, ттявх чин бан.

аэродро́м м. аэродром, самолетру леххайсса, ликкан дайсса майдан.

аэропо́рт м. аэропорт, хасъсса къатри дусса хъунмасса аэродром, аэропланнал ликказанну, гьавалул порт.

аэроста́т м. аэростат, гьавалул шар, инсантал щябивкIун леххайсса. [12]


Б

б частица.

ба́ба ж. 1) щарсса; 2) бахх. чIужма, ккараш-нигьаусу, снежная баба — марххалдания дурсса инсаннал сурат.

ба́бочка ж. чIимучIали.

ба́бушка ж. буттал нину ягу ниттил нину.

бага́ж мн. нет, м. 1) багаж. кьай; 2) бахх. кIулши, зад кIулшиву.

баго́р м. багор, мицIлийх муххал къармах лархсса кьазихь.

багро́вый прил. цIанну ятIулсса.

ба́за ж. база 1) гьану; 2) дяъвилул цIакьшивуртту, сурсатру бусса кIану; 3) амбарду, складру; 4) культуралул ва дуккаврил даврилсса байсса учреждение.

бази́ровать несов. гьану бизан, чул бищун.

ба́зис м. ургу базалул 1-мур мяъналух.

бай м. давлатлув (хьхьичIва дянив Азиянаву).

ба́йка мн. нет, ж. байка, паммалуя щаршсса, кIукIлусса, зулув дусса янна.

бак м. бак, хьюмушиву рутIайсса кьали, кIункIур.

бакале́я ж. бакалея, дуки-хIачIия даххайсса ттучан, бакъал ттучан.

баклажа́н м. бадиржан.

бакла́жка ж. баклажка, кIяла муххал чIирисса гьанавруту.

бактериоло́гия мн. нет, ж. бактериология, бактериярттаятусса элму.

бакте́рия ж. бактерия, микроб, микроскопрах дакъа ххалкъашайсса сагъсса организмарду.

бал м. бал, хъуннасса вечер, сувхIат.

балагу́рить несов. хъярчру, махсартту буллан.

балда́ м. балда, 1) ахIмакь, дюхъдакъу; 2) бург, хъуннасса кьютIилу.

балери́на ж. балерина, балетрал артистка, къавтIала.

бале́т м. балет, театрданул къавтIаву.

ба́лка 1. ж. чIула, мукьра хъачI дусса, уттусса.

ба́лка 2. ж. лахъисса кьакьа.

балко́н м. балкон, ларзу.

балл м. балл, 1) цумур-дунугу ца явлениелул (мас. мурчал, дуниял суккушаврил, м. ц.) дуцин; 2) дукаврил кьимат, отметка.

балла́да ж. баллада, бусала магьа (вирттавраятусса).

балла́ст мн. нет, м. гьиву, кIушиву.

балло́н м. баллон, хъуннасса, барт къумасса, цурда гьартасса пюрундалил тIахIни.

баллоти́ровать несов. 1) чIу булун; 2) цIа рищун.

баллоти́роваться несов. цува цIарищаврихун агьан.

ба́ловать несов. ттюнгъа уллан, хъиннува хъихъи ласлан.

ба́ловаться несов. тIулдакъашиву дуллан.

ба́ловаться несов. ттюнгъашиву дуллан, ттюнгъа хъанан.

бальза́м м. балзам, хъин айсса дару. [13]

бальзами́ровать несов. балзамраву дишин, аьян къаритан, кьакьан дан (жаназа).

бамбу́к м. бамбук, кIирисса билаятирттай ххяххайсса, ганзсса, кьянкьасса къамуш, чIахIа, мурхь.

бана́н м. банан, кIирисса билаятирттал нацIу ахъулсса, га ахъулсса шайсса мурхь, пальма.

ба́нда ж. банда, къачагьтурал шайка, кьюкьа.

бандеро́ль ж. бандероль 1) пучрай гьан бувсса луттирал, м. ц. задрал ялтту бахIайсса чагъар, лиссу; 2) пучрай кIукун гьан дурсса зад; 3) багьа буллушиву кIул бан кьайлуйн лачIун бувсса чагъар.

банди́т м. бандит, къачагъ.

бандити́зм м. къачагъшиву, хъямала буллалаву.

банк м. банк, хазна.

банки́р м. банкир, капиталист билаятирттай банкирал заллу.

банкро́т м. ппанккурутI хьусса, думуницIа хьусса, кIутIур, хьусса инсан.

банкро́тство ср. ппанккурут шаву, думуницIа шаву, кIутIур шаву.

бант м. бант, исвагьину бавхIусса лента, янналул лиссу.

ба́ня ж. хIаммам. Кровавая баня — къир баву, кьатI баву (инсантал). Задать баню — оьккисса дяъви, питна бан.

бараба́н м. 1) дачIу (рищайсса); 2) машинарттаву, механизмардаву вивату хавсса цилиндир; 3) вичIилул пардав.

бараба́нить несов. 1) дачIу ришлан; 2) анаварну кьутI-кьутI тIун; 3) бахх. анаварну, букъавчIинну гьалгьа тIун.

барабанщи́к м. дачIучи, дачIу рищу.

бара́к м. барак, 1) чIумуйну дурсса тIаннул къатри; 2) азарханалувусса отделение.

бара́н м. ку.

бара́нина мн. нет, ж. яттил дикI.

бара́нка ж. мяв (иникIмалия дурну шашан дурсса).

бара́хтаться несов. тия-шия бишлан, тIирчIа тIун.

ба́ржа ж. баржа, кьай духхай жами.

ба́рин м. агьа, помещик.

барито́н м. баритон, 1) адиминал балайлул дянивсса чIу; 2) музыкалул инструмент.

барка́с м. баркас; 1) хъуннасса лодка; 2) портирал чIиви жами.

баро́метр м. барометр, атмосфералул давление дуцайсса прибор.

баро́н м. барон, графнаяр ялавайсса дворяниннал цIа.

баррика́да ж. баррикада, кIичIираваллил сангар.

барс м. барс, цIиникьрал журалисса жанавар.

ба́рство мн. нет, ср. агъашиву.

барсу́к м. пурссукь (жанавар).

барха́н м. бархан, къундалул бакIу.

ба́рхат м. махмур.

барчо́нок мн. барча́та, м. (халкьуннал мазрай) бариннал оьрчI.

барчу́к м. (устар.) ургу барчо́нок. [14]

ба́рщина мн. нет, ж. бигар, раэят бу заманнай хъудугьулт помещиктурал аьрщарай цахава уква зузи баву.

ба́рыня ж. барыня, барыннал щарсса, бика.

бары́ш м. къажанжу, хайр.

ба́рышня ж. жагьилсса душ.

барье́р м. чапар, бавакъюлу.

бас м. бас; 1) яла букьвасса адиминал чIу; 2) кIа чIуний балай учайсса инсан; 3) музыкалул инструментран цIа.

басма́ч м. басмачий. Дянив Азиянаву контрреволюциялувух хIала хьусса бандит.

басма́чество мн. нет, ср. басмачшиву.

баснопи́сец м. баснярду чичу.

басносло́вный прил. бакъавсса, ккакъавксса куццуйсса.

ба́сня ж. басня 1) лувлякъу, аькьлу, насихIат бусласисса кутIасса хавар, стихотворение. Басни Крылова — Крыловлул баснярду; 2) ляхъан бувсса зад, магьа.

бассе́йн м. хIавз.

бастио́н м. бастион, къалалул бурж. цIакьшиву.

бастова́ть несов. даву кьаритан, забастовка дуллан.

батальо́н м. батальон, аьралуннал часть, полкирал ца бутIа.

батаре́я ж. батарея, 1) цаппара ттупру бусса ттупал аьралуннал ца бутIа; 2) цанницIун ца лачIун дурсса цаппара электрический элементру ягу аккумулятор.

батра́к м. батрак, къазак.

батра́чить несов. батракшиву дуллан, къазахъшиву дуллан.

ба́тюшка м. 1) ппу (хIурмат бан учайсса); 2) кашиш; 3) ихтилат буллалинахь, мачча-гъанссаннахь хIурматран учайсса цIа.

бахва́литься несов. цаятура цIарду дуллан, пахру буллан.

бахва́льство мн. нет, ср. цаятура цIарду дуллалаву, пахру буллалаву.

ба́хнуть сов. 1) пIарх учин дан; 2) рищун.

бахрома́ мн. нет, ж. чуру (лачакрал, м. ц. лагмасса).

ба́хча ж. ахъ.

баци́лла ж. бацилла, чурчий, кунмасса бактерия, микроб.

башма́к м. пашмакь.

башма́чник м. пашмакьчий.

ба́шня ж. 1) бурж (къалалул); 2) чIюй.

баю́кать несов. уххай тIун.

бая́н м. гармун.

баяни́ст м. гармунчи, гармун рищу.

бди́тельность ж. личIлулшиву, мугъаятшиву.

бди́тельный прил. личIлулсса, мугъаятсса.

бег м. лечаву.

бе́гать несов. лечлан.

бегемо́т м. бегемот, африкIанал кунцIуллаву бикIайсса хъунмасса хIайван.

бегле́ц м. лихъачу.

бе́глый прил. 1) ливхъсса; 2) анаварсса, ялттувасса.

бего́м нареч. левчуну.

беготня́ мн. нет, ж. 1) лечу-ххичу; 2) тиху-шихунай лечлачаву.

бе́гство мн. нет, ср. лихъаву.

бегу́н м. лечу, хъинну лечайсса инсан.

беда́ ж. бала, муси́ват; мн. беды, баларду, мусиватру.

бе́дность мн. нет, ж. мискиншиву.

беднота собир. ж. мискинтал, дакъулт. [15]

бе́дный прил. 1) мискинсса; 2) пакьир, язугъсса инсан.

бедня́га м. пакьир, язугъ, байчара.

бедня́к м. 1) дакъу, мискин; 2) аьрщи дакъа ивкIсса хъу дугьу.

бедо́вый прил. зиранксса, къучагъсса, журат дусса.

бедро́ мн. бёдра, ср. жира, чI. ч. жиртIурду, ганз ликри.

бе́дствие ср. бала, мусиват, афат.

бе́дствовать несов. дакъашивруву, къарциншивруву оьрму бутлан.

бедуи́н м. чулданул аьраб.

бежа́ть несов. лихъан, лечан.

бе́женец м. ливхъма.

без предлог акъа, бакъа; без ручки — кьалам бакъа; без ответа — жуав дакъа; без отца — ппу акъа.

безала́берный прил. лазикъа-лавкьусса, лази-лакьи акъасса, урувзусса.

безбо́жник м. аллагь акъу.

безболе́зненный прил. 1) инжитшиву дакъасса; 2) бахх. бигьасса, жапа бакъасса.

безбре́жный прил. дазу-зума дакъасса.

безве́стный прил. 1) хавар бакъасса, щинчIав къакIулсса; 2) ссалчIав хьхьичIун къаливчусса, машгьур акъасса.

безви́нный прил. тахсир бакъасса, бунагь бакъасса.

безвку́сный прил. 1) тIин бакъасса, дади бакъасса; 2) дакъаркьусса, бакъагьайсса куццуйсса.

безвла́стие мн. нет, ср. власть дакъашиву, бакI дакъашиву, хIала-ккалашиву.

безво́дный прил. щин дакъасса.

безвозвра́тный прил. 1) абадлий, даимну; 2) зана къадикIансса, кIура къадаенсса.

безвозду́шный прил. гьава бакъасса.

безвозме́здный прил. украсса, багьа бакъасса.

безво́льный прил. ихтияр дакъасса, бияла бакъасса.

безвре́дный прил. зарал бакъасса, зиян бакъасса.

безвре́менный прил. чIун дакъаннасса, чIун дияннинсса.

безвы́ходный прил. чарабакъасса, итххяххан къашайсса (иш, тагьар).

безгра́мотность мн. нет, ж. чичин-буккин къакIулшиву, грамота дакъашиву.

безгра́мотный прил. чичин-буккин къакIулсса, грамота дакъасса.

безграни́чный прил. 1) дазу дакъасса, дазу-зума дакъасса; 2) бахх. хIисав-сан дакъасса.

безде́йствие мн. нет, ср. 1) цичIав къадуллалаву, сукку къашаву; 2) бан багьаймур къабаву.

безде́лица ж. ссанчIав дакъасса, пиша бакъасса зад.

безде́лие мн. нет, ср. оьнашиву, цикIуй къадуллалаву.

безде́льник м. оьнасса, цикIуй къадуллалисса инсан.

безде́льничать несов. оьна занан, цикIуй даву къадуллан.

безде́тный прил. оьрчI бакъу.

бе́здна ж. 1) хъинну куртIсса кIану, куртIсса кьакьа, мурлу; 2) бахх. хIисав-сан дакъасса.

бездо́мный прил. къатта бакъу, къуш бакъу. [16]

бездо́нный прил. чIан дакъасса, хъинну куртIса.

бездоро́жье мн. нет, ср. ххуллурду бакъашиву, ливсса ххуллу.

безду́шие мн. нет, ср. рахIму бакъашиву, инсап дакъашиву.

безду́шный прил. рахIму бакъасса, инсап дакъасса.

безды́мный прил. пуркIу бакъасса.

безжа́лостный прил. инсап дакъасса, рахIму бакъасса, зулмукарсса.

безжи́зненный прил. 1) ивкIусса; 2) бахх. ссихI бакъасса, рухI дакъасса.

беззабо́тность мн. нет, ж. къайгьу бакъашиву, биччи бакъашиву.

беззаве́тный прил. дакIнийхтунусса, ччаврийсса.

беззако́ние мн. нет, ж. закон дакъашиву.

беззащи́тный прил. ка-кумаг бакъасса, аьзизсса.

безземе́льный прил. аьрщи дакъасса.

беззу́бый прил. ккарччив дакъу.

безиде́йный прил. идея дакъасса.

безли́чный прил. 1) цанна хасъсса хасият дакъасса, симан дакъасса; 2) симан, подлежащее бакъасса предложение (грамм.).

безлю́дный прил. 1) инсантал бакъасса; 2) цучIав акъасса (кIану).

безме́н м. базман, канил цинцилтту.

безме́рный прил. хъинну хъуннасса, хIат-хIисав дакъасса.

безмо́лвие мн. нет, ср. пахъ дагьаву, чIу-чIитI бакъашиву.

безмо́лвный прил. пахъ дагьсса, чIу-чIитI бакъасса, ссихI-чIитI дакъасса.

безмяте́жный прил. паракьатсса; иминсса.

безнадёжный прил. умуд, хьул бакъасса.

безнадзо́рный прил. ялув ацIу акъасса.

безнака́занный прил. танмихI къабуну ливчIсса.

безнра́вственный прил. адав дакъасса, тIул-тIавиаьт оьккисса.

безоби́дный прил. 1) зарал-зиян бакъасса, къаччан бикIан къабайсса; 2) паракьатсса, иминсса, хъинсса.

безо́блачный прил. ттуруллив дакъасса.

безобра́зие мн. нет, ср. 1) баян буршиву, оьккишиву; 2) низам дакъашиву, дучIи дакъасса къел.

безобра́зничать несов. баябуршиву дуллан, оьккину зун, аьлагъужа буллан, къалмакъал дуллан.

безобра́зный прил. 1) оьккисса, мурдалсса; 2) бахх. авур дакъасса, баябурсса, учIиакъасса.

безогово́рочный прил. мин-тин бакъасса, махъ бакъасса.

безопа́сность мн. нет, ж. 1) нигьачIаву дакъашиву; 2) паракьатшиву, иминшиву.

безопа́сный прил. 1) нигьачIаву дакъасса, нигь дакъасса; 2) паракьатсса, иминсса.

безору́жный прил. ярагъ бакъасса.

безотве́тный прил. жуав дакъасса, маз-зума дакъасса. [17]

безотве́тственность мн. нет, ж. жаваб дулаву дакъашиву.

безотве́тственный прил. жаваб къадулайсса, жаваб дулаву дакъасса.

безотчётный прил. 1) хIисав къадайсса, отчёт дакъасса, контроль бакъасса; 2) жаваб къадулайсса.

безоши́бочный прил. гьалатI бакъасса; тIайласса.

безрабо́тица мн. нет, ж. даву дакъашиву, даву дакъа-личIаву.

безрабо́тный прил. даву дакъу.

безра́достный прил. ххаришиву дакъасса.

безразли́чный прил. 1) биччи бакъасса; 2) личIи бакъасса.

безрезульта́тный прил. ссайнкIуй къабувксса, бачIвасса, тIайлабацIу къавхьусса.

безро́дный прил. 1) аслу-наслу бакъасса; 2) ватан дакъасса, цала ватан къакIулсса.

безро́потный прил. мютIийсса, ссихI-чIитI дакъасса.

безуда́рный прил. ударение дакъасса.

безу́держный прил. дайгьин-дугьан къашайсса, хьхьичIалу кьукьин къабюхъайсса.

безукори́зненный прил. аьй дадакъасса, тIалдакъасса, диялдакъашиву дакъасса.

безу́мие мн. нет, ср. аькьлу бакъашиву, авлияшиву.

безу́мный прил. 1) аькьлу бакъасса, авлиясса; 2) бахх. лап гужсса.

безупре́чный прил. аьй дакъасса, ттангъа дакъасса, тIал дакъасса, марцIсса.

безусло́вно нареч. махъбакъа, мин-тин бакъа, щак бакъа.

безуспе́шный прил. тIайлабацIу бакъасса, оьнмасса.

безу́стали нареч. уххаву дакъа, ацIаву дакъа, авчIаву дакъа.

безуте́шный прил. рахIатшиву дакъасса (дакIнин), умуд бакъасса.

безуча́стный прил. личIи бакъа, биччи бакъа уруглагисса.

безымя́нный прил. цIадакъу, цIа цурив къакIулсса.

белизна́ мн. нет, ж. кIялашиву.

бели́ла ед. нет, ж. 1) кIяласса сир (щинаву къабяххайсса); 2) кIяласса ранг, карччан, дугъанну (лажиндаравух дуккайсса).

бели́ть несов. кIяла буллан.

бе́лка ж. бюрхттукку.

беллетри́стика мн. нет, ж. беллетристика, прозалий чивчусса роман, повестру, хаварду.

белови́к м. марцIну чивчумур (канил чичру).

белогварде́ец м. кIялагвардеец (контрреволюционер).

бело́к 1. м. 1) белок, организмардал яла аьркинмур бутIа; 2) ккунукрал кIяламур.

бело́к 2. м. янил кIяламур.

белоку́рый прил. чаннасса чIарарду дусса.

белору́чка м. и ж. кIяла кару, даврин ка къащу, бавал лакьу.

белосне́жный прил. лап кIяласса, марххала кунна кIяласса.

белоэмигра́нт м. кIяла эмигрант (цамур билаятрайн ливхъсса), контрреволюционер. [18]

белу́га ж. белуга, кIяла чавахъ (хъун чавахърал ца жура). Реветь белугой — вев-гьай тIун, кьакьари ххябукканнин.

бе́лый прил. 1) кIяласса; 2) бахх. кIяла гвардеец, контрреволюционер; белый офицер — кIялагвардиянал хIаписар (контрреволюционер); белое мясо — бюрчулил ва аьнакIул дикI; средь бела дня — дядяхтта.

бельги́ец мн. бельгийцы, бельгиянал инсантал.

бельё мн. нет, ср. лултту янна.

бельмо́ ср. бурав, янил жавгьарданийсса кIяласса кIунтI.

бе́рег м. зума (хьхьирил, неххал), мн. берега́ — зумарду.

бережли́вый прил. зад ядайсса, ка дишайсса, задрал кьадру бусса.

бе́режный прил. личIлулсса, цахра аякьа дайсса, цала ялув авцIусса.

берёза ж. кIялагьи, кIялагьилул мурхь.

бере́чь несов. ядуллан, мюхчан дуллан, дуручлан.

бере́чься несов. яхъанан, уручлан, мюхъчан хъанан, личIлул хъанан.

берло́га ж. хьхьуцану.

бес м. жин, щяйтIан, илвис.

бесе́да ж. гъалгьа, ихтилат.

бесе́дка ж. беседка, багъраву бигьалаган, ихтилат буллан щябикIан бувсса, ялув магъи дусса кIану.

бесе́довать несов. ихтилат буллан, гъалгьа буллан.

бескла́ссовый прил. классру бакъасса.

бескозы́рка ж. чIаму дакъасса кьяпа, матроснал кьяпа.

бесконе́чный прил. ахир дакъасса къуртал къашайсса, дайлитIу дакъасса. Бесконечная дробь — ахир дакъасса дробь.

бесконтро́льный прил. контроль бакъасса, ялув ацIу акъасса.

бескоры́стный прил. тамахIкаршиву дакъасса, цала хайрданун къабуллалисса.

беспа́мятный прил. ччяни зад, хъама битайсса, къухънасса.

беспа́мятство мн. нет, ср. 1) цаятува цува гьаву, кIулши дуккаву; 2) чаш уккаву, хъар духхаву.

беспарти́йный прил. партиялуву акъасса.

бесперебо́йный прил. дацIаву дакъасса, дяличIаву дакъасса.

беспе́чность мн. нет, ж. къайгъу, ургъил бакъашиву.

беспе́чный прил. къайгъу бакъасса, ургъил бакъасса, биччи бакъасса.

беспла́новый прил. план дакъасса.

беспла́тный прил. украсса, арцу къадуллайсса.

беспло́дный прил. 1) оьрчI бакъасса; 2) ахъулсса къадулайсса; 3) бахх. за къашайсса, пайда бакъасса.

бесповоро́тный прил. кIура баяву дакъасса.

бесподо́бный прил. циха лавхьхьусса бакъасса, хъинну ххуйсса, ляличIисса.

беспозвоно́чный прил. бурхIал ттаркI дакъасса. [19]

беспоко́ить несов. 1) инжит уллан; 2) азурда уллан, бакI цIуцIи буллан.

беспоко́иться несов. 1) инжит хъанан; 2) азурда хъанан.

беспоко́йный прил. паракьат акъасса.

беспоко́йство мн. нет, ср. паракьат бакъашиву, гьалак буклакаву.

бесполе́зный прил. хайр бакъасса, мюнпат бакъасса, пайда бакъасса.

беспо́мощный прил. 1) заэвсса, кумаг бакъасса; 2) бюхъу бакъу, бажар бакъу, гьунар бакъу.

беспоря́док м. низам дакъашиву, хIала-ккалашиву.

беспоря́дочный прил. низам дакъасса, хIала-ккаласса, лази къалавкьусса.

беспоща́дный прил. рахIму бакъасса, инсап дакъасса.

беспра́вие мн. нет, ср. 1) закон дакъашиву; 2) ихтияр дакъашиву.

беспра́вный прил. ихтияр дакъасса.

беспреде́льный прил. дазу-зума дакъасса, хIат-хIисав дакъасса.

беспрекосло́вный прил. мин-тин бакъасса, зума ахъаву дакъасса, махъ бакъасса.

беспрепя́тственный прил. манщеъ дакъасса, хьхьичIун дагьайсса за дакъасса, дайшишру дакъасса.

беспреры́вный прил. дацIаву дакъасса, кьадагьаву дакъасса.

беспризо́рный прил. ургала акъасса, заллу акъасса.

бесприме́рный прил. цин лархьхьусса цамур дакъасса, ляличIисса.

беспринци́пный прил. принцип дакъасса, цаний къаацIайсса.

беспристра́стный прил. тIайласса, щилчIав чул къабугьлагьисса.

беспричи́нный прил. савав дакъасса, багьана бакъасса.

беспро́волочный прил. муххал ххал дакъасса, масала радио ва м. ц.

беспро́игрышный прил. дукъарххуну къаличIайсса.

беспросве́тный прил. 1) хъисчани бакъасса, хъинну цIансса; 2) бахх. ххаришиву дакъасса, пашмансса.

беспроце́нтный прил. процент бакъасса.

беспу́тный прил. ххуллува ливчусса, адаврава увксса, ливсса.

бессвя́зный прил. бахIаву дакъасса, бакI-магъ дакъасса, бакI-магъ дурчIин къашайсса.

бессерде́чный прил. рахму-цIими бакъасса.

бесси́лие мн. нет, ср. заэвшиву, гуж бакъашиву, кьуват бакъашиву.

бесси́льный прил. заэвсса, гуж бакъасса, тIакьат дакъасса, кьуват бакъасса.

бессисте́мный прил. система дакъасса, низам дакъасса.

бессла́вный прил. кьюкьаласса, цIа дакъасса.

бессме́нный прил. аххана къашайсса, даимсса.

бессме́ртный прил. бивкIу бакъасса, абадлийсса.

бессмы́сленный прил. мяъна дакъасса.

бессмы́слица ж. мяъна дакъасса махъ. [20]

бессо́вестный прил. хIая дакъасса, адав дакъасса, нач дакъасса.

бессодержа́тельный прил. мяъна дакъасса, бачIвасса.

бессо́нница ж. шану бакъашиву, щану къабияву.

бессо́нный прил. шану бакъасса шану къабияйсса.

бесспо́рный прил. щак бакъасса, бяс бакъасса, аьлтта чIалачIисса.

бесстра́шный прил. ццах бакъасса, къучагьсса, виричусса, нигьа къаусайсса.

бессты́дник м. нач дакъу, хIая дакъу.

бессты́дный прил. нач дакъасса, хIая дакъасса, духIин дакъасса.

бестолко́вый прил. 1) дюхъ дакъасса, зад къабувчIайсса, къанмазсса; 2) мяъна дакъасса.

бесфо́рменный прил. форма дакъасса, куц бакъасса, къалип бакъасса.

бесхара́ктерный прил. хасият дакъасса, бияла бакъасса, цаманал мукъуйх уккайсса, бигьану цайминнал тIинин лагайсса.

бесхи́тростный прил. 1) хIиллапилла дакъасса, щяйтIаншиву дакъасса; 2) бигьасса, простойсса.

бесхо́зный прил. заллу акъасса, хозяйн акъасса.

бесхозя́йственность мн. нет, ж. заллушиву къадаву, заллу акъулшиву.

бесцве́тный прил. 1) ранг дакъасса, лирхсса; 2) бахх. ярк дакъасса, ссалчIав хьхьичIун къалирчусса.

бесце́льный прил. мурад бакъасса, мяъна дакъасса, пайда бакъасса.

бесце́нный прил. 1) багьа бан къашайсса, багьлул ларайсса; кьимат бусса, ххирасса, 2) кьимат бакъасса, ссалчIав къабагьасса.

бесце́нок: за бесценок хъинну кьюркьуну, укра.

бесцеремо́нный прил. хIурмат бакъасса, адав дакъасса.

бесчелове́чный прил. инсаншиву дакъасса, ицсап дакъасса, рахIму бакъасса.

бесче́стный прил. намус бакъасса, марцI бакъасса, тIайлашиву дакъасса.

бесчи́нство ср. низам дакъашиву, ччи-ччимур буллалаву, тIул дакъашиву.

бесчи́нствовать несов. низам дакъашиву дуллан, ччи-ччимур буллан тIулдакъашиву дуллан.

бесчи́сленный прил. хIат-хIисав дакъасса, хIисавсан дакъасса.

бесчу́вственный прил. 1) асар къашайсса; 2) рахIму-цими бакъасса, дакI къацIуцIисса.

бесшу́мный прил. чIу-чIитI бакъасса, паракьатсса.

бето́н мн. нет, м. бетон, цемент, къун ва ххюл хIала бувсса къатри дай материал.

бетони́ровать несов. бетонировать дан, бетондалия буллан (чIиртту, щ. ц.).

бечева́ мн. нет, ж. архъан, цIакьсса хьхьа.

бечёвка ж. кIюласса хьхьа.

бе́шенство мн. нет, ср. жиндрал шаву. [21]

бе́шеный прил. 1) жиндрал хьусса; 2) бахх. къизгъинсса, хъар дурхсса, гьалаксса; 3) бахх. азгъунсса.

бешме́т м. ккуртту.

бива́к м. бивак, ликказан (аьралуннал).

би́вни ед. бивень м. ккарччив, ххутIив (пилданул, къавандалул).

бидо́н м. бидон, кьалакьи лакьайсса муххал тIахIни, салинж куннасса.

бие́ние ср. рищаву; биение сердца — къкжI рищаву, тунну бищаву.

биллиа́рд м. ургу бильярдрах.

билья́рд м. бильярд, тIуркIулий буккайсса стол, ккурккисса шарду бусса.

бино́кль м. дурлама.

бинт м. бинт, щаву дахIайсса кисай.

бинтова́ть несов. бинтрай дахIин.

биогра́фия ж. биография, щил-бунугу оьрмулуя ва даврия чивчумур.

био́лог м. биолог, биологиялул специалист.

биологи́ческий прил. биологический, биологиялул.

биоло́гия мн. нет, ж. биология, уттарасса природалул элму, организмардал уттарашивруясса элму.

бипла́н м. кIирайра хъаттирду дусса аэроплан.

бирюза́ ж. пирузий, киссурай, м. ц. бишайсса ххирасса, ссавнил рангсса чару.

би́сер мн. нет, м. тIункри.

би́тва ж. талатаву.

бить несов. 1) ришлан: 2) атлан; 3) ххит уллан, ккуччу уллан (душман); 4) бичлан, литIлан (хIайвант, лелуххянт); 5) ришлан (хъат, ччергъилу). Бить ключом — ажартту личлай щаран.

би́ться несов. 1) иллан, талан, ришлан, атлан; биться головой о стену — бакI чIирайх бишлан; 3) хъит-шит тIун, хIарачат буллан.

бич м. 1) лахъисса мархь (щавшсса); 2) бахх. бала.

бичева́ть несов. 1) мурхьах батлай; 2) баябур уллан, дащуй ихьлан.

бла́го ср. 1) хъинбала, хъиншиву, талихI; 2) неъмат.

благови́дный прил. 1) исвагьисса, ххуйну чIалачIисса; 2) адав дусса, дучIисса, лайкьсса.

благовоспи́танный прил. ххуйну тарбия увсса, мяърипат, адав дусса.

благодари́ть несов. барчаллагь буллан, рязишиву кIул буллан.

благода́рность ж. барчаллагь, рязишиву.

благода́рный прил. 1) рязисса, барчаллагьрайсса; 2) бахх. хъинсса ахир дучIансса, ахир хайрданин дуккансса.

благодаря́ предлог, послелог, бувну, бурувгун, сававну. Благодаря этому — мунин бувну, му сававну.

благоде́тель м. хъинбала ччисса хъинбала буву.

благоду́шный прил. дакI хъинсса, хIалимсса.

благожела́тель м. хъинбала ччима. [22]

благозву́чный прил. хъинсса чIу, вичIан тIааьнсса (чIу).

благонадёжный прил. вихшала дусса.

благополу́чно нареч. цIуллу-сагьну.

благополу́чие мн. нет, ср. сагъ-саламатшиву, талихI бушиву.

благоприя́тный прил. хъинну тIааьнсса, иштахIсса.

благоразу́мный прил. аькьлу бусса, тадвир бусса.

благоро́дный прил. уздансса, ххуйсса, ххаллилсса, марцIсса.

благоскло́нный прил. хъинбала бан ччисса, хъинчулийнайсса.

благосостоя́ние мн. нет, ср. хъинсса хIалданий ушиву, аваданшиву.

благотво́рный прил. даюнпат бусса, хъинсса, хайр бусса.

благоуха́ние ср. хъинсса кьанкь, тIааьн.

благоуха́ть несов. ххуйсса кьанкь ришлан, парш тIун.

блаже́нство ср. талихI, тирханну, неъмат.

блаже́нствовать несов. тIалихIрай, неъматрай, кайпрай оьрму бутлан.

бланк м. бланк, чагъарданул чIапIи, дачIи печатрай рирщусса дачIигу каних дуцIин дан аьркинсса анкетрал чIапIи.

бледне́ть несов. кIяла лаглан, хъахъи лавгун ранг ласун.

бле́дный прил. кIяла ларгсса, ранг ларсъсса, хъахъи-мачIисса.

блёкнуть несов. ранг ласун, ранг лихлан.

блеск м. 1) пар-пар, цIай-цIай, пIяй-пIай; 2) бахх. бюхттулшиву, лавайшиву, гьайбат.

блесте́ть несов. пар-пар тIун, дIай-дIай тIун, пIяй-пIяй тIун.

блестя́щий прил. пар-пар тIисса, цIай-цIай тIисса, хъинсса.

бле́ять несов. мяъ тIун.

близ предлог гъанну, чIарав.

бли́зиться несов. гьан хъанан.

бли́зкий прил. гъансса.

бли́зко нареч. гъанну.

близнецы́ ед. м. кIинничалт.

близору́кий прил. архну ххалкъашайсса, бучIантIимур ххал къашайсса.

бли́зость мн. нет, ж. гъаншиву.

блин м. ххюлтIуку.

блинда́ж м. блиндаж. цIакьшиву, ттупал цIарая, бомбардая лабикIансса.

блок м. 1. блок, ккурккисса чарх, хьхьа бувтун гьиву гьаз дайсса.

блок м. 2. блок, ца шаву, цачIун шаву.

блока́да мн. нет, ж. блокада, лагма ругьаву.

блокно́т м. блокнот, чичай жуж.

блонди́н м. блондин, хъахъисса чIарарду дусса, чаннасса чIарарду дусса инсан.

блоха́ ж. чIача, кIача.

блужда́ть несов. 1) бяйкьуну ххуллух луглай занан; кIани-кIанайх буклан.

блу́за ж. ялтту гьухъа (мухIлу дакъанма лаххайсса, гьартасса).

блю́до ср. 1) ккурккисса ягу ссумасса хъуннасса бушкьап, линча; 2) цания-ца дукра.

блю́дце ср. чайлул бушкьап.

блюсти́ несов. дачин дуллан, ядуллан, дуручлан (законну, мурадру, м. ц.). [23]

блюсти́тель м. дачин даврил ялув авцIума, къаралчий.

боб м. 1) лухIи хъюрув; 2) хъюруврал курклу.

бобёр м. къундузрал хаз.

бога́тство ср. давлат, аваданшиву.

бога́тый прил. авадансса, давлатлусса, ттуршамасса.

бода́ть несов. хъиртту щилан, бакI бишлан.

бода́ться несов. хъиртту щилан, бакI бишлан.

бодли́вый прил. хъи щайсса (хIайван).

бо́дро нареч. дирину, зиракну.

бо́дрый прил. дирисса, зиранксса.

боево́й прил. 1) талатаврил, дяъвилул; 2) талан кIулсса, талатавурттаву хьусса; 3) виричусса, къирият дусса; 4) талан хIадурсса.

боеприпа́сы ед. нет, ккуллаянсав, дяъвилул сурсат.

боеспосо́бный прил. талан бюхъайсса, талан гьунар бусса.

бое́ц мн. бойцы, м. боец, боецтал.

бой м. бияву, талатаву, дяъви.

бо́йкий прил. 1) зиранксса, дирисса; 2) гурсса, халкь гьарзасса кIану.

бо́йко нареч. 1) зиранкну, дирину; 2) гурну.

бойко́т м. бойкот, щищал дунугу ара кьукьин, хIалашиву кьукьин даву, бакIрайн лавсмуния махъунай шаву.

бойкоти́ровать сов. и несов. бойкот бан, ара кьукьин, хIалашиву лиян дан.

бойни́ца ж. чIалликкутI (къалалул барулий ттупанг битан диртсса ссумасса ккут1).

бо́йня ж. 1) кьассавхана; къирмишан (кьатI баву); дяъви.

бок м. чул, чулухалу. Бок о бок — чIарав, чулуйн чул бивщуну, ццунну; под боком — чIаравра, гъанну.

бока́л м. бокал, хIанттил буцIу, кьуру. Поднять бокал — кьуру хIачIан.

бо́ком нареч. чулий.

болва́н м. болван, 1) кутук, къуркъути; 2) ахIмакь, цичIав къалахьхьайсса инсан, данда.

болга́рин м. болгъар.

Болга́рия ж. Болгария.

бо́лее ургу большелух.

боле́знь ж. къашайшиву, цIуцIаву, азар.

боле́ть 1 несов. 1) кьашай хъанан, 2) бахх. язугъ хъанан, цаманал дард дуллан. Болеть душой — дакI ччучлан, дакI цIун.

боле́ть 2 несов. цIун.

боло́тистый прил. кунцIа бусса, кунцIуллул (кIану).

боло́то ср. кунцIа.

болта́ть 1. несов. 1) хъюлчу дуллан, хIала дуллан (хьюмушия).

болта́ть 2. несов. бачIва гъалгъа тIун, чIявусса гъалгьа буллан, бири-биривмур буслан.

болта́ться несов. 1) зурчIай-къюрчIай тIун; 2) аварану, иш бакъа занан.

болтли́вый прил. маз гьарзасса, гъалгьа чIявусса, маз къабугьайсса инсан.

болтовня́ мн. нет, ж. бачIвасса гъалгъа, ляхъан бувсса, авлиясса махъру. [24]

болту́н м. 1) болтун, ссанчIав бакъасса гъалгъарду буву, маз къабугьайсса, махъ къабугьайсса инсан; 2) ламмам, махъа гъалгъатIала.

боль ж. цIуцIаву.

больни́ца ж. больница, азархана.

бо́льно 1. нареч. 1) дIунну; 2) цIий бур, цIун бивкIунни.

больно́й сущ. и прил. къашайма, азарлу.

бо́льно 2. нареч. лап хъинну, ххишала бакъа; больно хитер — лап макру бусса ур.

бо́льше 1) срав. ст. к большой, танияр хъунмасса; 2) нареч. ххишала: больше не приду — ххишала къаучIанна.

большеви́зм мн. нет, м. большевизм, ленинизмалул учение, революционный движениелул стратегия ва тактика, ленинизм.

большеви́к м. большевик.

большинство́ мн. нет, ср. чIявуми.

большо́й прил. хъунмасса.

бо́мба ж. бомба.

бомбардирова́ть несов. бомбарду бичлан, ттупру битлан.

бомбардиро́вка ж. бомбарду бичаву.

бомбардиро́вщик м. бомбарду бичу (самолет, летчик).

бомби́ть несов. бомбарду бичлан.

бомбоубе́жище ср. бомбалия лабикIай кIану.

бо́ндарь м. кьаллу буву.

бор м. ттарлил вацIа.

бордо́вый прил. тунтну ятIулсса, цIанну ятIулсса.

боре́ц м. 1) борец, ссал унугу цIаний талатисса инсан; борец за свободу — тархъаншиврул цIаний талатисса инсан; 2) лачIун укку.

борза́я м. бахIли ккаччи.

бормота́ть несов. мур-мур тIун.

борода́ ж. чIири.

борода́вка ж. чунтIлу.

борода́тый прил. чIири бусса.

борозда́ ж. хъарас (хъарас диргьусса ща, ххва).

борозди́ть несов. 1) хъарас дигьлан; 2) бахх. аьшру дан.

борона́ ж. борона, хъунил ххялаххи, хъу зузна дан, хIала дан ишла дайсса (шяраваллил хозяйстволул ярагь).

борони́ть, боронова́ть несов. хъунийх ххялаххи дуккан.

боро́ться несов. 1) талан; 2) лачIун уклан.

борт м. чулухалу (жамилул, грузовикрал, м. ц. чуллу).

бортмеханик м. бортмеханик, самолетрал механик.

борьба́ мн. нет, ж. 1) талатаву; 2) лачIун уккаву.

босико́м нареч. бачIва ччаннах.

босо́й прил. бачIва ччанну бусса.

бота́ник м. ххяххиярттал аьлимчу.

бота́ника мн. нет, ж. ххяххиярттал элму.

боти́нки ед. ботинок м. ботинкартту.

бо́ты ед. нет, ботырду, кьяржив дусса калошру.

бо́чка ж. бочка, кьали.

бо́цман м. боцман, жамилул командирнал кумагчи.

боязли́вый прил. нигьаусайсса.

боя́знь ж. нигь, нигьачIаву.

боя́рин мн. бояре, м. боярин, хьхьичIа заманнул москавуллал паччахIлугърай дворянтураятусса помещиктал.

боя́ться несов. нигьауслан, хIучI тIун. [25]

бра́вый прил. къучагъ, игит.

брак м. 1. щар дуцаву.

брак м. 2. брак, зияну канища дурксса зад.

бракова́ть несов. брак дан, кьамул къадан.

брани́ть несов. дяъви буллан, ссугру дуллан.

брани́ться несов. 1) дяъван; 2) ссугру дуллан.

брань 1. мн. нет, ж. дяъви, ссугру.

брань 2. ж. (устар.) дяъви, талатаву.

брасле́т м. каниш.

брат мн. братья, м. уссу. Двоюродный брат — сурахъу.

бра́тство ср. 1) уссушиву; 2) уртакьшиву.

брать несов. 1) ласлан (канихьхьун); 2) ларсун гьан.

бра́ться несов. хIалаухлан, дайдихьлан.

бревно́ мн. брёвна, ср. уттусса, уттусри.

бред мн. нет, м. къакру.

бре́дить несов. къакру тIун.

бре́згать несов. дакIоьзлан.

брезгли́вый прил. дакIоьзлазисса.

брезе́нт м. брезент, ганзсса, щин итакъадакьайсса чатан.

бре́мя мн. бремена, ср. кIушиву, гьиву.

бренча́ть несов. дин-дин тIути буллан.

брести́ несов. кIуну, ччанну ххюрхху лавсун нан.

бре́шь ж. 1) чIирай, заборданий багьсса вярчIу; 2) бахх. зарал, зиян.

брига́да м. 1) бригада, цаппара полкIру цачIун хьуну хьусса аьралуннал ца бутIа; 2) дяъвилул пароходирттал ккучун; 3) кьюкьа, производстволул даврил ца бутIа биттур буллалисса (промышленностьраву, колхозраву ва м. ц.).

брилья́нт м. брилиянт, багьлул ххирасса чару, лаълу.

бри́тва ж. чартIа бай чIила.

бри́ть несов. чартIи буллан.

бри́ться несов. чартIи буллан (цала чIири цала).

бровь мн. бро́ви, ж. иттацIани.

брод м. нех лахъай кIану.

броди́ть 1. несов. занан, тивашива уклан.

бродить 2. несов. щаран (къур, хIан).

бродяга м. авара, къатта-къуш бакъу, тива-шива заназала.

бродя́жничать несов. тива-шива занан.

броже́ние ср. 1) заназаву, уклакаву, щаращаву (хIан); 2) бахх. аьсив шаву гьалак буккаву.

бронебо́йный прил. броньдалувух личайсса: бронебойная пуля — брондалувух личайсса ккулла.

броневи́к м. броневик, ялтту чаннаннил дурсса автомобил.

бронено́сец м. броненосец, дяъвилул пароход.

бронепо́езд м. бронепоезд, дяъвилул поезд.

бро́нза ж. бронза, варакь.

броня́ ж. 1) хIурни; 2) брон, хасъсса приказрайн бувну ци дунугу личIи даву, дула кунан дулун.

броса́ть несов. бросить сов. экьиличлан, дутан, дутлан, экьиличин.

броса́ться несов. 1) ххяхлан, щин бунугу; 2) куннайн ку ххяхлан. [26]

бро́ситься сов. ххяххан (щин бунугу); ххяххан (ахьния).

брошю́ра ж. чIиви лу, жуж.

брус мн. брусья, м. тIаннул мукьра хъачI дусса лиссу, чIула, ттала.

брусо́к м. 1) тIаннул мукьра хъачI дусса лиссу (чIирийсса); 2) байлаххи.

бры́згать несов. 1) пурх тIун; 2) чIентру личин буллан.

бры́зги ед. нет, чIентIру.

брыка́ться несов. ччанну ришлан, итаракьлан.

бры́нза мн. нет, ж. нис (яттил).

брюзгли́вый прил. цIуру-кIуру тIутIисса, дайн рязи акъа кIар-кIур тIисса.

брюзжа́ть несов. кIар-кIар тIун, дайн рязи акъашиву ккаккан буллан.

брю́ки ед. нет, хIажак.

брюне́т м. лухIи-пурщисса, лухIисса чIарарду дусса адимина.

брю́хо ср. лякьа.

бряца́ть несов. къярз тIутIи буллан. Бряцать оружием — ярагъ къярз тIутIи буллан; бахх. дяъви баннатIий нигьа бусан буллан.

бу́бен м. ччергъилу.

бубенцы́ ед. бубенец, м. гюнгутIи.

бу́блик м. мяв (иникIмалия дурсса).

буго́р мн. бакIу, бакIурду.

бугри́стый прил. бакIурдарисса.

будди́зм мн. нет, м. буддизм. Китайнаву, япониянаву индокитайнаву, м. ц. баргъ буккай чулухсса билаятирттайх ппив хьусса дин.

буди́ть несов. чантI учин уллан.

бу́дка ж. тIаннул къатта (чIивисса).

бу́дни только мн. даврил кьинирду, укуннасса кьинирду.

будора́жить несов. гьалак буккан буллан, инжит буллан.

будора́житься несов. инжит хъанан, гьалак уклан.

бу́дто союз кунма, хханссар.

бу́дущий прил. бучIантIисса, ялун бучIантIисса.

бу́дущность мн. нет, ж. бучIантIимур, ялун бучIантIимур.

бу́йвол м. гамуш.

бу́йволица ж. ттизайсса гамуш.

бу́йно нареч. гьалакну.

бу́йный прил. 1) гьалаксса, азгьунсса; 2) гурсса.

бук м. зунттал кIанай бикIайсса, бючIусса ккири бусса мурхь.

бука́шка ж. щулгъи.

буква́льный прил. 1) буквалул; 2) тIайласса, аслийсса.

буке́т м. квацI (тIутIал).

букси́р м. буксир; 1) цайнма пароходру кIункIу байсса пароход; 2) цидунугу кIункIу дан бутайсса ганзсса хьхьва.

букси́ровать несов. цила хъирив кIункIу буллан (цамур пароход, машина, м. ц.).

була́вка ж. къуппа ххалаххи.

була́ный прил. чаннану хъахъисса (чал ранг).

була́т м. (устар.) 1) чаннан; 2) тур.

бу́лка ж. булка (ччат1).

бу́лочная ж. булкардал ттучан, булкив, ччат баххайсса ттучан.

булы́жник м. зяйтIи чару, неххал чару. [27]

бу́лькать несов., булькнуть однокр. хъавхъав тIий экьи нан (хьюмушия).

бульо́н м. бульон, дахьра дикI-шархьсса накь.

бума́жник м. бумажник, арцу дишай киса.

бума́жный прил. чагьарданул.

бумазе́я ж. бумазея, зулув дусса паммалул янна (дансса).

бунт м. бунт, гьаз шаву.

бунта́рь м. бунт дуллалима.

бунтова́ть несов. бунт дуллан.

бунтовщи́к м. бунт дуллалима, бунтчий.

бура́в м. матхъав.

бура́вить несов. матхъаврах ккутI дуклан.

бура́к м. чIикIунтIа.

бура́н м. буран.

бурдю́к м. кьвачIа.

буреве́стник м. буревестник, чявхълул лелуххи, хьхьирил лелуххи.

буржуа́ нескл. м. буржуа, буржуазиянал классрал инсан.

буржуази́я ж. буржуазия, капиталист обществолуву бакIчишиву дуллалимур класс, буржуйтал.

буржуа́зный прил. буржуйтурал.

бури́льщик м. бурильщик, къуй дуккайсса зузала.

бури́ть несов. матхъаврах дихлан, ккутI дуклан.

бу́́рка ж. варси (лаххайсса).

бурла́к м. бурлак, хьхьичIа заманнай неххардийх бакIлавай жамирду ххюрхху бай зузала.

бурли́ть несов. 1) бютI-бютI тIий щаран (щаращи); 2) гьалак хъанан (хьхьири).

бу́рный прил. 1) буран бусса, гьалаксса; 2) гурсса, жуш хьусса, къизгъинсса.

бурча́ть несов. 1) гъургъур тIун; 2) гъяр-гъюр тIун.

бу́рый прил. луххал рангсса.

бурья́н мн. нет, м. гьалхъасса уртту, ари-вари, цIинцI уртту.

бу́ря ж. буран.

бу́сы ед. нет, хьувух бутайсса чIюн, чарсса, кюрщантру.

буто́н м. къуп (тIутIул).

буту́з м. учсса оьрчI.

буты́лка ж. бутылка, шуша.

бу́хнуть несов. 1) пуршлахъан, буруххан; 2) пIярхчин дан, рищун.

бу́хта ж. бухта, бюхтти, пароходру бацIай кIану.

бушева́ть несов. 1) гьалак хъанан, чIуллан; 2) бахх. гургу тIун, вевгьай тIун.

бы частица глаголлал хъиривсса, бувчIайсса шартI, мурад, бутIри: -вияв, -ссияв, -ссия; я пошел бы, но некогда — на гьавияв, амма чIун дакъар (мажал бакъар); ина гьанссияв, га гьанссия.

быва́лый прил. 1) дуниял ккарксса, опыт бусса; 2) укунмасса, шайсса. Это дело бывалое — му шайсса ишри.

быва́ть ургу битьрах.

бы́вший прил. лавгсса, бивкIсса.

бык 1. м. ниц.

бык 2. м. ламул бурж.

были́на ж. бусала.

были́нка ж. урттул кьярти.

было́е прил. лавгсса зад.

быстрина́ ж. нех анаварну нанисса кIану.

бы́стро нареч. анаварну.

быстрота́ мн. нет, ж. анаваршиву.

быстрохо́дный прил. анаварну бачайсса (пароход).

бы́стрый прил. анаварсса. [28]

быт мн. нет, м. багьу-бизу.

бытие́ мн. нет, ср. думур, хIакьмур.

быть несов. бикIан. Так быть — бикIуча мукун.

бытьё мн. нет, оьрму, оьр му бутаврил тагьар.

бюдже́т м. бюджет, хIукуматрал ягу учреждениелул ца ккаккан дурсса чIумуйсса дукIуагу (арцуйнусса).

бюллете́нь м. бюллетень; 1) кутIасса кIулбаву; 2) цIа рищаврил чIапIи; 3) къашайшиврул чIапIи.

бюро нескл. ср. бюро 1) цаппара учреждениярттал цIа; 2) каялувшиву дуллалисса хъунмур орган.

бюрократ м. бюрократ, чинавникшиву дуллалисса, даврих пикри бакъа, аьвкъуну, ялттувану уруглагисса инсан.

бюрократи́зм мн. нет, м. бюрократизм, бюрократшиву.

бюст м. бюст, чурххал лялату лаваймур бутIа, мунил сурат (чарня, бронзалия дурсса).

бязь мн. нет, ж. мачI (дансса кIюла янна).


В

в предлог — послелог -ву, -вун мас. 1) в школе — школалуву; 2) в книге — литтираву; в стене — чIираву; 3) в школу — школалувун, в стену — чIиравун, м. ц.

ваго́н м. вагон.

ва́жничать несов. къуртI ккаккан дуллан, пахрурду буслан.

ва́жный прил. 1) агьамсса; 2) хъунасса; лавайсса; 3) дакI хъунасса, къуртI дусса.

ва́за ж. ваза, ахъулсса, тIутIив дишайсса тIахIни (куппи, къячIи).

вал м. 1) лахъсса щатIи; 2) вал, дирххусса аьрщи дирчуну дурсса сангар.

ва́ленки ед. нет, ж. и валенок м., варсул усру.

вали́ть несов. 1) рутлан, дичлан; 2) кьатI буллан; 3) зизин буллан, кIутIу тIун (марххала кIутIутий буллай бур).

вальс м. 1) вальс, къавтIаврил жура; 2) музыкалул макьан.

валя́ть несов. 1) лаян дуллан, даркIлан (чухча); 2) ккуру бишин буллан.

валя́ться несов. 1) ккуру ихьлан, чулуя чул буллан; 2) утту ивхьуна икIан.

вандали́зм мн. нет, м. вандализм, вахIшишиву.

ва́нна ж. ванна (щинавун учIайсса).

ва́рвар м. вахIший, урттил инсан, зулмукар.

ва́рварство мн. нет, ср. вахIшишиву, зулмукаршиву.

ва́режка ж. хъук, ца кIисса бусса катIа.

варе́ники мн. бувцIу ххункIру (нисирал ва м. ц.).

варёный прил. шархьсса.

вассал м. вассал, 1) хъунама ханнайн мютIийсса помещик; 2) бахх. биялдаралусса, мютIийсса.

ва́та мн. нет, ж. памма. [29]

ватт м. ватт, электричестволул гужрал дуцин.

ва́хта ж. вахтта, яржа, дежурство.

вбива́ть несов., вбить сов. вив бутан, буххан бан, вив бутлан. Вбить в голову— бакIравун буххан бан.

вблизи́ нареч. гъанну.

вбро́д нареч. неххавух (ххялтIанийх).

вва́ливаться несов., ввалиться сов. 1) вив агьан, вив агьлан; 2) вив багьан, бюкьан (яру).

введе́ние ср. байбихьу, хьхьичI махъ.

ввезти́ сов. биян бан, вив буххан бан, духхин (амбарданувун иникIма).

вверну́ть сов. бучIан (бурма), кIура баллай бучIан.

вверх нареч. лавай.

вверху́ нареч. ялув.

ввести́ сов., вводи́ть несов., буххан бан, буххан буллан.

ввози́ть несов. ургу везтирах.

вво́лю нареч. ччиссаксса, уччиннин.

ввысь нареч. бюхттулнин, ссукIа лавай.

вглу́бь нареч. предлог. куртIнин, вив, вивппай.

вгляде́ться сов., вгля́дываться несов. хIисаврай урган, ябитан, хIисаврай уруглан, ябитлан.

вдалеке́, вдали́ нареч. архний.

вдаль нареч. архнин, архнинмай.

вдво́е нареч. кIилину, кIийла, кIикъатну.

вдвоём нареч. кIинналагу.

вдвойне́ нареч. кIилла ххишала, кIилийну ххишала.

вдева́ть несов., вдеть сов. дучIан (ххалаххухун ххал), букIлан (ччармузавун ччанну).

вдоба́вок нареч. ххишалдаран.

вдова́ ж. 1) курчIущар; 2) щащар.

вдо́воль нареч. 1) ччиссаксса, уччиннин; 2) буллугъну, ялтту нанну.

вдого́нку нареч. хъирив (ливхънал хъирив лаян гьан ан).

вдоль предл. и нареч. лахъиннай.

вдохнове́ние ср. гьавас, гьира, шавкь, шавкьиравун гьаву.

вдохнови́тель м. гьавас бувтма, гьира бувтма, шавкь дуртма.

вдохнови́ть сов., вдохновля́ть несов. гьавас бутан, гьавас бутлан.

вдохну́ть сов. ссихI ласун.

вдре́безги нареч. чIентIан гьан бувну, ххит бувну.

вдруг нареч. дакуну, хавар бакъа.

вду́маться несов. вду́мываться сов. хIисав дурну пикри бан.

вду́мчивый прил. хъинну пикри бусса (байсса).

ве́дать несов. 1) кIул буллан; 2) бачин буллан.

в́едомость ж. 1) сияхI; 2) мн. ведомости — хаварду (ку журналлал цIа).

ве́домство ср. учреждение.

веду́щий прил. 1) нани бувма, бувцуну нанима; 2) хьхьичI нанимур (машина); 3) бахх. бакIчий.

ведь союз вар, хха. Ведь это хорошо — вар му хъиннихха. Ведь ты знаешь — вар вин ххуллу кIуллихха.

ве́дьма ж. пираьн къари, кавтар къари. [30]

ве́ер м. дюхлу щун дуву.

ве́жливость мн. нет, ж. нахIушиву, адав душиву.

ве́жливый прил. нахIусса, хIалимсса, адав дусса.

везде́ нареч. гьарца кIанай.

везти́ несов. 1) буцлан, духлан (бурттий, машиналий, м. ц.); 2) тIайла бацIу хъанан.

век м. век, 1) ттуршра шин, оьрму; 2) эпоха, замана. Во веки веков — абадун абадлий, оьрмул оьрмулухун; на веки вечные — даиман, оьрмулухун.

веко́ мн. веки, ср. иттархъинну.

веково́й прил. векрал, ттуршра шинал.

веле́ть сов. и несов. буюр бан, амру бан.

велика́н м. нарт, хъунасса адимина.

вели́кий прил. хъунасса.

великоду́шие мн. нет, ср. мархIамат бушиву, рахIму-цIими бушиву.

великоду́шный прил. мархIамат бусса, рахIму-цIими бусса.

великоле́пный прил. хъинну ххуйсса, ларайсса.

велича́вый прил. хъинну хъуннасса, гьайбат дусса, агьамсса, хIурмат бусса.

вели́чие мн. нет, ср. хъуншиву, бюхттулшиву, лавайшиву.

величина́ ж. 1) лагру, хъун — чIиришиву; 2) дуцин.

вельмо́жа м. вельможа 1) хьхьичIавасса авадансса чиновник; 2) утти хъунасса инсан куну кьякьлухун ишин учайссар.

ве́на ж. тунну.

вене́ц ж. 1) таж. венок; 2) чанна лавхъсса швалка.

ве́ник м. цIуши.

вено́к м. венок, тIутIал шалка, чарсса.

вентиля́ция ж. вентиляция, гьава цIу баву, баххана баву.

ве́ра ж. дин, вихшиву.

вера́нда ж. пюрундалил ларзу.

ве́рба ж. щавщилул мурхьирал ца жура.

верблю́д м. варани.

вербова́ть несов., завербова́ть сов. батIин, цачIун бан; кIункIу ан (цала чулийн).

верёвка ж. хьхьва.

верени́ца ж. кьюкьа.

веретено́ ср. зукка, мн. веретёна зукри.

верзи́ла ж. и м. ттала, чурххал лахъисса инсан.

ве́рить несов. вих хъанан.

ве́рно нареч. тIайлар.

ве́рность мн. нет, ж. 1) вихшаву; 2) тIайлашиву.

верну́ть сов. зана дан, зана ритан.

верну́ться сов. зана икIан.

ве́рный прил. 1) вихсса, вихшаласса; 2) тIайласса, хъин къашайсса.

ве́рование ср. вихшиву, дин даву.

вероло́мный прил. хаинсса, вапа бакъасса, лавмартсса.

вероло́мство мн. нет, ср. хаиншиву, вапа бакъашиву, лавмартшиву.

вероя́тно вводн. сл. чIалай бур, бучIир.

вероя́тность мн. нет, ж. бикIан бучIишиву, бикIан бюхъайшиву.

вероя́тный прил. бикIан бучIисса, бикIан бюхъайсса.

верста мн. версты, ж. верст, лахъишиврул духсса дуцин, 11/15 километра дусса. [31]

верста́к м. дазга, дулгарнал дазга.

верте́ть несов. гьанагьи дуллан.

верте́ться несов. гьанан.

вертика́льный м. щяту ларай дирхьусса аьш.

вертика́льный прил. ттак диркIун щяту ларай дарцIусса.

верфь ж. верфь, пароходру байсса ва бакьин байсса кIану.

верх м. 1) ялалу; 2) лажин (янналул — дурсаннул, данссаннул); 3) бахх. ларай (неххал).

ве́рхний прил. ялувсса.

верхо́вный прил. бакIсса, лавайсса.

верхово́й 1) прил. бурттийсса. Верховая лошадь — буртти икIайсса чIу; 2) сущ. бурттигьу.

верхо́вье ср. неххал бакI, лаваймур бутIа.

верхо́м нареч. бурттий (чай ва м. ц.).

верху́шка жен. мицI, бакI; 2) бахх. бакIчийтал.

верши́на ж. бакI (зунттул), мицI (мурхьирал).

вершо́к м. вершок, духсса дуцин (4,4 см. лахъишиврул).

вес м. 1) кIушиву, дуцин; 2) бахх. сий.

весели́ться несов. тяхъашиву дуллан, кайп буллан.

ве́село нареч. тяхъану, шадну.

весёлый прил. 1) шадсса; 2) тяхъасса.

весе́нний прил. интнил.

ве́сить несов. 1) лахIай (дуциндараву), дуцин дуллан (цинцилттаву).

ве́ский прил. 1) кIусса; 2) гьанусса; кьадру-кьимат бусса, бавцIусса (махъ).

весло́ мн. вёсла, ср. лодка дачин дай чIатIа, чIатIри.

весна́ ж. инт.

весно́й, весною нареч. интту.

весну́шка ж. тIантIа.

весовщи́к м. кьай дуцу (муххал ххуллул къуллугьчи).

вести́ несов. увцуну занан, занази уллан.

ве́стник м. 1) хавар лавсун учIайсса инсан, хавар баян буву; 2) ку журналлал цIа.

весть ж. хавар, баян баву. Без вести — хавар бакъа, ятIа-тIар бакъа.

весы́ ед. нет, цинцилтту.

весь местоим. щалла.

весьма́ нареч. хъинну.

ветвь ж. къяртта.

ве́тер м. марч, чIаракIлу. Бросать слова на ветер — бири-биривмур тIун.

ветерина́р м. гъаттарал хIакин.

ветеринари́я мн. нет, ж. ветеринария, гъаттарал хIакиншиврул элму.

ве́тка ж. 1) къяртта (мурхьирал); 2) муххал ххулду цамур чулинмай бивхьусса (арх бакъасса кIанайн).

ве́треный прил. 1) марч бусса, мурчал; 2) бахх. аькьлу-кIулшилул иялакъасса, ялттувасса, цалий къаацIайсса (инсан) .

ве́тхий прил. 1) бухсса; 2) ливсса, канища бувксса.

ве́че ср. даккаву, нукIузаманнул Аьрасатнаву (шагьрулул-агьалинал).

ве́чер мн. вечера́, м. 1) кьунниялай чIун; 2) вечеринка, сухIат.

вечерко́м, ве́чером нареч. кьунниялай.

ве́чно нареч. абадлий, даим. [32]

ве́чность мн. нет, ж. абадшиву. Кануть в вечность — дакIния буккан, бакъахьуну гьан.

ве́чный прил. даимсса, абадсса.

ве́шалка ж. янна лахъу.

ве́шать несов. 1) аьс уллан, лахълан (мюрай); 2) дуцлан (цинцилттай).

вещево́й прил., сущ. муму — тамур дишайсса чантай, дарваг, сумка.

веще́ственный прил. вещественный, затирттал, материялул.

вещество́ ср. материал, ссал-дунугу ца задрал.

вещь ж. 1) зад; 2) хьусса иш, ца зад.

ве́ялка ж. гьуяй машина.

ве́ять несов. 1) гьуллан, марцIнийх личлан; 2) палцIа тIий сукку тIутIи буллан; 3) марч бишлан; 4) липI-липI тIун (ттугъ).

взад нареч. махъунай.

взаи́мный прил. кIирагу чулухасса, куннал куннансса.

взаимоде́йствие ср. куннил куннинсса асар.

взаймы́ нареч. буржирай.

взаме́н предлог — кIанай; взамен того — мунин кIанай.

взба́лтывать несов. ургу взболтатьрах.

взбеси́ть сов. хъинну ссибизан ан, жиндрал хьун ан.

взбеси́ться сов. 1) жиндрал хьун; 2) хъинну ссибизан, авлия хьун, цаятува цува гьан.

взболта́ть сов. хъюлчу дан.

взва́ливать несов., взвали́ть сов. мукьав дишин; 2) ялун рутан.

взве́сить сов., взве́шивать несов. дуцин, дуцлан (цинцилттаву); 2) бахх. пикри бан, хIисав дан.

взвести́ сов., взводить несов. 1) лахъан бан (чун-бунугу); 2) лахъан буллан (кьярт1).

взви́згнуть сов., взви́згивать несов. вев-шев учин, цIир-цIир учин.

взво́д м. взвод (аьралуннал).

взволно́ванный прил. гьалак увксса.

взволнова́ть сов. гьалак уккан ан.

взволнова́ться сов. гьалак уккан.

взгля́д м. 1) ургаву; 2) бахх. пикри. Высказать свой взгляд — цала пикри бусан.

взгля́дывать несов. уруглан, ябитлан.

взгляну́ть сов. урган.

взгреть сов. 1) аттан; 2) бахх. ссугру дан, дяъви бан.

вздёргивать несов., вздёрнуть сов. 1) хъит увну гьаз уллан, гьаз ан, 2) аьс ан. Вздёрнуть нос — къудур хьун, пахру бан.

вздо́р мн. нет, м. ахIмакьсса за, щялмахъ.

вздо́рить несов. иллан, дяъви буллан, ссугру дуллан.

вздо́рный прил. ахIмакьсса, мяъна дакъасса (хавар, махъ).

вздорожа́ть сов. ххира хьун.

вздо́х м. агь, ссихI бигьаву, ссигь ласаву. Охи да вздохи — агь ва угьру.

вздохну́ть однокр. 1) ссихI ласун, игьалаган; 2) агь учин. Вздохнуть свободно — рахIатну ссихI ласун, рахIат хьун.

вздра́гивать несов., вздро́гнуть сов. ццах тIун, ццах чин.

вздремну́ть сов. щанул ккик учин. [33]

вздува́ть несов., вздуть сов. 1) пурш лахъан дуллан; 2) лачIун дан, лама буккан бан; 3) хъинну ххира дан, багьлул лахъан дан.

взду́мать сов. цакуну пикрилувун багьан, пикри хьун; хиялданувун багьан.

вздыха́ть несов. 1) ургу вздохнутьрах; 2) дардиравун агьан.

взима́ть несов. ласлан (багьа).

взира́ть несов. уруглан.

взлета́ть несов., взлете́ть сов. лавай лехлан, лавай леххан.

взма́хивать несов., взмахну́ть сов. палцIа тIун, палцI дан, галай дан. Орел, взмахнув крыльями, поднялся — хъаттирдугу палцI учин дурну, барзу гьаз хьуна.

взмо́рье мн. нет, ср. хьхьирил зума.

взнос м. булун, багьайсса багьа, дулун аьркинсса арцу, членшиврул взнос.

взнузда́ть сов. зумур дан (чал).

взобра́ться сов. лахъан (зунттуйн).

взойти́ сов. 1) буккан, лавай 2) буххан.

взор м. ургаву, ябитаву.

взорва́ть сов., взрыва́ть несов. 1) пIякь учин бан, пIякь учин буллан; 2) ссибизан ан, ссибизлази уллан.

взорва́ться сов., взрыва́ться несов. пIякь учин; пIякьа тIун.

взрасти́ть сов., взра́щивать несов. ххяххан дан (тIутIив, м. ц.); ххяххян дуллан, диян дуллан (ахъулсса), хъун ан, я ан, хъун уллан, я уллан (инсан).

взры́в м. пIякь учаву.

взрыва́ть несов., взрыть сов. дихлан, бил дизлан; диххан, бил дизан (аьрщи).

взрыва́ться несов. пIякьа тIун.

взры́вчатый прил. пIякь учайсса.

взрыхли́ть сов. зузна дан; взрыхля́ть несов. зузна дуллан (аьрщи).

взыска́ние ср. 1) булун аву (бурж), ласаву (аьчIа); 2) танмихI ба́ву.

взя́тие мн. нет, ср. ласаву.

взя́тка ж. лулттурасса.

взя́точник м. лулттурасса ласу.

взять сов. ласун.

взя́ться сов. бакIрайн ласун.

вид м. 1) чIалачIин; 2) жура.

вида́ть, ви́деть несов. чIалан, ххал хъанан.

ви́деться несов. 1) хьуна акьлан; 2) ккаклан.

видимость мн. нет, ж. чIалачIаву.

ви́димый прил. 1) чIалачIисса; ашкарасса, аьямсса; 2) ялун чIалачIисса.

видне́ться несов. ххал хъанан, чIалан.

ви́дный прил. 1) циняннан чIалачIисса; 2) хьхьичIун ливчусса, машгьурсса.

видоизмене́ние ср. 1) куц баххана шаву; 2) жура, дахханашиву.

ви́за ж. рухсат, изму.

визг ж. зяв-зяв, зев-зев, цIир- цIир.

визгли́вый прил. зяв-зяв тIисса, зев-зев тIисса, цIир-цIир тIисса. [34]

визжа́ть несов. цIир-цIир тIун, зяв-зяв тIун.

визи́т м. 1) учIаву, гьаву юрухърай; 2) урган учIаву, гьаву (къашайнах).

ви́лка ж. гьиссилу.

ви́лы ед. нет, хьула.

вильну́ть однокр. виля́ть несов. ссултIа тIутIи дуллан (магь).

вина́ ж. тахсир, бунагь.

вини́тельный прил. винительный падеж. оьрус мазрал падежирттал ца (лакку мазрай бакъассар).

вини́ть несов. тахсирлу уллан, тахсир бихьлан.

вино́ мн. чахир, хIан.

винова́тый прил. тахсиркар.

вино́вник м. тахсирлу, савав хьума.

вино́вный прил. тахсирлув.

виногра́д м. лухIи тIутIи (къюмай тIутIи).

виногра́дарство мн. нет, ср. лухIи тIутIи бугьлагьаву.

виногра́дарь м. лухIи тIутIи хьун буву.

виногра́дник м. лухIи тIутIул багь.

виноде́л м. чахир дуву, чахир дукку.

виноде́лие мн. нет, ср. чахир даву, чахир дуккаву.

винт м., 1) бурма; 2) чарх (аэропландалий, пароходрай).

винто́вка ж. винтовка, ххювабиту (ттупанг).

виолонче́ль ж. музыкалул инструмент (хъинну хъунмасса скрипка).

виртуо́з м. магьирсса, усттарсса, анаварну занакьала шайсса.

ви́селица ж. аьсай тIантту, дарагъажру.

висе́ть несов. 1) лахъан; 2) зурчIайтIи дан.

ви́снуть несов. 1) зурчIай тIун; 2) бахх. лякIин.

висо́к м. чIантIилул бакI.

високо́сный: високосный год — лахъи шин; февраль зуруй 28 гьантлун кIанал 29 гьантта бусса, гьарица мукьилчинмур шин.

висячий прил. 1) зурчIай тIисса; висячий мост — зурчIай тIи ламу, гьазтIиламу, 2) лархъсса (мюрай).

витами́н м. витамин, дукиялувусса, организм зузаврин аьркинсса задру.

витри́на ж. витрина, магазиндалул чIавахьулттай кьай дишай кIану.

вить несов. щашлан (хьхьва).

ви́ться несов. 1) каллан (ттурцIал, м. ц. лагма); 2) гьаваллаву лехлай ккуранну дуллан.

ви́тязь м. нарт, пагьливан.

ви́хрь м. мурчал щирипIай.

ви́шня ж. ятIул бяъли, турш бяъли.

вка́пывать несов. бучлан-аьрщараву.

вкла́д м. 1) дукьан дуллумур (арцу); 2) бахх. ххазийна.

вкла́дчик м. дукьан дуллума, аманат дурма (арцу дирхьусса сберкассрай).

включа́ть несов., сов. цачIун дан.

включи́тельно нареч. хIаладаркьуну, хIаладуххан дурну.

включи́ться сов. хIала хьун, хIала буххан.

вкорени́ться сов. мархха итабакьин.

вкось нареч. зунххи. [35]

вкра́тце нареч. кутIану.

вкрив нареч. бавккуну.

вкус м. тIин, дад, лазат, тIааьн.

вкуси́ть сов., вкуша́ть несов. дукан; 2) тIин, тIааьн ххал бан.

вку́сный прил. тIааьнсса, лазатсса.

вла́га м. нет, ж. хъатлу.

владе́лец м. заллу, хозяин.

владе́ние ср. 1) заллушиву даву; 2) мулк (хъулухччи).

владе́тель м. 1) заллу; 2) хIаким.

владе́ть несов. 1) заллу хъанан; хIаким хъанан.

влады́ка м. паччахI, хан.

влады́чество ср. агьашиву, ханлугь, заллушиву.

вла́жность мн. нет, ж. хъатлу.

вла́жный прил. хъартусса.

вла́ствовать несов. хIакимшиву дуллан, паччахIшиву дуллан, власть дачин дуллан.

властели́н, власти́тель м. паччахI.

вла́стный прил. 1) власть дусса, ихтиярлувсса; 2) буюрду буллан ччисса.

властолю́бие мн. нет, ср. хъуншиву дуллан ххирашиву.

власть ж. власть, 1) хIукумат; 2) ихтияр.

вле́во нареч. кияхунмай, кия чулух.

влеза́ть несов., влезть сов. 1) ухлан, уххан; 2) лахълан, лахъан.

влета́ть несов., влете́ть сов. левххун уххан (вив); бахх. ххяххан (вив).

влече́ние ср. кIункIу тIаву, хъунмасса гьавас.

влечь несов. кIункIу буллан, ххюрхху буллан.

влива́ть несов., влить сов. 1) рутIлан, дутIин; 2) хIала дакьин, 3) ялун ххидуллан, ххи дан (хьюмушиву).

влива́ться несов., вли́ться сов. лаглан (хьюмушия, ссал дунугу вив), гьан; 2) ца хъанан, хIала духлан.

влия́ние ср. 1) асар баву; 2) сий, кьадру.

влия́тельный прил. махъ бацIайсса, сий дусса.

влия́ть несов. асар буллан, увкумур буллали уллан.

вложи́ть сов. 1) бишин (лу сумкалуву); 2) капитал дишин (цидунугу дан).

вме́сте нареч. цачIу, архIал.

вмести́мость мн. нет, ж. виваллил лагру, вив гьаймунил лагру.

вмести́тельный прил. вивалу хъуннасса, чIярувсса зад гьайсса.

вмести́ть сов. гьан бан (вив).

вмести́ться гьан (вив, цидунугу).

вме́сто нареч. кIанай.

вмеша́тельство ср. хIала уххаву (цайминнал ишаравух).

вмеша́ть сов., вме́шивать несов. хIала дан, хIала дуллан.

вмеша́ться сов., вме́шиваться несов. хIала уххан, хIала ухлан.

вмеща́ть несов. ургу вместитьрах.

вмеща́ться несов. ургу вместитьсялух.

вмиг нареч. ца янил ляпI учиннин, ца лахIзалий.

вмять сов. гужрай бучIан.

вмина́ть несов. букIлан.

внача́ле нареч. бакIрайва.

вне предлог. кьатIув, къатлул кьатIув. Вне города — шагьрулул кьатIув. [36]

внедре́ние мн. нет, ср. вив багьан баву, мархлувун багьан баву.

внедри́ть сов., внедря́ть несов. вив бакьин, мархлувун багьан бан; багьан буллан.

внеза́пно нареч. цакуну, хархавар бакъа.

внекла́ссный прил. классрал кьавтIувсса. Внеклассные занятия — классрал кьатIувсса дарсру.

внести́ сов. 1) вирдай ласун; буххин (луттирду); 2) дулун, лахъан (бурж).

внешко́льный прил. школалул кьатIувсса. Внешкольное образование — школалул, кьатIув ларсъсса образование.

вне́шний прил. кьатIаллил, кьатIаллищалсса.

вне́шность мн. нет, ж. кьатIалу, ялун чIалачIаву.

вниз нареч. ялавай.

внизу́ нареч. лув, гилу лув.

вника́ть несов., вни́кнуть сов. бакIравун буххан, бувчIин.

внима́ние мн. нет, ср. пикри, хIисав, личIлулшиву.

внима́тельно нареч. хIисаврай, пикрилий, личIлулну.

внима́тельный прил. пикри бусса, личIлулсса, хIисаврайсса.

вничью́ нареч. даннанмагу бакъа.

вновь нареч. цIуницIа.

вноси́ть несов. ургу внестирах.

внук м. арснал ягу душнил арс.

вну́тренний прил. виваллил.

вну́тренность ж. вивмур, мн. вну́тренности — вив думур.

внутри́ нареч., предлог вив. Внутри дома — къатлул вив.

вну́трь нареч. и предлог — цивун, вив.

вну́чка ж. арснал ягу душнил душ.

внуша́ть несов., внушить сов. 1) асар бан; 2) бувчIин бан.

внуше́ние ср. асар баву, бувчIин баву.

внуши́тельный прил. асар буллалисса, махъ бацIайсса.

вня́тный прил. аьчухсса, аьямсса.

вовлека́ть несов., вовлечь сов. кIункIу ан.

во́время нареч. цила чIумал.

во́все нареч. гьич, цукунчIав.

вогну́ть сов. вирдай лахIан дан, вивдикIан дан.

водвори́ть сов., водворя́ть несов. 1) куч ан, изан ан (цамур кIанайн); 2) дишин, хьун дан (паракьатшиву, низам).

води́тель м. дачин даву (автомобиль); бакIчи.

води́ть несов. дачин дуллан, ссур дуллан.

водово́з м. щиндухху.

водоворо́т м. (кIурглу щинал, неххаву хъанахъисса).

водоём м. щинал хIавз.

водола́з м. щинавун ухху (чIанулун).

водонепроница́емый прил. щин къадуккайсса.

водопа́д м. жюружани.

водопо́й м. гъаттара хIачIан байсса кIану.

водопрово́д м. водопровод, турбардавух щин дуцаву.

водоразде́л м. щин кIи дачIу, кIира ягу цаппара неххардил щинну личIи хъанахъисса кIану. [37]

водоро́д мн. нет, м. водород, гьаварал бутIа, газ.

во́доросль ж. щинал ххяххия.

водохрани́лище ср. щинал бяр; щин дацIан дурсса кIану.

водружа́ть несов., водрузи́ть сов. бищун (ттугъ).

водяни́стый прил. 1) щин дусса, щинтасса; 2) бахх. мяъна чансса, дачIрасса.

воева́ть несов. талан, дяъви буллан.

воево́да м. хьхьичIвасса оьрусатнаву аьралуннал хъунама; шагьрулий, ягу билаятрай бакIчийшиву дуллалима (хьхьичIава).

военача́льник м. аьралуннал хъунма, начальник.

воениза́ция мн. нет, ж. дяъвилул ххуллин буцаву.

военизи́ровать несов. и сов. дяъвилул ххуллин буцин.

военнообя́занный прил. аьралуннавун гьан буржлусса инсан.

военнопле́нный м. дяъвилул ясир.

военнослу́жащий м. аьралуннал къуллугъчий.

вое́нный прил. 1) дяъвилул, аьралуннал; военная промышленность — дяъвилул промышленность; 2) сущ. м. дяъвилул къуллугъчи.

военру́к м. военрук дяъвилул ишру лахьхьин буву.

вое́нщина мн. нет, м. 1) дяъвичийтал, дяъви къур бувулт; 2) дяъвичийшиву.

вожа́к м. бакIчий.

вожа́тый м. 1) бакIчий, кьюкьлул хъунама; 2) вагон бачин буву (трамвайрал).

вождь м. вождь, бакIчий.

во́жжи ед. вожжа, хьхьуртти (аьраварттил дучрал).

воз мн. возы́, м. аьрава.

возбуди́ть сов., возбужда́ть несов. 1) аьч бан — хиял, иштахI; 2) бишин масъала; 3) гьалак уккан ан.

возбуди́ться сов., возбужда́ться несов. гьалак уккан.

возбужде́ние мн. нет, ср. 1) гьалакшиву; 2) гьавас аьч хьун, баву.

возвести́ сов., возводи́ть несов. — дан, бюхттул дан (къатри).

возврати́ть сов., возвраща́ть несов. занаритан, зана дан.

возвраще́ние мн. нет, ср. занаитаву, занаикIаву.

возвы́сить сов., возвыша́ть несов. лавай ан, бюхттул ан, лавай уллан, бюхттул уллан.

возвы́ситься сов., возвыша́ться несов. лавай хьун, бюхттул хьун; лавай хъанан, бюхттул хъанан.

возвыше́ние ср. 1) лавай шаву, лавай аву; бюхттул аву, бюхттул шаву; 2) бюхттулсса, лахъсса кIану.

возвы́шенность ж. бюхттулсса, лахъсса кIану, бакIу.

возгла́вить сов., возглавля́ть несов. бакIчишиву дан, бакIчишиву дуллан.

возде́йствие ср. асар баву.

возде́йствовать сов. и несов. асар бан.

возде́лать сов., возде́лывать несов. дугьан, дакьин дан (хъу); дугьлан дакьин дуллан.

воздержа́ться сов., возде́рживаться несов. 1) цала цува угьан, ссавур дан; 2) махъунай хьун. [38]

возду́шный прил. гьавалул.

во́здух мн. нет, м. гьава.

воздухопла́вание мн. нет, ср. гьаваллавух леххаву.

воззва́ние ср. оьчаву, оьчаврил чагъар (агьалинайнсса).

воззре́ние ср. бургаву, пикри, ябитаву.

вози́ть несов. духлан (ссай дунугу).

вози́ться несов. зун, щурун.

возлага́ть несов., возложи́ть сов. 1) дишин; 2) бахх. тапшур бан, ялув бишин (щий-бунугу, ци-бунугу).

во́зле нареч. и предлог чIарав; стоять возле — чIарав ацIан; послеслог: возле ручки — ручкалул чIарав.

возме́здие мн. нет, ср. 1) хIакь; 2) бадал буккаву, танмихI.

возмести́ть сов. возмеща́ть несов. лахъаву дан.

возмо́жность ж. бюхъаву, чара, каши.

возмо́жный прил. бюхъайсса, шайсса.

возмужа́лый прил. балугьравун ивсса, жагьилшиврувун увхсса.

возмужа́ть сов. балугьравун иян, хъун хьун.

возмути́тельный прил. ссибизансса, къаччан бикIансса, баябурсса (къел, тIул).

возмути́ть сов., возмуща́ть несов, ссибизан бан, къаччан бикIан бан, гьалак уккан ан.

возмути́ться сов., возмуща́ться несов. ссибизан, къаччан бикIан, гьалак уккан.

возмуще́ние ср. 1) ссибизаву, къаччан бикIаву; 2) гьаз шаву, восстание.

вознагради́ть сов., вознагражда́ть несов. награда дулун, пишкаш дан, хъихъи ласлан.

вознагражде́ние ср. награда, пишкаш.

возника́ть несов., возни́кнуть сов. хIасул хьун.

возникнове́ние мн. нет, ср. хIасул шаву.

возобнови́ть сов., возобновля́ть несов. цIуницIа бай бишин, байбихьлан.

возня́ мн. нет, ж. 1) аьлагьужалий сукку тIаву (тIуркIулуву, м. ц.); 2) кар-кур, аварашиву.

возража́ть несов., возрази́ть сов. манеъшиву дан, лажиндарай ацIан.

возраже́ние ср. манеъшиву даву, лажиндарай ацIаву.

во́зраст м. оьрму, шинну.

возраста́ть несов., возрасти́ сов. ххи хьун, чIяру хьун.

возроди́ть сов., возрожда́ть несов. цIуницIа дан, утта дуккан дан.

возроди́ться сов., возрожда́ться несов. цIуницIа уттара хьун, утта дуклан.

возрожде́ние мн. нет, ср. цIуницIа шаву, уттара шаву.

во́зчик м. аьравачий.

во́ин м. воин, аьралуннал инсан.

во́инский прил. аьралуннал.

во́инственная прил. дяъвилух шавкь дусса, виричусса, талан гьунар бусса.

вой мн. нет, м. 1) ав-ав; вой собаки — ккаччил ав; 2) васшав, гьуягьарай.

во́йлок м. лув бутай варси.

война́ мн. во́йны, ж. дяъви, дяъвирду.

во́йско мн. войска́, ср. аьрал; аьраллу. [39]

войти́ сов. 1) уххан; 2) (устар.) миннат бан.

вокру́г нареч. и предлог, лагма; вокруг дома — къатрал лагма.

вол м. ниц.

волды́рь м. хьхьиначIали.

во́лей-нево́лей нареч. ччайнугу-къаччайнугу, ччарчагу-къаччарчагу.

волк м. барцI.

волна́ мн. во́лны, ж. щатIи, щатIив.

волне́ние ср. 1) щатIив бишлашаву; 2) гьалактиву.

волни́стый прил. щатIарисса, щатIив багьсса.

волнова́ть несов. 1) щатIи бишлаши бан; 2) гьалак уккан уллан.

волнова́ться несов. 1) щатIи бишлан; 2) гьалак буклан.

волнообра́зный прил. щатIарисса, щатIал журасса.

волокита мн. нет, ж. волокита, иш тин-шин бутлатаву, аглан буллалаву.

волокни́стый прил. зулу дусса, ххаллу-ххаллу дусса.

волокно́ ср. ххал (хъинну) кIюласса).

во́лос м. чIара, кIиз.

волоса́тый прил. чIарарду дусса.

волочи́ть несов. ххюрхху дуллан, ххюрхху ласлан.

волчи́ца, волчиха ж. гужа барцI.

волчо́к м. ххурупIай, гьутIа.

волчо́нок мн. волча́та, м. бурцIил оьрчI, бурцIил оьрчIру.

волше́бник м. ссихIирчи.

во́льно нареч. рахIатну.

вольноду́мец м. тархъансса пикрилул инсан.

вольноду́мный прил. тархъансса пикри бусса.

вольнолюби́вый прил. тархъанну ххирасса.

вольнонаёмный прил. цала биялдарай багьлух зузисса, багьлух бутьусса.

во́льность ж. тархъаншиву.

во́льный прил. тархъансса.

вольт м. вольт, электричестволул гужрал дуцин.

во́ля мн. нет, ж. 1) бияла; 2) ччимур; 3) ихтияр; 4) тархъаншиву.

вон нареч. ачу гихунай, бат хьу, акъа хьу.

вонза́ть несов., вонзи́ть сов. щун (ччала, ххаржан), кьутIин дан.

вонь мн. нет, ж. кьанкь (оьккисса).

воню́чий прил. оьккисса кьанкь дусса.

воня́ть несов. оьккисса кьанкь ришлан.

вообража́ть несов., вообрази́ть сов. 1) хиял бан; 2) дана цува хъунну чIалан.

воображение мн. нет, ср. ххаву, цана цува хъуну чIалачIаву.

вообще́ нареч. 1) чIявуну, аьмну; 2) дайн, гьарица чIумал, дайна.

воодушеви́ть сов., воодушевля́ть несов. гьира бутан, дакI, дуллан.

воодушеви́ться сов. цала дакI цала дан.

вооружа́ть несов., вооружи́ть сов. ярагьуннил алжан ан.

вооружа́ться несов., вооружи́ться сов. ярагьуннил алжан.

вооружение ср. 1) ярагьуннил алжаву; 2) ярагъ, аьркинмур. [40]

вооружённый прил. (ярагьуннил, элмулул, аькьлулул) алгусса.

вопи́ть несов. леххаву тIун, вев тIун.

воплоти́ться сов., воплоща́ться несов. иширайну чIалан, ккаккан.

вопре́ки предлог къаурувгун; вопреки желанию — цанма ччаврих къаурувгун.

вопро́с м. 1) суал, цIуххаву; 2) масъала.

вопро́сник м. суаллал чагъар.

вор м. цурку.

ворва́ться сов. гужрай уххан, ххяххан.

воркова́ть несов. гьургъу руцлан (хьхьилул).

воробе́й мн. воробьи́, м. чIелму.

ворова́ть несов. дацлан.

воровство́ мн. нет, ср. цуркушиву, цурк.

во́рон м. хъатIу.

воро́на хъатIу (лухIисса ва луххал ранг хIаласса, кIайва хъатIултраятусса лелуххи).

воро́нка ж. 1) забри; 2) бомба багьсса кIанай хьусса хъунтIа.

вороно́й прил. лухIисса.

во́рот м. хьу (янналул).

воро́та ед. нет, дарваза, къапу.

вороти́ть сов. зана ритан.

вороти́ться сов. зана хьун.

воротни́к м. дарвач (янналул).

во́рох м. бакIу (муни — танил); на столе был ворох бумаг — столданий чагьардал бакIу бия.

воро́чать несов. 1) кIура дайн дуллан, сукку дуллан;, 2) бахх. бачин буллан (ишру).

воро́чаться несов. кIура-кIура аллан, сукку-кьютIу тIун.

вороши́ть несов. къурдала дуллан, зана-кьана дуллан.

ворча́ть несов. мур-мур тIун, пIур-пIур тIун, гьургъу тIуи.

ворчли́вый прил. мур-мур, гьургъу тIутIисса.

ворчу́н м. гьургъу тIун ххирасса инсан.

воск мн. нет, м. хъан.

воскли́кнуть сов., восклица́ть несов. лахъну учин, вев учин.

восклица́ние ср. оьчаву, чIу.

воскреси́ть сов., воскреснуть несов. 1) утта дуккан дан; 2) цIуницIа дан.

воспале́ние ср. ссатиржан шаву. Воспаление лёгких — гьутрурду ссатиржан шаву.

воспали́ться сов. воспаля́ться несов. 1) ссатиржан хьун; 2) ятIул лаган, дуруххан.

воспева́ть несов., воспеть сов. цIа дан, балайлуву цIа дан, сана дан.

воспита́ние мн. нет, ср. тарбия.

воспи́танник м. тарбия хъанахъима.

воспи́танный прил. тарбия увсса, тарбия дусса.

воспита́тель м. тарбия уву, тарбия дулу.

воспита́ть сов., воспи́тывать несов. 1) тарбия ан; 2) тарбия дулун.

воспламени́ть сов., воспламеня́ть несов. 1) лама буккан бан, ламп учин дан; 2) бахх. шавкь рутан, дакI дан.

воспо́лнить сов., восполня́ть несов. диял дан, дуцIин дан, диял дуллан.

воспо́льзоваться сов. мюнпат ласун.

воспомина́ние ср. дакIнин бутаву. [41]

воспрепя́тствовать сов. манеъ дуллан, хьхьичIун агьлан.

воспрети́ть сов., воспреща́ть несов. къадагьа дан.

воспреща́ться несов. къадагьа хъанан.

восприи́мчивый прил. 1) ччяни бакIравун буххайсса; 2) ччяччани къашавай шайсса.

воспринима́ть несов., воспри́нять сов. бакIравун ласун, багьан, бувчIин.

воспроизвести́ сов., воспроизво́дить несов. 1) цIуницIа хIасул дан; 2) тикрал дан.

восстава́ть несов. ургу восстатьрах.

восстана́вливать несов., восстанови́ть сов. 1. цIуницIа дан, хьхьичIрасса хIалданин дуцин; 2) бизан буллан (щил бунугу).

восста́ние ср. гьаз шаву, бунт даву.

восста́ть сов. гьаз хьун, бунт дан.

восто́к м. баргь буккай чулухалу.

восто́рг м. шадшиву, ххаришиву.

восторга́ться несов. шад хъанан.

восто́рженный прил. шадсса, ххарисса.

восторжествова́ть сов. ххувхьун, хьхьичIун буккан.

восто́чный прил. баргъбуккай чулухаллил.

востре́бовать сов. тIалав дан.

восхвале́ние ср. цIа даву.

восхвали́ть сов., восхвалять несов. цIа дан.

восхити́тельный прил. хъинну ххуйсса, хIайран хьунсса.

восхити́ться сов., восхища́ться несов. хIайран хьун.

восхище́ние мн. нет, ср. хIайран хьунсса.

восхище́ние мн. нет, ср. хIайран шаву.

восхо́д м. буккаву. Восход солнца — баргь буккаву.

восхожде́ние ср. 1) буккаву; 2) лахъаву (зунттуйн).

восходи́ть несов. 1) буклан (баргъ); 2) байбишин.

восьму́шка ж. мяйва бутIул ца бутIа, асмушка.

вот частица вана, ургу вана.

воткну́ть сов. кьутIин бан (ччала).

вошь мн. вши, ж. нацI.

воя́ка м. иву, багьадура, (хъярчлун учайсса).

впада́ть несов. 1) ургу впастьрах; 2) хIала духхан (нех).

впа́дина ж. бювкьсса кIану.

впасть сов. хъунтIуллувун агьан.

впервы́е нареч. хьхьичIва хьхьичI (хьун, бан).

вперёд нареч. 1) хьхьичIунмай; 2) уттиния тинмай.

впереди́ нареч. и предлог хьхьичI, ялун бучIанмуниву.

впечатле́ние ср. асар.

вписа́ть сов., впи́сывать несов. чичин, ялун ххи бан, вив бакьин.

впита́ть сов., впи́тывать несов. 1) вибуцIин бан; 2) бахх. за ласун, бувчIин, ттирикIив (дакIниву бумур).

впита́ться сов., впи́тываться несов. вибуцIин.

вплавь нареч. гьузуй.

вплотну́ю нареч. лап гъанну, гьан хьуну. [42]

вплоть нареч. бияннин. Ходил вплоть до Дербента — Дербентлив ияннин лавгра.

вполго́лоса нареч. хIурхIа, лагьсса чIуний.

вполза́ть несов., вползти́ сов. ххярк тIун, ххярк тIий уххан.

вполне́ нареч. щала, лап, биялну.

впопыха́х нареч. анавархъендарай, ана-анаварну, чярх — мярхлий.

впо́ру нареч. 1) цила чIумал; 2) цила багьайкун, кьяйдалий.

впосле́дствии нареч. ахирданий, яла махъ.

впотьма́х нареч. цIаннай, цIаннах.

впра́во нареч. урчIахунмай, урчIа чулухунмай.

впредь нареч. уттиния мукьах.

вприпры́жку нареч. тIанкI-тIанкI тIий.

вприку́ску нареч. дишлама.

впро́голодь нареч. ачIи-ккашилну, укъавччуну.

впрок нареч. 1) хайрданун, мюнпатран; 2) запасран.

впро́чем союз амма, цукуннугу.

впры́скивать несов., впры́снуть сов. вив бутIин (чIархьтIаллух, ххалаххух).

впряга́ть несов. бахIлан (аьраварттилу).

впуска́ть несов., впусти́ть сов. итабакьин (вив).

впусту́ю нареч. бачIва, мюнпат бакъа.

впу́тать сов., впу́тывать несов. ххаваххан бан, хIала буххан бан.

впу́таться сов., впу́тываться несов. ххаваххан, хIала хьун.

враг м. душман.

вражда́ м. душманшиву.

враждова́ть несов. душманшиву дуллан.

вра́жеский прил. душмантурал.

вразбро́д нареч. ппив хьуну, личIи-личIину.

вразре́з нареч. зиттирай, къаршину.

вразуми́тельный прил. бувчIинсса, аьямсса, вих бансса.

вразуми́ть сов. бувчIин бан, бакIравун багьан бан.

враспло́х нареч. хархавар бакъа, цакуну.

враста́ть несов., врасти́ сов. вивппай ххяххан (мурхь, ххяххия).

врата́рь м. къапучий.

врать несов. щялмахъру буслан.

враща́ть несов. гьанагьи буллан.

вращение ср. гьанагьи баву.

вред мн. нет, м. зарал, зияв.

вреди́тель м. зарал буву, зиян буву.

вреди́тельство ср. зарал баву.

вреди́ть несов. зарал, зиян буллан.

вре́дно нареч. зиянссар.

вре́дный прил. заралсса, зиянсса.

вре́заться сов., вре́заться несов. уххан, вивай кьутIин.

вре́менный прил. чIумуйсса.

вре́мя мн. времена́, ср. чIун, замана. Времена года — шинал чIунну; все время — дайн, гьарца чIумал.

вро́де предлог куннасса, лархьхьусса.

врождённый прил. ниттил лякьлуватурасса, цащала дурсса.

врозь нареч. личIи-личIину. [43]

врун м. щялмахъчи.

вруча́ть несов., вручи́ть сов. дулун, тапшур дан.

врыва́ть несов., врыть сов. бихххан кьутIин бан (къазихъ).

всади́ть сов., вса́живать несов. кьутIин, кьуртIуну дацIан дан.

вса́дник м. бурттигьу.

вса́сывать несов. ургу всосатьрах.

всё нареч. 1) гъарица, цимурца 2) ттигу; 3) анжагь.

всегда́ нареч. гьарца чIумал, дайн.

всегда́шний прил. гьарца чIумалсса, даимансса.

всего́ нареч. циняв, жям, цинявппагу.

вселе́нная мн. нет, ж. дуниял (баргь, барз, циняв цIуртти цачIун лавсун).

всели́ть сов., вселя́ть несов. 1) куч бан, къатравун бакьин, бизан бан; 2) бахх. дутан (дакIнивун нигь).

всели́ться сов., вселя́ться несов. 1) бизан, буххан (къатравун), куч хьун; 2) дагьан; в сердце вселился страх — дакIнивун нигь дагьан.

всеми́рный прил. щалла дунияллул, щалла дунияллун хъарсса.

всемогу́щий прил. гьарца зад бюхъайма.

всенаро́дный прил. циняв халкьуннал. Всенародный праздник — циняв халкьуннал байрам.

всео́бщий прил. циняннан аьмсса.

всерьёз нареч. мяйжанну, бунияла, кьастан.

всесторо́нний прил. гьарца чулухасса.

всё-таки нареч. и союз, ялагу цукуннугу. Всё-таки он прав — цукуннугу та тIайлар.

всеце́ло нареч. щалла, щалвава.

вска́кивать несов. ургу вскочитьрах.

вска́пывать несов. ургу вкопатьрах.

вска́рмливать несов. ургу вскормитьрах.

вскачь нареч. никъащуну, мукьралий.

вскипе́ть сов. 1) щаран; 2) ялтту нан.

вскипя́тить сов. щаращи дан.

вскольз нареч. дахьа, гьим дурну, ялттува.

вскопа́ть сов. диххан, бил дизан, кIукIлу дан (аьрщи).

вско́ре нареч. чIалкъавхьуну.

вскорми́ть сов. яан, хъун ан.

вскочи́ть сов. 1) ххявххун буртти икIан; 2) ххяххан, тIанкI учин; 3) личин.

вскри́кивать несов., вскрича́ть сов. вев учин (цакуну).

вскрыва́ть несов., вскрыть сов. 1) аьч бан; 2) бахх. ашкара бан; 3) ххядуккан (жаназа).

всласть нареч. уччиннин (дукан).

вслед нареч. хъирив.

всле́дствие предлог-яту, бувну.

всле́пую нареч. мурчIину, урукъавгун, къаккавккун.

вслух нареч. баянну, лахъну.

вслу́шаться сов., вслу́шиваться несов. вичIи дишин, хIисаврай вичIи дишин.

всма́триваться несов., всмотре́ться сов. пикри бувну, хIисаврай урган. [44]

всо́вывать несов. ургу всунутьрах.

всоса́ть сов. цIупI учин.

вспа́рывать несов. ургу вспоротьрах.

вспаха́ть сов., вспа́хивать несов. гъайчин.

вспа́шка ж. гьайчаву.

всплыва́ть несов., всплы́ть сов. 1) гьузуй щинал ялун личин; 2) ялун личин; ашкара хьун.

вспомина́ть несов., вспомнить сов. дакIнин бутан.

вспомога́тельный прил. кумагрансса.

вспоро́ть сов. ттяризин.

вспорхну́ть сов. ппур увкуну леххан.

вспоте́ть сов. гьухъаитан.

вспу́гивать несов., вспугну́ть сов. цIахчин бан, ццахчин бувну леххан бан, бизан бан.

вспыли́ть сов. цакуну ссибизан, гьалак уккан.

вспы́льчивый прил. ччяни ссибизайсса, гьалак уккайсса.

вспы́хивать несов., вспы́хнуть сов. 1) парх учин, ламп учин; 2) ятIул ичин.

встава́ть несов., встать сов. кIутIу-кьатI бан, кIутIу-кIусу бан.

вступа́ть несов. вступи́ть сов. 1) уххан; 2) буххан, хIала буххан (талатавривун).

вступле́ние ср. 1) дайдихьу (хьхьичI махъ); 2) хIала буххаву (талатавривун).

всу́нуть сов. бучIан (чакмалувун ччан).

всхли́пнуть однокр., всхли́пывать несов. агьи учин, агьи тIий аьтIун, кьупIа тIун.

всходи́ть несов. ургу взойтирах.

всхо́ды ед. нет, ххяххиярттал мяра буккаву.

всю́ду нареч. гьарца кIанай, гьарца чулух.

вся́кий прил. 1) гьарца-цума; 2) гьарца журалул, жура-журасса.

вся́ческий прил. гьарца журасса, личIи-личисса, жура-журасса.

вта́йне нареч. кьюлтIну.

вта́скивать несов., втащи́ть сов. ххюрхху дан (вирдай).

втере́ть сов. ссуку дурну дуккан, дюкьан дан (аьгъушиву).

втере́ться сов., втира́ться несов. кьутIин (вивай), уххан.

в тече́ние ср. лажиндарай, наниссаксса хIаллай. В течение года — шинал лажиндарай.

вти́скать несов., вти́снуть сов. гужрай бучIан.

втолкну́ть сов. щуну вивай утан.

втолкова́ть сов. бувчIин бан, бакIравун бакьин.

вторга́ться несов., вторгну́ться сов. гужрай уххан.

вторже́ние ср. гужрай уххаву.

второпя́х нареч. анавархъиндарай.

второстепе́нный прил. кIилчинмур даражалул.

вту́лка ж. бочкалувун бакьайсса чIутI, пропка.

втыка́ть несов. ургу воткнутьрах.

втя́гивать несов., втяну́ть сов. 1) кIункIу дан, ххюрхху дан; 2) ссупI учин; 3) бахх. кIункIу бан, буцин. [45]

втя́гиваться несов., втяну́ться 1) кIункIу хьун, нахIу лачIун; 2) аьдат хьун, вардиш хьун; 3) вирдай дагьан (чIавру).

вулка́н м. вулкан; лухччинувату цIу лирчуну нанисса зунтту.

вульгари́зм м. вульгаризм 1) ххуй бакъасса, 2) тIайла-бакъа бувсъсса.

вход м. буххай кIану (хьулу).

входи́ть несов. ургу войтийрах.

в це́лом нареч. щаллара, щаллуну.

вцепи́ться сов., вцепля́ться несов. лачIун, лачIлан ссацIун унугу).

вчера́ нареч. лахьхьу.

вчера́шний прил. лахьхьусса.

вчерне́ нареч. къарасину (чичру); щалла къуртал къархьуну, чIюлу дан лирчIун (къатри).

вширь нареч. уттаннай.

въезд м. буххаву (ссай бунугу бурттий).

вы местоим. зу.

выбива́ть несов., вы́бить сов. 1) рирщуну гъагъан бан (чIавахьулттил пюрун), рирщуну личин дан, рирщуну утан; 2) буккан бан, кьатI бан (лах).

выбира́ть несов., вы́брать сов. 1) бувчIин, цIарищун; 2) язибугьан, личIи бан.

вы́боина ж. хъунтIа (ххуллисса).

вы́бор м. 1) бувчIаву, цIарищаву; 2) язи дугьаву (цидунугу) 3) выборы мн. бувчIавуртту.

вы́борный прил. увчIусса, язи увгьусса.

выбра́сывать несов., вы́бросить сов. 1) экьи личлан, экьи личин; 2) бахх. дуккан дан (кьатIурдай).

выбыва́ть несов., вы́быть сов. гьан, уккан.

вы́ведать сов., выве́дывать несов. кIул бан, диндир увну кIул бан, хъирив лаян; махъ буккан.

вы́везти сов. 1) духхин, дурххуну ларсун гьан; 2) дуккан дан, гьан дан.

вы́верить сов., выверя́ть несов. ххалдигьин.

вы́вернуть сов., вывёртывать несов. 1) кIурадаруну дуккан дан; 2) дуккан дан, кIурадаин дан (ка, ччан); 3) бакъачулинмай кIурабаин бан.

вы́вернуться сов., вывёртываться и вывора́чиваться несов. 1) кIура бавну буккан (ка, ччан), 2) буккан (ка, ччан); 3) кIура баин (бакъачулинмай).

вы́весить сов., выве́шивать несов. 1) лахъан, зурчIай тIутIи дан; 2) дуцин (цинцилттаву).

вы́веска ж. вывеска, ялу чичру дурсса тахта, ула, (фабрикрал, магазиндалул, м. ц. хьулул ялув рирщусса).

вы́вести сов., выводи́ть несов. 1) буккан бан ча-бунугу); 2) бат бан (ссава-бунугу); 3) ита бакьин (аьнакIул оьрчIру).

вы́вих м. буккаву (ка, ччан).

вы́вихнуть сов. буккан (ччан, ка).

вы́вод м. 1) буккан баву; 2) ахир, вывод.

вы́водок мн. вы́водки, м. цалсса ниттия личIи къавхьусса лелуххул, ягу жанаварданул оьрчIру. [46]

вывози́ть несов. ургу вывезтирах.

вы́гадать сов., выга́дывать несов. къажанжу дан, мюнпат ласун.

вы́гладить сов. мангьал рищун, лаян дан.

вы́глядеть несов. чIалан.

выгля́дывать несов., вы́глянуть сов. 1) бакI дуккан дурну урган; 2) бахх. ххал хьун (чIираха, пардавлуха, м. ц.).

вы́гнать сов., выгоня́ть несов. буккан бан; 2) дуккан; выгонять спирт — спирт дуклан.

вы́говор ж. 1) лугьат (мазрал); выговор — аьй даву (танмих1).

вы́года ж. хайр, мюнпат.

вы́годный прил. хайр бусса, мюнпат бусса.

вы́гон м. гьаттара лухччи.

выгора́ть несов., вы́гореть сов. 1) ччуччин; 2) ранг ласун, лиххан.

выгружа́ть несов., вы́грузить сов. гьиву дучIан дан, дачIра дан.

выдава́ть несов., вы́дать сов. 1) дулун; 2) канихьхьун улун.

вы́давить сов., выда́вливать несов. 1) бас дурну, чIувин дурну гъагьан дан, лахIан дан; 2) рищун (арцу).

выдаю́щийся прил. хьхьичIун ливчусса.

выдвига́ть несов., вы́двинуть сов. 1) хьхьичIунай ан, къуллугьрал лавай ан; 2) буккан, кIункIу бан (къурши).

выдвига́ться несов., вы́двинуться сов. 1) хьхьичIунай хьун; 2) хьхьичIун уккан.

выдвиже́нец м. хьхьичIунай ума.

выдвиже́ние мн. нет, ср. хьхьичIунай аву, лавай лахъан аву.

выделе́ние ср. 1) личIи баву; 2) организмалува личIи хьуну дуккаймур, (гьухъ, м. ц.).

вы́делить сов., выделя́ть несов. 1) личIи бан; 2) личIи дан (организмалува, аьркин дакъамур).

вы́делиться сов., выделя́ться несов. 1) личIи хьун; 2) личIи хъанан (баймуниву, гьунардануву).

выдёргивать несов., вы́дернуть сов. дуккан, хъит дан, кIункIу дурну дуккан, риттун (чIарарду).

вы́держаный прил. 1) мукъуй авцIусса, цIакьсса; 2) цала цува увгьусса, ссавур дусса.

вы́держать сов., выде́рживать несов. 1) духIан; 2) дугьан (экзам.); 3) яхI бан, ссавур дан.

вы́держка 1. ж. ссавур, яхI, цала цува угьаву.

вы́держка 2. ж. цитата; чичрулува, луттирава лавсъсса ца парча, бутIа.

вы́дохнуть сов., выдыха́ть несов. ссихI бигьин.

вы́дохнуться сов., выдыха́ться несов. 1) кьанкь лялиян (аьтрилул), тунтшиву, ягу гуж гьан (чайлул, ссиркалул, м. ц.); 2) ссихI бацIан, бугь хьун.

вы́думать сов., выду́мывать несов. 1) ляхъан бан; 2) пикри бувну ца за дуккан дан.

вы́думка ж. ляхъан бумур щялмахъ. [47]

выезжа́ть несов., вы́ехать сов. 1) гьан, ххуллин уккан (ссай-унугу бурттий); 2) куч хьун.

вы́жать сов., выжима́ть несов. хьхьицIин (янна), щин личин дан (чIувин дурну).

выжига́ть несов., вы́жечь сов. 1) ччуччин; 2) рищун (дамагь), аьш дан (дагъ дирзун).

вы́жить сов. сагъхьун, сагьну личIан; 2) личин ан, уккан ан.

вы́звать сов., вызыва́ть несов. 1) оьчин; 2) бахх. савав хьун (ссибизан).

вы́зваться сов., вызыва́ться несов. бакIрайн ласун, цибунугу барт бигьин махъ булун.

выздора́вливать несов., вы́здороветь сов. сагъ хьун, вызов м. оьчаву.

вы́зубрить сов. дакIних лахьхьин.

вы́играть сов., выи́грывать несов. духхин, къазанжу дан.

вы́игрыш м. духхаву, дурккумур.

вы́йти сов. уккан.

выка́пывать несов. ургу выкопатьрах.

выка́рмливать несов. ургу выкормитьрах.

вы́качать сов., выка́чивать несов. дуккан дан (щин), дуккан дан.

выки́дывать несов., вы́кинуть сов. личин, экьиличин.

выкла́дывать несов. ургу выложитьрах.

выключа́тель м. электричество лещайсса, лахъайсса кIула (выключатель).

выключа́ть несов., вы́ключить сов. 1) лакьин (лещан), дацIан дан; 2) лиххан бан (сияхIрая).

вы́ковать сов., выко́вывать несов. кьутI дан, кьутI дурну дан.

вы́копать сов. диххан (аьрщи), аьрщарава диххан (чIикIунтIа, нувщи, м. ц.).

вы́кормить сов. яан, хъун ан.

вы́корчевать сов., выкорчёвывать несов. 1) мархлуцIакул дуккан, буккан (мурхь); 2) бахх. мархха кьакьан бан.

выкра́ивать несов., вы́кроить сов. 1) ттисин (янна); 2) бахх. экономия дурну, ка дирхьуну махъун дишин (личIи дан).

вы́красить сов. сир буккан, ранг щун.

выкри́кивать несов., вы́крикнуть сов. вев учин, вев тIий гъалгьа бан.

вы́кройка ж. куц, ттисаву.

вы́крутить сов., выкру́чивать несов. кIурадаруну дуккан.

вы́куп мн. нет, м. (устар). 1. арцу дуллуну ита акьин аву раэятшиврула, м. ц., къуртал аву; 2) кIа мурадрай дуллусса арцу.

вы́купать сов. щинавун учIан ан.

выкупа́ть несов., вы́купить сов. 1) арцу дуллуну итаакьин ан; 2) ширишилун дишаврила ласун, дуккан дан.

вы́купаться сов. щинавун учIан.

выла́вливать несов. ургу выловитьрах.

вы́лазка ж. буккаву (сайрданий).

вылеза́ть несов., вы́лезть сов. 1) ххярк тIий уккан; 2) кьатI хъанан, дуклан (чIарарду). [48]

вылета́ть несов., вы́лететь сов. леххан, левххун гьан.

выле́чивать несов., вы́лечить сов. хъин ан.

вылива́ть несов., вы́лить сов. дачIра дан, рутIин, экьи рутIин.

вы́ловить сов. бугьан, бувгьуну къуртал бан.

вы́ложить сов. 1) буккан бувну бишин, тIивтIуну бишин; 2) бишин (янналийх мусил хьхьва), чIюлу бан; 3) бахх. гьарица за тIайлану бусан.

вы́мазать сов., выма́зывать несов. 1) гьулугъин дан, дуккан; 2) дюкьан дан.

вы́мазаться сов., выма́зываться несов. гьулугъин, бакIрая ччаннайн дияннин гьулугъин.

выме́нивать несов., вы́менять сов. даххана дан.

вы́мереть сов., вымира́ть несов. бухлаган, бакъа хьун.

вы́мести сов., вымета́ть несов. башин, бавхьуну марцI бан.

вымога́ть несов. гужрай ягу нигьа бусан бувну ласлан.

вы́мокнуть сов. атил хьун.

вы́молвить сов. учин, бусан.

вы́мочить сов. атил дан.

вы́мысел м. ляхъан бувмур.

вы́мыть сов. шюшин.

вы́мыться сов. цала цува шюшин.

вы́мышленный прил. ляхъан бувсса.

вы́мя ср. къвал (оьлил, цIукул, м. ц.).

вы́нести сов., выноси́ть несов. 1) дуккан дан, духхин, ласун (кьатIурдай); 2) бишин собраниялий; 3) духIан (цайнура).

вынима́ть несов., вы́нуть сов. буккан (лу — сумкалува).

выно́сливый прил. луацIан, духIан бюхъайсса, цIакьсса.

вы́нудить сов., вынужда́ть несов. бан ан, буржну ялу бишин.

вы́нырнуть сов. лултту уккан (щинал).

вы́пад м. 1) хьхьичIунай хъит учин; 2) бахх. буккан, гьужум бан.

выпада́ть несов., вы́пасть сов. 1) ялун багьан, 2) буллан, бан (марххала); 3) бахх. буккан.

вы́пачкать сов. чапал бан.

вы́пачкаться сов. чапал хьун.

выпека́ть несов., вы́печь сов. 1) бищун, шашан (ччатI); 2) хъинну шашан.

вы́писать сов., выпи́сывать несов. 1) чивчуну ласун, куч бан; 2) щала чичин; 3) бучIан буллан (газет).

вы́пить сов. хIачIан.

вы́плата ж. дулаву (харж. хIакь).

вы́платить сов., выпла́чивать несов. дулун, лахъан (бурж).

выплёвывать несов., вы́плюнуть сов. пу учин.

выплыва́ть несов., вы́плыть сов. 1) гьузуй уккан; 2) бахх. дянива уккан.

вы́полнить сов., выполня́ть несов. барт дигьин, бачин бан.

вы́править сов., выправля́ть несов. тIайла дацIан дан.

вы́правка мн. нет, ж. кьярщ икIаву, рас ивкIун ацIаву, чурх тIайлану бугьаву.

выпры́гивать несов., вы́прыгнуть сов. тIанкI учин, ххяххан. [49]

вы́прямить сов., выпрямля́ть ттак дикIан дан (дарккусса зад).

вы́прямиться сов., выпрямля́ться несов. тIайла дацIан (дарккусса зад), цурда тIайла дацIан, ттак дикIан.

вы́пуклый прил. къуп бивкIсса, къут бивкIсса.

вы́пуск м. итабакьаву, дуккан даву, итадакьаву.

выпуска́ть несов., вы́пустить сов. 1) итабакьин; 2) буккан бан.

вы́путать сов., выпу́тывать несов. 1) итххяххан бан, ттериххан бан, 2) бахх. къуртал бан (жапасса ишираща).

вы́путаться сов., выпу́тываться несов. 1) итххяххан, ттериххин; 2) бахх. къуртал хьун, уккан (жапасса иширава).

выпы́тывать несов., вы́пытать сов. кIул бан, цIухлай, бусан уллай тIайламур лякъин.

выраба́тывать несов., вы́работать сов. хIадур бан.

выра́внивать несов. ургу выровнятьрах.

выра́вниваться несов. ургу выравниватьсялух.

выража́ть несов., вы́разиться сов. бусан, учин, чIалачIи бан.

вырази́тельно нареч. бюхханну, асар хьунну, бувчIинну.

вырази́тельный прил. бюххансса, асар хьунсса, бувчIиисса.

выраже́ние ср. калима, бусаву, ккаккан баву.

выраста́ть несов., вы́расти сов. хъун хьун.

вы́растить сов. выра́щивать несов. хъун ан, тарбия ан.

вы́рвать 1. сов. дуцан, дуккан.

вы́рвать 2. сов. кIарчI учин.

вы́рваться сов. 1) итххяххан; дуцан; 2) бахх. хассал хьун, гужрай итххявххун ххассал хьун.

вы́резать сов., выре́зывать несов. кьукьин.

выре́зка ж. 1) кьукьаву; 2) кьувкьусса парча (масала газетрая).

вы́ровнять сов. 1) тIайла дацIан дан, кьа дан; 2) саргъун дан.

вы́равниться сов. саргъун хьун, тIайла дацIан, кьа хьун.

вы́родиться сов., вырожда́ться несов. жинсирацIа хьун, аслу зия хьун, лиян.

вы́родок м. аслу бакъасса, оьккисса, ливсса инсан.

выруба́ть несов., вы́рубить сов. 1) кьукьин, кьувкьуну экьиличин; 2) кьатI бан (вацIа).

вы́ругать сов. ссуг дан.

выруча́ть несов., вы́ручить сов. 1) къуртал ан, ххассал ан; 2) дарххуну арцу дан.

вырыва́ть 1. несов. ургу вырватьрах.

вырыва́ть 2. несов., вы́рыть сов. 1) диххан; 2) дирххуну дуккан.

вы́садить сов., выса́живать несов. 1) ликкан ан, 2) уккан ан (вагондалува, м. ц.).

вы́садиться сов., выса́живаться несов. 1) учIан; 2) уккан (вагондалува м. ц.).

выса́сывать несов., ургу высосатьрах.

вы́селить сов., выселя́ть несов. куч ан; гужрай буккан бувну гьан бан.

вы́ситься несов. бюхттул хъанан, лахъ хъанан.

вы́сказать сов., выска́зывать несов. бусан, учин. [50]

вы́сказаться сов., выска́зываться несов. пикри бусан, пикри кIул бан.

выска́кивать несов., вы́скочить сов. 1) личин, ххявххун; 2) уккан.

вы́слать сов. 1) гьан ан; 2) ссивир ан.

вы́следить сов., высле́живать несов. хъирив ацIан, ша бувгьуну лякъин, бугьан.

вы́слушать сов., выслу́шивать несов. вичIи дишин, вичIи дихьлан.

высме́ивать несов., вы́смеять сов. рашхант дан, хъян, кьякьлухун ишин.

вы́сморкаться сов., оьнш учин, май лишин.

высо́вывать несов. ургу высонутьрах.

высо́вываться несов. ургу высонутьсялух.

высо́кий прил. 1) бюхттулсса, лахъсса; 2) ларайсса; 3) хъунасса, хIурмат бусса.

высокого́рный прил. бюхттул зунттал.

высокока́чественный прил. лавайсса даражалул.

высококвалифици́рованный пр. ларайсса усттаршиву, магьиршиву дусса.

высокоме́рие мн. нет, ср. пахру бушиву.

высокоме́рный прил. пахру бусса.

вы́сосать сов. цIупI учин, цIунхъ учин.

высота́ ж. бюхттулсса кIану, лахъшиву.

вы́сохнуть сов. кьакьан.

вы́спаться сов., высыпа́ться несов. шанул уччин, уччиннин шанан.

вы́ставить сов., выставля́ть несов. 1) дишин, кIункIу дан, дутан (хьхьичIуннай); 2) уккан ан; 3) бахх. хьхьичIунай ан.

вы́стирать сов. шюшин (янна).

выстра́ивать несов., вы́строить сов. 1) дузал дан, мина дан, къатри дан; 2) кьюкьа дахIин бан.

вы́стрел м. 1) битаву, ттавх; 2) ттупанграл, ттуплил чIу.

вы́стрелить сов. битан, (ккулла).

вы́ступ м. личаву (хьхьичIуннай).

выступа́ть несов., 1) ургу выступитьрах; 2) кIуну, пахрулий занан.

вы́ступить сов. 1) хьхьичIунай уккан; 2) ххуллин уккан; 3) махъ лахъан.

выступле́ние ср. махъ лахъаву.

вы́сунуть сов. буккан бан; высунуть язык — маз буккан бан.

вы́сунуться сов. бакI кьатIурдай дуккан дан.

высу́шивать несов., вы́сушить сов. кьакьан дан.

вы́сший прил. бюхттулсса, ларайсса.

высыла́ть несов. ургу выслатьрах.

вы́сылка ж. ссивир аву.

вы́сыпать сов., высыпа́ть несов. 1) бичин, бачIва бан (къама); 2) чIвай бан; 3) экьи гьан бан.

вы́сыпаться сов., высыпа́ться несов. экьи гьан, ппив хьун.

высыха́ть несов. ургу высохнутьрах. [51]

высь ж. бюхттулшиву, лахъшиву.

вы́таращить сов. пIякь битан (яру).

выта́скивать несов., вы́тащить сов. 1) кIункIу дурну ласун; 2) хъит дурну дуккан.

вытека́ть несов., вы́течь сов. 1) экьи нан ча-дунугу, (щин м. ц.) 2) бахх. хьумуния бувчIин (масала, кIания бувчIлай бур мукун бушиву).

вытере́ть сов., вытира́ть несов. 1) лишан; 2) ссуку тIий ссуссин дан.

вы́терпеть сов. духIан (цIуцIаву), ссавур дан (сситтуй).

вы́теснить сов., вытесня́ть несов. кьюч бивгьуну личин ан (дянияту).

вытира́ть несов. ургу вытеретьрах.

вы́толкать несов., вы́толкнуть сов. щуну уккан ан.

вы́точить сов. 1) токарный станокрай дан; 2) дайл дан (чIиллу м. ц.).

выть несов. автIун (ккаччи, барцI).

вытя́гивать несов., вы́тянуть сов. 1) кIункIу дан, кIункIу дурну дуккан; 2) лахъи дуккан дан, кIункIу-хъит дан.

вы́тяжка ж. 1) кIункIу даву; 2) цIупI куну дуккан даву; 3) ссава дунугу дуккан дурсса зад.

вытя́гиваться несов., вы́тянуться сов. тIитIи акьин, лахъи уккан.

выу́чивать несов., вы́учить сов. лахьхьин бан; 2) лахьхьин.

выу́чиваться несов. ургу выучитьсялух.

вы́учиться сов. 1) лахьхьин; 2) аьдат хьун.

выха́живать несов., вы́ходить яан, хъун ан, иян ан (балугьравун).

вы́хватить сов. 1) хъап куну зеххин; 2) хъап куну дуккан (тур).

вы́ход м. 1) буккай кIану (хьулу); 2) чара, эллаж (жапашиврува уккансса); 3) дуркIмунил аьдад (хъуния).

выходи́ть несов. ургу выйтирах.

вы́ходка ж. тIул, къел.

вы́цвести сов., выцвета́ть несов. ранг диххан.

вычёркивать несов., вы́черкнуть сов. лиххан буллан, лиххан бан.

вы́честь сов. дуккан дан, дугьан (арцу м. ц.).

вычисле́ние ср. хIисав даву.

вы́числить сов., вычисля́ть несов. хIисав дан.

вы́чистить сов., вычища́ть несов. марцI бан.

вычита́емое ср. буккан баймур.

вычита́ние ср. буккан баву.

вы́читать сов. 1) буккин; бувккуну кIул бан; 2) тIайла бацIан бан.

вы́швырнуть сов. палцI дурну личин, экьи личин.

вышиба́ть несов., вы́шибить сов. 1) рирщуну личин дан (ттархь); 2) щуну личин дан (нуз), щуну утан, уккан ан.

вышива́ть несов., вы́шить сов. гулавати бан.

вы́шивка ж. гулавати.

вы́шка ж. вышка, бюхттулсса чIюй, (къарал байсса, цаймигу иширттан аьркин байсса).

вышина́ мн. нет, ж. лахъшиву, бюхттулсса кIану. [52]

вы́щипать сов., выщи́пывать несов. риттун (уртту, чIарарду).

вы́явить сов., b>выявля́ть несов. ашкара бан, аьч бан, ялун личин бан.

вы́явиться сов., выявля́ться несов. ашкара хьун, ялун личин.

вы́яснить сов., выясня́ть несов. бувчIин бан, аьям бан, кIул бан.

вью́га ж. марххалттанил буран.

вьюк м. гьиву, (янналул, м. ц.).

вью́чить несов. гьиву дихьлан.

вя́жущий прил. ххалтта дайсса, кьакьан дайсса, цачIуннай дайсса.

вя́занка ж. кIуриялу (урттул) къав, тIаннул гьи.

вяза́ть несов. 1) дахIлан; 2) щащан: 3) хьупI учин дуллан; 4) цIакь дуллан, лачIун дуллан.

вя́зкий прил. синасса, лачIлачIисса.

вя́знуть несов. кьутIлан, оькьлан (кьяркьаравун кьувтIуну личIан).

вя́лить несов. кьакьан дан, чулу дан (цIу бивчуну).

вя́лый прил. хIага хьусса, лирхсса; 2) дири дакъасса.

вя́нуть несов. хIага хъанан, ранг ласун.


Г

га нескл. ср. га, гектар: ацIазарда кв. метра аьрщарал.

га́вань ж. гавань, хьхьирил зуманив пароходру бацIайсса кIану.

гад м. 1) ххярктIий бачайсса ущу-щулгьи; шатта, экьрав м. ц.; 2) бахх. учIиакъу, оьккисса, кьадарсса инсан, мурдал.

гада́лка ж. пал руту, бувчIу (щарсса).

гада́ть несов. бувчIлан, пал рутлан

га́дкий прил. мурдалсса, дакIоьзансса.

га́дость ж. мурдалшиву, оьккисса зад; 2) оьккисса ищ, дучIи дакъасса даву, къел, учIиакъашиву.

гадю́ка ж. гурза (шатта).

газ 1. м. газ (гьаварал ца бутIа).

газ 2. мн. нет, м. газ (кIюласса сунттул янна).

газе́ль ж. жайран (хIайван).

газиро́ванный прил. газ бусса.

газоо́бразный прил. газраха лавхьхьусса.

газоубе́жище ср. газрая лабикIай кIану.

га́йка ж. гайка, бурмалул кюрщан.

галдёж мн. нет, м. вев-гай, аьлагъужа.

галде́ть несов. вев-гьай тIун, гьай-гьуй буллан, аьлагъужа буллан.

галере́я ж. галерея; 1) пюрундалил ларзу; 2) лухччинувухсса ххуллу.

га́лка ж. къягьу.

гало́п мн. нет, м. мукьра, никъа щаву (чвал).

гало́пом нареч. мукьралий, никъа щуну. [53]

га́лька мн. нет, ж. чIучIа (ккуркки бивщусса, бючIусса мюрш чартту, чIучIри).

галу́шки мн. гьавккури.

гам мн. нет, м. гургу, гьай-гьуй, аьлагъужа.

гама́к м. хьхьварунная щавшсса утту бишай жак.

га́мма ж. гамма, куннил хъирив ку лагьлахъ буллалисса чIурду (музыкалуву).

гара́ж м. гараж. автомобильлу духхан дайсса, дакьин дайсса къатта.

гаранти́ровать сов. и несов. 1) замин хьун, лув ацIан; 2) ябан.

гара́нтия ж. заминшиву, лув ацIаву, дарвачрайн ласаву.

гардеро́б м. гардероб (янна лахъай шкаф).

гармо́ния ж. 1) гармония (муз.) 2) чIурду кунницIун ку бакьаву.

гарнизо́н м. гарнизон (къалалувусса ягу шагьрулувусса аьрал).

гарпу́н м. гарпун, хьхьирил хIайвантрах авли буккайни аьркин байсса, гайннуйн битайсса ярагъ.

гарцева́ть несов. бурттий чву къавтIутIи буллан, гьунарду буллан.

гаси́ть несов. лещан (лампа).

га́снуть несов. лешлан.

гастро́ль ж. гастроль, цамур кIанава бувкIсса артистурал ккаккан буллалисса тамаша.

гастроно́мия мн. нет, ж. гастрономия (дуки-хIачIия).

га́убица ж. гаубица, кутIасса вяра бусса кIусса хъун ттуп.

гварде́ец м. гвардеец.

гва́рдия мн. нет, ж. гвардия, язи бугЬуми аьрал, хьхьичIунми аьрал.

гвоздика ж. михак.

гвоздь м. 1) мяр, муххал мяр; 2) бахх. яла гьанумур.

где нареч. чув (цумур кIанай).

гегемония ж. гегемония, бакIчийшиву.

гейзер м. гейзир, жарт лирчуну нанисса щаращисса щинал щаращи.

гемоглоби́н м. гемоглобин, оьттуву ятIулмур ранг дуллалисса задру.

генерали́ссимус м. генералиссимус, аьралуннал яла хъунмур чин.

генералитет м. собир. генералитет, генералтал.

генеральный прил. генеральный, аьмсса, бакIчийсса.

гениальный прил. гениальный; 1) хъинну пагьму-гьунар бусса; 2) ххишала бакъа аькьлу бусса.

гений м. гений, 1) хъинну хъунмасса аькьлу, гьунар; 2) мукунсса аькьлулул, гьунарданул, пагьмулул заллу.

географ м. географиялул специалист, географиялул учитель.

географи́ческий прил. географиялул.

геолог м. геолог, лухччинуву мяъданну лякъайсса специалист.

геологи́ческий прил. геологиялул.

геоло́гия мн. нет, ж. мяъданнал хIакъиравусса элму.

гера́нь ж. тIутIал ца жура. [54]

герб ж. герб, арцуй, ттугъирдай, м. ц. рирщуну дикIайсса пачахIлугърал лишан. СССР-данул гербрай мухI ва кьютIилу дуссар.

герба́рий м. гербарий, кьакьан дурсса уртту-тIутIал коллекция.

геркуле́с м. хъинну хъунмасса гуж бусса инсан.

герои́зм мн. нет, м. виричушаву, къучагъшиву, чувшиву.

геро́й м. виричу, къучагъ, игит.

геро́йство ср. геройшиву, виричушиву.

герои́ческий прил. виричунан лайкьсса куццуйсса.

ге́тман м. гетман, аьралуннал бакIчи (хьхьичIвасса Украиннаву, Польшанаву).

ги́бель мн. нет, ж. бат шаву, гьалак шаву.

ги́бельный прил. баласса, нигь дусса.

ги́бкий прил. бигьану лахIайсса.

ги́бнуть несов. бат хъанан.

гибри́д м. гибрид, личIи-личIисса гьанна хIала бувххун хьусса хIайван ягу ххяххия.

гига́нт м. хъинну хъуннасса зат; загьлунсса инсан, нарт.

гига́нтский прил. хъинну хъуннасса.

гигие́на мн. нет, ж. цIуллу-сагъшиву ядаву, марцIшиву.

ги́дра ж. аждагьа (нукIу заманнул грекнал магьраву).

гидра́влика мн. нет, ж. гидравлика, щинаву гьанурду, чIиртту, м. ц. минарду даврил хIакъиравусса элму.

гидропла́н м. гидроплан, щинай дачин, щинаву щядикIан шайсса самолет.

гидроста́нция ж. гидростанция, щинал гужрай зузисса электрическая станция.

гие́на ж. гиена, кIири билаятирттал жанавар, кьаркьаллу дуку.

ги́льза ж. гильзи (ккуллалул, пIапIирусрал).

гимн м. гимн, паччахIлугърал, партиялул макьан, марш.

гимнази́ст м. гимназиялул ученик (революция хьуннин хьхьичI).

гимна́зия ж. гимназия, революция хьуннин хьхьичIсса дянив школа.

гимна́ст м. гимнаст, гимнастика давриву магьирсса инсан.

гимнастёрка ж. гимнастёрка, арамтуннал ялтту гьухъа.

гипе́рбола ж. гипербола; 1) даркку аьш; 2) лахъа-хъун баву, хъинну хъун бувну бусаву.

гипно́з мн. нет, м. гипноз тIилисин бувну шанаши аву.

гиппопота́м м. гиппопотам, ганзсса бурчу бусса, Африканал кунцIуллаву бикIайсса хъунмасса жанавар.

гипотену́за ж. гипотенуза — тIайла мурцIу, треугольникрал тIайламурцIулул хьхьичIмур чулухалу.

гипс м. 1) гипс, киражкунмасса кIяласса минерал; гипсрая дурсса задру.

ги́ря ж. цинцилттал чартту, гилавка, м. ц. дуцурду (хьхьичIрасса).

гита́ра ж. гитара, синтту дусса музыкалул инструмент.

глава́ ж. 1) бакI; 2) бакIчи, хъунама; 3) луттирал бутIул бакI; 4) килисалул, мизитрал къуппа.

глава́рь м. бакIчи.

главе́нство ср. бакIчишиву, ялувшиву. [55]

главнокома́ндующий м. главнокомандующий, цумур дунугу ца фронтрайсса циняв армиярттал начальник.

гла́вный прил. яла хъунмур, яла агьаммур, гьанумур.

глаго́л м. 1) глагол (грам.); 2) (устар.) гъалгьа, махъ.

гладиа́тор м. гладиатор, хьхьичIзаманнул Римливсса лачIун укку (жанавартращал ягу цувакунмаминнащал).

гла́дить несов. 1) мангъал ришлан, щабукку ришлан; 2) ках тIун, тимар буллан.

гла́дкий прил. дюрчIусса, кьасса (янна); 2) бахх. саргъунсса, экьи нанисса (ихтилат).

гла́дко нареч. дюрчIуну, саргъунну.

гла́дь ж. 1) дюрчIусса, кьасса ялалу (щинал); 2) гулавати.

глаз мн. глаза, м. я, яру.

глазни́ца ж. янил кюнтIа.

глазоме́р мн. кет, м. уругун манзин кIул баву.

гла́нда ж. гланда, хъетIлил къунт.

гласи́ть несов. баян буллан, буслан.

гла́сный 1. прил. аьчсса, тIивтIусса, ашкарасса, ялун ливчусса.

гла́сный 2. прил. гласный (чIу).

глаша́тай м. баян буву, патихIа уку, мангъуш.

гли́на мн. нет, ж. сина аьрщи.

гли́нистый прил. сина аьрщи дусса.

глинозём м. сина аьрщарал лухччи.

глист м., глиста ж. щира.

гло́бус м. глобус, дунияллул шарданул къалип.

глота́ть несов., глотну́ть однокр. кьюлтI учин, бюкьан.

гло́тка ж. 1) кьакьари; 2) хъетI.

глото́к м. кьюлтI, къункъу бувцIуну цал кьюлтI учинсса щин.

гло́хнуть несов. 1) къюкI хъанан; 2) пахъ дагьлан, бугь хъанан; 3) урттун татан; 4) харава хьун.

глубина́ ж. куртIшиву.

глубо́кий прил. куртIсса.

глубокомы́сленный прил. куртIсса мяъна дусса.

глубокоуважа́емый прил. хъинну хIурмат бусса.

глубь мн. нет, ж. куртIну.

глуми́ться несов. махсарттахун ихьлан, кьякьлухун ихьлан.

глупе́ть несов. духIин дакъа хъанан, авлия хъанан, ахIмакь хъанан.

глупе́ц м. ахIмакь, духIин дакъу, авлия.

глупи́ть несов. ахIмакь уллан, авлия уллан.

глу́пость ж. ахIмакьшиву, духIин дакъашиву.

глу́пый прил. ахIмакьсса, духIин дакъасса, авлиясса.

глуха́рь м. 1) вацIлул ажари; 2) бахх. къюкIу.

глухо́й прил. 1) къюкIсса; 2) бугъсса (чIу); 3) бахх. ссихI-чIит дакъашиву, пахъ дагьаву.

глухонемой прил. маз къакIулсса гъалгьа бан къашайсса инсан.

глушить несов. 1) рирщуну къюкI ан; 2) бугь ан; 3) лещан бан.

глушь мн. нет, ж. 1) ццуншиву, ццунсса кIану (вацIлуву); 2) архсса кIану; культурнай центердая арх бувцсса кIану.

глы́ба ж. хъуннасса къалкъа (чарил, микIирал, м. ц.). [56]

гляде́ть несов., глянуть однокр. урган.

гля́нец мн. нет, м. пIяй, цIай.

гнать несов. 1) лихъан, лечлачи буллан; 2) дуклан (аьракьи, спирт, м. ц.).

гна́ться несов. хъирив агьлан.

гнев мн. нет, ж. сси; сси бизаву.

гне́ваться несов. ссибизан.

гне́вный прил. сситтулсса.

гнедо́й прил. чIаклул рангсса (чву).

гнезди́ться несов. кюру буллан.

гнездо́ мн. гнёзда, ср. кюру.

гнёт мн. нет, м. зулму, аьзият.

гние́ние мн. нет, ср. аьяву.

гнило́й прил. 1) аьрсса 2) хъартусса.

гниль мн. нет, аьрсса задру.

гнить несов. аьллан.

гнои́ть несов. 1) аьллали дан; 2) лал дагьан дан.

гнои́ться несов. лал дагьлан.

гно́й мн. нет, м. лал, оьцIучIи.

гнойни́к м. лалул къватIа.

гно́йный прил. лал дусса.

гну́сный прил. мурдалсса, учIиакъасса, оьккисса, кьадарсса.

гнуть несов. лахIан дуллан, дахIлан.

гну́ться несов. лахIлан.

гнуша́ться несов. дакI оьзлан, мурдалну чIалан.

го́вор м. 1) лугъат (мазрал); 2) бахх. чIу, гъалгьа.

говори́ть несов. 1) гъалгьа тIун; 2) буслан.

говя́дина мн. нет, ж. гъаттарал дикI.

го́гот мн. нет, м. 1) къя-къя... къузурил; 2) бахх. а-а ппа-ппа, чIяр-чIюр.

гогота́ть несов. 1) къя-къя тIун; 2) а-а ппа-ппа буллан, чIяр-чIюр тIун.

год мн. го́ды и года́, м. шин, шинну.

годи́на ж. чIун, замана, шинну.

годи́ться несов. дучIи хъанан.

годи́чный прил. шинал.

го́дный прил. дучIисса.

годова́лый прил. ца шин хьусса.

годово́й прил. шинал.

годовщи́на ж. шин шаву, шин кIура даяву.

голени́ще ср. кьяржи (чакмалул).

го́лень ж. никирал ялаваймур ччан (кьюрщюлттуйн бияннин).

голова́ ж. 1) бакI; 2) бахх. бакIчий; в первую голову — хьхьичIва-хьхьичI, бакIрайва-бакIрай.

голова́стик м. магьду кIичIала, оьрватIул уллухъ.

головня́ ж. 1) цIукIани (ччуччу-кьулу хьусса кьуркьу тIама); цIу кьутI учай цIукIани; 2) къалмул нацI.

головокруже́ние ср. бакI гьанагьаву.

головокружи́тельный прил. бакI гьанагьисса.

головоре́з м. бакIру кьукьу.

головотя́п м. къанмаз, пагьму бакъу.

го́лод мн. нет, м. ккаши.

голода́ть несов. ккашилну личIлан, ккашил хъанан.

голо́дный прил. 1) ккашилсса; 2) хъу къархьусса (шин).

гололе́дица мн. нет, ж. щях пюрун микI бакьаву.

го́лос м. 1) чIу; 2) бахх. пикри.

голосло́вный прил. хIучча бакъасса, цалий бакъавцIусса, бачIвасса махъ. [57]

голосова́ть несов. и сов. цIарищун, чIу булун.

голубизна́ мн. нет, ж. хьхьилул ранг, ссавнил ранг.

голубо́й прил. хьхьилул ранг.

голубцы́ ед. голубец, ж. дурма.

го́лубь м. хьхьи.

голубя́тник м. 1) хьхьируннил хIухчу, хьхьиру ябан ххирасса инсан; 2) къиргъу.

голубя́тня ж. хьхьируннил къатта.

го́лый прил. 1) кIачIасса; 2) бахх. гьану бакъасса, аслу бакъасса, бачIвасса.

гондо́ла ж. гондола, 1) личIисса журалул лодка; 2) гьавалул шардануйсса инсантал щябикIай кIану.

гоне́ние ср. чIувин аву, къума аву, зулму, хъирив бацIлацIаву.

гоне́ц м. чапар, мн. гонцы — чапартал.

гони́тель м. къума уву, зулмукар.

го́нка ж. 1) лихъан баву; 2) лихъа-хъирив; 3) мн. гонки бясли-ччалли лечаву, бигьаву.

го́нор м. къуртI, пурс.

гонора́р м. гонорар, чичултрал, художниктурал захIматрал хIакь.

гонча́р м. тIахIунттив дуву.

го́нчая ж. тази (ккаччи), хъирив буту, тула.

гоня́ть несов. ургу гнатрах 1-мур мяъналийсса.

гоня́ться несов. ургу гнатьсялух.

гопа́к м. украиннал къавтIаву.

гора́ ж. 1) зунтту; 2) бахх. бакIу, ккучун.

гора́здо нареч. цукссагу ххишалану.

горб м. кьуси; 2) кьама; 3) бахх. бархI; своим горбом жить — цала захIматрай ялапар хъанан.

горба́тый прил. кьуси бусса.

го́рбиться несов. бархI лахIан буллан, кьуси бучIан буллан.

горбоно́сый прил. къунт бивкIсса май бусса.

горбу́н м. кьуси бусса инсан.

горбу́шка м. ччатIул зума.

гордели́вый прил. пахру бусса, къуртI дусса.

горди́ться несов. пахру буллан.

го́рдость ж. мн. нет, пахру, ххаллилшиву.

го́рдый прил. пахру бусса, ххаллилшиву дусса.

го́ре мн. нет, ср. 1) дард, буруккин; 2) бала, талихI бакъашиву.

горева́ть несов. дард дуллан, буруккин буллан.

горе́лый прил. ччурччусса.

горе́ть несов. ччучлан, цIулачIлан.

го́рец мн. горцы, м. зунттал чув, мн. зунттал чиваркI.

го́речь мн. нет, ж. 1) кьурчIишиву; 2) кьурчIисса зад.

горизо́нт м. горизонт 1) уруглагинан архний лухччива ссав цачIун ларчIссакунна чIалачIисса ххан; 2) уруглагинан цала лагмава чIалачIисса щалва билаят; 3) бахх. кIулмур, зад кIулшиврул даража.

горизонта́льный прил. кьасса.

гори́лла ж. горилла, инсаннаха лавхьхьусса хъунмасса маймун.

гори́стый прил. зунттурду бусса.

горла́нить несов. вев тIун, вев-гьай тIий гъалгьа тIун. [58]

го́рло ср. кьакьари; хъетI. Во все горло — хъинну лахъну.

горн 1. м. батана, пурш-батана (муххал усттарнал, м. ц.).

горн 2. м. горн, аьралуннал сигналданун бищайсса дукнилул зюрнав.

го́рница ж. тавхана.

го́рный прил. зунттул.

горня́к м. 1) мяъдандалул зузала; 2) мяъдандалул инженер; ягу мяъдандалул школалул ученик.

го́род мн. города́, м. шагьру, шагьрурду.

городи́ть несов. чапар дуллан. Городить чепуху (чушь) — ачIа гъалгьа тIун, духIин дакъасса задру буслан.

городи́ще ср. 1) хъунмасса шагьру; 2) шагьрулул кIану; хьхьичIа заманнай шагьру бивкIсса кIану.

городни́чий м. городничий, шагьрулул хъунама (оьрусатнаву XIX векрал ахирданин биянин).

горожа́нин мн. горожане, м. шагьрулул инсан, шагьрулул агьлу.

горо́х мн. нет, м. хъюру, нухутI.

го́рский прил. зунттал (инсан).

го́рсточка ж. чансса, ца кIама бувцIусса.

го́рсть ж. ца кIама, хъат дурцIусса.

горта́нь ж. кьакьари.

горчи́ца мн. нет, ж. горчица.

горчи́чник м. горчичник (дару).

горчи́ца дургъсса чагъар.

горшо́к м. 1) оьрту, къячIи (чIучIинттарал); 2) горшок (тIутIив дугьайсса).

го́рький прил. кьурчIисса (тIааьн).

го́рько нареч. кьурчIину.

горьковатый прил. кьурчIирирщусса.

горю́чий прил. 1) ччуччайсса, ччяни цIу лачIайсса; 2) сущ. горючее ччуччия.

горя́нка ж. горянка, зунттал щарсса, душ.

горя́чий прил. кIирисса, къизгъинсса.

горячи́ться несов. кIири ичлан, ссибизлан, гьалак уклан.

горя́чка ж. 1) къиздирма, бургъил азарданул зурзу булаву (къашайшиврул), кIиришиву; 2) даврил къизгьинсса чIун.

горя́щий прил. ччучлачисса.

го́спиталь м. госпиталь, аьралуннал больница, азархана.

господи́н м. господин, агьа; мн. господа, агъатал.

го́сподство мн. нет, ср. господиншиву, агъашиву дуллалаву.

гостеприи́мный прил. хъамал ххирасса.

гостеприи́мство ср. хъамал ххирашиву.

гости́ная ж. хъамаллурал къатта.

гости́нец м. ссайгъат.

гости́ница ж. гостиница, (инсантал ликкай къатта).

гости́ть несов. хъамалу хъанан.

гость м. хъамаличу.

госуда́рство ср. паччахIлугъ.

госуда́рь м. паччахI.

готова́льня ж. готовальня, чертёжру дай ярагьуннил къурши.

гото́вить несов. хIадур дуллан.

гото́виться несов. хIадур хъанан. [59]

гото́вность мн. нет, ж. хIадуршиву.

гото́вый прил. хIадурсса.

грабёж м. чапхун, хъямалашин, ссуй баву.

граби́тель м. къачагъ, чапхунчи, хъямала буву.

гра́бить 1. несов. хъямала буллан, ссуй буллан, чапхун дуллан.

гра́бить 2. несов. бяхлан, ххялаххи дуклан (ххулу).

гра́бли ед. нет, ххялаххи.

гра́вий мн. нет, м. мюрш ххюл.

гравирова́ть несов. кьалан битлан, накьич дуллан.

град 1. м. микI (бичай микI).

град 2. м. (устар) шагьру.

градоби́тие ср. микI бичаву.

гра́дус м. градус.

гра́дусник м. ургу термометралух.

граждани́н мн. гражданин, м. 1) цания ца паччахIлугьрал инсан; 2) хъунасса инсан, адимина.

гра́жданский прил. гражданский. Гражданская война — граждан дяъви; гражданский долг — гражданнал бурж.

гражда́нство мн. нет, ср. гражданшиву.

грамм м. грамм (кIушиврул дуцин).

грамма́тика ж. грамматика.

гра́мота мн. нет, ж. 1) чичин-буккин кIулшиву; 2) цIа даврил чагъар. Верительная грамота — вихшалдарал чагъар.

гра́мотный прил. чичин-буккин кIулсса.

грана́т м. сунув.

грана́та граната, бищай бомба.

грана́тник м. сунуврал мурхь.

гранатомётчик м. граната личу.

грандио́зный прил. хъинну хъунасса.

гранёный прил. тараш бувсса, хъачI-хъачIру дусса (стакан, м. ц.).

грани́т м. кьянкьа чару.

грани́ца ж. дазу.

грани́чить несов. 1) дазу хъанан; 2) бахх. лахьлан, ахIал дацIлан.

грань ж. 1) хъачI; 2) дазу.

граф м. граф, (князшиврул ва бароншиврул дянивсса цIа, паччахIнал аьрасатнаву).

графа́ ж. графа, чагъарданул чIапIуй кIира аьщул дянивсса щва, ттарцI.

графи́ть несов. графартту буллан, аьшру дурккун чагъар графирттайх бачIлан.

грач м. чIяй къягъу.

гребёнка ж. ттарал (чIирийсса).

гре́бень м. 1) ттарал; 2) эччу (ажарттул) 3) щатIул бархI.

гребе́ц м. 1) чIатIрах лодка дачин дуву; 2) ххулув бяхху, батIу.

грёза ж. хиял, шугълу.

гре́зить несов. хияллу буллан, шугълурду буллан.

гре́лка ж. грелка, кIирисса щинал дурцIуну цIуцIисса кIанай дишайсса резиндалул кьачIа.

греме́ть несов. гургу тIун, зяр-зяр тIун.

грему́чий прил. зяр-зяр тIисса.

грести́ несов. 1) чIатIрах зун (лодка дачин дуллан); 2) батIлан, бяхлан (ххялаххух).

греть несов. гъили дан, кIири дан. [60]

гре́ться несов. гьили буллан, гъили хъанан.

грех м. бунагь, тахсир.

гре́ча, гречи́ха ж. дукралун аьркин байсса хъухъу бувсса къалмул ца жура.

гриб м. ттуккул нис.

гри́ва ж. кьама (чвал, м. ц. хIайвантрал).

грива́стый прил. кьама бусса.

гри́венник м. кIива шагьи (ацIра кIапIик).

грима́са ж. энчI, энчI икIаву.

грима́сничать несов. энчIру дуллан.

грипп м. грип (къашайшиву).

гроб м. жаназа дишай къурши.

гробни́ца ж. чIюлу дурсса гьав, ялув къатта бувну.

гроза́ мн. грозы ж. 1) чявхъа, аьратталшиву; 2) бахх. ццахханну, нигь.

гроздь ж. къюмай (лухIи тIутIул, шайлул, м. ц.).

грози́ть несов. иигьаусан уллан, ццах бутлан.

гро́зный прил. ццахханнусса, нигьачIаву дусса.

гром м. 1) къув, къув-аьс; 2) бахх. гужсса гургу (ттупру битлатисса чIу).

грома́да, грома́дина ж. хъинну хъуннасса зад.

грома́дный прил. хъинну хъуннасса.

громи́ть несов. ппив буллан, ххит буллан, дардагьит буллан.

гро́мко нареч. лахъну (гъалгьа тIаву).

гро́мкий прил. 1) лахъсса (чIу); 2) бахх. гургу бусса.

громогла́сно нареч. бюхттулсса, лахъсса чIуний.

громозди́ть несов. куннил ялувку бихьлай къала буллан, бакIу буллан.

громо́здкий прил. хъуннасса, кIусса, хъунмасса кIану бугьлагьисса.

громоотво́д м. громоотвод, паранну кIункIу дуву (физ.).

гросме́йстер м. гросмейстер, шахматирттай уккаврил усттарнан дулайсса ларайсса цIа.

грот м. нух (дурксса).

гро́хнуть сов. рирщуну гьан дан, рутан.

гро́хнуться сов. рах куну дагьан.

гро́хот мн. нет, м. гургу, къар-къур.

грохота́ть несов. гургу тIун, къар-къур тIун.

грош м. дачIи кIапIик.

грубе́ть несов. кьянкьа хъанан (кару); букьва хъанан, (чIу).

груби́ть, грубия́нить несов. адав дакъашиву дуллан, оьккину гъалгъа тIун, аьнцI бишлан.

грубия́н м. адав дакъу, оь адимина, сситтугъун.

гру́бость ж. 1) адав дакъашиву, сситтугъуншиву, къаччан бикIан баву; 2) адав дакъасса, къаччан бикIансса (иш).

грубоше́рстный прил. кьянкьаппалул, гьалул.

гру́бый прил. 1) кьянкьасса, гъургьасса; 2) адав дакъасса, хIурмат бакъасса, аьнцI бищайсса.

грудно́й прил. 1) ккуккулуй (оьрчI); 2) хъазамирал.

гру́да ж. бакIу, къала (муни-танил). [61]

груди́нка мн. нет, ж. 1) дикIул душхъуру; мукунсса дикIуя дурсса жаркIуй.

груз м. гьиву.

грузи́ть несов. гьиву дихьлан, лахъан дуллан, кьай лахъан дан (вагондалувун м. ц.).

грузи́ться несов. гьивулул буцIлан, гьиву лахъан дуллан (пароходрайн, м. ц.).

гру́зный прил. кIусса.

грузови́к м. кьайлул машина, гьивулул машина.

грузоподъёмный прил. гьиву гьаз дайсса.

гру́зчик м. гьивучи, зузала, гьиву гьаз дуву.

грунт м. 1) аьрщарал ялувсса къат; 2) сирданул къат.

грунтова́ть несов. къат дуклан (сир букканнин хьхьичI).

грунтово́й прил. аьрщарал къатлил; грунтовая дорога — аьрщарал ххуллу.

гру́ппа ж. группа, кьюкьа, ккучун.

группирова́ть несов. группартту дуллан.

группирова́ться несов. группартту хъанан.

группиро́вка ж. группа, кьюкьа.

грусти́ть несов. дард дуллан, пашманшнву дуллан, буруккин буллан.

гру́стный прил. пашмансса, дард дусса, буруккин бусса.

грусть мн. нет, ж. дард, пашманшиву, буруккин.

гру́ша ж. хъюрт; хъюртул мурхь.

грызня́ мн. нет, ж. кьуркьу тIаву, биллалаву, дяъвааьву.

гры́зть несов. 1) кьуркьу дуллан; 2) гъагълан (ккарччах); кьярштIи буллан (симичка).

гры́зться несов. кьуркьу тIун.

грызу́н м. кьуркьутIала (кIулу, м. ц.).

гряда́ мн. гряды, ж. марсса: 2) зунттал, бакIурдал ссирт.

гряду́щий прил. бучIантIимур.

грязне́ть несов. чапал хъанан.

грязни́ть несов. 1) чапал бан, 2) бахх. ттангъа дан.

гря́зно нареч. чапалну.

гря́зный прил. 1) чапалсса, цIинцIал бувцIусса, кьяркьи дусса; 2) бахх. мурдалсса, кьадарсса, кьюкьусса.

грязь ж. 1) кьяркьи. гьагъ, 2) чапалшиву; забросать (или) закидать грязью — гъулугьанну дуккан, чапал ан.

гря́нуть однокр. 1) гургу чин: 2) бахх. пIякь учин, цакуну байбишин.

гря́нуться однокр. ургу грохнутьрах.

губа́ 1. мн. губы, ж. мурччи, мурччив.

губа́ 2. мн. губы, ж. ургу заливрах.

губерна́тор м. паччахIнал Аьрасатнаву губерниялул хъунама.

губе́рния ж. билаят, паччахIнал Аьрасатнаву, цIуну районнайх бачIиннин СССР-данийгу бивкIсса улча.

губи́тельный прил. бат бансса, балаллунсса, хъинну зарал бусса.

губи́ть несов. бат буллан.

гу́бка ж. ттурлу (чурх шюшайсса).

гу́бка ж. чIирийсса мурччи.

гувернёр м. тарбия уву, учитель (шавай увгьусса, хьхьичIава). [62]

гуде́ть несов. 1) гудок бишлан, паровозрал щютIуххи бишлан; 2) гургу тIун, зев тIун (вичIилул).

гудо́к мн. гудки, м. фабрикалул, паровозрал щютIуххи, щютIуххул чIурду.

гул м. гургу.

гу́лкий прил. архния баллалисса гургу бусса (чIу).

гуля́ние ср. 1) гайз баву, сухIат; 2) сайрданий заназаву.

гуля́ть несов. 1) гайз, гайз буллан; 2) кайп буллан.

гуманита́рный прил. инсаннаясса ва культуралул хIакъиравусса элмурдаясса.

гумани́зм м. инсаншиву, инсан ххирашиву.

гума́нный прил. инсан ххирасса, культурнайсса.

гуммиарабик м. сина, клей (чагъарду лачIун байсса).

гу́мно мн. гумна ср. 1) кьамузанну; ттивхIусса къав бишайсса кIану, амбар; 2) рацIалу.

гу́рт м. гъаттарал газу, гурто́м нареч. цачIу, архIал.

гурьба́ мн. нет, ж. аьлагъужасса, гьай-гъуй буллай нанисса ккучун, кьюкьа.

гуса́к м. бурхьнимур къаз.

гу́сеница ж. янна ччуччу (урттул шатта).

гусёнок м. къузурил оьрчI.

густе́ть несов. 1) дукьра хъанан; 2) кьянкьа хъанан.

густо́й прил. 1) дукьрасса; 2) кьянкьасса.

гусы́ня ж. ццумур къаз.

гусь м. къаз.

гусько́м нареч. кьюкьа дархIуну, ккуннил хъирив ку.

гуся́тина мн. нет, ж. къузурил дикI.

гу́ща мн. нет, ж. 1) лув дагьру (хьюмушиялул дукь); 2) ццунсса кIану (вацIлул).


Д

да частица ди, гьа, так или нет? — да так — укун див бакъарив? — ди мукунни. Да я и забыл: меня для тебя письмо — гьа, ттун хъамар бивтсса, ттучIа вийнсса чагъар буссар; 2) союз ва; читать да писать — буклан ва чичлан; 3) союз амма; с удовольствием я пошел бы в театр, да у меня времени нет — на иштахIрай гьавияв театрданувун, амма ттул чIун дакъар. Да здравствует! ЦIуллу хьуннав!

дабы́ союз (устар.) — шиврул.

дава́ть несов. ургу датьрах.

дави́ть несов. 1) бас ан, чIувин ан, ккуччу ан; 2) бугь ан.

дави́ться несов. 1) цала цува бугь ан, цала цува аьс увну ивчIан; 2) бувгъ хьун.

да́вка мн. нет, ж. 1) чIувин аву, ккуччу аву; 2) хьхьачу-кьючу.

давле́ние ср. 1) чIувин аву, ккуччу аву; 2) къума аву, бас аву.

давни́шний прил. хьхьичIавасса, бухсса.

давно́ нареч. ччянива.

да́же частица хIатта.

да́лее нареч. гания гихунмай; и далее — мукунма гихунмайгу (м. ц.). [63]

далёкий прил. архсса, архнийсса.

далеко́ нареч. 1) архну; 2) архри; до дома еще далеко — шаппай биян ттигу гьала архри.

даль ж. архсса кIану, архшиву; 2) янин чIалачIисса билаят.

дальне́йший прил. дучIантIисса, уттиния тиннайсса.

да́льний прил. архмур.

дальнобо́йный прил. архну битайсса (ярагъ).

дальнови́дный прил. архну ххал шайсса, бучIанмур кIулсса.

дальнозо́ркий прил. архну ххал шайсса (гъанну ххуйну ххал къашайсса).

да́льность мн. нет, м. архшиву.

да́льше нареч. 1) цамунияр архну; 2) яла, ганияр гихунмай; хъиривмур.

да́мба ж. вал, дайшишру, чIира.

да́нный прил. дурда, ва; кIулсса.

даньж. 1) дишала; 2) бахх. хIакь.

дар м. 1) подарка пишкаш; 2) пагьму, гьунар, бюхъу.

дарвини́зм мн. нет, м. дарвиннул учение; хIайвантрал ва ххяххиярттал журарду хIасул шаврил ва ялу-ялун хъуни хъанай дачаврил хIакъиравусса.

дари́ть несов. подаркка дуллан, пишкаш дуллан.

дармое́д м. укра дуку, авара, чил харжирай яхъанахъима.

дарова́ние ср. 1) пишкаш даву; 2) пагьму, гьунар, бюхъу.

дарова́ть сов. и несов. 1) пишкаш дан; 2) наград дулун.

дарови́тый прил. пагьму, гьунар, бюхъу бусса.

да́ром нареч. 1) укра; 2) дачIра, оьнна.

да́та ж. чIун, тарих.

дать сов. 1) дулун; 2) рищун (звонок, занг).

да́ча 1. ж. 1) дулаву; 2) дулаймур, пай.

да́ча 2. ж. дача, шагьрулул кьатIу бувсса багъру, бахчарду, ххуйсса гьава бусса кIану (гъинттул шагьрулул инсантал бигьалаган гьайсса).

да́чник м. дачалин увкIсса инсан.

дверь ж. нуз. Показать на дверь — кьатIувай уккан ан.

дви́гатель м. 1) цайчи машинартту зузи бай, бачин бай машина; 2) бахх. цидунугу хьхьичIуннай дачин дуллалисса гуж.

дви́гательный прил. дачин дайсса, зузи дайсса.

дви́гать несов., двинуть сов. 1) дачин дан, кIункIу дан; 2) ссукку дан.

дви́гаться несов., двинуться сов. 1) дачин, сукку хьун; 2) хьхьичIуннай хьун. движение ср. дачаву, (хьхьичIуннай).

дви́жущий прил. дачин дайсса.

двоевла́стие ср. дал архIал кIира власть душиву.

двойни́к м. лавхьхьума; цама инсаннаха лавхьхьусса инсан.

двойно́й прил. 1) кIикъатсса (чIан); 2) кIилийнусса (харж). [64]

двор м. 1) хIаят, хъю; 2) шяраваллил къатри; 3) чIалъаь, паччахIнал къатри; паччахIнал лагмаялтумий; монетный двор — арцу кьукьа кIану; постоялый двор — инсантал ликкай кIану.

дворе́ц мн. дворцы́, м. паччахIнал къатри, чIалъаь; дворец пионеров — пионертурал дворец.

дво́рник м. хIаятрал марцIшиврулсса, низамралсса байсса зузала (шагьрурдай).

дворня́га, дворня́жка ж. хIаятраву бикIу, хIаятрал ккаччи.

дворяни́н мн. дворя́не, м. дворянин, дворянтурал ца (хьхьичIвасса аьрасатнаву).

дворя́нство мн. нет, ср. дворянтал, (симирдал аьрасатнаву).

двою́родный: двоюродный брат — ссурахъу (буттауссил, буттарссил, ниттиуссил, ниттилссил арс); двоюродная сестра — ссурахъу (душ).

двоя́кий прил. кIира кIуццуйсса, кIира журасса.

двояково́гнутый прил. кIилину вирдай лархIусса, вив бивкIсса.

двугла́вый прил. кIира бакI дусса.

двудо́льный прил. 1) кIива бутIа бусса; 2) кIива чалтукрая хьусса (ххяххия).

двукопы́тные ед. двукопытное, ср. кIивахьхьимичI бусса (хIайвант: оьл, ниц, м. ц.).

двузна́чный прил. кIира знак дусса (число — 25 — 45, м. ц.).

двукра́тный прил. кIилинусса, кIикъатсса.

двукры́лые, ср. двукрылое, ср. кIира хъа дусса (щулгъи).

двули́чие мн. нет, ср. кIира лажин душиву, ламмамшиву, лажин ккарккун махъ бусаву.

двуру́шник м. кIира лажин дусса инсан, ламмам, лажин ккарккун махъ бусу.

двуру́шничать несов. лажин ккарккун махъ буслан, ламмамшиву дуллан.

двусмы́сленный прил. кIира мяъна дусса.

двуство́лка ж. кIива вяра бусса, кIилавчIсса ттупанг.

двусти́шие ср. кIива хха бусса шэъри.

двусторо́нний прил. 1) кIира чулухалу дусса; 2) кIира лажин дусса (янна).

двухгоди́чный прил. кIира шин хьусса.

двухдне́вный прил. кIира кьинилул.

двухле́тний прил. кIира шиналсса.

двухме́стный прил. кIива кIану бусса.

двухме́сячный прил. кIива зурулсса.

двухнеде́льный прил. кIира нюжмар хьусса.

двухэта́жный прил. кIира зивулийсса.

де́бри ед. нет, ццунсса вацIлул кIану.

дева́ть несов. и сов. ургу детьрах.

дева́ться сов. и несов. ургу детьсялух.

де́вочка ж. чIиви душ.

де́вушка ж. душ (хъунмасса).

девяно́сто числит. урчIцIала.

дёготь мн. нет, м. аьравалттил мазь.

дед, де́душка м. ттатта, буттал ппу ягу ниттил ппу, хъун мямма.

де́епричастие ср. деепричастие, глаголдания хьусса, чIун дусса наречие (грам.). [65]

дежу́рить несов. дежурстволий ацIан, дежурить хъанан, дежурнайшиву дуллан.

дежу́рный м. дежурный.

дежу́рство ср. дежурдайшиву.

дезерти́р м. 1) аьралуннава ливхъсса инсан; 2) бахх. цала бан багьаймур къабуллалима.

дезерти́ровать сов. и несов. аьралуннава, иширая лихъан.

дезинфе́кция мн. нет, ж. хасъсса дарурттайну цIуцIаву лахъан дай микробру литIун баву.

дезорганиза́ция мн. нет, ж. низам лиян, даву.

дезорганиза́тор м. низам лиян дуву.

дезорганизова́ть сов. и несов. низам лиян дан, хIалаккалашиву дутан.

де́йствие ср. 1) хIарачат; иш, даву, нанаву; 2) асар; 3) цила гужраву душиву (закон) ; 4) пьесалул бутIа, пардав (театрдануву).

действи́тельность мн. нет, ж. 1) тIайламур, хIакьмур, мяйжанмур; 2) бумур, хьумур, кIихь; это сон или действительность? — ва макIривав, кIихьривав?

действи́тельный прил. мяйжансса, тIайласса, хIакьсса.

де́йствовать несов. 1) зун, даву дачин дуллан; 2) асар буллан; 3) гужраву дикIан (закон).

де́йствующий прил. ишла хъанахъисса, зузисса; 2) асар буллалисса, гужраву дусса; 3) сценалий зузисса.

декабри́ст м. Аьрасатнаву 1825-ку шинал декабрьданул 14-нний хьусса восстаниелуву хIала хьусса инсан.

деклама́ция мн. нет, ж. декламация, шиъри, балайрду асар хьунну, бюхханну буккаву.

деклами́ровать несов. декламация дуклан.

деклара́ция ж. декларация, баян баву.

декора́ция ж. декарация, сценалун чIюлушин; ккаккиялунсса чIюлушин.

декре́т м. декрет, хIукуматрал хIукму (хъунмасса иширан хас бувсса).

де́лать несов. 1) дуллан; 2) хIадур дуллан, дузал дуллан.

делега́т м. вакил.

делега́ция ж. ца иширай гьан бувсса вакилтал, делегатътал.

делёж м., делёжка ж. дачIаву, бутIа-бачIу.

деле́ние ср. бачIаву.

дели́мое ср. бачIаймур.

дели́мость мн. нет, ж. бачIайшиву.

дели́тель м. бачIу.

дели́ть несов. бачIлан, личIи буллан.

дели́ться несов. 1) бачIлан; четыре делится на два — мукьва бачIайссар кIиннийх; 2) бахх. дакIнисса буслан, дард дачIин.

де́ло ср. иш, мн. дела — ишру; на деле — тIайламур, иширайнумур.

делови́тый прил. бажар-жижар бусса, ишру бачин бан бажар бусса, зузисса. [66]

делово́й прил. 1) иширал, къуллугърал инсан; 2) ишру бачин бан шайсса, бюхъу бусса.

де́льный прил. иш кIулсса, бажар бусса, зун ххирасса.

де́льта ж. дельта, неххал ух.

демаго́г м. демагог, цала тIимур бацIан бан духIин дакъасса гъалгьа буллалисса инсан.

демаго́гия ж. демагогия, цала мурадрайн ияншиврул духIин дакъасса, бачIвасса гъалгъарду буллалаву.

демобилизова́ть сов. и несов. аьралуннаву къуллугъ баврия тархъан ан.

демокра́т м. демократ, 1) демократиялул чулухма; 2) демократ партиялул член (капиталист билаятирттай).

демокра́тия м. демократия, власть халкьуннал кIунттихь душиву.

де́мон м. иблис.

демонстра́ция ж. демонстрация, 1) ккаккан даву (цIусса фильма); 2) цала политические мурадру кIул бан халкь майданнив буккаву (Октябрьданул демонстрация).

демонстри́ровать сов. и несов. 1) демонстрация дан; 2) ккаккан бан.

денщи́к м. денщик, революция хьуннин хьхьичI хIаписарначIа къуллугъ буллалисса солдат.

день мн. дни, м. 1) кьини; 2) дяхтта. День-деньской — щалла кьини; день ото дня — гьантлия гьантлин; изо дня в день — гьарца кьини, бацIаву дакъа.

де́ньги мн. ж. арцу (харж дай арцу).

депо́ нескл. ср. депо; 1) паровозру ва вагонну бакьайсса, гай бакьин байсса къатта; 2) пажар лещан дай машинартту бацIан бай къатта.

депута́т м. депутат, вакил; законну дуккан дайсса, ягу бувчIусса цамур органдалул член.

дёргать несов. хъита тIун, кIункIу дуллан.

деревня́ ж. шяравалу.

де́рево 1) мурхь; 2) тIама.

держа́ва ж. паччахIлугъ.

держа́ть несов. 1) дугьлан; 2) ита къадакьлан; мальчик держит книгу — оьрчI лу бувгьуну ур; держать слово — мукъуй ацIан.

держа́ться несов. 1) лачIлан, дугьлан; 2) ацIлан, ссавур дуллан; 3) личIан, яхьун; 4) цIакьну ацIан.

де́рзкий прил. 1) адав дакъасса, лажиндарай ацIлацIисса аьнцI бишлашисса; 2) нигьачIаврих пикри бакъасса.

де́рзость ж. 1) адав дакъашиву, хIурмат бакъашиву; 2) адав-дакъасса махъ, аьнцI бищаву.

дёрн мн. нет, м. кавс.

дёрнуть однокр. ургу дёргатьрах.

деса́нт м. десант; 1) дущманнал аьрщарайн пароходирттай ягу самолетирттай аьрал ликкан баву; 2) душманнал аьрщарайн лахъан бувсса аьрал.

десна́ мн. дёсна, ж. сина, синтту (ккарччал).

де́спот м. зулмукар, залим.

деспоти́зм мн. нет, м. зулму, зулмукаршиву.

дета́ль ж. деталь, 1) парча (мащиналул; 2) бутIа. [67]

дета́льный прил. лап хъирив лавсса, тамамсса, биялну кIул бувсса.

детвора́ ж. собир. оьрчIру.

детёныш м. оьрчI (лякьлул оьрчI).

де́ти ед. н. ср. 1) оьрчIру; 2) авлад.

дети́на м. хъунасса, гуж бусса, оьрчI (жагьил).

де́тище ср. 1) оьрчI (чIивийсса); 2) бахх. цала захIматрай, хIарачатрай дурсса зад.

де́тство мн. нет, ср. оьрчIщиву, оьрчIсса замана.

деть сов. 1) бишин, лабитан, бакъа бан; 2) харж бан.

де́ться сов. лаикIан, акъахьун.

де́фис м. дефис, чIири аьш (—) цачIун був махъру личIи бан, ягу махъ кIибавчIуну ца ххуттая гамунин ласайни дишайсса.

дециме́тр м. метралул ацIва бутIул ца бутIа.

дёшево нареч. кьюркьуну.

дешёвый прил. 1) кьювкьусса; 2) бахх. ссалчIав къабагьасса, кьадарсса.

де́ятель м. давриву, иширттаву хьхьичIун ливчусса, захIмат бувсса.

де́ятельность мн. нет, ж. заву, захIмат.

де́ятельный прил. хIарачат бусса, бажар-жижар бусса.

джу́нгли ед. нет, цIунсса вацIа.

дзот м. дзот, цIакьшиву, сангар (дяъвилий).

диагра́мма ж. диаграмма; задру цуми циксса дурссарив аьщурдину, суратирттайну, м. ц. ккаккан даву.

диале́кт м. диалект, лугьат (цания-ца мазрал).

диало́г м. диалог, кIия ягу цаппара инсавтурал дянивсса гъалгьа.

диагона́ль ж. диагональ, 1) прямоугольникрал ца мурцIния ца мурцIнин дирхьусса тIайласса аьш; 2) зунххину щару бусса янна.

диа́метр ж. диаметр, дурусну круграл дяних ца зумания гаму зуманив дурксса аьш.

диапозити́в м. диапозитив, проекция фонарьданух ккаккан дуллалисса сурат.

диафра́гма ж. диафрагма, 1) инсаннал хханххирал вивалу кIибачIлачIисса ххуну (лякьа ва хъазан); 2) объективраву фотоаппаратравун чаннал къяртри итадакьаву чан-ххи дан дурсса зад.

дива́н м. диван, щябикIай тах.

диверса́нт м. диверсант, диверсияртту дуву (ургу диверсиялул 2-мур мяъналух).

диве́рсия ж. диверсия; 1) душман хъяврин ан дурсса дяъвилул манивра; 2) душманнал къинттуллух дуллалисса зиянчишивуртту.

дивизио́н м. дивизион; ттупчитурал, бурттигьалтрал ва танкардал бутIа (аьрал).

диви́зия ж. дивизия, цаппара полкирдая цачIун хьусса аьралуннал соединение.

диви́ться несов. махIаттад хъанан, хIайран хъанан.

ди́во мн. нет, ср. 1) аьжаивсса зад; 2) аьжаившиву.

ди́вный прил. 1) аьжаивсса; 2) хъинну ххуйсса.

ди́зель м. дизель, навтли зузисса двигатель-машина.

дизенте́рия мн. нет, ж. дизентерия, оьттул къук тIутIаву.

дика́рь м. вахIшийсса инсан. [68]

ди́кий прил. вахIшийсса, урттил, вацIлул (вацIлул ахъулсса).

диковина, диковинка ж. аьжаивсса зат, махIатталсса иш.

дикорастущий прил. урттил, вацIлул (ххяххия).

ди́кость ж. вахIшишиву.

дикта́нт м. диктант, бусласимур чичаву.

дикта́тор м. диктатор, цала дазу дакъасса ихтиярду, власть дачин дурсса паччахIлугърал хъунама.

диктату́ра ж. диктатура, хIакимшиву, зур; диктатура пролетариата — пролетарнал хIакимшиву, зур.

диктова́ть несов. диктовка чичлачи буллан; 1) амру буллан, 2) амру буллан, буюр буллан.

ди́ктор м. диктор, радиолувух буккайсса инсан.

дина́мика мн. нет, ж. динамика; 1) физикалуву механикалул ца бутIа; 2) дачаву.

динами́т мн. нет, мн. динамит, пIякь учайсса зат.

дина́стия ж. династия, паччахIшиву дуллай бивккса ца тухум.

дипло́м м. диплом; институт къуртал бувнахьхьун булайсса чагъар.

диплома́т м. дипломат; 1) чил паччахIлугъирттащал гъалгьа баван, тайннущал хIалашиву дугьан ивтсса вакил; 2) бахх. политика дачин дуву, политикалий ишру бачин байсса инсан.

директи́ва ж. директива, амру, ккаккан баву.

дире́ктор мн. нет, директор, ца учреждениелул, предприятиелул хъунма.

дире́кция ж. дирекция, ца учреждениелул, предприятиялул ялувмур орган.

дирижа́бль м. дирижабль, гьавалул жами.

дирижёр, м. дирижёр, оркестр, хор ягу къавтIаву дачин дуву.

дирижи́ровать несов. дирижёршиву дуллан.

диск м. диск; 1) кьасса, ккурккисса, чарувкунна личайсса зат; 2) бахх. лажин, диск луны — зурул лажин.

диску́ссия ж. дискуссия; ца зад ххалбигьаву (личIи-личIисса пикрирду кIул бан).

ди́спут м. диспут; элмулул темалуясса бяс.

диссимиля́ция мн. нет, ж. дахханашиву, лащаву лиян дуллалисса дахханашиву.

диста́нция ж. дистанция; 1) манзил; 2) пунктру (ххуллурдай).

дистилли́ровать сов. и несов. марцI дан (щин).

дисципли́на ж. дисциплина; 1) низам; 2) элмулул ца жура.

дисциплини́рованный прил. дисциплина дусса, низам дусса.

дифто́нг м. дифтонг, кIива гласный ца слогравун цачIун шаву (масала: ай).

дичи́ться несов. нач дуллан, лякIлан, инсантурая лихълан.

дичо́к м. 1) жагьилсса (ахъулссаннул мурхь); 2) бахх. нач хъанай, нач дуллай хIала къаухлахисса инсан.

дичь мн. нет, ж. 1) ав, урттил лелуххант; 2) кIай лелуххантрал дикI. [69]

диэ́та мн. нет, ж. пагьриз.

длина́ мн. нет, ж. лахъшиву.

дли́нный прил. лахъисса.

дли́тельный прил. лахъисса хIаллайсса.

дли́ться несов. лахъилаглан, лахъи хъанан.

для предлог щин; ссан; для кого — щин; для тебя — вин; цепь для собаки — ккаччил щинзир.

дневни́к м. дневник 1) ученикнал дансса дарсру чичайсса лу; 2) банмур, бувмур чичай лу (дакIния къабукканшиврул).

днём нареч. дяхтта.

дни́ще мн. днища, ср. днище лодки — лодкалул чIан.

дно мн. донья, ср. чIан (неххал, хьхьирил, м. ц. ).

до предлог, нин, чIан; до вечера — кьуннияннин; до города — шагьрулин ияннин; дойти до реки — неххачIан иян, м. ц.

доба́вить сов., добавля́ть несов. ххи буллан, ххи бан.

добавле́ние ср. ххи бувмур; ххи баву.

доба́вочный прил. ххи бувсса.

добежа́ть сов. левчуну иян.

добела́ нареч. кIяла хьуннин.

добива́ть несов., доби́ть сов. 1) бивкIуну къуртал бан, жанавар) ; 2) гъаргъун къуртал дан (тахIни).

добива́ться несов., доби́ться сов. мурадрайн иян, ду дан.

добира́ться несов., добра́ться сов. иян (чун-унугу).

до́блестный прил. виричусса, къучагъсса.

до́блесть ж. игитшиву, виручушиву, къучагъшиву.

добро́ мн. нет, ср. 1) хъинбала; 2) думур, мулк. Добро пожаловать! — чабувкру!

доброво́лец мн. добровольцы, м. доброволец; 1) цайва цувану увкма (аьрайн, аьралуннавун); 2) цанма ччай, хушрай цибунугу бакIрайн лавсъма.

доброво́льный прил. цанма ччай, хушрай буллалисса.

доброде́тель ж. хъинбала байсса, хъинсса тIуллу, аьмал бусса инсан.

доброду́шный прил. хасият хъинсса, дакI хъинсса.

доброжела́тель м. хъинбала ччисса инсан.

доброка́чественный прил. 1) хъинсса даражалул; 2) зарал бакъасса.

добросо́вестный прил. намус бусса, хIая дусса, иширах хъинну ургайсса.

доброта́ мн. нет, ж. хъинбала, хъиншиву.

добро́тный прил. хъинсса, цIакьсса.

до́брый прил. 1) хъинсса, дакI кIукIлусса, рахIму бусса, хасият хъинсса; 2) аьзизсса. будьте добры — ца захIмат кьамул бува; по доброй воле — цанма ччай.

добря́к м. хъинсса инсан, дакI кIукIлусса инсан.

добива́ть несов., доби́ть сов. 1) лякъин, ду дан; 2) дуккан дан, хIасул дан.

добы́ча мн. нет, ж. 1) ляркъумур, давла; 2) дуркмур (мяъдандалува).

довезти́ сов. диян дан (ссайдунугу).

дове́ренность ж. вихшала дурсса чагъар; вакил аврил чагъар. [70]

дове́ренный прил. вакил, вакил увсса, вихшала дурсса.

дове́рие мн. нет, ср. вихшала, вихшиву.

дове́рить сов. тапшур дан, вихшала дишин.

дове́риться сов. вих хьун, вихшала дан.

до́верху нареч. бартнин бияннин.

дове́рчивый прил. ччяни вих шайсса, гьарца задрайн вих шайсса, гьарцаннайн вихшала дайсса.

довести́ сов., доводи́ть несов. 1) ларсун гьан, диян дан; 2) бакIрайн дуккан дан, къуртал дан. Довести до сведения — мяълум бан, баян бан.

до́вод м. хIучча, бацIан баву, далил.

довое́нный прил. дяъви хьуннинсса, дяъви хьуннин хьхьичIсса.

дово́льно нареч. 1) гьар, рязийссара; 2) чIярур, диялли.

довольный прил. рязяйсса.

дово́льствие мн. нет, ср. бакIлахъру (дуки-хIачIия).

дово́льство мн. нет, ср. буллугъшиву, душиву.

дово́льствоваться несов. 1) вив битан; 2) гьа хьун.

догада́ться сов., дога́дываться несов. щуркIал хьун, хIисав хьун, бувчIин.

дога́дка ж. 1) ххвисса зат; 2) бувчIаву, хIисав шаву, пагьму.

дога́дливый прил. бувчIайсса, хIисав дусса.

догна́ть сов., догоня́ть несов. хъирив лаян.

догова́риваться несов., договори́ться сов. бакьин, шартIру бусан, чIун личIин, икьрал дан.

догово́р мн. договора́, договор, икьрал (кIиннал ягу цаппараннал дянив дурсса).

догора́ть несов., догоре́ть сов. ччурччуну къуртал хьун, лещан.

доде́лать сов., доде́лывать несов. къуртал дан, тамам дан, бакIрайн дуккан дан.

доду́маться сов. ца пикрилин учIан.

доезжа́ть несов., дое́хать сов. иян (ссайунугу).

дожда́ться сов. ккаккан, ккаккан бюхъан, ялугьлагьимунин иян.

дождеме́р м. гъарал дуцу (аппарат).

дождли́вый прил. гъарал дусса, гъарайсса.

дождь м. гъарал.

дожида́ться несов. ялугьлан (бучIаннин)

дожива́ть несов., дожи́ть сов. 1) личIан (сагъну); 2) махъра-махъсса кьинирду дичлан.

до́за ж. доза, цал букансса бутIа (дарурал).

дозвони́ться сов. занг рищун, занг рирщуну мурадрайн иян.

дозо́р м. гузатрайсса кьюкьа.

дозрева́ть несов., дозреть сов. диян (ахъулсри, м. ц.).

доистори́ческий прил. историялияр хьхьичкса.

дои́ть несов. ттизлан.

дойный прил. ттизайсса (оьллу, м. ц.).

дойти́ сов. 1) иян; 2) бувчIин; 3) диян, хIадур хьун.

док м. док, жамирду бацIан байсса кIану. (Бакьин бан).

доказа́тельство ср. исват, хIучча, далил. [71]

доказа́ть сов., доказывать несов. исват бан, бацIан бан, чIалачIи бан.

до́кер м. докер, портирал рабочий, зузала (капиталист билаятирттай).

докла́д м. 1) доклад; 2) хавар баву, баян баву.

докла́дчик м. докладчи, доклад буллалима.

докла́дывать несов. ургу доложитьрах.

докана́ть сов. ахир дан, бат дан.

доко́нчить сов. къуртал бан, бакIрайн буккан бан.

докрасна́ нареч. ятIул лаганнин, къиз хьуннин.

до́ктор мн. доктора, м. 1) доктор, элмулул лаваймур даража; 2) хIакин.

докуме́нт м. документ, цибунугу да зат тIайлашиврул, мяйжаншиврул барашинна дуллалисса чагъар.

документа́льный прил. документрайнусса, тIайласса.

долби́ть несов. 1) щилай, кьутIа тIий вярчIу бутлан; 2) бахх. гава га буслай, тикрал буллай бакIравун буххан бан.

до́лг м. 1) бурж; 2) иш, къуллугъ.

до́лгий прил. 1) лахъисса; 2) хъунмасса хIаллайсса. Откладывать в долгий ящик — махъун бутлан.

до́лго нареч. хъунмасса хIаллай.

долговре́менный прил. лахъисса хIаллайсса, хъунмасса хIаллайсса.

долгожда́нный прил. хъунмасса хIаллай цих ялугьлагьисса, ссавур дакъа ялугьисса.

долголе́тие мн. нет, ср. хъунмасса, лахъисса оьрму.

долголе́тний прил. чIярусса щиннардий лахъи лавгсса, хъунмасса хIаллай лахъи лавгсса.

долгоно́сик м. къалмул нацI.

долгосро́чный прил. хъунмасса хIаллайсса, лахъисса чIумуйсса.

долгота́ мн. долготы́, ж. 1) лахъишиву; 2) лахъиннайсса круг (геогр.).

долета́ть несов., долете́ть сов. левххун иян.

должни́к м. буржлув.

до́лжность ж. къуллугъ (даву).

долива́ть несов., доли́ть сов. руртIуну ххи дан, ххи дан (ялун).

доли́на ж. дара.

доложи́ть сов. 1) доклад бан; 2) хавар баян бан, баян бан.

до́лото мн. долота, ср. хьхьини (тIаннул усттарнал ярагъ).

до́ля мн. доли ж. 1) бутIа, пай; 2) бутIа, чичру, кьадар, кьисмат.

дом мн. дома, м. къатта, къатри.

до́ма нареч. шаппа.

дома́шний прил. шаппаллил, ичIаллил; 2) кулпатрал; 3) шарда дурсса.

до́мна ж. домна пач (дарцIайсса пач).

домовладе́лец мн. домовладе́льцы, м. къатлул заллу, заллухъру.

домога́ться несов. хIарачат буллан (ца зат кIунттихьхьун ласун, ду дуллан).

домотка́ный прил. шарда щарщсса (чухъа, янна).

домоуправле́ние ср. къатлул заллу.[72]

домохозя́йка ж. ичIаллил, шардаллил хозяйка.

донесе́ние ср. баян баву, хавар баву.

донести́ сов. 1) диян дан; 2) хавар баян бан; 3) маз бан.

донима́ть несов., доня́ть сов. бизар ан.

доно́с м. донос, хавар баву, кIул баву; маз баву.

доно́счик м. маз буву, ламмам; хавар баян буву.

доны́не нареч. уттинин, уттининцIа.

дополне́ние ср. 1) ххи баву; 2) дополнение (грам.).

дополни́тельный прил. ххи бувмур, ххи бувсса.

допо́лнить сов., дополня́ть несов. ххи бан, биял бан.

допото́пный прил. аьвзал заманнул, хъинну бухсса.

допра́шивать несов., допроси́ть сов. сурагь бан, допрос бан, цIуххаву дан.

допризы́вник м. допризывник, аьраллуннавун уциннин дяъвилул мизан лахьлахьима.

допро́с м. допрос, сурагъ, цIуххаву.

допуска́ть несов., допусти́ть сов. 1) рухсат булун, изму булун, ххуллу булун: 2) битан, пикрилун ласун, (хъинни, му мукун битанну).

допыта́ться сов., допы́тываться несов. кIул буллан, хъирив лаллан, цIуххаву дуллай кIул бан.

дореволюцио́нный прил. революция хьуннинсса, революция хьуннин хьхьичкса.

доро́га ж. ххуллу.

дорогови́зна мн. нет, ж. багьалугъ.

дорого́й прил. 1) ххирасса, багьасса; 2) бахх. аьзизсса, ххирасса, ччисса.

дорожи́ть несов. кьадру буллан, багьа буллан, кьимат буллан.

доса́да мн. нет, ж. къаччан бикIаву, къащи, цIуцIаву.

досади́ть сов., досаждать несов. къаччан бикIан бан, къащи дан, цIуцIаву дан.

до свида́ния ср. яла ккакканнин, барчаллагь.

доска́ ж. 1) ула; 2) тахта. От доски до доски — бакIрая ччаннайн бияннин (буккин).

досло́вный прил. бусса куццуйсса, тIайласса.

доспе́хи ед. доспе́х, м. хIурнитакьия (хьхьичIазаманнул дяъвилул янна).

досро́чный прил. чIун дияннин хьхьичIсса.

достава́ть несов., доста́ть сов. 1) ласун, дуккан; 2) лякъин, ду дан; 3) ка диян.

доста́вить сов., доставля́ть несов. 1) иян ан; 2) мажаз булун.

доста́ток м. 1) буллугъшиву; 2) дукIу (дучIаймур).

доста́точный прил. диялсса, гьа хьунсса, аьркинссаксса.

достаться сов. 1) дириян, кьисмат хьун; 2) танмихI хьун.

дости́гнуть, дости́чь сов. 1) иян (ца кIанайн, балугьравун); 2) мурадрайн иян.

достижение ср. 1) мурадрайн бияву; 2)хьхьичIунмай шаву.

достове́рный прил. бавцIусса, тIайласса, мяълумсса.

досто́инство ср. 1) кьимат; 2) лайкьшиву.

досто́йный прил. лайкьсса. [73]

достопримеча́тельный прил. тIамаша бан лайкьсса, ххуйсса, дучIисса.

достоя́ние мн. нет, ср. ду-дакъамур, хъус, мулк.

до́ступ м. 1) ххуллу (ссачIан-бунугу); 2) бюхъаву (бучIан, буххан).

досту́пный прил. 1) къулайсса, бигьасса; 2) тIивтIусса, дайшишру дакъасса.

досу́г м. оьннасса чIун, игьалагай чIун.

до́сыта нареч. уччиннин.

дотла́ нареч. щалла, чIанулун дияннин.

дотро́нуться сов., дотра́гиваться несов. щун (ка), лаян.

дотя́гиваться несов., дотяну́ться сов. 1) ка диян дан; 2) лахъи дурккун диян.

до́хлый прил. диркIусса, бивкIусса (хIайван).

до́хнуть сов. 1) ссихI бигьин; 2) бахх. бищун (марч).

доходи́ть несов. ургу дойтирах.

дохо́дный прил. дахутI дусса, дучIаймур дусса.

дохо́дчивый прил. бувчIайсса, ччяни бакIравун буххайсса.

до́чиста нареч. лап марцIну, зад къариртун.

дочь мн. до́чери, ж. душ (цала). Моя дочь — ттул душ.

дошко́льник м. 1) школалин уххансса шинну къархьусса оьрчI; 2) школалул шинавун къабивсса оьрчIалсса буллалисса аьлимчу.

доща́тый прил. тахтардая дурсса.

доя́рка ж. оьллу ттизу (щарсса, душ).

драгоце́нный прил. ххирасса, хъинну ххирасса.

дразни́ть несов. 1) бахчилан, ссибизан буллан; 2) гьавас бутлан, иштахI бутлан.

дра́ка ж. бияву.

драко́н ж. 1) аждагьа (магьлул хавардавусса); 2) хъару ду кьюрщарал (кIири билаятирттай бикIайсса).

дра́ма м. 1) драма (театрдануву ккаккан байсса); 2) оьсса иш, бала.

драмату́рг м. драматург, драмартту (пьесартту) чичу.

драматурги́я мн. нет, ж. 1) драматургия, драмартту; 2) драмартту чичаву.

дра́ть несов. 1) бизан буллан ххябуклан (чIирайн лачIун бувсса чагъарду); 2) ссуй буллан; 3) вичIи кIункIу дан. Драть горло — вев-шев тIун.

дра́ться несов. 1) иллан; 2) бахх. талан.

драчу́н м. иву, къалмакъалчи.

дребезжа́ть несов. зяр-зяр тIун (пюрун).

древеси́на мн. нет, ж. тIама.

древонасажде́ние ср. мурхьру бугьаву.

дре́вко ср. ттархь, ттугълил ттархь, кIюй.

дре́вний прил. 1) хьхьичIазаманнул, нукIу заманнул; 2) хъинну духсса, хъинну хъуннархьусса.

дре́вность ж. 1) духшиву; 2) хъинну духшиву, хъинну хъуннар шаву; 3) нукIу заманартту, хьхьичIарасса чIунну; 4) нукIу заманнул памятникIру.

дрейф м. дрейф, жами, пароход, мурчал, течениелул ягу микIирттал гужрал ххуллия личин бувну бачин баву. [74]

дрема́ть несов. шанул ккик тIун, анкIа тIун.

дремота́ мн. нет, ж. шанул ккик, шанул анкI; ккик тIаву, анкI тIаву (шанул).

дрему́чий прил. ццунсса (вацIа).

дрессирова́ть несов. вардиш буллан, лахьхьин буллан, махь буллан.

дроби́ть несов. мюрш буллан, парча-парча буклан.

дро́бный прил. мюршсса, хIувин бувсса. Дробное число — дробрал число, аьдад.

дробь ж. 1) ссачма; 2) дробь (арифм.); 3) зурзу тIисса чIу.

дрова́ ед. нет, тIама (кьуркьу тIама).

дровосе́к м. 1) тIама кьукьу; 2) тIаннул шатта, тIаннукIи.

дро́гнуть несов. аьхълан, микIлачIлан, куку тIун.

дрожа́ть несов. зурзу тIун, кьантIа тIун.

дро́жжи ед. нет, мая, лахълу, къур (иникIма дишайсса).

дрожь мн. нет, ж. зурзу, кьантIа, куку.

дрофа́ ж. давадахъ (лелуххи).

друг мн. друзья, м. дувс, дувстал.

друго́й прил. 1) цамур, гамур; 2) кIилчинмур.

дру́жба мн. нет, ж. дувсшиву.

дружелю́бие мн. нет, ср. дувсшиву, хIалашиву, нахIушиву, ххирзшиву.

дружи́на ж. 1) дружина, хьхьичIа заманнай Аьрасатнавусса аьрал; 2) кьюкьа. Боевые дружины большевиков — большевиктурал виртталсса кьюкьри.

дружи́нник м. дружиналуву къуллугъ буллалима.

дружи́ть несов. дувсшиву дуллан.

дру́жно нареч. дувсну.

дру́жный прил. 1) дувсъсса, нахIусса, хIалимсса; 2) цахьусса, циняв цахьусса.

дря́блый прил. хIагасса, хIага хьусса, хьхьарасса.

дрянно́й прил. оьккисса, бучIи бакъасса.

дря́нь ж. 1) аьтта-ттяркьи, дучIи дакъасса зад; 2) учIиакъасса, кьадарсса инсан.

дря́хлый прил. хъинну хъунав- хьусса, заэвсса, канища увксса.

дуб м. пялутрал мурхь.

дуби́на м. и ж. ганзсса ттарль.

дублика́т м. дубликат, документрал копия.

дубня́к мн. нет, м. пялутрал мурхьирдал вацIа.

дуга́ ж. 1) ккуртта; 2) аьраварттил ккуртта.

ду́дка ж. щютIуххи, зюрнав; плясать под чью-нибудь дудку — цаманал руцаврихун къавтIун, цаманал тIутIимур буллан.

ду́ма 1) пикри; 2) дума, революция хьуннин Аьрасатнаву бувчIусса вакилтурал мажлис-собрание (законну дуккан дайсса).

ду́мать несов. 1) пикри буллан; 2) ххван.

ду́нуть однокр. ургу дутьрах.

дупло́ мн. нет, ср. мурхьиравусса хавшиву.

дурма́н мн. нет, м. дурман, загьру бусса ттурлан; 2) бахх. загьру, тирияк.

ду́рно нареч. оьккину, ахIмакьну. [75]

дурно́й прил. 1) оьккисса, чапалсса; 2) авлиясса, ахIмакьсса.

ду́тый прил. 1) хавсса, пуршлахъан дурсса; 2) бахх. дуруххан дурсса.

дуть несов. 1) бишлан (марч); уф тIун.

ду́ться несов. ххахлан, ябакI бутлан.

дух м. 1) рухI; 2) жан, ссихI; 3) гьава. Испустить дух — жан дулун; ни слуху ни духу — я хавар, я тIар бакъар.

духи́ ед. нет, аьтри.

духове́нство ср. собир. кашиштал, маллатал, диндалул къуллугъчийтал.

духота́ мн. нет, ж. бугь, кIиришиву.

душ м. душ, щинавун учIайни ялун гъарал лачIун дай прибор.

душа́ ж. 1) рукI; 2) жан; 3) инсан, бакI; жить душа в душу — бавкьуну оьрму бутлан; по душам — тIайла-тIайланма.

ду́шно нареч. бугь бур, кIирир.

ду́шный прил. бугь бусса; кIусса гьава бусса.

дуэ́ль ж. дуэл, ттупанчриннуй буккаву.

дыбом нареч. цциз-цциз диртун; волосы стоят дыбом — чIарарду цциз-цциз диркIун дарцIуну дур.

дыбы: встать на дыбы — кьаца бацIан (чву).

дым м. пуркIу.

дыми́ть несов. 1) пуркIу тIутIи дуллан; 2) пуркIу ита бакьлан.

дыми́ться несов. пуркIу тIун.

дымохо́д м. вярчIу.

ды́ня ж. къавун, къан.

ды́ра мн. ды́ры, ж. вярчIу (ссай-бунугу багьсса); ухчIин гьухъуй вярчIу багьунни (цIу дагьну).

дыря́вый прил. тIавтIсса, вярчIурду багьсса.

дыха́ние ср. ссихI ласласаву.

дыша́ть несов. ссихI ласлан.

ды́шло ср. дишла, кIива чал дянихсса аьраварттил дянивсса лахъисса тIама.

дю́жина ж. дюжин, ацIния кIива.

дюйм м. дюйм, дуцин 23 миллиметра дусса лахъишиврул.

дю́ны ед. дюна, ж. къундалул бакIу.

дя́дя м. буттауссу, ниттиуссу.

дя́тел мн. дятлы, м. тIама дуку (лелуххи).


Е

еда мн. нет, ж. дукия.

едва́ нареч. дахьа, гужрай, гуж-балагьиндарай.

едине́ние мн. нет, ср. цашаву, цашиву.

едини́чный прил. ца-цанихсса, так-таксса.

единобо́рство ср. цувалу данди уккаву, цувалу талатаву.

единовре́менный прил. цачIумухсса, цал хьусса.

единогла́сие мн. нет, ср. чIу, пикри цашиву.

единоду́шие мн. нет, ср. пикри цашиву, циняв рязишиву.

единоли́чник м. цувалусса хъудугьу, цалалусса хозяйство дачин дурсса инсан.

единоли́чный прил. цувалусса, таксса. [76]

единомы́шленник м. 1) ца пикрилул инсан; 2) ца хьума.

единонача́лие мн. нет, ср. ца бакIчишиву, учреждениелул ихтияр цаннахь дикIаву.

единообра́зный прил. ца куцсса, ца журасса.

еди́нственный прил. цурдалусса, цадакъа дакъасса.

еди́нство ср. 1) цашиву; 2) аьмшиву.

еди́ный прил. цасса.

е́дкий прил. 1) аьнтсса (кIици); 2) кьурчIисса; 3) бахх. загьру бусса.

едо́к м. бакI (кулпатрал бакIру).

ёж м. ццацкIулу.

ежего́дный прил. гьарица шинахсса.

ежедне́вный прил. гьарца кьинисса.

ежеме́сячный прил. гьарца зуруйсса, зуруй цал шайсса.

еженеде́льный прил. гьарца нюжмардий цал шайсса.

ёжиться несов. кьарчI икIлан.

езда́ мн. нет, ж. ссапар, гьаву (бурттий).

е́здить несов. 1) лаглан, занан (бурттий); 2) ссур буллан.

ездово́й прил. 1) буртти икIайсса (чву); 2) ххяххан буву.

ездо́к м. 1) бурттигьу; 2) ххяххан буву.

е́ле нареч. 1) гужрай. Еле дошел — гужрай ивра; 2) дахьа. Еле успел зайти, свет потух — дахьа уххайхту чани левщуна.

ёлка ж. ёлка (чIюлу бувсса мурхь).

ель ж. ель ттарлил мурхь (ца пачра).

ёмкий прил. хавсса, вив зад рутIин, дичин шайсса.

ёмкость мн. нет, ж. хавшиву.

ено́т м. енот, хIайван, ганил хаз.

ёрзать несов. щурун (щяивкIсса кIанай).

е́ресь ж. 1) килисалин къаршисса диндалул элму; 2) бахх. диндалул ххуллува уккаву, бачIвасса зад, авлиясса махъру.

ерунда́ мн. нет, ж. бачIвасса зад.

е́сли союз агар, агана.

есте́ственно нареч. гьалбатта, щак бакъа.

есте́ственный прил. 1) природалул, тIабиаьтрал; естественные науки — тIабиаьтрал элмурду; 2) аьдатрайсса.

естествове́дение мн. нет, ср. школалуву лахьхьайсса тIабиаьтрал элму.

е́сть 1. несов. канан.

е́сть 2. — бур, дур, ур.

ефре́йтор м. армиялуву солдатнаяр чансса лавайманал къуллугърал цIа.

е́хать несов. гьан (бурттий).

ехи́дничать несов., кьякьлухун ихлан, рашхантру дуллан.

ехи́дный прил. нясъсса, хIиллакарсса.

ещё нареч. 1) ттигу, уттигу; 2) гьала.

Ж

жа́ба ж. кьирил оьрватIи.

жа́бры ед. жабра, ж. щинал хIайвантрал ссихЬтасай органну.

жа́воронок м. лавай лехху, чIелмуллул ца жура. [77]

жа́дничать несов. яиттарцIаншиву дуллан, мяш хъанан, тамахIкаршиву дуллан.

жа́дность мн. нет, ж. 1) яиттарцIаншиву, тамахIкаршиву; 2) мяшъшиву.

жа́дный прил. 1) яиттарцIансса, тамахIкарсса; 2) мяшсса, чIурукьсса.

жа́жда мн. нет, ж. 1) мякь, мякьшиву; 2) бахх. хъинну ччишиву, гьира.

жа́ждать несов. 1) мякь хъанан; 2) бахх. хъунну, гужну ччан.

жале́ть несов. 1) язугъ хъанан, цIими хъанан; 2) хIайп тIун.

жа́лить несов. маз битан (шатлул), дачIу ритан (найрал).

жа́лкий прил. 1) цIими хьунсса, язугъсса, заэвсса; 2) кьадарсса, кьювкьусса, дучIи дакъасса.

жа́ло ср. 1) кьацI, маз (шатлул, м. ц.); 2) дачIу (найрал).

жа́лоба ж. аьрза, шикаят.

жа́лобный прил. язугъсса, шикаятрайсса, цIими хьунсса. Жалобная книга — аьрзирал жуж.

жа́ловаться несов. (устар.) 1) хъун уллан, багъишла дуллан, наград дуллан; 2) уклан, цIими буллан.

жа́ловаться несов. аьрзарду буллан, шикаятру буллан.

жа́лость мн. нет, ж. цIими шаву, язугьшаву, дакI цIуцIаву.

жаль 1) безл., в знач. сказ. язугъ, хIайп. Мне жаль этого человека — ттун та инсаннай язугъ хъанай бур; 2) ввод. сл. хIайпри.

жанда́рм м. жандарма.

жанр м. литературалул ца жура (проза, поэзия, м. ц.).

жар м. 1) кIиришиву; 2) цIу (пачливусса); 3) къашайнал кIиришиву; 4) бахх. гьавас, гьира, шавкь.

жара́ мн. нет, ж. кIирисса гьава, бугь.

жа́реный прил. дагь бувсса, цIарайх бувсса (аьнакIи, дикI м. ц.).

жа́рить несов. 1) къавур дуллан, цIарайх дуллан, жарить дуллан; 2) ччуччин дуллан, къиз дуллан.

жа́риться несов. 1) къавур хъанан, цIарайх хъанан; 2) ччучлан, кIиришиврул шахьлан.

жа́ркий прил. 1) кIирисса; 2) къизгъинсса.

жа́рко нареч. 1) кIирину; 2) кIиришиву дур; в комнате жарко — къатлуву кIиришиву дур.

жарко́е ср. дагь дурсса, къавур дурсса дикI.

жаро́вня ж. кIара, мангъал (дукра дайсса).

жар-пти́ца ж. магьлул хаварданисса лелуххи.

жать 1. несов. чIувин дуллан.

жать 2. несов. ттихIлан (хъу).

жа́ться несов. лякIлан, кьарчI бикIлан.

жва́чка мн. нет, ж. ккярчIулачIи (ницал, варанттал м. ц.).

жва́чный прил. ккярчIулачIи ккухIлан бикIайсса (хIайван).

жгут м. хьхьа (хIаллу кунма щавшсса), кIура дару ххал.

жгу́чий прил. 1) ччуччин буллалисса, кIирисса; 2) кьутIайсса, бюххайсса; 3) бахх. хъинну аьнтсса, гужсса. [78]

ждать несов. ялугьлан (учIаннин).

же 1. союз 1) ма; я еще остаюсь здесь, товарищ же мой уезжает — на цалсса шиккува личIлай ура, ттул гьалмахчума най ур; 2) -ния; почему вы не едете, вас же вызывают? — зу циван къанай буру, зуйнния оьтIий бур; 3) -мур; подружились же мы в школе — дус шавумур хьуссар жул школалуву.

же 2. частица — вар, -хха, -ва, -ма; когда же вы вернулись — зу та зана бивкIрувар? 2) ловко же ты сделал — усттарну буннихха ина; 3) мы приедем сегодня же — жу хIакьинува бучIанну; 4) а так же — мукунма.

жева́ть несов. ккухIлан.

жела́ние ср. мурад, ччимур.

жела́нный прил. ччима, мурадсса, аьзизсса.

жела́тельный прил. хьуну ччисса.

жела́ть несов. ччан, хьурдай тIун.

железа́ мн. же́лезы, ж. чурххал орган (чIенпи дайсса, м. ц.).

железнодоро́жник м. муххал-ххуллул къуллугьчи, зузала.

железнодоро́жный прил. муххал ххуллул; железнодорожная станция — муххал ххуллул станция.

желе́зный прил. 1) муххал, муххая дурсса; 2) бахх. цIакьсса, сукку къахьунсса.

желе́зо ср. мах.

железобето́н мн. нет, ж. железобетон, мах ва бетон хIаласса къатрал чIиртту, м. ц. байсса материал.

жёлоб мн. желоба́, м. бяшкIана, бяшкIантту.

желте́ть несов. хъахъи лаглан.

желтизна́ мн. нет, ж. хъахъишиву, хъахъи ришлашаву.

желто́к м. ккунукрал хъахъимур.

желту́ха мн. нет, ж. хъахъицIулцIал (къашайшиву).

жёлтый прил. хъахъисса.

желу́док м. цIуму.

жёлудь мн. жёлуди, м. пялутрал пуннукь.

жёлчный прил. 1) сситтул, жёлчный пузырь — сситтул пурпуххи; 2) бахх. ссибизайсса, сситтугьунсса инсан.

жёлчь мн. нет, ж. сси.

же́мчуг мн. жемчуга, м. ттеркьукьив.

жемчу́жина ж. ца ттеркьукьи.

жена́ мн. жёны, ж. щарсса, хъами (лас усса).

жена́тый прил. щарсса дурцусса.

жени́тьба мн. нет, ж. щар дуцаву.

жени́ться сов. и несов. щарсса дуцин.

жени́х м. буцай оьрчI.

же́нский прил. хъаннил.

же́нщина ж. щарсса (адимина акъа, щарсса).

же́рдь ж. ххану, лахъисса къазихъ.

жеребёнок мн. жеребя́та, м. тяй.

жеребе́ц мн. жеребцы́, м. айгьур.

жерло́ мн. же́рла ср. барт (ттуплил, къуйлул, вулкандалул).

жёрнов мн. жернова́, м. гьарахъалттил нигь.

же́ртва ж. кьурван. [79]

же́ртвовать несов. 1) цадакьа бан, кумаг бан; 2) кьурван дан (жан).

жест м. ишара, ка галай даву.

жестикули́ровать несов. кару-кару дуллан (гъалгьа тIутIини).

жёсткий прил. 1) кьянкьасса; 2) бахх. оьсса, кьянкьа-кьурчIисса; 3) бахх. мин-тин бакъасса, кьянкьасса.

жесто́кий прил. 1) рахIму бакъасса; 2) бахх. кьянкьасса, кIусса, цIакьсса.

жесто́кость мн. нет, ж. рахIму бакъашиву, цIими бакъашиву, кьянкьашиву.

жесть мн. нет, ж. кIяламах; жестя́нщик, м. кIяла муххал задру дай усттар.

жестя́нка ж. 1) кIяла муххал къурши; 2) кIяла муххал парча.

жечь несов. ччуччин.

жжёный прил. дирщусса (кофе); 2) ччувччусса; жженный кирпич — ччувччусса калпуш.

живи́тельный прил. уттарашиву дулайсса, уттава айсса.

жи́во нареч. 1) сагьну; 2) дирину; 3) анаварну, никъащуну.

жи́вой прил. 1) уттавасса; 2) дирисса, зиранксса.

живопи́сец мн. живопи́сцы, м. сурат дуву.

живопи́сный прил. 1) живописрал, сурат даврил; живописное искусство — сурат даврил усттаршиву; 2) ххуйсса.

жи́вопись мн. нет, ж. сурат даврил сянат; 2) собир. суратру.

жи́вость мн. нет, ж. 1) уттарашиву; 2) диришиву.

живо́т м. лякьа.

животво́рный прил. уттавасса, оьрму булайсса.

животново́д м. гъаттара, ризкьи ябуву.

животново́дство мн. нет, ср. гъаттара, ризкьи ябаву.

животново́дческий прил. гъаттара ябувултрал.

живо́тное ср. хIайван.

живо́тный прил. 1) хIайвандалул; 2) бахх. хIайвандалул куннасса.

живьём нареч. сагьну буна.

жи́дкий прил. 1) хьюмусса; 2) ххялтIасса; 3) бахх. заэвсса.

жи́дкость мн. нет, ж. хьюмушия; 2) ххялтташиву; 3) бахх. заэвшиву.

жи́зненный прил. 1) оьрмулул; 2) хъинну агьамсса, аьркинсса.

жизнеописа́ние ср. оьрмулия чичаву.

жизнера́достный прил. шадсса, тяхъасса, ненттабакI тIивтIусса.

жизнь ж. 1) оьрму, уттарашиву; 2) ялапаршин. Лишить жизни — оьрмулуцIа ан; даровать жизнь — ялтту учIан (къаивчIан); вопрос жизни и смерти — бивкIулул ва буккулул масъала.

жи́ла ж. хьхьва (инсаннал м. ц. чурххавусса).

жиле́т м. жилет, пинжакрал лултту лаххайсса кахри дакъасса адиминал лаххия.

жиле́ц мн. жильцы, м. багьлух къатта бугьу, багьлух бугьу къатлуву ялапар хъанахъима.

жили́ще ср. къатта, тIюва.

жило́й прил. ялапар хьунсса (къатта); жилой дом — ялапар шайсса къатри. [80]

жильё ср. 1) инсантал ялапар хъанахъисса кIану; 2) тIюва, къатта.

жир м. аьгъушиву, май, гьа.

жира́ф м., жира́фа ж. жираф, лахъисса ссурссу ва ликригу дусса оьрчIисса хIайван (Африканал).

жире́ть несов. уч хъанан, дикI дихьлан.

жи́рный прил. 1) бучсса; 2) аьгъусса.

жи́тель м. оьрму бутлатисса, ялапар хъанахъисса инсан.

жи́тельство мн. нет, ср. ца хасъсса кIанай ялапар хъанахъаву.

жи́тница ж. 1) ччар дурсса къама бивчусса амбар; 2) хъинну хъу шайсса билаят.

жить несов. оьрму бутлан, ялапар хъанан.

житьё мн. нет, ср. оьрму бутаву, ялапар шаву.

жму́риться несов. явш икIлан.

жму́рки ед. нет, лакI (тIуркIу), цаннал яру бавхIуну цайми бугьлагьисса.

жмыхи́ ед. жмых, м. жмыхру, аьгъушиву дурккун махъун багьсса ккиртту (семечкалул, м. ц.).

жне́йка ж. хъу ттихIай машина.

жнец м. хIухIала.

жо́лудь м. пялутрал пуннукь.

жонглёр м. жонглёр каруннил задру тIуркIутIи дайсса цирккирал артист.

жре́бий м. 1) кIуну (бутайсса); 2) бахх. талихI, бахт.

жрец м. 1) жрец, путпараснал кашиш; 2) оьрму диндалуха къуллугъ буллай гьанбуллалисса инсан.

жужжа́ть несов. зив-зив тIун.

жук м. гьангъаратIи.

жура́вль м. кьурукь (лелуххи).

жури́ть несов. дяъван.

журна́л м. журнал.

журнали́ст м. журналданин, газетрайн статьяртту чичайсса инсан.

журча́ние ср. жюр-жюр тIаву.

журча́ть несов. жюр-жюр тIун.

жу́ткий прил. хъинну нигьачIийсса.

жуть мн. нет, ж. нигь, нигьачIаву.

жюри́ нескл. ср. жюри; лечавриву, лачIун буккавриву, м. ц. кьимат бищай комиссия.


З

за предлог х, махъ, хъирив; за стеной — чIирах, чIирал махъ; за домом — къатрах, къатрал махъ; смотреть за детьми — оьрчIах бурган; за обедом — дукралух; за работой — даврих; итти за хлебом — ччатIул хъирив гьан; друг за другом — куннал хъирив ку.

заба́ва ж. дялахъру, тIуркIу.

забавля́ть несов. бялахъан буллан.

заба́вный прил. хIазсса, дялахърусса.

забаррикади́ровать сов. баррикада дан, кIичIираваллил сангар дан.

забасто́вать сов. забастовка дан, даву кьаритан. [81]

забасто́вка ж. забастовка, даву кьаритаву (капиталистурахь цала тIалав дуллалимур дан бан зузалтрал даву кьаритаву).

забасто́вщик м. забастовщик, забастовкачи, даву кьариртма.

забве́ние мн. нет, ср. дакIния дуккан даву, хъама ритаву; 2) анкI учаву, цаятува цува гьаву.

забега́ть несов., забежа́ть сов. 1) левчуну уххан (чун-унугу); 2) бахх. уххан (чансса хIаллай).

забива́ть несов., заби́ть сов. 1) рищун, бищун; 2) дуцIин дан; 3) биххан; забить двадцать голов скота — кьува лухIи гъаттара бивхссар.

забинтова́ть сов., забинто́вывать несов. бинтрай бахIин (кIисса — щаву, м. ц.).

забира́ть несов. ургу забратрах.

заби́тый прил. пакьирсса, язугъсса, заэвсса.

забия́ка м. и ж. иву, къалма-къалчи, питначи.

заблаговре́менно нареч. гьантта-чаннайва.

заблагорассу́диться сов. хъин дакIнин багьан, дакIнин багьан.

заблесте́ть сов. цIай учин, пар учин.

заблуди́ться сов. аьйкьин (вацIлуву), ххуллу бяйкьин.

заблужда́ться несов. аьйкьлан, бяйкьусса, пикрирдавун гьан.

заблужде́ние ср. аьйкьаву, бяйкьусса пикри.

забо́й м. 1) биххаву (гъаттара); 2) шахтраву мяъдан буккайсса кIану.

забо́йщик м. забойщик, шахтраву зузисса рабочий (ургу забойрал 2-мур мяъналух).

заболева́ние ср. къашай шаву.

заболо́ченный прил. кунцIа хьусса (кIану, авлахъ).

заболта́ться сов. гъалгъалухух гьан, гъалгъалухух лавгун личIан.

забо́р м. чапар, забор.

забо́та ж. къайгъу, аякьа.

забо́титься несов. къайгъу буллан, аякьа дуллан.

забо́тливый прил. къайгъу бусса, аякьа дусса.

забракова́ть сов. брак дан, къадучIишиврий хIисав дан.

забра́сывать несов. ургу забросатьрах ва заброситьрах.

забра́ть сов. 1) ласун, уцин; 2) угьан; забрать в плен — ясирну угьан (канил ласун).

забра́ться сов. 1) лахъан; 2) уххан, уххун гьан.

заброса́ть, забро́сить сов. 1) ялтту дичин, ялун дирчуну ахьлаган ан; 2) бахх. лачIун дан; забросать вопросами — суаллал лачIун дан.

забры́згать сов., забры́згивать несов. чIентIру личIин бан (щин-бунугу), чIентIал уцIин ан (цу-унугу).

забыва́ть несов., забы́ть сов. дакIния буккан бан, хъама битан.

забыва́ться несов., забы́ться сов. 1) цаятува цува гьан; 2) шанул анкI учин; 3) пикрирдавун гьан; 4) цана цува хъамаитан, хуттава уккан.

забы́вчивый прил. дакIний зад къаличIайсса, ччяни зад хъама битайсса.

зава́л м. вал; лахIуни дуцаву. [82]

зава́ливать несов., завали́ть сов. 1) дирчуну дуцIин дан; 2) бахх. буцIин бан (магазинну хъуслин); 3) бутан (чIира, кьун).

зава́ливаться несов., завали́ться сов. 1) агьан; 2) чул бан; 3) агьну гьан.

заваривать несов., заварить сов. дуккан дан, дам дан (чай) ялун щаращисса щин рутIин; 3) бахх. дайдишин (дучIи дакъасса къел, даву).

заведение ср. 1) заведение, учреждение.

учебное заведение — школа; 2) дуссукъатта, магазин м. ц.

заве́дывать несов. бачин буллан, директоршиву дуллан, хъунмашиву дуллан.

заведомо нареч. кIулну буна, кьасттирай.

заведующий м. директор, хъунама (школалул, м. ц.).

завезти сов. 1) увцуну иян ан (бурттий); 2) духхин (ссайдунугу).

завербова́ть сов. батIин, кIункIу бан (зунсса инсантал).

заве́рить сов. 1) вих бан; 2) тастикь бан, дакI дацIан бан.

заверну́ть сов., завёртывать несов. 1) дахIин, кай-кай дан; 2) баччин бан (чулинмай, мурцIнихунмай); 3) кIурабаин бан (кIарант1).

заверну́ться сов. 1) кай-кай хьун; 2) зана бикIан.

заверши́ть сов. къуртал дан, бакIрайн дуккан дан, барт дигьин.

заверши́ться сов. къуртал хьун, бакIрайн дуккан, чулин дуккан.

заверя́ть несов. ургу заверитьрах.

заве́са ж. пардав (къатта кIибачIин дахIайсса).

завести́ сов. 1) увцуну гьан, иян ан; 2) къур дан (ссят); 3) дишин (цIусса низам); 4) байбишин (ихтилат).

заве́т м. 1) аманат; 2) васият.

заве́тный прил. 1) хъинну аьзизсса, ххирасса; 2) кьюлтIсса.

завеща́ние ср. аманат, васият; васиятрал чагъар.

завеща́ть сов. и несов. 1) аманат бан; 2) васият бан. ирс кьаритан.

зави́довать несов. дакI мяш хъанан (цайминнай), кьякья тIун.

завинти́ть сов., зави́нчивать несов. кIура-кIура бавну цIакьбан.

зави́сеть несов. цаманал биялдаралу бикIан, чин мютIийну бикIан.

зави́симость мн. нет, ж. цайминнал биялдаралу бушиву, чин мютIийшиву.

зави́симый прил. чил биялдаралусса, цайминнайн мютIийсса.

зави́стливый прил. цайминнай мяшсса, кьякьа тIисса.

за́висть мн. нет, ж. дакI мяшъшиву (цайминнай).

зави́ть сов. 1) бан (хIаллу), щащан (хьхьа); 2) хъюрухъ бан.

зави́ться сов. 1) хъюрухъру хьун; 2) цинна завивка дан.

завко́м м. завком, заводрал комитет.

завладева́ть несов., завладе́ть сов. 1) заллу хьун; 2) бахх. цала чулуйнмай кIункIу бан, канин ласун. [83]

завлека́ть несов., завле́чь сов. кIункIу ан, кIункIу увну гьан.

заво́д 1. м. къур (ссятрал); 2) пуржин (механизмалуву).

заво́д 2. м. завод.

заводи́ть несов. ургу завестирах.

заводно́й прил. къур дайсса.

завоева́ние ср. ласаву (дяъви бувну).

завоева́тель м. дяъви бувну ласу (чил билаят, м. ц.).

завоева́ть сов. 1) ласун (дяъви бувну); 2) бахх. кIунттихьхьун ласун, заллу хьун (ххувшиву, хIурмат).

завози́ть несов. духхин (кьай, м. ц.).

завола́кивать несов. заволо́чь сов. 1) дугьан, дахьлаган (ттуруллавун); 2) буцIин (яру, мукьал).

завора́чивать несов. ургу завернутьрах.

за́втрак м. кIюрххилсса.

за́втракать несов. кIюрххилсса дукан.

зави́ть сов. ав учин, автIун байбишин.

завяза́ть сов.,завя́зывать несов. 1) дахIин; 2) кай-кай дан; 3) бахх. дайдишин (битлатаву).

завяза́ться сов., завя́зываться несов. 1) дахIин; 2) дайдишин; 3) чIувин дан.

завя́зка ж. 1) дахIаву; 2) дахIу, хьхьа, бинт; 3) дайдихьу.

завя́знуть сов. кьутIуну личIан (кунцIуллувун).

завя́нуть сов. кьакьан, хъахъи лаган (уртту-тIутIи).

зага́дка ж. ссигъа.

зага́дочный прил. букъавчIайсса.

зага́р мн. нет, м. бургъил лухIилаган баву, бургъил ччуччин баву (чурх).

загаси́ть сов. лещан бан.

зага́снуть сов. лещан.

загво́здка ж. дайшишру, хьхьичIун дагьаву.

заги́б м. 1) лахIру, лавхIусса кIану; 2) бахх. полит. ххуллия буккаву, баччаву.

загиба́ть несов. ургу загнутьрах.

загиба́ться несов. ургу загнутьсялух.

загла́вие ср. цIа (луттирал, статьялул); заглавная буква — хъунмур буква.

загла́дить сов.,загла́живать несов. 1) тIайла дацIан дан 2) бахх. куклу дан.

загла́зный прил. махъасса (лажиндарайн бакъа); заглазный разговор — махъасса гъалгьа.

загло́хнуть сов. 1) къюкI хьун, вичIайх ишин; 2) хIаллих хьун, бат хьун (чIу).

заглуша́ть несов., заглуши́ть сов. 1) заэв бан, букьан бан (чIу); 2) бахх. чан бан, кьукьин, заэв дан (цIуцIаву); 3) бас дан, бугь дан; 4) лещан дан, кьадикIан дан (самовар).

загляде́ться сов., загля́дываться несов. хIайран хьун; а́авхъун личIан.

загляну́ть сов., загля́дывать несов. 1) урган; 2) бахх. урган учIан, уххан (чансса хIаллай), щуну уккан (щичIан-унугу).

загна́ть сов. 1) утан (уххан увну); 2) гьан бан, бищун (мяр); 3) сакъат бан (никъашилай чу). [84]

загнива́ть несов., загни́ть сов. — аьян дан.

загноиться сов. 1) лал дагьлан; 2) аьллан.

загнуть сов. 1) кIибахIин бан, лахIан бан; 2) чулинай кIура айн.

загова́ривать несов., заговори́ть сов. 1) гъалгъа тIун, гъалгъа тIун айишин; 2) бахх. битлан; заговорили пушки — ттупру битлан бивкIунни; 3) бахх. чантI учин; 4) гъалгъа тIий бизар бан.

загова́риваться несов. 1) ургу заговариватьсялух; 2) къакру тIун.

за́говор м. ургъун, оьсса кьаст (кьюлтIну махъ щавщун); 2) бахIу.

заговори́ться сов. гьалгьалухух гьан.

загово́рщик м. ургъунчи, оьсса кьаст дурма.

заголо́вок м. ца луттирал, статьялул цIа.

заго́н м. гъаттара хъю. Быть в загоне — иттала агьан, экьи ливчуну личIан.

загоня́ть несов. ургу загнатьрах.

загора́живать несов. ургу загородитьрах.

загора́ть несов., загоре́ть сов. лухIилаган, ччуччин (бургъил).

загора́ться несов. загоре́ться сов. 1) ччучлан, цIу лачIун; 2) бахх. чанна лахъан, пар-пар тIун; 3) хъинну ччан, гьавасравун гьан.

загоре́лый прил. лухIи лавгсса, ччувччусса (бургьил).

загороди́ть сов. 1) дайщишру дан, хьхьичIалу кьукьин; 2) чапар дэн (багърал лагма).

загоро́дка ж. чапар.

заготови́тель м. тадарик дуву, хIадур дуву, заготовитель.

загото́вить сов., заготовля́ть несов. тадарик дан, хIадур дан.

загото́вка ж. 1) тадарик, хIадуршин; 2) уссан заготовка.

загради́ть сов., загражда́ть несов. ургу загородитьрах.

загражде́ние ср. чапар, бару.

заграни́ца мн. нет, ж. чил билаятру, дазул кьатIалу, заграница.

загреба́ть несов., загрести́ сов. датIин, дартIун ласун.

загреме́ть сов. гургу чин, гургу тIун дайдишин.

загромозди́ть сов., загроможда́ть несов. къала бан, кунний-ку дирхьуну (хъунисса задру).

загрузи́ть сов., загружа́ть несов. кьайлул буцIин, гьиву лахъан дан.

загры́зть сов., загрыза́ть несов. бугъ бан, ссурссу дуккан; волки загрызли шесть овец — бурцIурдил ряхва яттил хIайван бугъ бувунни.

загрязни́ть сов., загрязня́ть несов. чапал дан.

загрязни́ться сов., загрязня́ться несов. чапал хьун.

загуби́ть сов. бат дан, пуч дан.

загуде́ть сов. 1) гургур тIун; 2) гудок бищун, ттютI учин.

загусти́ть сов. дукьра дан.

зад м. махъалу, къинттуллухалу.

задава́ть несов., задать сов. 1) тапшур дан, дулун (дарс, даву); 2) бичин (чван хъа); нигь дулун; 4) дузал дан. [85]

задави́ть сов. 1) ккуччу дан; 2) бугъ ан.

зада́ние ср. задание, дан дуллусса, даву, тапшур дурмур.

зада́ток м. 1) бигь (зад данну дулайсса).

зада́ча ж. 1) задача, масъала, хIисав; 2) банмур, бартбигьинмур; 3) мурад; задача учебы — дуккаврил мурад.

задвига́ть несов., задви́нуть сов. 1) махъунай ан (щуну), кIункIу ан; 2) бахьлаган бан, лабитан; бучIан (къича).

задви́жка ж. 1) къича; задвинуть задвижку — къича бучIан.

задева́ть несов. ургу задетьрах.

заде́лать сов., заде́лывать несов. 1) дащан, мярду бивщуну бащин; 2) лакьин, аьнт дан.

задёргивать несов. хъит дуллан, кIункIу дуллан.

задержа́ть сов., заде́рживать несов. 1) бугьан, бацIан бан; 2) махъун бутан, чIал бан.

задержа́ться сов., заде́рживаться несов. 1) аглан хьун, чIал хьун; 2) бацIан, кьукьин ссихI м. ц.).

заде́ть сов. 1) лаян, щун; 2) бахх. щун бан, кьутIин бан, кьякьлухун и шин.

зади́ра м. и ж. дяъвичи, къадмакъалчи, хIиркI бугьу.

за́дний прил. махъсса.

за́дник м. уссул махъмур бутIа, никъа бугьайсса.

задолжа́ть сов. бурж бан (буржирай ласун).

задолжа́ться сов. буржирахьхьун агьан.

задо́лженность мн. нет, ж. бурж. буржлушиву.

за́дом нареч. махъахьхьичIунай.

задо́р м. 1) жушъшиву, къизгъиншиву; 2) къудуршиву, жагьилшиву.

задо́рный прил. 1) жушсса, къизгьинсса; 2) къудурсса, тунтсса хасият дусса.

задохну́ться сов. 1) бугъ хьун; 2) ссихI ласун къахъанан.

задра́ть сов. 1) парча-парча дан, ппив дан; 2) дуцан, зия дан; 3) ларай гьаз дан (бакI, щунщуматIи).

задремать сов. шанул анкI учин, ккик учин.

задрожать сов. зурзу чин.

задувать несов. ургу задутьрал 1-мур ва 2-мур мяъналух.

задумать сов., задумывать несов. 1) пикри бан; 2) кьукьин, хIукму бан.

задуматься сов. пикрулувун гьан.

задумчивый прил. пикрилувун лавгсса, шугълурдавусса, пикрирду байсса.

задуть сов. 1) уф увкуну лещан (чирахъ); 2) лахъан дан, лачIун дан (цIу); 3) марч бишлан байбишин.

задушевный прил. дакIнийхтунусса.

задуши́ть сов. бугъ ан, ссурссу дуккан.

задыми́ть сов. 1) пуркIу тIун байбишин; 2) пуркIурал хьун, кIурал хьун.

задыха́ться несов. ургу задохнутьсялух.

заезжа́ть несов., зае́хать сов. 1) нани ххуллий иян (бурттий); учIан (щил-унугу, ссал-унугу хъирияв, бурттий); 3) уххан (бурттий, хъювун); 4) най ца архсса кIанттайн уккан. [86]

заём м. 1) заём; 2) бурж. чIун лирчIуну ласайсса арцу.

зажа́рить сов. ятIул бан (цIарайх бувну), къаур бан.

зажа́ть сов., зажима́ть несов. 1) чIувин ан; 2) бахх. бугь ан.

заже́чь сов., зажига́ть несов. 1) ччуччин, лахъан бан (пач); 2) бахх. рухI дучIан дан, гьавас бутан.

зажива́ть несов., зажи́ть сов. 1) хъин хьун, сагъ хьун (щаву м. ц.); 2) ялапар хьун, оьрму бутлан байбишин.

за́живо нареч. уттавану уна.

зажи́точный прил. ахIвал лавайсса, авадансса, ттуршамасса.

зажму́рить сов. явш битан (яру).

зазва́ть сов., оьвчин, миннатрай оьчин.

зазвене́ть сов. зяр чин, зяр кусса чIу хьун.

зазелени́ть сов. щюлли хьун.

заземли́ть сов. аьрщаравун кьутIин дан, аьрщарацIун дан (электричестволул течение).

зазимова́ть сов. кIирутан, кIинттулсса личIан.

зазнава́ться несов.,зазна́ться сов. къудур хьун, ялтту ишин, кIанчIликкан, ххаллил хьун.

зазна́йство ср. ххаллилшаву, къудуршаву, ялтту ишаву, кIанчI ликкаву.

зазу́бривать несов.,зазубри́ть сов. дакIних лахьхьин.

заигра́ть сов. руцин (макьан, ник), бищун (музыка).

заигра́ться сов. тIуркIулухух гьан, тIуркIулухух лавгун чIунларгшиву кIул къахьун.

заи́грывать несов. 1) ургу заигрыватьрах; 2) бахх. хъярч-махсара буллан; 3) лажиндиссурду буллан, лажин ккарккун махъ буслан.

заи́ка м. и ж. маз бахчилачисса инсан.

заика́ться несов., заикну́ться сов. 1) маз бахчин, маз бахчилай гъалгьа тIун; 2) бахх. зума ахъан, ссихI дуккан; и не заикнулся — ссихIгу къадурккунни.

заимообра́зный прил. буржирай ларсъсса, дулунну дуллусса.

заи́мствовать сов. и несов. цайминнаща дулунну ласун.

заинтересова́ть сов., заинтересо́вывать несов. интерес бизан бан, гьавас бутан.

заинтересова́ться сов. интерес бизан, гьавас багьан.

заи́скивать несов. лажин диссу буллан.

зайти́ сов. 1) уххан; щуну занаикIан; 2) ца задрал, ца инсаннал хъирив учIан; 3) бахьлаган (баргь, барз).

закабали́ть сов., закабаля́ть несов. лагьнал кIанайн утан, ясир ан.

зака́з м. 1) заказ, цидунугу дан дулаву; 2) дан дуллусса зад, заказ дурмур.

заказа́ть сов., зака́зывать несов. заказ дан, дан дулун.

заказно́й прил. заказ дурсса, дан дуллусса.

зака́зчик м. заказ дурма, дан дуллума.

закалённый прил. 1) савсъсса, цIакь хьусса; 2) цIакьсса, щин даркьусса (ччннан, тIахIни), кьянкьасса, виричусса (инсан).

закали́ть сов., закаля́ть несов. щин дакьин дан, щин дулун (чаннаннин, муххан); 2) бахх. кьянкьа дан. [87]

закали́ться сов., закаля́ться несов. цIакь хьун, кьянкьасса хьун.

зака́лка мн. нет, ж. щин дулаву (чаннаннин); кьянкьа — кьурчIишиву, сасаву.

зака́нчивать несов. ургу закончитьрах.

зака́т м. баргълагавар чIун, баргь бахьлагай чIун.

закати́ть сов., зака́тывать несов. 1) ккурубитан; 2) гужну рищун (щийх-дунугу); ккарччаравух рищун (хъат).

закати́ться сов., зака́тываться несов. 1) ккуру гьан; 2) бахьлаган (баргь, барз).

зака́шлять сов. хъугьу учин, хъугьутIун айишин.

заки́дывать несов., заки́нуть сов. 1) личлан; 2) бичлан, буцIин бан.

закипа́ть несов., закипе́ть сов. щаран, щаран байбишин.

закла́дка мн. нет, ж. 1) гьану бизан; 2) аьш дишаву (луттираву).

закла́дывать несов. ургу заложитьрах.

закле́ивать несов., закле́ить сов. лачIун бан.

заклейми́ть сов. 1) ттангьа рищун; 2) ттангьа дан.

заклепа́ть сов., заклёпывать несов. парчин бан.

заклёпка ж. парчин.

заключа́ть несов., заключи́ть сов. 1) ласун, бакьин (скобкарттавун); заключить в скобки — скобкарттавун бакьин 2) дуснакь ан; 3) къуртал бан, бартбигьин; 4) бан (договор).

заключе́ние ср. 1) дуснакь аву; 2) хIукму; 3) пикри.

заключённый м. дуснакь.

заключи́тельный прил. ахирданисса, махъра-махъсса.

закля́тый прил. дакI лухIисса, оьсса, дакьил къашайсса; заклятый враг — дакI лухIисса душман.

закова́ть сов., зако́вывать несов. махру дишин (карунний, ччаннай).

заколо́ть сов. 1) бивчIан (дайлсса, ччала куннасса задрах); 2) ччаллуйх лаххан.

зако́нный прил. закондалуйнусса.

законода́тель м. закон дуккан дуву.

законода́тельный прил. закон дуккан дайсса.

законода́тельство ср. законну.

закономе́рность ж. закондалуцIунсса.

закономе́рный прил. закондалицIун даркьусса.

зако́нчить сов. къуртал дан, бартдигьин, бакIрайн дуккан дан.

зако́нчиться сов. къуртал хьун, бакIрайн дуккан.

закопа́ть сов. дуччин, дахьлаган дан (аьрщаравун).

закопте́лый прил. кIурал хьусса, кIурал даркьусса.

закопте́ть сов. кIурал хьун, кIурал дакьин.

закопти́ть сов. 1) кIурал дан; 2) кIу дачин дан, кIу нани дан.

закорене́лый прил. 1) мархха итабавкьусса, дух хьусса; 2) тIайладацIан дан къашайсса.

закоу́лок м. чIу-чIитI бакъасса чIиви кIичIиравалу; 2) мурцIу-ккутI.

закочене́ть сов. микIлачIун, чарин уккан (дякъия). [88]

закра́дываться несов., закра́сться сов. 1. кьюлтIну уххан; 2) бахх. хIасул хьун, багьан (щак).

закрепи́ть сов.,закрепля́ть несов. цIакь бан, кьянкьа бан.

закрепи́ться сов.,закрепля́ться несов. цIакь хьун, кьянкьа хьун.

закрепоща́ть сов. раэят бан, ихтиярду зерххуну зулму бан.

закрепоще́ние ср. раэят баву, ихтиярдацIа баву.

закрича́ть сов. вев учин.

закро́й м. 1) ттисаву; 2) куц, къалип (янналул).

закро́йщик м. янна ттису, усру ттису.

закругли́ть сов., закругля́ть несов. 1) ккуркки дан 2) бахх. къуртал бан (гъалгьа).

закружи́ться сов. гьанан, нялаглан.

закрути́ть сов. 1) кIура даин; 2) кIура-кIура даллали дан; 3) кIура даллан, кIура-кIура даллан дайдишин; 4) гьанагьи бан (бакI).

закрыва́ть несов., закры́ть сов. 1) лакьин, (нуз, кьалакьи); 2) ялун зад рутан дахьлаган дан; 3) хьхьичIун багьан, хьхьичIун дугьан; 4) бащин, бахIин (ххуллу).

закрыва́ться несов., закры́ться сов. 1) лакьин; 2) бахьлаган; 3) хьхьичIун дагьан.

закры́тый прил. 1) лавкьусса; 2) бавхIусса; 3) дахьларгсса.

закупа́ть несов., закупи́ть сов. 1) машан ласун; 2) тадарик дан.

закупо́ривать несов., закупо́рить сов. бащан (шушлул барт).

закуси́ть сов., закусы́вать несов. кьацIучинна дан, чанкьансса (анаварну) дукан.

заку́ска ж. кьацIучинна.

заку́тать сов., заку́тывать несов. кIучI ан (уллан), чулгъав ан (уллан).

заку́таться сов., заку́тываться несов. кIучI хьун, чулгъав хьун.

зал м. зал, хъун къатта.

зала́ять сов. хIап учин, хIап тIун байбишин.

залежа́ться сов. 1) утту ивхьуну личIан; (хъунмасса хIаллай).

за́лежь ж. 1) мяъдан (мяъдандалул къат); 2) кувссан тартсса хъу; лирчIун зия хьун (цидунугу); 3) утту дирхьуну лирчIсса зад (хъус).

залеза́ть несов., зале́зть сов. 1) лахъан, хханхха лавчIун; 2) уххан.

залепи́ть сов., залепля́ть несов. 1) лачIун бан; 2) лачIун дурну дащан (ххярацлу); 3) дурщуну дащин; 4) лаян дан, рищун (ккарччаравух).

залета́ть несов., залете́ть сов. 1) бюхттулну ягу архну леххан; 2) бахх. хъинну бюхттулсса ахIвалданин лахъан, иян; 3) бахх. хияллаву архну гьан; 4) левххун най уна чув унугу ликкан; 5) левххун най чун-унугу уккан.

зале́чивать несов., залечи́ть сов. хъин дан, сагъ дан.

зале́чь сов. 1) утту ишин, чул бан; 2) бахх. уттуивхьуну лаикIан; залечь в засаде — луркIан дурну агьан, кIану бугьан.

зали́в м. залив, кьиривунмай хьусса океандалул, хьхьирил, неххал бутIа. [89]

залива́ть несов., зали́ть сов. ялтту гьан; вода (река) залила луг — щин (нех) арнил ялтту ларгунни; 2) ялтту рутIин (нагь); 3) щин руртIуну лещан дан; 4) рутIин (щин).

зало́г 1. м. залог, шириши.

зало́г 2. м. залог, глаголданул жура, форма (грам.).

заложи́ть сов. 1) ширишилун дишин, залогран дишин; 2) бизан (гьану); 3) дучри бахIин (аьраварттилу); 4) кунний ку дишин; 5) бивхьуну дащан; 6) аьш дишин (луттираву).

зало́жник м. лув авцIусса, залогран авцIусса, заминдаран авцIусса инсан.

залп м. залп, цал архIал чIявусса ттупангру, ттупру битаву.

зама́зать сов., зама́зывать несов. 1) дуккан (ялтту, аьгъушиву, сир) 2) гъулугъин дан, чапал дан; дущин (ххярацулттив).

зама́зка ж. замазка, ххярацурттив дащан дуккайсса задру.

зама́нивать несов., замани́ть сов. хъяврин увну уцин, хъяврин бувну бугьан бан (къерттарахь, къатIухь).

зама́нчивый прил. хъяврин буллалисса, цичIанма кIункIу хьун буллалисса.

замара́ть сов. чапал дан.

замара́ться сов. 1) гъулугъин; 2) чапал хьун.

замаскирова́ть сов., маска лаххан, ялалу дахьлагаи дан, ларитан.

замаскирова́ться сов. маска лаххан, ганилу лаикIан.

зама́хиваться несов., замахну́ться сов. галай дан (хъанан), палцI тIун, палцI учин.

заме́длить сов., замедля́ть несов. 1) хIаллих дан, хIурхIа бан (ша); 2) чIал дан, аглан дан, махъун рутан (даву).

замелька́ть сов. липI-липI тIун байбишин, лахълай-лешлан байбишин (чирахъ).

заме́на ж. 1) бадал; 2) баххана баву.

замени́ть сов., заменя́ть несов. бадал булун, баххана бан.

замере́ть сов. 1) кьабикIан, сус бишин, микIлавчIун личIан; 2) кьукьин (чIу).

замерза́ть несов., замёрзнуть сов. микIлачIун, микI бишин.

за́мертво нареч. цаятува цува лавгун, ивкIуссакуна.

замеси́ть сов. дяргъин, дан (иникIма).

замести́ сов., замета́ть несов. 1) башин; 2) бахьлаган (марххалттанилун).

замести́тель м. кумагчий.

заме́тить сов., замеча́ть несов. 1) ххал хьун; 2) бувчIин, хIисав хьун; 3) аьш дан; 4) учин.

заме́тка ж. 1) ишара, заметка, аьш; 2) чIирисса чичру, статья.

заме́тный прил. 1) чалачIисса, ашкарасса, аьямсса; 2) хьхьичIунсса, машгьурсса.

замеча́ние ср. 1) пикри (кутIасса), замечание; 2) аьй даву, бювкьу баву.

замеча́тельный прил. хъинну ххуйсса, хъинну хъинсса; аьжаивсса.

замеча́ть несов. ургу заметитьрах. [90]

замеша́тельство мн. нет, ср. хIала-ккалашиву, лияву; гьанавиххишаву, чаш буккаву.

заме́шкаться сов. личIан, чIалхьун, аглан хьуну личIан.

замеща́ть несов. 1) цаманахлу зун; 2) бачIвасса кIанайн цIуну агьан; 3) чIумуйсса щилбунугу кIанай зун.

зами́нка ж. къухънашиву. Говорить заминкой — къухънану гъалгьа тIун.

замира́ть несов. ургу замеретьрах.

за́мкнутый прил. 1) аьнт дурсса, ларкьусса; 2) хIала акъасса.

замкну́ть сов. 1) лакьин, кьункьула дишин, аьнт бан; 2) бащин (ххуллу), лагма ругьан.

замкну́ться сов. 1) вив бикIан, аьнт хьун; 2) цIакь хьун.

за́мок м. 1) къала; 2) дворец, чIалъаь, чIюй.

замо́к мн. замки́, м. 1) кьункьула; 2) ярагьуннил, ттупанграл хазна.

замолка́ть несов., замо́лкнуть сов. сус хьун, кьабикIан, кьукьин (чIу).

замолча́ть сов. сус хьун, зума къаахъан, чIу кьукьин, жуав къадулун.

замора́живать несов., заморо́зить сов. микIлачIун дан.

за́морозки ед. нет, кыррххилсса куклу дяркъу (интту, ссуттил).

замости́ть сов. чару бакьин (кIичIиравух, хъювух).

замота́ть сов. каен.

заму́чить сов. инжит ан, аьзият дулун.

замыка́ть несов. ургу замкнутьрах.

замыка́ться несов. ургу замкнутьсялух.

за́мысел м. пикри, ният, план, кьаст.

замышля́ть несов. 1) пикри буллан, балглан, щащлан; 2) кьаст дуллан, план дуллан.

замыслова́тый прил. жапану бувчIайсса, куртIсса мяъна дусса.

замя́ть сов. 1) леща-лекьа бан, бацIан бан; 2) ххютIа-хъа рутан, лултту-ялтту гьан бан.

замя́ться сов. 1) нач хьуну, гьанавиххи хьун; 2) къухъна ацIан, ккиз лавгун личIан.

за́навес м. занаве́ска ж. пардав.

занести́ сов., заноси́ть несов. 1) ларсун бучIан, диян дан; 2) ларсун гьан; 3) чичин; 4) бугьан, бахьлан (марххал ттанилун).

занима́тельный прил. интереснайсса, хIаз бусса (тIуркIу, даву).

занима́ть несов. ургу занять ва занятьрах.

занима́ться несов., заня́ться сов. 1) машгъул хьун; 2) зун, чалиш хьун; 3) дарс лахьлан (хIадур дуллан).

за́ново нареч. цIуницIа.

заноза́ ж. кьуртIусса.

зано́с м. бакIу (марххалданил, къундалул марч бивщуну хьун бувсса).

заноси́ть несов. ургу занестирах.

зано́счивый прил. къудурсса, кIанчI ливксса, ялтту ивхьусса, пахру бусса.

заня́тие ср. иш, даву, пиша, дарс. [91]

заня́ть 1. сов. 1) буржирай ласун, бурж бан; 2) буржирай дулун.

заня́ть 2. сов. 1) бугьан, ласун (шагьру, билаят); 2) интерес бизан бан, машгъул бан, вичIи дишин бан.

заостри́ть сов., заостря́ть несов. 1) дайл дан; 2) бахх. чIувин бан, къизгьин бан.

зао́чный прил. заочныйсса, цува акъана; заочный суд — цува акъана бувсса суд; заочное обучение — дуклакима дарсирай акъасса шардасса дуккаву.

западня́ ж. къатIа (бурцIин, цулкIлун, м. ц. бизайсса), къери.

запа́здывать несов. ургу запозда́ть сов. чIал хьун; чIал бан.

запаковать сов., запаковывать несов. лакьин (къуршилувун, м. ц.) дахIин, кай-кай дан (кьай).

запа́л м. азият, пилта (пIякь учин дан дищайсса).

запа́льчивый прил. гьалак уккайсса, ссибизайсса.

запа́с м. запас, махъун диртмур, луртан.

запаса́ть несов., запасти́ сов. запас дан, махъун дишин, тадарик дан, луртан дан.

запаса́ться несов., запасти́сь сов. цанна запас дан, тадарик дан, луртан дан.

запа́сливый прил. запас дайсса, луртанну дайсса, тадвир бусса.

за́пах м. кьанкь.

запаха́ть сов., запа́хивать несов. гъай чин.

запахну́ть сов. кьанкь хъанан дикIан.

запа́чкать сов. 1) чапал дан, оьлукъин дан; 2) бахх. ттангьа дан.

запа́чкаться сов. 1) чапал хьун, оьлукъин; 2) бахх. цайра ттангьа дан.

запая́ть сов. лачIун дан (абия дирзун), лячIандарай лачIун дан.

запева́ла м. балай байбихьу, хордануву балай хьхьичI байбихьу.

запева́ть несов., запе́ть сов. балай учин, балай тIун айишин.

запере́ть сов., запира́ть несов. лакьин, аьнт бан (кьункьула дишин); 2) ларкьуну, вив кьаитан; 3) бахх. лагма ругьан.

запере́ться сов., запира́ться несов. 1) нужьун ларкьуну (аьнт дурну) вив щяикIан; инкар бан, мукIру къахьун, бакIрайн къаласун.

запеча́тать сов., запеча́тывать несов. 1) печат бищун, мугьру бищун; 2) лакьин (конверт).

запечатлева́ть несов., запечатле́ть сов. 1) ккаккан бан (чивчуну, сурат дурну); 2) бахх. куртIсса асар кьабитан, дакIниву ябан.

запина́ться несов. ургу запнутьсялух.

записа́ть сов., запи́сывать несов. цIува списокрайн лахъан ан, цала цIа читан дан (хъама къабитан).

запи́ска ж. 1) записка, чансса хатI чивчусса чагьар (гьан байсса); 2) ишара; докладная записка — чивчусса доклад.

за́пись ж. 1) чичру; 2) чичаву.

запла́кать сов. аьтIун айишин, аьтIун. [92]

запла́та ж. мачI (дирзсса).

заплати́ть сов. арцу дулун, хIакь булун.

заплесневе́ть сов. мяххи дакьин.

заплести́ сов., заплета́ть несов. щащан, баи (хIаллу).

заплета́ться несов. 1) бахчилан (маз, ччанну); 2) каллан.

запну́ться сов. къухъна ацIан.

запове́дник м. заповедник, чанну дикIайсса ххяххияртту, хIайвант бусса кIану, хасну ялув бавцIуну ябуллалисса.

за́поведь ж. аманат, тапшур бумур.

заподозрива́ть несов., заподо́зрить сов. щак тIун.

запо́лнить сов., заполня́ть несов. дуцIин дан.

запо́лниться сов., заполня́ться несов. дуцIин.

запо́лночь нареч. хьхьудая махъ.

заполя́рный прил. полярный круграхсса, полярный круграл тийхсса.

запомина́ть несов. ургу запоминатьрал 1-мур мяъналух.

запо́мнить сов. 1) дакIний битан, хъама къабитан; 2) несов. дакIнин бутаван.

запо́р м. 1) къича, мя, ссатил, нузкьунттух бишай ттала; 2) кьавс шаву, лякьа кьакьаву.

заправи́ла м. бакIчий, бакIчийшиву дуллалима.

запра́вить сов. 1) бутан (бувксса ччан цила кIанайн); 2) хIадур бан (машина — бензин, щин дуртIуну).

заправля́ть несов. 1) ургу заправлятьрах; 2) бакIчишиву дуллан.

запра́шивать несов. ургу запроситьрах.

запре́т м. къадагьа; къадагьа даву.

запрети́ть сов., запреща́ть несов. къадагьа дан.

заприхо́довать сов. приход дан, дуркIмунивух чичин.

запро́с м. 1) цIуххаву; 2) мн. запро́сы — цIуххавуртту, тIалавшиннарду.

запро́сы — цIуххавуртту, тIалав дан; 2) хъунмасса кьимат була учин.

запру́да ж. бартхьхьири, бяр бацIан баву (неххай).

запруди́ть сов. 1) бартхьхьири бан, дайшишру дан, щинал хьхьичIалу кьукьин; 2) бахх. буцIин бан.

запряга́ть несов., запря́чь сов. бахIин (дучри, аьраварттилу).

запря́тать сов., несов. ларитан.

запуга́ть сов., запу́гивать несов. нигьабусан бан.

запусти́ть 1. сов. 1) бищун, ита бакьин (чару); 2) итабакьин (лавай); 3) бучIан (ччан).

запусти́ть 2. сов. 1) цихунна цурда дуртун аякьа, къайгъу бакъа кьаритан; 2) итабакьин (чIири).

запу́таный прил. 1) ххававххусса; 2) бувчIин жапасса.

запу́тать сов., запу́тывать несов. 1) ххараххан дан (ххаллу); 2) хIала буххан бан, (иш, даву); 3) чаш уккан ан.

запу́таться сов., запу́тываться несов. 1) ххаваххан; 2) ххававххуну бириян; 3) бахх. чаш хьун; 4) къумашиврувун багьан.

запу́щенный прил. 1) ургала акъа цихунма цуппа багъну ливсса (багь); 2) лахъилаган диртсса (цIуцIаву). [93]

запыла́ть сов. цIарал лампа тIун, ламаравун дахьлаган.

запыли́ться сов. лах бишин, луххахьхьун гьан.

запыха́ться несов. паща тIун, кIуну ссихIласлан.

запя́стье ср. 1) бартка; 2) каниш.

запятна́ть сов. ттангьа дан.

зараба́тывать несов. ургу заработатьрал 1-мур мяъналух.

зарабо́тать сов. 1) лякъин (зий); 2) зун, зун айишин.

за́работок мн. заработки, м. ляркъумур (зий), даврил хIакь; 2) къажанжу.

заража́ть несов., зарази́ть сов. лахъан дан (къашайшиву, азар^.

заража́ться несов., зарази́ться сов. азар лахъан, лархъун къашай хьун.

зара́за мн. нет, ж. оьккисса азар, къашайшиву.

зарази́тельный прил. лахъайсса (азар).

зара́зный прил. 1) лахъайсса (цIуцIаву); 2) лахъайсса цIудIаврил къашавайсса инсан.

зара́нее нареч. хьхьичIва, гьантта-чаннайва.

зараста́ть несов., зарасти́ сов. 1) татан (урттун, чIарардан); 2) хъин хьун (щаву).

за́рево мн. нет, ср. яргсса ятIулшиву, ятIул лагаву (баргь буккайни, бахьлагайни дикIайсса ягу архния хъуннасса пажардания чIалан дикIайсса).

зарегистри́ровать сов. чичин, сияхIрайй лахъан ан, учётрай ласун.

зарегистри́роваться сов. цува учётрайн ласун, чичин.

заре́зать сов. 1) биххан (хIайван, м. ц.); 2) кьукьин.

зарекомендова́ть сов., зарекомендовать себя — цува ккаккан ан, цува кIул ан.

заржа́веть сов. сси багьан.

зарисова́ть сов., зарисо́вывать несов. сурат дан.

зарисо́вка ж. 1) сурат даву; 2) сурат.

зароди́ть сов., зарожда́ть несов. хьун бан, чантI учин бан, хIасул бан.

зароди́ться сов. хьун, хIасул хьун, чантI учин, ляхъан (пикри).

заро́дыш м. 1) хъанан байбишаву (оьрчI, м. ц.); 2) бахх. дайдихьу.

зарони́ть сов. 1) бутан, бутан бан; 2) багьан (щак).

за́росль ж. къатIри, ххарарххусса уртту.

зарпла́та ж. (за́работная пла́та) даврихсса хIакь, харж.

зарубе́жный прил. чил билаятирттал, дазул тийхсса, кьатIаллил.

зару́бка ж. карт бутаву, карт, аьш (тIаннуй, ссай дунугу дурсса).

зарубцева́ться сов., зарубцо́вываться несов. лачIун, сагьлаган (щаву).

зарыва́ть несов., зары́ть сов. дуччин, дахьлаган дан.

зарыва́ться несов., зары́ться сов. 1) уххан, ахьлаган, лаикIан; 2) бахх. кьутIин (луттирдавун).

зарыда́ть сов. вав-шайтIий аьтIун, ссинкьа тIун.

заря́ ж. ххяхха баргь, зунзул чани; 2) бахх. дайдихьу. [94]

заря́д м. патрон, ккулла ва янсав; 2) пIякь учайсса зад (янсав).

заряди́ть сов., заряжа́ть несов. буцIин (ттупанг, ттуп).

заря́дка ж. 1) буцIаву( ттупанг, ттуп); 2) гимнастика даву.

заса́да ж. 1) луркIан; 2) луркIан дурми; 3) луркIан дурсса кIану.

засади́ть сов., заса́живать несов. 1) бугьан; 2) дуснакь ан; 3) щяитан.

засверка́ть сов. цIайтIун, партIун байбишин.

за́светло нареч. чаннайва, чани буна.

засвети́ть сов. 1) лахъан (чирахъ); 2) чIуну рищун (щийх-дунугу).

засвиде́тельствовать сов. тасдикь бан, мяйжан бан.

заседа́ние ср. заседание, мажлис.

заседа́тель м. заседатель, судрал член, заседаниялин бавтIминнал ца.

заседа́ть несов. заседание дуллан, мажлис буллан.

засели́ть сов.,заселя́ть несов. бизан бан, кIану бугьан бан.

засе́сть сов. 1) щяикIан; агьан (даврихун); 2) щяивкIун личIан.

засиде́ться сов. щяивкIун личIан.

засия́ть сов. пар-пар тIун, цIай-цIай тIун.

заска́кивать несов., заскочи́ть сов. ххявххун уххан, тIанкI учин.

засла́ть сов. гьан бан, тIайла буккан.

заслони́ть сов., заслоня́ть несов. 1) хьхьичIун агьан; 2) ябан.

заслу́га ж. заслуга, цIанихсса, мюнпатсса, цайминнал цIа дан лайкьсса иш, даву, тIул.

заслу́женный прил. 1) заслуженныйсса, лайкьсса (цIа дан, хIурмат бан), лайкь хьусса; 2) цIа дан лайкьсса даву дурсса.

заслу́живать несов., заслужи́ть сов. лайкь хьун (цIа ласун, м. ц.).

заслу́шать сов., заслу́шивать несов. вичIи дишин, вичIи дихьлан.

засма́триваться несов., засмотре́ться сов. хIайран лавгун тамаша бан, гьавасрай урган.

заменя́ться сов. хъян икIан, хъян айишин.

засну́ть сов. шанавун гьан, шанан икIан.

засо́в м. къича, ттала (нузах бихьу).

засори́ть сов., засоря́ть несов. 1) цIинцIал дуцIин дан; 2) чапал дан; 3) ци-дунугу дуртун чапал бан, лиян бан (яру).

засори́ться сов., засоря́ться несов. 1) цIинцIахьхьун гьан; 2) чапал хьун; 3) лиян.

заспиртова́ть сов. спиртраву бишин.

заспо́рить сов. бяслин багьан, бас буллан.

засо́хнуть сов. кьакьан.

заста́вка ж. 1) шагьрулул къапу; 2) къарал къатта; къарал буллан дарцIусса кьюкьа.

заста́ть сов. 1) лякъин; 2) ххал хьун.

заста́вить сов., заставля́ть несов. дан ан (цидунугу), ялув бишин, буржну бишин. [95]

застёгивать несов., застегну́ть сов. кIичI, кIичIру бучIан.

застёжка ж. рахкIи, хъю-кIичI.

застекли́ть сов., застекля́ть несов., пюрунт бишин (чIавхьулттай).

засте́нчивый прил. нач шайсса, ламус шайсса.

застила́ть несов., застла́ть сов. дакьин (пол), рутан (хъаттирду); 2) бахх. дакьин (ттурлу), бахьлаган.

засто́й мн. нет, м. бацIаву.

застона́ть сов. угь-къак тIун.

застра́ивать несов. ургу застроитьрах.

застрахова́ть сов. страховать бан (оьрму, къатри, хъус); бахх. ядан, дуруччин.

застрахова́ться сов. 1) цува страховать ан; 2) бахх. яхьун (цува яхьун).

застрева́ть несов., застря́ть сов. 1) кьувтIуну личIан, вив личIан (ккулла); 2) бахх. чIал хьун, чув-унугу личIан.

застрели́ть сов. бивтун утан, ивчIан.

застрели́ться сов. цайнма цала битан.

застре́льщик м. дайдихьу дурма, иширал бакIчи.

застро́ить сов. дан (къатри), дурну къуртал дан.

застря́ть сов. ургу застреватьрах.

заступа́ть несов., заступи́ть сов. кIану бугьан.

заступа́ться несов., заступи́ться сов. уккан (щихлу-унугу), кумаг бан.

засту́пник м. кумагчи, защитник.

застыва́ть несов., засты́ть сов. 1) аькъин; 2) микIлачIун; бахх. микIлавчIун личIан.

засу́нуть сов. бучIан (ччан, уссувун); засунуть руки в карманы — кару жиплувун личIин.

за́суха ж. къурагьшиву.

засухоусто́йчивый прил. къурагьшиву духIайсса.

засу́чивать несов., засучи́ть сов. кару датIин (кахри датIин).

засу́шивать несов., засуши́ть сов. кьакьан дан.

засу́шливый прил. къурагьсса.

засыла́ть несов., ургу заслатьрах.

засыпа́ть несов. засы́пать сов. 1) бивчуну буцIин бан, бивчуну бахьлаган бан; 2) бичин (чван; ххулу, хъа); 3) бахх. лачIун чарттал, мукъурттил).

засыха́ть несов. кьакьлан, ранг ласлан.

зата́скивать несов., затащи́ть сов. ххюрхху дурну ларсун гьан, ххюрхху дурну ларсун учIан.

затвердева́ть несов., затверде́ть сов. кьянкьа хьун.

затво́р ж. 1) затвор, чахма (ттупанграл); 2) къича.

затвори́ть сов., затворя́ть несов. лакьин, бахIин, аьнт бан, (нуз, чIавахьулу, ттучан).

затева́ть несов. ургу затеятьрах.

зате́йник м. 1) хIазсса, хъярчмахсара бусса инсан, увинчий; 2) бялахъан буву, увинтру дуву.

затека́ть несов., ургу затечьрах.

зате́м нареч. 1) яла; 2) куниц бувну. [96]

затемни́ть сов., затемня́ть несов. 1) тунт дан, лухIи дан; 2) цIан дан, чаннал хьхьичIалу бащин; 3) ххют дагьан дан, ххют рутан.

затере́ть сов. 1) ссуку дурну марцI дан, лишин; 2) кьюч бигьин.

затеря́ть сов. дакъа дан.

затеря́ться сов. 1) дакъа хьун; 2) бахх. янил хьхьичIа акъа хьун.

затеса́ть сов., затёсывать несов. цIуцIин, цIурцIуну кIюла дан.

зате́чь сов. 1) духхан, ххяххан (щин); 2) буруххан (я, ка, ччан, м. ц.); 3) бавчIин, бяхчIин (ччан).

зате́я ж. 1) иш, нийят; 2) увин, тIуркIу; 3) тIулдакъашиву.

зате́ять сов. дайдишин, сакин дан.

затиха́ть несов., зати́хнуть сов. паракьат хьун, сус хьун, бацIан.

зати́шье мн. нет, ср. паракьатшиву.

заткну́ть сов. 1) бащин; 2) бучIан.

затмева́ть несов., затми́ть сов. 1) хьхьичIалу дащан, цIан дан, бахьлаган бан; 2) бахх. ялтту уккан (цайминнаяр), лах бишин бан.

затме́ние ср. бугьаву (баргь, барз, м. ц.).

затону́ть сов. бюкьан (жами, м. ц.).

затопи́ть 1. сов. лахъан, цIу дишин (пачливу).

затопи́ть 2. сов. 1) щин ялтту гьан, щинавун бахьлаган, (нех дурккун); 2) бюкьан бан.

затоскова́ть сов. бизар хьун, бизар хъанан айишин.

заточи́ть 1. сов. 1) дуснакь ан, цIан къатлувун утай; 2) ссивир ан.

заточи́ть 2. сов. дайл дан (чIила, хIисилу, м. ц.).

затра́гивать несов., затро́нуть сов. 1) щун, лаян; 2) бахх. чIарав щун бан (къаччан бикIан бан); 3) дахьа сукку бан.

затра́та ж. харж дурмур.

затра́тить сов., затра́чивать несов., харж дан.

затре́бовать сов. тIалав дан, дула чин.

затрудне́ние ср. захIматшиву.

затрудни́тельный прил. захIматсса.

затрудни́ть сов., затрудня́ть несов. захIматшиврувун бутан.

затрудни́ться сов., затрудня́ться несов. захIматравун багьан.

затрясти́сь сов. зурзу, кувку тIун, кьантIа тIун айишин, зурзу, кувку учин.

затума́ниться сов. 1) ттурлу дакьин; 2) лухIицIан лаган; 3) бахх. букъавчIай хьун, цIан лаган.

за́тхлый прил. цух увкусса, кьанкь хьусса, 2) бахх. аьрсса.

затыка́ть несов. ургу заткнутьрах.

заты́лок мн. заты́лки, м. къинтта; становиться в затылок — куннал къинттуллух ку бацIан.

затя́гивать несов., затяну́ть сов. 1) чIувуну кIункIу дан (дахIлай); 2) лапра чIуруну кIункIу дан; 3) кIункIу ан (цачIана); 4) сагъ хьун (щаву); 5) бахх. чIал дан; лахъи лаган дан (даву); ита бакьин (балай).

зауны́вный прил. пашмансса, дардирайсса. [97]

заупря́миться сов. хIиркI бугьан.

зауря́дный прил. дянивсса, мадарасса.

заусе́ница ж. сина (кIиссурттал михьирттая дизайсса); 2) зума-кIама (руртIусса металлданул).

зау́чивать несов., заучи́ть сов. дакIних лахьлан, лахьхьин.

зафикси́ровать сов. ишара дан, чичин.

захвора́ть сов. инжит хьун, къашай хьун.

захвати́ть сов., захва́тывать несов. 1) ласун; 2) хъап-шап дурну ласун, бугьан, ласун (кIану, билаят).

захва́тчик м. хъап — шапчий, чапхунчий.

захло́пнуть сов., захло́пываться несов., 1) оьнкьарах личIан (щин); 2) оьнкьарах лирчIун хъугьу тIун.

захло́пнуть сов., захло́пывать несов. пIаркь куну лакьин.

захо́д м. 1) бахьлагаву (баргь, барз); 2) буххаву.

заходи́ть несов. ургу зайтирах.

захолу́стье ср. культурный центрдания архсса кIану.

захоте́ть сов. ччан бикIан.

зацепи́ть сов., зацепля́ть несов. 1) бахчин бан, бугьан (къармахрах); 2) щун бан, кьутIин бан.

зачасту́ю нареч. чIявуну.

зача́ток мн. зачатки м. 1) ургу зародышрах; 2) бахх. дайдихьу, бакI.

зача́хнуть сов. заэв хьун, ранг ласун; бавссуну гьан.

заче́м нареч. циван, ссал ялув.

зачёркивать несов., зачеркну́ть сов. лиххан бан, лухIи бан, ялтту кьалан буккан.

заче́сть сов. 1) хIисав дан; 2) кьамул дан, хъин дизан.

зачи́нщик м. савав хьума, байбивхьума, бакIчи.

зачи́слить сов. зачисля́ть несов. 1) кьамул ан (школалувун, къуллугърайн); 2) хIисаврайн ласун.

зачита́ть сов., зачи́тывать несов. лахъну буккин.

зачи́тывать несов. ургу 1) зачестьрах; 2) ургу зачитатьрах.

зашага́ть сов. ачин, ша ласун.

зашата́ться сов. хъюлчу чин, нялаган, хъюлчу тIун айишин.

зашевели́ться сов. сукку хьун, ссукку-кьютIу хьун.

зашива́ть несов., заши́ть сов. 1) дуруххан; 2) мачI дизан, дакьин дан.

зашипе́ть сов. щир-щир тIун бикIан, ккихь учин.

зашнурова́ть сов. хьхьуттай дахIин, хьхьару бучIан.

зашто́пать сов. швал дан.

защити́ть сов., защища́ть несов. 1) ябан, буруччин, кумаг бан; 2) уккан (щихлу унугу), кумаг бан, кабакьин.

защити́ться сов., защища́ться несов. цала цува уручлан, яуллан.

защи́тник м. защитник, кумагчи.

заяви́ть сов., заявля́ть несов. баян бан, хавар баян бан.

зая́вка ж. 1) баян баву; 2) тIалав дурсса чагъар.

заявле́ние ср. заявление, аьрза чагъар.

за́яц мн. за́йцы, м. бюрх, бюрхру. [98]

зва́ние ср. цIа ларсъсса даража, къуллугърал цIа.

зва́ть несов. 1) оьтIун, нану тIун; 2) цIа дизан. Его зовут Гусейном — танал цIа ХIусейнни.

зве́зда мн. звёзды, ж. цIуку (ссавнил дIуку), цIуртти.

звёздный прил. цIуртти бусса, цIурттал; звёздное небо — цIуртти бусса ссав.

звене́ть несов. зяр-зяр тIун.

звеньево́й — звенорал хъунама.

звено́ мн. зве́нья, ср. 1) бурхIлу (щинзирданул); 2) бахх. бутIа; 3) бахх. кьюкьа.

звери́нец мн. зверинец, жанаварт ябай къатри.

зве́рство ср. жанаваршиву, вахIшишиву.

зверь м. жанавар.

звон м. 1) занглил чIу; 2) дяв-дяв.

звони́ть несов. 1) рищун (занг); занг рищун; 2) телефон дан, оьчин.

зво́нкий прил. бюхттулсса, лахъсса (чIу); 2) зяв бусса (грам.).

звоно́к мн. звонки́, м. 1) звонок, 1) звонок, занг; 2) занглил чIу.

звук м. чIу.

звуково́й прил. 1) чIунил, чIурдал; 2) чIурду байсса.

звукоулови́тель м. чIу бугьайсса (самолетирттал, м. ц.) аппарат.

звуча́ть несов. 1) чIу буллан, чIу буккан буллан; 2) бахх. баллан, бувчIин буллан.

звучный прил. чIу бусса, чIу буккайсса.

зда́ние ср. къатри.

здесь нареч. шикку.

здешний прил. шиччасса; шиккусса.

здороваться несов. ивзрав-урав тIун, яхши-хаш буллан.

здоро́вый 1. прил. 1) сагьсса; 2) жандалун хайр бусса.

здоро́вый 2. прил. 1) къилав дусса, жан дусса, гуж бусса; 2) бахх. кьянкьасса, цIакьсса, гуж бусса.

здоро́вье мн. нет, ср. жан сагъшиву, сагъшиву, цIуллушиву. На здоровье — нуш хьуннав!

зна́мя мн. знамёна ср. ттугь; 2) бахх. лозунг (оьчаву).

зна́ние ср. кIулшиву (элму в м. ц.).

зна́тный прил. 1) цIа дурксса, машгьур хьусса; 2) (устар.) симирдаврал инсан; 3) бахх. ларайсса, ххуйсса.

знато́к м. кIулчув, кIулма.

знать 1. несов. кIул хъанан, кIул хьун.

знать 2. мн. нет, собир. ж. хъуними, лавайми.

зна́харь м. гьан — сан дуву, усттар (хIакиншиву дайсса).

значе́ние ср. 1) мяъна; 2) агьамшиву.

значи́тельный прил. 1) тамансса, хъуннасса; 2) агьамсса.

зна́чить несов. укун бухьукун.

зноби́ть несов. аьхълан, зурзу тIун.

зной мн. нет, м. гужсса кIиришиву.

зно́йный прил. хъинну кIирисса, бугъ бусса.

зоб м. 1) чухь (аьнакIул); 2) хъётIлил азар (чухь личайсса).

зов м. гьай, оьчаву.

зо́дчество мн. нет, ср. архитектур (къатри даврил санят). [99]

зо́дчий м. архитектор, къатри даврил усттар, саняткар.

зола́ мн. нет, ж. лах (тIаннун, бярал, м. ц. ).

золо́вка ж. ласнал ссу.

золоти́стый прил. мусил рангсса.

золоти́ть несов. 1) мусил щин , дуклан; 2) мусил ранг щун.

золотни́к м. мискьал (дуцу).

зо́лото мн. нет, ср. мусий.

зо́на ж. зона, билаят, кIану, кIива кIанттул дянивсса манзил.

зонт м. 1) ххют (ялун дугьайсса); 2) магъи (ларзнил, ягу хьулул ялувсса).

зоо́лог м. зоолог, зоологиялул специалист.

зоологи́ческий прил. зоологиялул.

зооло́гия мн. нет, ж. зоология, хIайвантрал, жанавартрал хIакъиравусса элму.

зо́ркий прил. 1) хъинну ххал шайсса яру бусса; 2) бахх. хIисав дусса, чантI увкусса, личIлулсса.

зрачо́к мн. зрачки, м. янил жавгьар.

зре́лище ср. тамаша, янин чIалачIисса зат, тамашасса иш.

зре́лость мн. нет, ж. дияву: 2) балугъравун ияву, балугь шаву.

зре́лый прил. дирсса.

зре́ние мн. нет, ср. ххал шаву; лишиться зрения — ярунницIа хьун (мурчIи хьун).

зреть 1. несов. диллан (ахъулсса, м. ц.).

зри́тель м. тамашачий, тамаша буву.

зря нареч. нахIакь, оьнма, ссанчIав бакъа.

зуб м. ккарччи.

зуба́стый прил. 1) хъунисса ккарччив дусса; 2) бахх. мазрал бавцIусса.

зубе́ц мн. зубцы, м. ккарччи (ххарачIанттул, м. ц.), ккарччив.

зубно́й прил. ккарччул.

зубрёжка ж. мяъна къадурчIунна дакIних лахьхьаву.

зубри́ть несов. дакIних лахьлан.

зуде́ть несов. 1) ччун, зуву дуллан; 2) бахх. хъинну ччан, рюххан.

зы́бкий прил. паракьатну къадацIайсса; 2) бахх. цIакь дакъасса, вихшала дан къабюхъайсса.

зыбь ж. мюрш щатIив.

зя́блевый прил. къуру дансса; зяблевая вспашка — къуру дан хъу гьайчаву.

зя́бнуть несов. аьхълан, микIлачIлан.

зябь ж. инттунинсса хъу ссуттил лагайнаву.

зять мн. — куав.


И

и союз ва, гу; отец и мать — нину ва ппу; и ты, и я — инагу нагу.

и́бо союз цан чирча, цан бакъарча.

и́ва ж. щавщилул мурхь.

и́волга ж. иволга (лелуххул ца жура). [100]

игла́ ж. 1) ххалаххи; 2) щащай кIуну (ккуружиялул) 3) щаххуллул, ццацкIуллул ххалаххив.

игли́стый прил. ххалаххив бусса, ххалаххарисса.

игнори́ровать сов. сан къадан, ккалли къадан.

и́го мн. нет, ср. 1) зулму; ясиршиву; 2) бахх. рукI, хомут.

иго́лка ж. ххалаххи.

игра́ мн. и́гры, ж. 1) тIуркIу тIаву; 2) тIуркIу.

игра́ть несов. 1) тIуркIу тIун; 2) руцлан; 3) пар-пар, цIай-цIай тIун.

игро́к м. тIуркIу тIима, уклакима.

игру́шка ж. игрушка, тIуркIулул задру (ссихьу, ссихьул кьай, м. ц.).

идеа́л м. идеал, 1) яла лаваймур мурад; 2) яла ххуймур мисал, камилсса зад.

идеализи́ровать сов. и несов. цурда дуссаннуяр ларайну чIалан, ккаклан, хъиннура ларай дуллан, ххуй дуллан.

идеали́зм мн. нет, м. идеализм, дунияллул гьану материя дакъарча, идеяр тIий материализмалин зиттирай буклакисса философиялул пикри (течение).

идеали́ст м. идеалист, 1) идеалист философиялул чулухма; 2) хиялчи.

идеа́льный прил. идеальныйсса, хъинну лавайсса, хъинну ххуйсса.

иде́йный прил. 1) идея дусса; 2) дакI дарцIусса.

идеоло́гия ж. идеология, идеярттал система.

иде́я ж. идея; ца задрал хIакъиравусса бувчIаву; 2) пикри, гьанусса мяъна; 3) гьанусса пикри, мурад.

идио́ма ж. цания ца мазран хасъсса калима, цамур мазрайн перевод дан жапасса.

идио́т м. авлия, ахIмакь, аькьлу бакъу.

идо́л м. идол (аллагьнан ккалли дурну цин къанч байсса, икран байсса зад).

идолопокло́нник м. путпарас, идоллайн икран байма.

идти́ несов. 1) нан; 2) буллан (марххала); снег идет — марххала буллай бур; 3) бакьин; шляпа не идет ему — танай шляпа къабакьай.

иждиве́нец мн. иждиве́нцы, м. кулпатрал член, цаманай ялапар хъанахъима, цаманал яуллалима.

иждиве́ние мн. нет, ср. ялапар хъанахъаву, яшаву.

из, изо предл. 1) ва, (-ту); выйти из воды — щинава уккан; 2) -я; сделанный из дерева — тIаннуя дурсса; 3) -ай; изо всех сил — цала бусса гужрай.

изба мн. и́збы, ж. изба, тIаннуя дурсса шяраваллил къатри.

избави́тель м. ххассал уву.

изба́вить сов., избавля́ть несов. ххассал ан.

изба́виться сов., избавля́ться несов. ххассал хьун.

избалова́ть сов. ттюнгъану аьдат ан, ттюнгъа ан.

избега́ть несов. 1) ургу избежатьрах ва избегнутьрах; 2) чулинай хьун, лихъан.

изба́ч м. избач.

избива́ть несов., изби́ть сов. 1) аттан; 2) ххит бан.

избира́тель м. избиратель, цама учIин, цIа рищун увкма.

избира́ть несов., избра́ть сов. увчIин. [101]

изби́тый прил. 1) ххит увну автсса; 2) зия бувсса, ккуччу хьусса (ххуллу); 3) бахх. дух хьусса, чIяру хьусса, сийлия ларгсса.

избра́нник м. увчIума, вакил.

и́збранный прил. увчIусса.

избра́ть сов. увчIин.

избы́ток м. 1) ххишалашиву; 2) буллугьшиву, гьарзашиву.

и́зверг м. зулмукар, жанавар, хъинну оьсса (инсан).

изверга́ть несов., изве́ргнуть сов. 1) личин дан; 2) бахх. лачIун дан (гьаралкунна).

изверже́ние ср. личаву, лирчуну дачаву (щин, гьагъ).

изве́стие ср. хавар.

извести́ть сов., извеща́ть несов. баян бан, хавар бан.

извёстка мн. нет, ж. кираж.

изве́стный прил. машгьурсса, цIадурксса.

известня́к м. киражрал чару, кIяла чару.

и́звесть мн. нет, ж. кираж. (лещан бувсса).

извеще́ние ср. извещение, баян баву.

изви́лина ж. дулантту (ххуллул), кIура-кIура баявуртту.

изви́листый прил. даркку — шарккусса.

извине́ние ср. 1) ялтту учIаву, тIалав даву, багьишла баву; 2) ялтту учIаву.

извини́ть сов., извиня́ть несов. багьишла ан, ялтту учIан.

извини́ться сов., извиня́ться несов. ялтту учIу чин, багьишла бува учин.

извлека́ть несов., извле́чь сов. 1) дуккан дан; 2) кIунттихьхьун ласун.

извлече́ние ср. дуккан даву.

извне́ нареч. кьатIату.

изво́зчик м. 1) аьравачи, пIайтIунчи; 2) аьрава, пIайтIун.

изворо́тливый прил. зираксса, дирисса.

изврати́ть сов., извраща́ть несов. бяйкьин бан, мяъна даччин дан.

изги́б м. дулама, лахIан баву; изгибы дороги — ххуллул дуламартту.

 изгла́диться сов. 1) лаян; хъама битала хьун.

изгна́нник м. 1) лихъан увну гьан увма; 2) ссивир увсса инсан.

изгна́ть сов., изгоня́ть несов. 1) лихъан ан; 2) ссивир ан; 3) бахх. акъа ан.

изголода́ться сов. ккашилну личIан, ккаши бухIан.

и́згородь ж. чапар, бару.

изгото́вить сов., изготовля́ть несов. дан, хIадур дан.

изготовле́ние ср. даву, хIадур даву.

изгрыза́ть несов., изгры́зть сов. кьуркьу дан.

издава́ть несов. ургу издатьрах.

и́здавна нареч. ччянияцIа.

издалека́ нареч. архния.

и́здали нареч. архния.

изда́ние ср. 1) бищаву (лу, газет, м. ц.); первое издание словаря — словарь хьхьичIва хьхьичI бивщусса; 2) издание — бивщусса, бивщуну буккан бувсса луттирду, журналлу, м. ц.

изда́тель м. луттирду, газетру, м. ц. бивщуну буккан буву.

изда́тельство ср. издательство, луттирду, журналлу, м. ц. бивщуну буккан байсса учреждение. [102]

изда́ть сов. 1) бищун (луттирду, м. ц.); 2) буккан бан (чIу).

издева́тельство ср. кьякьлухун ишаву, кьюкьин баву, хъян (щий унугу).

издева́ться несов. кьякьлухун ихьлан, кьюкьин уллан, хъян.

изде́лие ср. кьай-кьуй, дурмур, дуккан дурмур (янна, ус, м. ц.).

издержа́ть сов., изде́рживать несов. харж дан.

изде́ржки ед. изде́ржка, ж. харж.

изжива́ть несов., изжи́ть сов. мархха кьакьан бан, бат дан.

изжо́га мн. нет, ж. кьурчIи щин дияву, кьурчIи щин.

излага́ть несов. ургу изложи́тьрах.

изле́чивать несов., излечи́ть сов. хъин ан, дару бан.

изле́чиваться несов., излечи́ться сов. сагъ хьун, хъин хьун.

излива́ть несов., изли́ть сов. 1) рутIин; дачIра дан, ачIа хьун (цала дард бувсун); 2) лахъан (сси).

изли́шек м. ххихьусса зад, ххихьумур, ххилирчIмур.

изли́шний прил. ххишаласса, аьркин бакъасса.

изложе́ние ср. 1) мазрайну ягу чичрулину бусаву; 2) стиль, чичрулул кьяйда; 3) цала мукъурттийну чичаву (изложение).

изложи́ть сов. 1) чичин, бусан (мазрайну ягу чичрулину); 2) бувчIин бан.

излуча́ть несов. буллан, итабакьлан, ппив буллан (чани, гъилишиву, ттуранну, тIинтту).

излу́чина ж. дулама, кIура баяйсса кIану (неххай).

излю́бленный прил. хъинну ххира хьумур, яла ххирамур.

изма́зать сов. гьулугъин, чапал хьун, чапалшиврувун кьутIин.

изма́тывать несов. сакъат буллан, багьтIатрайн бутлан.

измельча́ться несов., измельчи́ться сов. мюрш хьун, щалла мюрш хьун.

изме́на ж. хаиншаву.

измене́ние ср. 1) даххана шаву, баххана шаву; 2) дахханашиву.

измени́ть сов., изменя́ть несов. 1) баххана бан; 2) хаиншиву дан, хъяврин ан.

измени́ться сов., изменя́ться несов. даххана хьун.

изме́нник м. даин.

изме́нчивость мн. нет, ж. дахханашиву, цалий къадацIаву.

измере́ние ср. дуцаву, дуцу.

изме́рить сов., измеря́ть несов. дуцин.

измо́кнуть сов. атил хьун.

измори́ть сов. уххан ан, такьатрая гьан ан.

изморо́зить сов. микIлачIун дан.

измота́ть сов. сакъат бан, хъинну буххан бан.

изму́чить сов., му́чать несов. инжит бан, аьзият дулун, аьзав дулун.

изму́читься сов. инжит хьун, аьзиятрал угьан, аьзаврал угьан.

измышле́ние ср. ляхъан баву, бухьтан бишаву, бакъу бишаву.

измя́ть сов. ккуччу дан.

измя́ться сов. ккуччу хьун. [103]

изна́нка ж. 1) чIан, чIанул чул (янналул, пIалтIулул, м. ц.); 2) бахх. вивалу ялуну.

изна́шивать несов., износи́ть сов. тIатIан дан, ссуссин дан, дух дан.

изна́шиваться несов., износи́ться сов. тIатIан, ссуссин; дух хьун.

изнемога́ть несов., изнемо́чь сов. уххан, багьтIат хьун сакъат хьун.

изнеможе́ние мн. нет, ср. уххаву, багьтIат шаву, сакъат шаву.

изнури́тельный прил. уххан айсса, сакъат айсса.

изнури́ть сов., изнуря́ть несов. уххан ан, сакъат ан.

изнутри́ нареч. вивату.

изоба́ра ж. изобара, географиялул карталисса кIива куццуйсса барометралул давления дусса кIанттурду цачIун биян буллалисса аьш.

изоби́лие мн. нет, ср. буллугъ, аваданшиву.

изоби́ловать несов. булхъанан авадан хъанан.

изоби́льный прил. буллугъсса, авадансса.

изоблича́ть несов. ургу изобличитьрах, чIалачIи ан, кIул ан.

изобличи́ть сов. ялун личин бан, ашкара бан, баябур бан.

изобража́ть несов., изобрази́ть сов. сурат дан, чIалачIи бан; 2) ккаккан бан.

изображе́ние ср. 1) сурат, сипат даву, сурат дурну хьхьичI дацIан даву; 2) сипат — сурат.

изобрази́тельный прил. сурат даврил; изобразительное искусство — сурат даврил искусство, санят.

изобрести́ сов., изобрета́ть несов. ляхъан дан, ляхъан дурну дуккан дан.

изобрета́тель м. изобретатель, изобретать дуву; дуккан дуву, ляхъан дуву.

изобрета́тельство мн. нет, ср. изобретательшиву, изобретать даву.

изогну́ть сов. лахIан дан, кIилахIан дан.

изогну́ться сов. лахIан, кIилахIан.

изоли́ровать сов. и несов. личIи ан, арх удан ан.

изоля́тор м. изолятор, 1) электричество къакьутIайсса зад; 2) электричество дишайни аьркин дайсса чIурлил кюрщант, пинжанну; 3) лахъайсса азардал къашаймий личIи байсса къатта.

изорва́ть сов. ххяхха дуккан, ппив дан.

изорва́ться сов. ххяххалаган, ппив дан.

израсхо́довать сов. харж дурну гьан дан.

израсхо́доваться сов. харж хьуну гьан.

и́зредка нареч. ца-ца чIумал чIа-чIанин, куний.

изре́зать сов., изре́зывать несов. кьукьин, кьукьа кьукьари дан.

изрече́ние ср. калам, аькьлу бусса махъру, куртIсса мяъна дусса махъру.

изуве́р ж. изувер, рахIму-цIими бакъасса инсан.

изуве́чить сов. чулахъ ан, мушакъат ан.

изуми́тельный прил. хIайран байсса, хъинну ххуйсса, аьжаивсса.

изуми́ть сов., изумля́ть несов. хIайран бан, аьжаив бан. [104]


[105]


[106]


интересова́ть несов. хIаз бизан буллан.

интересова́ться несов. интерес бизлан, ххуй бизлан, хIаз бизлан.

интерна́т м. интернат, дуклаки оьрчIру ялапар шай кIану (школалучIасса).

интернациона́л м. интернационал.

интернационали́зм мн. нет, м. интернационализм, циняв захIматкашнал куннащал кунналсса, пролетариатнал зумунусса бакьаву, циняв миллатирттал ихтиярду архIалсса дикIан аьркинссар тIутIаву.

интернациона́льный прил. интернационализмалул ххуллийсса.

инфе́кция ж. инфекция, 1) лахъай азар; 2) азар лахъан дай зад.

инфинити́в м. инфинитив, глаголданул кIулдакъа форма, мае. чичин.

информа́ция ж. информация, хаварду баян баву, кIул баву.

информи́ровать сов. и несов. хаварду баян бан, кIул бан, буллан.

инциде́нт м. куннайн ку щаву, къалмакъал.

йо́д м. йод, дурухлулуйх, щавуйх буккайсса дарув.

иро́ния ж. хъяхъяву, рашхант, кьякьлухун ишаву.

иррига́ция ж. ирригация, щин дишаву, щин дакъа чуллардайн щин дишаву.

иск м. иск, дяъви буккаву, тIалав даву.

искажа́ть несов., искази́ть сов. бавккуну, бяйкьуну бусан, мяъна даххана дан, даччин дан.

искаже́ние ср. бяйкьин баву, баччин баву.

иска́тель м. луглагима.

исключа́ть несов., исключи́ть сов. 1) уккан ан; 2) лиххан бан.

исключе́ние ср. 1) уккан аву, чулиннай даву; 2) дуккан даву.

исключи́тельно 1) частица анжагъ; 2) нареч. ляличIину.

исключи́тельный прил. 1) ляличIисса, хасъсса; 2) хъинну ххуйсса.

искове́ркать сов. 1) лиян дан, зия дан; 2) дарккуну ккаккан дан.

иско́нный прил. нукIу заманнайсса, духсса.

ископа́емый прил. 1) лухччинува дуккаймур; 2) мяъдан.

искорени́ть сов., искореня́ть несов. мархлуцIакул дуккан, дукьан дан.

и́скоса нареч. зунххи, авккуну.

и́скра ж. 1) пиягь (цIарал); 2) бахх. пперх-пперх.

и́скренний прил. дакIнийхтунусса, дакI марцIсса.

искриви́ть сов., искривля́ть несов. даччин дан.

искривле́ние ср. 1) даччин даву; 2) даччаву.

искри́ться несов. 1) пиягьруличлан; 2) бахх. пперх-пперх тIун.

иску́сный прил. магьирсса, усттарсса, бажар бусса.

иску́ственный прил. искусственнайсса, дурсса.

иску́сство ж. искусство, 1) сурат даву, музыка, поэзия, м. ц.; 2) магьиршиву, усттаршиву. [107]

испаре́ние ср. 1) пардани́н, ссихIирайн дуккаву; 2) пар, ссихI.

испа́рина мн. нет, ж. гьухъ.

испари́ться сов., испаря́ться несов. парданин дуккан, ссихIирайн дуккан.

испа́чкать сов. чапал дан, ттангьа дан.

испа́чкаться сов. 1) чапал хьун; 2) ттангъа хьун.

испе́чь сов. бищун (ччат1).

испе́чься сов. ччуччин, шашан.

исписа́ть сов. 1) чивчуну къуртал бан; 2) чивчуну буцIин бан (чагъар).

и́сподволь нареч. чан-чансса тIий, хIалли-хIаллих.

исподло́бья нареч. лултту; глядеть исподлобья — лултту уруглан; 2) бахх. сситтуй, ябакI бувтун.

исподтишка́ нареч. лулттучIин, кьюлтIну.

исполи́н м. нарт, дев; 2) бахх. хъинну хъунасса инсан.

исполне́ние ср. 1) бачин баву, барт бигьаву; 2) учаву (балай).

исполни́тель м. бачин буву, уку (балай).

испо́лнить сов., исполня́ть несов. бачин бан, барт бигьин; 2) учин (балай); 3) дуцIин (дакI, умудрал).

испо́лниться сов., исполня́ться несов. 1) бакIрайн буккан, бартлаган (мурад); 2) щаллу хьун; 3) дуцIин (дакI, ххаришиврул).

испо́льзовать сов. и несов. ишла бан, аьркин бан, мюнпат ласун.

испо́ртить сов. зия дан, лиян дан.

испо́ртиться сов. зия хьун, лиян.

испра́вить сов. дакьин дан, дузал дан.

испра́виться сов., исправля́ться несов. тIайла ацIан, дузал хьун.

исправле́ние ср. 1) тIайладацIан даву, дузал даву, 2) дузалшиву; ххуйшаву.

испра́вный прил. 1) даркьусса, саз хьусса; 2) хIарачат бусса, бартбигьайсса, увкумур байсса.

испро́бовать сов. 1) ххал бигьин, проб бан, 2) ланцI учин, дади ххал бан.

испу́г м. нигь, ццахханну.

испуга́ть сов. нигьаусан ан, ццаххандарал ан.

испуга́ться сов. нигьаусан, цIаххандарал хьун.

испыта́ние ср. 1) ххал бигьаву; 2) опыт баву.

испы́танный прил. ххал бивгьусса, опыт бувсса.

испыта́ть сов., испы́тывать несов. 1) ххал бигьин; 2) бахх. дади ласун, ххал бан; испытать нужду — дакъашиврул дади ххалбан.

иссле́дование ср. хъирив лаяву, ахттар баву, лахьхьаву.

иссле́дователь м. хъирив лаяйма.

иссле́довать сов. и несов. 1) хъирив лаян; 2) ххал бигьин (къашавайми).

иссяка́ть несов., исся́кнуть сов. 1) экьигьан, бухлаган, бачIва хьун, 2) кьакьан, дюкьан (щаращул щин).

истека́ть несов., истечь сов. 1) экьи гьан; 2) къуртал хьун. Истечь кровью — оьлицIал хьун, чIун дуккан.

исте́кший прил. ларгсса (чIун).

исте́ц м. дяъвикар, тIалав дуву. [108]

и́стина ж. тIайламур, хIакьмур, тIайлашиву.

и́стинный прил. тIайласса, хIакьсса.

исто́к м. 1) щаращи, бакI, дайдихьу (неххал); 2) бахх. ссал дунугу дайдихьу.

истолкова́ть сов., истолко́вывать несов. бувчIин бан.

истоло́чь сов. бутан (гьаманграву), бувтуну хIувин бан.

истоми́ться сов. уххан, сакъат хьун.

истопи́ть сов. 1) лавхъун кIири бан; ччурччуну къуртал дан; 2) дарцIин дан.

истопни́к м. цIудихьу, пачру лахъу.

исто́рик м. таварихчи, историк.

истори́ческий прил. историялул; исторический факультет — историялул факультет.

исто́рия ж. 1) таварих, история; 2) хьусса зад, ахIвалат.

исто́чник м. 1) щаращи; 2) бахх. гьану, мяъдан, дайдихьу.

истоще́ние мн. нет, ср. 1) илтIа шаву, хIалдания лагаву, заэв шаву; 2) чан шаву, духлагаву, дукьаву.

истра́тить сов. харж дан.

истреби́тель м. истребитель, къир буву, кьатI буву (самолетру, жамив).

истреби́ть сов., истребля́ть несов. къир бан, кьатI бан.

истрепа́ть сов. дух дан, ппив дан.

истяза́ние ср. аьзав, аьзият. дуллан.

исхо́д м. 1) дуккаву; 2) ахир. Быть на исходе — къуртал хъанай дикIан.

исходи́ть сов. занай уккан, (чIяцIусса кIанттайх), ччаннацIа хьун.

исхо́дный прил. дайдихьулул, хьхьичIсса.

исцеле́ние ср. сагъ шаву, хъин шаву.

исцели́ть сов., исцеля́ть несов. сагъ ан, хъин ан.

исчеза́ть несов.,исче́знуть сов. дакъа хьун, бат хьун, дакъа-къатIа хьуну гьан.

исчезнове́ние ср. дакъа шаву, бат шаву, дакъа-къатIа шаву.

исче́рпать сов., исче́рпывать несов. къуртал дан, харж дурну къуртал дан.

исче́рпывающий прил. диялсса, щаллу дуллалисса, къурталсса.

исчисле́ние ср. хIисав даву.

исчи́слить сов., исчисля́ть несов. хIисав дан.

ита́к союз мукун, туну; итак, до свидания — туну, хъинну личIаннав.

ито́г м. итог, жям.

итого́ нареч. циняр цачIуну, жямну.

ище́йка ж. луглагисса, кьанкь ласласисса (ккаччи).


К

кабан м. вацIлул дунгьуз, къаван.

кабель м. кабель, электричестволул ганзсса ххал (кIуну). [109]

каби́на, каби́нка ж. кабина, чIивисса будка (чIивисса къатта ягу кIану).

кабине́т м. кабинет, 1) даврил къатта (шаппа), учреждениелуву хъунаманал даврил къатта; 2) министертурал совет.

каблу́к м. никъа (уссул).

кавале́рист м. 1) бурттигьу; 2) бурттигьалтраву къуллугъ буллалима.

кавале́рия ж. 1) кавалерия, бурттисса аьрал; 2) бурттигьалт.

ка́верза ж. 1) питна, дянив дичаву; 2) хIилла, тIулдакъашиву.

ка́дка ж. тIаннул кьали.

кадр 1. м. кадр; 1) дакьаврил чIумал даим ябуллалисса аьрал; 2) кадры, кадрарду, хасъсса иширай зузисса зузалт.

кадр 2. м. кадр, кинолул ленталийсса личIи-личIисса суратру.

каду́шка ж. чIивисса тIаннул кьали.

ка́ждый — гьарца, гьарица инсан, цумаца.

каза́к м. казак.

каза́рма ж. казарма; 1) аьралуннан дурсса казенный къатри; 2) зузалтран бувсса общежитие (фабрикалучIа).

каза́ться несов. 1) чIалан; 2) ххан. Кажется — ххан; казалось бы — кунма.

казема́т м. 1) дуснакьхана, къазамат; 2) къала.

казённый прил. 1) казённый (бух); 2) бахх. бюрократшиврийсса, багьандарансса, ялттувасса.

казна́ мн. нет, ж. 1) хазна, ххазина; 2) давлат.

казначе́й м. казначей, ххазиначи, ххазналул хъунама.

казначе́йство ср. хазна бусса кIану.

казнь ж. ивчIансса танмихI (аьс аву, аьщун изаву).

кайма́ ж. хIашия.

как нареч. цукун, ци, 2) союз. кунна; белый, как снег — марххалакунна кIяласса. Как вдруг — цакуну; как раз — лап; вот как — муна мукун; как будто — кунма, хханссар.

как-ли́бо, как-нибу́дь нареч. цукун-бунугу, цукун-бухьурчагу.

како́й местоим. цумур (цума), цукунсса, ци; какой человек — цума адимина; какой сегодня день? — хIакьину ци кьинир?

како́й-либо, какой-нибу́дь местоим. цукунсса-бунугу; цумур-бунугу.

како́й-то местоим. цурив-ца, цукунссаривсса.

как-то нареч. 1) цукуннив; 2) цал; 3) частица масала.

каланча́ ж. къалалул бурж. чIюй.

кала́ч м. калач, кIяласса хамил ччатI.

кале́ка ж. чулахъ.

калёный прил. ятIул дурсса (мах, чавнан).

кале́чить несов. чулахъ буллан; 2) бахх. зия буллан.

кали́тка ж. чIирисса нуз (хьулу чапарданий, дарвазалий).

кале́но — ник (инсаннал ник, пачлил ник).

кали́ть несов. ятIул дуллан (мах, м. ц.).

каллигра́фия мн. нет, ж. каллиграфия, ххуйсса хатI чичин кIулшиву. [110]

кальсо́ны ед. нет, лултту хIажак.

камене́ть несов. чарин дуккан.

камени́стый прил. чартту бусса.

каменоло́мня ж. чартту букку (чартту буккайсса кIану).

каменотёс м. чару цIуцIу.

каменоуго́льный прил. хъуручIул.

ка́менщик м. чарил усттар.

ка́мень м. чару. Краеугольный камень — гьанулул чару.

ка́мера ж. камера; 1) больницалул, судрал, дуснакьрал, м. ц. личIисса къатта; 2) ттупанграл, ттуплил ххазина; 3) гьаварал буцIин байсса резиндалул ттуп, шина, м. ц.

ками́н м. тав, тав кунма тIивтIусса пач.

камо́рка ж. пукьа (чIивийсса къатта).

кампа́ния ж. кампания, ца агьамсса общественный ягу хозяйственный иш бачин бан ккаклакисса тадвирду.

камы́ш м. къамуш.

кана́ва, ж. канава, арх (утта-кIюласса).

кана́л м. 1) канал, арх; 2) бургьу, кьуму, путIи.

канализа́ция мн. нет, ж. канализация, щинаххуллу чапалшивуртту гьан къатрал лултту бувтсса.

кана́т м. канат, ганзсса хьхьва, алхъан.

кандалы́ ед. нет, дуснакьрай дишай махру (каруннай, ччаннай).

кандида́т м. кандидат.

кандидату́ра ж. кандидатура, кандидатну ккаккан увма.

кани́кулы ед. нет, каникуллу, дуклакими бигьалаган итабакьай чIун.

каните́ль мн. нет, ж. 1) гулавати; 2) бахх. бизар айсса иш, оьнна чIун гьан даву.

канниба́л м. каннибал, инсантал буку, вахIши; 2) бахх. залим, жанавар.

канона́да ж. ттупал гужсса цIу, гужну ттупру битлатаву.

кант м. кант, 1) хьхьва (къуллугьчитурал хIажакрайх бишайсса); 2) хIашия, кува, ссижип.

канта́та ж. кантата, хьхьичIа заманнул шадсса стихотворениелул ца жура.

кантова́ть несов. 1) кант, хьхьва бишин; 2) хIашия, кува дишин.

кану́н м. 1) байрамрал хьхьичI кьини; 2) ца иширал хьхьичIсса чIун.

ка́нуть сов. 1) кIунтI багьан; 2) бахх. бат хьун, акъа хьун. В воду кануть — ятIа-тIар бакъа акъа хьун; кануть в вечность — абадлий акъа хьун.

ка́пать несов. 1) кIунтIа тIун; 2) кIунтIатIи бан.

капита́л м. капитал; 1) капиталистал заллусса средство производства (фабрикру, заводру, муххал ххуллурду м. ц.); 2) арцу, мая, хъус, мулк.

капитали́зм мн. нет, м. капитализм; инсаннал инсан эксплуатировать аву гьанусса обществолул низам (строй).

капитали́ст м. капиталист, капиталист, капиталданул заллу.

капита́ловложение ср. капитал дишаву, ца иширай дирхьусса капитал (арцу). [111]

капита́льный прил. 1) гьанусса; 2) агьамсса.

капита́н м. капитан 1) аьралуннаву офицернал чин; 2) жамилул командир.

капитули́ровать сов. и несов. канин учIан, канин, гьан.

капитуля́ция ж. канин гьаву, канин учIаву.

капка́н ж. къатIа (кIуллун, цулкIлун, м. ц. бизайсса).

ка́пля ж. кIунтI.

ка́пнуть однокр. кIунтI учин, кIунтI учин дан.

капри́з м. ттюнгьашиву, къюллалаву, тарсшиву, энад.

капри́зничать несов. ттюнгьашиву дуллан, тарсшиву дуллан, энад буллан.

капри́зный прил. ттюнгьасса, тарсъсса.

ка́псуль м. капсуль, сирма, пистун.

капу́ста ж. калан.

капюшо́н м. капюшон, бакIрайх лаххай къутта, башлихъкуннасса.

ка́ра ж. жаза, танмихI.

кара́бкаться несов. карунний, ччаннай хханхха лачIлай лавай лахълан.

караби́н м. карабин, кутIасса ттупанг.

карава́н м. чараван.

каранти́н м. карантин, 1) лахъайсса цIуцIаврил къашайнащал хIалашиву думий ягу лахъай цIуцIаврил къашавай бивкIми чIумуйсса личIи баву; 2) азар дусса кIаная бувкIмий ххал бигьайсса кIану.

кара́ть несов. жаза буллан, танмихI буллан.

карау́л м. 1) къарал; 2) междом. вев, гьарай.

карау́лить несов. 1) къарал буллан; 2) ялугьлан (учIаннин).

карау́льный прил. къаралнал.

карау́льщик м. къаралчи.

каре́та ж. карета, ялату ларкьусса мукьва я (нигь) дусса: пIайтIун.

ка́рий прил. 1) цIанну каричновайсса (яруннил ранг) 2) къаракагьалсса (чву).

карикату́ра ж. карикатура, 1) хъянсса сурат; 2) бахх. ца задрал хъянсса лащаву, лащин.

ка́ркать несов., ка́ркнуть однокр. къаъ учин.

ка́ркас м. хах (къатрал, м. ц.).

карли́к м. хъинну чIивисса чурх бусса инсан.

ка́рликовый прил. хъинну чIивисса чIурх бусса (инсан, хIайван, ххяххия).

карма́н м. жип.

карнава́л м. карнавал, демонстрация куннасса, маскарду ларххун дачин дайсса халкьуннал байрам.

карни́з м. карниз, чIаму (цIияллил лагмасса, чIавахьулттил, хьулул ялу чIираяр хьхьичIуннай лирчусса).

карта́вить несов. къуъ-муъ тIий гъалгъа тIун («р» ягу «л» чIу аьямну учин къашайсса).

карта́вый прил. къуъмуътIисса.

карти́на ж. 1) сурат; 2) бахх. чIалачIин (вид, пейзаж).

карти́нный прил. 1) суратирттал; 2) ххуйсса.

карто́н м. картон, ганзсса, кьянкьасса чагъар.

карто́нка ж. картондалул къурши.

карто́фель мн. нет, м. картошка, нувщи. [112]

ка́рточка ж. карточка 1) чIапIи (цIуххаврил); 2) рирщусса сурат.

карусе́ль ж. карусель, оьрчIру бурттибивтун гьанагьи байсса тIаннул дучри, аьравартту, лодкарду дусса чятир.

карье́р 1. мн. нет, м. мукьралий, никъащуну (чву) бачин баву. С места в карьер — цакуну, хIадур къавхьуну.

карье́р 2. м. карьер, чартту, м. ц. буккайсса кIану.

карье́ра ж. 1) санят, пиша; 2) машгьуршиву, чин.

карьери́зм мн. нет, м. карьеризм, машгьур шаврил, къуллугьрал лахъаврил хъирив цIаву; хъун хьун ччишиву.

карьери́ст м. карьерист, карьеризмалул инсан.

каса́тельная ж. касательная, лаяйсса аьш (геом.).

каса́ться несов. 1) шилан, лаллан; 2) багьаву; это меня касается — му ттуйн багьайссар, му ттул ишри.

ка́ска ж. муххал кьяпа.

ка́сса ж. касса.

касси́р м. кассир, касса бачин буву.

касто́рка мн. нет, ж. касторка, гарчин ягъ.

кастрю́ля ж. кIункIур.

ката́лог м. каталог, хасъсса низамрай дурсса луттирдал список.

катастро́фа ж. хар-хавар бакъасса бала, мусиват, апатI.

ката́ть несов. сайр буллали бан; гайз буллали бан (ссай-бунугу); 2) буклаки бан (ссай- бунугу, шагьрулувух); 3) ккуру битлан (ттуп).

ката́ться несов. 1) сайр буллан (ссай-бунугу); 2) гайз буллан (бурттий). Покатиться со смеху — хъяхъаврил лякьри цIун хьун.

категори́чески нареч. мин-тин бакъа, кьянкьану, цIакьну.

категори́ческий прил. мин-тин бакъасса, кьянкьасса, цIакьсса (приказ, буюр).

катего́рия ж. категория, даража, жура.

ка́тер м. катер, чIиви жами.

ка́тет м. катет, тIайла мурцIубу шанмурцулул, тIайла мурцIулул хьхьичIмур чулухалу (геомет.).

кати́ть несов. 1) ккуру битлан; 2) никъащун буллан (анаварну гьан, бурттий).

кати́ться несов. 1) ккуру лаглан; 2) анаварну гьан (машиналий, аьраварттий, м. ц.); 3) экьи нан (саргъунну).

като́к м. 1) ччехру бигьай кIану; 2) ккуручай; 3) шашаннин ччатI тIитIин бай оьрчилу.

ка́торга мн. нет, ж. каторга, революция хьуннин дуснакьирттавусса дуснакь гужрай зузи буллай бивкIсса кIану.

каторжа́нин мн. каторжа́не, м. каторгалий ивкIсса инсан (рев. хьуннин).

ка́торжник м. каторгалийсса инсан.

кату́шка ж. чарх (ххалул).

каучу́к мн. нет, м. каучук, ризин байсса зад.

каучуконо́с м. каучукрал ххяххия.

кафе́ нескл. кафе, кофе хIачIай кIану. [113]

ка́федра ж. кафедра; 1) лектор, докладчи ацIан бувсса кIану; 2) лавайми школарттаву цания-ца элмулул дарсру дуккаврилсса байсса кIану.

кача́лка ж. гьуркку тIун бикIайсса кIану (лувбишай кIану).

кача́ть несов., качну́ть однокр. 1) гьуркку бан; 2) кIутIу дан (бакI); 3) дуккан дан (щин насосрах); 4) гьава бакьин (ттупливун); 5) хъюлчу бан.

кача́ться несов., качну́ться однокр. хъюлчу чин, хъюлчу тIун, гьуркку тIун.

каче́ли ед. нет, жак (бигьайсса).

ка́чественный прил. ларайсйа, ххуйсса, цIакьсса (ус, янна, м. ц.).

ка́чество ср. 1) даража, ххуй-оьккишиву; 2) хасият.

ка́чка хъюлчу аву, гьуркку аву, хъулту аву (машиналий, пароходрай).

ка́ша, ж. ккурч, накIлий пулав.

ка́шель мн. нет, м. хъугьу.

ка́шлять несов., кашляну́ть однокр. хъугьу чин; хъугу тIун.

кашта́н м. шабалут.

каю́та ж. каюта, пароходрайсса чIиви къатта.

ка́яться несов. тахсир дарвачрайн ласун, пашман хъанан, тавва дуллан.

квадра́т м. 1) квадрат, мукьрагу чулухалу архIалсса мукь-мурцIу; 2) цайхра цурда рирщусса числорая хьумур (аьдад).

квадра́тный прил. 1) квадратнайсса; 2) квадратрал суратрайсса.

ква́кать несов. кьвяр тIун (оьрватIи).

квалифика́ция м. квалификация, пиша, санят.

квалифици́рованный прил. квалификация дусса, иш кIулсса.

квалифици́ровать сов. и несов. 1) кьимат бишин; 2) мяъна дулун.

кварта́л м. 1) махIал; 2) кварталшинал мукьва бутIул ца бутIа.

кварте́т м. квартет, 1) мукьуннавух макьан руцаву; 2) мукьуннан чирчусса макьан (музыкалул).

кварти́ра ж. квартира, лаякъатта.

квартира́нт м. чирилун къатри бувгьума, лаякъатлувума.

квасцы́ ед. нет, залак.

квита́нция ж. кIивитIанция.

кедр м. мурхирал ца жура.

кенгуру́ нескл. м. Австралиянаву ялапар хъанахъисса, лякьлуй кьуцуру бусса хIайван.

ке́пи нескл., ке́пка, ж. кепка (кьяпа).

кера́мика мн. нет, ж. аьрщарал тIахIни, тIахIунттив.

кероси́н мн. нет, м. кIяла навт.

кероси́нка ж. дукра дай машина.

киби́тка ж. кибитка, 1) ялув къатта бусса аьрава; 2) нарсуд къатта.

кива́ть несов., кивну́ть однокр. 1) бакI дан, бакIрал ишан дан; 2) бакIрал ишандалину ккаккан дан.

кида́ть несов. ургу кинутьрах.

кида́ться несов. ургу кинутьсялух.

кизи́л, кизиль мн. нет, м. жунав.

кизя́к м. бя (цIу дишайсса). [114]

кило́ нескл. ср. кило, килограмм.

килова́тт м. киловатт; 1000 ват (электричестволул гужрал единица).

килогра́мм м. килограмм (1000 грамм).

киломе́тр м. километр (1000 метр).

килька́ ж. чIиви чавахъ.

кино́ нескл. кино, кинотеатр.

кинопередви́жка ж. занази кино.

кинофици́ровать сов. и несов. кинорду тIитIин.

ки́нуть сов. личин, рутан.

ки́нуться сов. ххяххан.

ки́оск м. киоск, чIиви ттучан.

ки́па ж. 1) ттуп (янналул); чIанну (луттирдал); 2) тяй (янналул).

кипари́с м. кипарис, даим щюллисса, юграл ттарлил мурхь.

кипе́ть несов. 1) щаран, хьама дизлан; 2) бахх. жуш, хъанан, къизгьин хъанан.

кипу́чий прил. 1) щаращисса; 2) бахх. жуш хьусса, къизгьинсса.

кипяти́льник м. щин щаращи дайсса зад.

кипяти́ть несов. щаращи дуллан.

кипяти́ться несов. 1) щаран; 2) бахх. жуш хьун, гьалак уккан.

кипято́к мн. нет, м. щаращисса ягу щаран диркIсса щин.

кипячёный прил. щаралархъсса.

кирка́ ж. кулунг (кIирагу чулухуннайсса).

кисе́ль м. кисель, (ахъулссаннуя дурсса дукия).

кисе́т м. танмаку бичай киса.

кисея́ мн. нет, ж. кисай (кIюласса янна).

кислова́тый прил. туршсса, турш рирщусса.

кислоро́д мн. нет, м. кислород, гьаварал ца бутIа.

кислота́ ж. 1) кислота; 2) туршшиву; 3) кьурчIи.

ки́слый прил. 1) туршсса; 2) турш хьусса, кьурчIи хьусса.

ки́снуть несов. 1) турш хъанан, кьурчIи хъанан; 2) бахх. кайп зияхьун.

кисть ж. 1) цIуши (сир буккайсса); 2) къунчу; 3) къюмай (лухIи-тIутIул); 4) бартка.

кит м. наха (хъинну хъунмасса чавахъ).

ки́тель м. китель, бавцIусса дарвачIу бусса, куртка.

кичи́ться несов. пахру буллан, къуртI дуллан.

кичли́вый прил. пахрурду буллалисса, къурт дусса.

кише́ть несов. 1) щурун; 2) ви-бувцуну виж-виж тIун.

кише́чник м. багьри-сагъри, ххюттука.

кишка́ ж. 1) ххютту (багьри-сагърилул); 2) резиндарал ягу брезинтрал ххютту.

кишла́к м. 1) къишлакь, кIирутай кIану, къутан; 2) узбекнал шяравалу (Дянив Азиянаву).

кла́виш м., кла́виша ж. клавиш (банд) роялданул.

клад м. хазина.

кла́дбище ср. хIатталу.

кладова́я, кладо́вка ж. амбар, кьурувалу (дуки-хIачIия, муму-таму дишай къатта).

кладовщи́к м. амбарданул хъунма, ялувма.

кладь ж. гьиву. [115]

кла́няться несов. 1) ссалам буллан, икран буллан.

кла́пан м. кьалакьи (машиналул.

кларне́т м. кларнет, зюрнавщютIуххи.

класс м. 1) класс; 2) даража.

кла́ссик м. 1) классик; элмулуву, литературалуву яла хьхьичIунма; 2) хьхьичIазаманнул чичу.

классифика́ция ж. классификация даву, классирттайх, даражарттайх дачIаву.

классифици́ровать сов. и несов. классирттайх дачIин, даражарттайх дачIин.

класси́ческий прил. 1) классическийсса, классикнал бувсса, классикнан хасъсса; 2) бахх. хъинну ххуйсса, цила бикIай-кунсса.

кла́ссовый прил. классирттал, классран хасъсса (талатаву).

кла́сть несов. 1) бишин; 2) бан, бутан. Класть яйца — ккунукру бан.

клева́ть несов. 1) къеппа тIун (лелуххул); 2) къеппа тIий бувчIлан къалмул ккуккурду). Клевать носом — анкIа тIун.

кле́вер мн. нет, м. шанчIапIи (уртту).

клевета́ ж. бухьтан, бакъу бишаву, бурушин.

клевета́ть несов. бухьтан бихьлан, бакъу бихьлан.

клеветни́к м. бухьтанчи, ламмамчий.

клеёнка ж. клеёнка.

кле́ить несов. лачIун буллан.

клей мн. нет, м. сина (лачIун дайсса).

кле́йкий прил. лачIлачIисса.

клейми́ть несов. 1) ттангьа ришлан; 2) нааьна дуллан, баябур буллан.

клеймо́ ср. ттангьа.

клёкот м. къяъ (хъатIул къяъ).

клепа́ть несов. парчин буллан.

клёпка ж. 1) парчин; 2) кьаллул тахта (чулухсса).

кле́тка ж. 1) ххурххуппа; 2) чагьарданийсса мукьмурцIу къатри, къатта-къаттарисса.

клету́шка ж. 1) чIивисса амбар; 2) чIивисса къатта.

кле́тчатый прил. 1) къаттарисса; 2) хIужрарду бусса.

клёш м. клёш, лувату гьартасса юбка, хIажак.

клещ м. суцI.

клещеви́на мн. нет, ж. уртту, цил гьанналия касторка дуккайсса ххяххия.

кле́щи ед. нет, мярбуккай къяцIа, чвал къацIа.

клие́нт м. муштари.

клик м. вев, оьчаву.

кли́ка ж. кьюкьа (ххуйдакъа мяъналий), шайка.

кли́кать несов., кли́кнуть однокр. 1) оьчин, вев учин; 2) гьай учин, чIу бан.

кли́мат м. гьава, климат.

клин м. 1) тIаннул чIутI, тIама ххядуккан бучIайсса; 2) мала чIири; 3) мазу (янналул); 4) къурнил бутIа.

кли́ника ж. клиника, дарув бай кIану, дару бай къатта.

клино́к м. тия (турлил, м. ц.).

клинообра́зный прил. мазурдил сипатрайсса.

кли́нопись ж. хьхьичIа заманнул чичру.

клич м. гьай, оьчаву.

кли́чка ж. 1) цIа (шаппаллил хIайвантран дизайсса); 2) ялун дирз цIа, чулий цIа. [116]

клок мн. клоки, мн. клокья м. 1) гьуллу, къунчу (чIарардал); 2) бахх. къуркъи.

клокота́ть несов. 1) хъяр-хъяр тIий щаран; 2) ххир-ххир тIун; 3) бахх. хъинну гьалак уклан, щаран, чIанлаялун хъанан.

клони́ть несов. 1) кьус битлан; 2) кIункIу тIутIи бан (ссайн бунугу); 3) бахх. биллан (шану).

клони́ться несов. кьус бикIлан, хъин бизлан; 2) гъан хъанан.

клоп м. чIитI.

клочо́к м. парча, тика.

клуб 1. м. клуб.

клуб 2. м. ттурлу, ттуруллул цулкIри, луххал ттугь; клубы дыма — пуркIурал ттуруллив.

кло́ун м. клоун, увинчи (цирккираву).

клуби́ть несов. кIура-кIура баллали бувну гьаз буллан.

клуби́ться несов. кIура-кIура баллай гьаз хъанан, ттугь бивзун нан.

клубни́ка мн. нет, ж. багьрал кьюнукьи.

клубо́к м. кIутI, ттуп (ххаллал).

клу́мба ж. тIутIал ккурккисса марсса.

клык м. ххутIи (жанаварданул).

клюв ж. къеппа (лелуххул).

клю́ква мн. нет, ж. клюква, ятIулсса урттил ахъулсса; кIай шайсса къатIа.

клю́нуть однокр. къеп учин.

ключ 1. м. кIула.

ключ 2. м. щаращи. Быть ключом — (щаращи кунма).

ключи́ца ж. хъаралу ккуртта.

кля́кса ж. чIентI (щекьирал), ттангьа.

кля́нчить несов. лавай икIлан; миннат буллан, бизар буллан (ца зад тIалав дуллай).

кля́сться несов. хъарду буллан.

кля́тва ж. хъва.

кля́уза ж. питна, энад, рагьаву.

кля́узник м. дянив дичу, ламмам, бурушин буву, маз буву.

кля́ча ж. ябу, балкIан (кьадарсса чу).

кни́га ж. 1) лу; 2) таптар (бухгалтирнал).

кни́жка ж. книжка, чIиви лу.

кно́пка м. 1) кнопка, пIинкьуку, мяр; 2) звонокрал банд.

княги́ня ж. князнал щарсса.

княжна́ ж. князнал душ.

кня́зь мн. князья́ м. князь.

коали́ция ж. цашаву.

кобза́рь м. къумузчий.

кобура́ ж. кубур 1) ттупанчалул къатта; 2) кьуцуру.

кобы́ла ж. ккацца.

кова́рный прил. макру бусса, хIиллакарсса, хаинсса, лавмартсса.

кова́рство ср. хIилла, макру, (лавмартшиву).

кова́ть несов. 1) кьутI дуллан (мах); 2) чIанну рищун.

ковёр м. халича, бартбису.

кове́ркать несов. 1) зия дуллан; 2) тIайла бакъа буслай ккуччу буллан (махъру).

коври́жка ж. нацIу ччатI, пряникрал журалийсса.

ко́врик м. чIивисса халича.

ковш м. кIичIала, щурк.

ковы́ль мн. нет, м. урттул ца жура.

ковыля́ть несов. аьрк-щурк тIий ачин, ччанну ххюрхху ласлай ачин. [117]

ковыря́ть несов. ххилтIу дуллан, дихлан (аьрщи).

когда́ 1) нареч. ха, ци чIумал; 2) нареч. жагь; 3) союз мукун бухьурча.

когда́-ли́бо, когда́-нибу́дь нареч. та-бунугу.

когда́-то нареч. 1) тарив, танива; 2) ца чIумал.

ко́готь мн. ко́гти, м. михь (лелуххул жанаварданул, ччитул).

ко́е-где нареч. ку кIанттай, микку-тикку.

ко́е-как нареч. цукун бунугу, гуж балагьрай; 2) дурурзуну, оьккину.

ко́е-какой местоим. 1) уку-тукунсса; 2) цаппарасса.

ко́е-кто местоим. 1) мума-тама; 2) цаппарасса (инсантал).

ко́е-что местоим. 1) мумур-тамур; 2) цаппарасса, чансса (затру).

ко́жа ж. 1) бурчу; 2) ккамара, ккири.

коже́вник м. бурчурду буву.

кожура́ мн. нет, ж. ккири, макьара.

коза́ ж. цIуку (хIайван).

козёл м. кьяца.

козлёнок мн. козлята, м. гада, гадри.

козлы́ ед. нет, 1) кузла, пIай-тIундалий пIайтIунчи щяикIай кIану; 2) тIама ххуку дан бувсса къяцIри. Поставить ружья в козлы — ттупангру къянцIри бувну бацIан бан (лизурдай).

козля́тина мн. нет, ж. кьяцлул дикI.

ко́зни мн. питна.

козырёк м. кьяпул чIаму.

козя́вка ж. щулгьи.

ко́йка ж. койка, тах (тIаннул), зурчIайтIи тахру (пароходраву).

ко́клюш мн. нет, м. коклюш, лахъайсса хъугьу (оьрчIал хъугьу).

ко́кон м. дунпал.

коко́с м. кокос, гьиндуллал гьивхь.

кокс мн. нет, м. кокс, хъуручIул лаваймур жура, яла хъинмв хъуручI.

кол мн. колья, м. къазихъ.

ко́лба ж. колба, химиялул опытру бан аьркин дайсса бартру къумасса пюрундалил тIахIунттив.

колбаса́ ж. колбас, ккурккимай.

колдова́ть несов. ссихIир буллан, тIилисин буллан, бахIу буллан.

колдовство́ мн. нет, ср. ссихIир баву, тIилисин баву.

колдо́говор м. коллективный договор.

колду́н м. ссихIирчи, бахIучи, тIилисинчи.

колеба́ть несов. 1) сукку буллан, хъюлчу буллан; 2) гьалакIу дуллан.

колеба́ться несов. 1) сукку тIун; 2) бахх. цалий къаацIан, вас-вас тIун.

коле́но ср. 1) ник (пачлил, ччаннал м. ц.).

коле́нчатый прил. никру дусса.

колеси́ть несов. чIявусса занан, уклан (бурттий — аьравал- ттий).

колесни́ца ж. 1) аьрава; 2) дяъвилул аьрава, (нукIузамакнай).

колесо́ мн. колёса, ср. я, нигь, мн. нигьру (аьраварттил, машиналул, м. ц.). Вставлять палки в колесо — ахчилан (ца иширахун, даврихун). [118]

колея́ ж. 1) нигьирал хха, ща; 2) муххал ххуллу; 3) бахх. ххуллу, нанаву (иширал, оьрмулул).

коли́чество ср. аьдад, ккал.

ко́лкий прил. 1) кьутIайсса; 2) бахх. аьнтсса, кьурчIисса.

коллекти́в м. коллектив, аьмсса ца иш ккаккан цачIун хьусса инсантурал группа.

коллективиза́ция мн. нет, ж. коллектив даву, социалист зумунусса хозяйствартту даву.

коллективизи́ровать сов. и несов. коллективру дуллан.

коллективизи́роваться сов. и несов. коллективирттавун цачIун хьун.

коллекти́вный прил. аьмсса, цачIу дуллалисса, коллективнайсса.

колле́кция ж. коллекция, ца журалул затру, ца кьяйдалий ца кIанттайн датIаву, ягу мукун цачIун дурсса затру.

колобо́к м. ккурккисса, кIяласса хамил ччатI.

коло́дец м. къуй (щинал).

коло́дка ж. 1) куц (уссул); 2) къалип.

ко́локол мн. колокола́, м. занг.

колоко́льня ж. зангру лахъай чIуй, минара (килисалул).

колоко́льчик м. 1) гюнгутIи; 2) гюнгутIи тIутIи.

колониа́льный прил. колониярттал.

колониза́тор м. колониячи, колониялул халкь эксплуатировать буву, гайннай зулму буву.

колонизи́ровать, колонизова́ть сов. и несов. 1) колониялин кIурадаин дан; 2) халкь бизан бан, куч бан.

колони́ст м. колониялул инсан (ургу колониялул 2-мур мяъналух).

коло́ния ж. 1) колония, империалист паччахIлугърал гужрай лавсун цахава зузи бувсса улча; 2) колония, личIисса ца улклуй ягу шагьрулий ялапар хъанахъисса ца кIанттул инсантал; 3) цания-ца мурадрай зузи бувсса инсантал ялапар хъанахъисса кIану.

коло́нна ж. 1) кьюкьа (аьралуннал, демонстрация дуллалинал); 2) бюрна, ттарцI (къатрал), газетрал (столбец).

ко́лос мн. колосья, м. чIали, чIаллу.

колоси́стый прил. чIявусса чIаллу бусса.

колоси́ться несов. чIаллу буклан, чIаллайх бичлан.

колосса́льный прил. хъинну хъуннасса.

колоти́ть несов. 1) ришлан; 2) датлан, кьутI дуллан; 3) гьагьлан.

ко́лотый прил. 1) гъавгъсса, мюрш бувсса; 2) за кьутIаврийну хьусса щаву.

коло́ть несов. 1) гъагьлан, мюрш буллан; 2) щилан (ччала, ххаржан, м. ц.); 2) литIлан (мицI бусса задрах); 4) бахх. кьутIин буллан, щун буллан (къаччан бикIан буллан).

колпа́к м. 1) калпак, кьяпа; 2) кьалакьи, ялун руту.

колча́н м. чIатIаракIру дихьу (хьхьичIа заманнай).

колыбе́ль ж. оьрчIал кIану.

колыха́ть несов., колыхну́ть однокр. — липI учин, палцI учин бан. [119]

колыха́ться несов., колыхну́ться однокр. — липI учин, палцI учин.

кольну́ть однокр. кьутIин, щун.

кольцо́ мн. кольца, 1) кIисса (кIиссурай лаххайсса); 2) бурхIлу.

кольчу́га ж. хIурни, муххал лаххия.

колю́чий прил. кьутIайсса (ххалаххив бусса); 2) бахх. загьру бусса, кьурчIисса.

колю́чка ж. ххалаххи (ццуццул, щаххуллул, бюрурал).

коля́ска ж. пIайтIун, оьрчIал аьрава.

ком мн. комья, м. къуркъи, гуржи.

кома́нда ж. команда, 1) мазрал бувсса амру (аьраллуннан); 2) чIарасса кьюкьа (аьраллуннал); 3) спортчитурал кьюкьа.

команди́р м. командир.

командирова́ть сов. и несов. къуллугърал иширай чун — унугу гьан ан.

командиро́вка ж. командироват аву.

кома́ндование мн. нет, ср. 1) команда баву, команда булаву, командиршиву даву; 2) командиртурал группа.

кома́ндовать несов. 1) команда буллан; 2) командиршиву дуллан.

кома́ндующий м. командир.

кома́р м. мичIак.

комба́йн м. комбайн (хъу ттихIайсса, ччар дайсса ва гьугу гьуяйсса машина).

комба́йнер м. комбайна бачин буву.

комбина́т м. комбинат, 1) цачIун бувсса промышленный предприятияртту (личIи-личIисса).

комбина́ция ж. комбинация, 1) цаппара задру кунницIун-ку дакьин даву; 2) бахх. план, пикри, хIилла, увин; 3) хъаннил лултту гьухъа.

комбини́ровать несов. 1) цачIун буллан, цачIун бахIлан пикрирду буллан, планну дуллан.

коме́дия ж. комедия, хъянсса, тамашасса.

коменда́нт м. комендант, 1) кьалалул ягу шагьрулул гарнизондалул хъунама; 2) къатрах ягу учреждениярттал виваллил иширттах ургайсса инсан.

комендату́ра ж. 1) комендатура, комендантнал канцеляр; 2) комендантшиву (къуллугь).

коме́та ж. комета, магьду цIуку.

ко́мик м. комик, 1) махсарачи, хъярчъчи; 2) хъянсса, хъяхъи бансса рольлу дугьай актёр.

комисса́р м. комиссар; военный комиссар — дяъвилул комиссар.

комиссариа́т м. комиссариат (комиссариат бусса кIану).

коми́ссия м. комиссия.

комите́т м. комитет.

коми́ческий прил. хъянсса, хIазсса.

ко́мкать несов. 1) ккуччу буллан; 2) бахх. зия буллан, лахъи-кутIа буллай.

коммента́рий м. комментарий, текст, чичру дурчIин даву, ца затрал мяъна даву.

комменти́ровать сов. и несов. бувчIин буллан, мяъна дуллан. [120]

комму́на м. коммуна, захIмат ва мулк аьмсса гьанулий цачIу бувну зун, ялапар хъанан бивкIсса инсантурал цашаву. Парижская коммуна — 1871-ку шинал Парижнаву восстание дурсса захIматкашнал революционнай хIукумат.

коммуна́льный прил. 1) коммуналул; 2) шагьрулул хозяйстволул.

коммуна́р м. коммунар; 1871-ку шинал Парижуллал коммуналувун хIала хьума.

коммуни́зм мн. нет, м. коммунизм.

коммуни́ст м. коммунист, коммунист партиялул член.

коммюнике́ нескл. ср. коммюнике, баян баву.

ко́мната ж. къатта.

компа́ния ж. 1) компания; 2) машал ягу промышленнострал уртакьшиву, шарикшиву; 3) мажлис, кьюкьа.

компанио́н м. уртакь, шарик, гьалмахчу.

компа́ртия ж. коммунист партия.

ко́мпас м. компас, дунияллул чулухалурду ккаккан дайсса прибор.

компете́нтный прил. 1) иш кIулсса, затрал махшил бусса; 2) диялсса ихтияр дусса.

компете́нция мн. нет, ж. 1) иш кIулшиву, махшил бушиву; 2) ихтияр.

компле́кт м. комплект, янна-ярагьуннил, м. ц. набор; комплект белья — лултту янналул комплект.

комплектова́ть несов. дуз дуллан; цачIун дуллан.

компози́тор м. композитор, музыкалул произведениярттал автор.

компози́ция ж. композиция; 1) дуз баву, къур баву; 2) музыкалул произведенияртту буккан баврил теория.

компре́сс м. компресс, цIуцIисса кIанай дишайсса атил дурсса карщи.

компроми́сс м. бакьаву, рязишаву.

комсомо́л м. коммунист жагьилтурал союз.

комсомо́лец мн. комсомольцы, м. комсомолданул член.

конво́й м. конвой, къарал (ца-бунугу биян бан гьан бувсса).

конгре́сс м. конгресс, 1) батIаву, съезд; 2) Американаву ва цаппара цайми билаятирттай парламентран цIа.

конда́чок: с конда́чка — хIадур къавхьуну, пикци къабувну.

конди́терская ж. нацIу — кьацIулул магазин, ттучан.

конду́ктор м. кондуктор, поездраву, трамвайраву низамрал ялув ацIайсса, билетру ххал байсса къуллугъчи, проводник.

конево́дство мн. нет, ср. дучри ябаву.

коне́ц м. 1) ахир; 2) дайлитIу; 3) къурталшиву; 4) дазу-зума; 5) ух; 6) ца чулухунмайсса ххуллу. В конце концов — ахиргу; со всех концов — гьарца чулуха, гьарца кIаная.

коне́чно вводн. сл. и частица гьалбатта, гьай-гьай, щак бакъа.

коне́чности ед. конечность, ж. ка — ччан, лагмасса базурду.

коне́чный прил. ахирданийсса; 2) ахир дусса. В конечном итоге — ахирданийгу. [121]

кони́на мн. нет, ж. чвал дикI.

конкре́тный прил. хIакьну дусса, балжисса, аыцуйн щусса.

конкуре́нт м. конкурент, ччалли чув, давриву, машаву ччалли уклакима.

конкуре́нция мн. нет, ж. конкуренция, ччал, ччалли буклакаву.

конкури́ровать несов. конкуренция буллан, ччалли буклан.

ко́нкурс м. конкурс, бясли-чалли буккаву.

ко́нник м. бурттигьу.

ко́нница ж. бурттигьалт, бурттийсса аьрал.

ко́нный прил. 1) бурттийсса; 2) чвал; конный завод — дучрал завод.

конопля́ мн. нет, ж. ччанаппи, ницIайхъуварал кьяртри (ххяххия).

консервати́вный прил. духмунил чулухсса, цIумунин зиттирайсса.

консервати́зм мн. нет, м. консерватизм, бухсса пикрирдал чулух ацIаву, цIумунин душманшиву.

консерва́тор м. консерватор, бухмунил чулухалу дургьуну, цIумунин душманну уклакима.

консервато́рия ж. консерватория, музыкалул лаваймур школа.

консе́рвы ед. нет, консерва.

конспе́кт м. конспект, цания ца произведениелул, докладрал, м. ц. кутIасса мурад чичаву.

конспекти́ровать несов. конспект дуллан (чичлан).

конспирати́вный прил. кьюлтIсса.

констати́ровать сов. и несов. тасдикь бан, аьям бан.

конститу́ция ж. 1) гьанусса закон; 2) дуз даву.

констру́ктор м. конструктор, ци-дунугу ца даврил, планнал автор.

констру́кция ж. конструкция, механизмалул, м. ц. сакиншин.

ко́нсул м. консул, ца паччахIлугърал цамур паччахIлугърай цила ишру ккаккан ивтсса вакил.

ко́нсульство ср. консулшиву дуллалисса кIану.

консульта́нт м. маслихIатчи.

консульта́ция ж. 1) маслихIат; 2) маслихIат бай кIану.

консульти́роваться 1) маслихIат ласлан, ккаклан; 2) маслихIат буллан.

конта́кт м. контакт, цашаву, 2) бахх. ара, связь.

континге́нт м. контингент, ца группалул, ца категориялул инсантурал ккал, аьдад.

контине́нт м. континент, дунияллул кьирирдал хъуними бутIрал ца, материк.

континента́льный прил. континентран хасъсса.

конто́ра ж. контор.

контраба́нда мн. нет, м. цамур паччахIлугьрая кьюлтIну ларсун бувкIун хъус даххаву.

контрабанди́ст м. цамур билаятрая кьюлтIну ларсун увкIсса хъус даххайма.

контр-адмира́л м. контр-адмирал, дявилул флетраву адмиралнал хьхьичIра-хьхьичIмур чин.

контра́кт м. чичрулийнусса кьутIи. [122]

контракта́ция ж. чичрулийну кьутIи даву, икьрал даву.

контрактова́ть несов. контракция дан.

контра́ст м. лащаву дакъасса зад.

контра́стный прил. цанниха ца къалархьхьусса, къаршисса.

контрата́ка ж. махъунмайсса гужум.

контрибу́ция ж. контрибуция, дух хьумуния гужрай ларсса зару.

контрнаступле́ние ср. гьужумран гьужум.

контролёр м. контролёр, ялтту укку.

контроли́ровать несов. контроль буллан, ялтту уклан.

контро́ль м. контроль, ялтту уккаву.

контрразве́дка ж. контрразведка душманнал ясусшиврущал, зиянчитуращал, м. ц. талатаву дачин дуллалисса орган.

контреволюционе́р революциялин къаршима.

контрреволю́ция мн. нет, ж. революциялин къаршишиву.

ко́нтур м. контур, ссал-бунугу хах, аьш.

конура́ ж. ккаччил къатта.

конферансье́ нескл. м. конферансье, концертирттай, эстрадарттай программа бусайсса инсан.

конфере́нция ж. конференция.

конфе́та ж. кканпIитI.

конфискова́ть сов. и несов. конфисковать дан, хIукуматрал зеххин (хъус, мулк).

конфли́кт м. куннайнку щаву, къалмакъал.

конфу́з м. начливун агьаву, нач шаву, ятIул ичаву, ламусравун агьаву.

конфу́зить несов. начливун утлан, нач дуллан.

конфу́зиться нареч. начливун агьлан, нач хъанан.

конце́рт м. концерт.

концла́герь м. концлагерь ургу концентрационный лагерданух.

конча́ть несов., ко́нчить сов. къуртал дан, бакIрайн дуккан дан.

конча́ться несов., ко́нчиться сов. къуртал хьун, бакIрайн дуккан.

кончи́на мн. нет, ж. бивкIу, ивчIаву.

конь мн. кони, ж. айгьур.

ко́нюх м. михьтар, чвах ургайсса инсан (зузала).

коню́шня ж. тавла, дучра ппал.

кооперати́в м. кооператив, кооперативрал ттучан.

коопера́ция ж. кооперация.

коопери́ровать сов. и несов. 1) цабан; 2) кооперативравун кIункIу бан.

копа́ть несов. 1) дихлан; 2) дихлай дуккан дуллан.

копа́ться несов. ххилтIу тIун, каш-куш тIун.

копе́ечник м. мяшсса инсан, капIикIрал ялу авцIусса инсан.

копе́йка ж. кIапIик.

ко́пи мн. мяъдан. Каменоугольные копи — хъуручIул мяъдан.

копи́лка ж. копилка, арцу дичу, арцу ядан дичайсса къурши м. ц.

копи́ровать несов. 1) копия ласлан, сурат дуккан дан; 2) цаманал руллан.

копи́ть несов. датIлан, цачIун, дуллан, махъун дихьлан.

копи́ться несов. цачIун хъанан. [123]

ко́пия ж. копия.

копна́ мн. копны, ж. бакIу (къувал, ххалал), лизу.

копни́ть несов. лизурду дуллан.

ко́поть мн. нет, ж. кIув.

копоши́ться несов. щурун.

копти́ть 1. несов. кIурал хъанан.

копти́ть 2. несов. ургу коптитьрах.

копти́лка ж. беса, пюрун къабишайсса чIивисса чирахъ.

копти́ть несов. 1) кIурал дан (чавахъру, дикI); 2) лухIилаган дан, кIурал дурну; 3) кIув нан.

копчёный прил. кIурал дурсса, кIуврай лархъун кьакьан дурсса; копченная рыба — кIувраву (пуркIувраву) лавхъун кьакьан бувсса чавахъ.

ко́пчик м. махъра-махъмур бурхIал ттаркI (магь).

копы́то ср. хьхьимичI.

копьё мн. копья, ср. ччала (къазихърайх лавхсса).

кора́ мн. нет, ж. макьара, ккири.

кораблекруше́ние ср. жами бюкьаву.

кора́бль м. жами.

кора́л м. жанжа.

корена́стый прил. 1) цIакьсса мархри бусса (мурхь); 2) хъачIру уттасса, чурххал загълунсса (инсан).

корени́ться несов. кIанттул хъанан, мархри итабакьлан.

коренно́й прил. 1) кIанттул; 2) гьанулул; коренные зубы — ххутIив.

ко́рень мн. корни, м. мархха; пустить корни — мархри итабакьин.

корешо́к м. 1) чIиви мархха; 2) луттирал мужаллатирттал ух (чIапIив дурурххусса кIану); 3) корешок (квитандиялул дачIи, книжкалий личIаймур).

корзи́на ж. чIапа.

коридо́р м. коридор, жанахI, усликку.

кори́ть несов. аьйрду-бюкьурду буллан, дяъван.

кори́ца мн. нет, ж. дарчия.

кори́чневый прил. михакрал рангсса.

ко́рка ж. 1) маквара, ккири; 2) кьил (щавуйсса).

корм м. лазуни, дукия.

корма́ ж. жамилул махъалу, махъмур чулухалу.

корми́лец м. кулпатрал хъунма, кулпат дулан байма.

корми́лица ж. ккуккубулу.

корми́ть несов. 1) канаки ан; 2) ккукку булун; 3) бахх. яуллан, дулан ан, ялапар уллан.

кормле́ние ср. 1) канаки баву, ккукку булаву.

корму́шка ж. тIуну, гьаттаран дукия дичайсса кIану.

ко́рмчий м. 1) жамичи, жами бачин буву; 2) бахх. бакIчи.

корневи́ще ср. 1) мархха кьярти; 2) гьанусса мархха; аьрщарал ялун ливчусса, мурхьирал мархха.

корнепло́д м. къур-кьая, м. ц., мархха ахъулсса.

коробе́йник — шяраваллавух уккай дахху-ласу дуву, машачи.

коро́бить несов. 1) даччин дуллан; 2) бахх. оькки бизан буллан, махъунмай буллан.

коро́биться несов. даклан, лахIлан. [124]

коро́бка ж. къурши. Черепная коробка — бакIрал ттаркI.

коро́ва ж. оьл.

коро́вник м. 1) оьллах ургала; 2) оьллал ппал.

короле́ва ж. 1) паччахI щарсса; 2) корольнал щарсса; 3) пурзин (шахматрай).

королевство ср. королевство, король усса паччахIлугъ.

коро́ль м. 1) король, паччахI; 2) шагь (шахматрай).

коромы́сло ср. 1) хъачIрай дихьу (бадрарду лаххан); цинцинттал тараза.

коро́на ж. таж.

корона́ция ж. таж бишаву, тахлии лахъаву (паччах1), мунил шадлугъ.

коро́нка ж. коронка, ялтту лахху (карччул къатта).

коронова́ние ср. таж бишаврил, паччахI тахлин лахъаврил шадлугъ.

коро́ткий прил. 1) кутIасса; 2) бахх. гьаксса.

корпе́ть несов. хIарачат буллан, чалнш хъанан.

ко́рпус м. корпус, 1) хъунисса къатрал ца бутIа; 2) аьралунал корпус; 3) чурххал лялату лаваймур хханхха.

корректи́ровать несов. бакьин буллан, тIайла бацIан буллан.

корре́ктный прил. адав дусса, тарбия дусса, хIурмат бусса.

корре́ктор м. корректор, пачатханалуву бищайсса заруннил хIарпру дакьин дуву.

корреспонде́нт м. корреспондент, газетрал ягу журналданул чичу.

корреспонде́нция ж. корреспонденция, 1) газетрайн, журналданин чивчуну гьан бувсса хаварду, статьяртту; 2) почрай гьан бувсса чагъарду, м. ц.; 3) хавар.

корса́р м. хьхьирил къачагь.

ко́рточки ед. нет, на ко́рточках ягу на ко́рточки къис икIаву.

корчева́ть несов. бивххун буклан, мархлуцIакул буклан.

ко́рчить несов. 1) кьарчI икIан уллан (цIуцIаврил); 2) дакIнин щун буллан, къаччан бикIан буллан; 3) цаманал руллан.

ко́рчиться несов. кьарчI икIлаи (цIуцIаврил).

ко́ршун м. бакI хъахъу (къарчигъайлул журасса лелуххи).

коры́стный прил. тамахIкарсса.

корыстолю́бец м. тамахIкарсса инсан, я иттарцIансса инсан.

коры́столюбие мн. нет, ср. тамахIкаршиву, яиттарцIаншиву.

коры́сть мн. нет, ж. 1) тамахI, яиттарцIаншиву; 2) къажанжу, мюнпат, хайр.

коры́то ср. урцIи, чанахъ.

корь мн. нет, ж. мусикъеп, ятIул пяртал.

коря́вый прил. 1) чугтугъяри, чутту бусса; 2) бавкку-шавккусса, ххарттусса, бюкъавчIусса; 3) пасихI бакъасса, къуркъасса (маз).

коса́ 1. мн. косы, ж. хIаллу, чIантIи (чIарарду).

коса́ 2. мн. косы, ж. чIиникI.

коса́ 3. мн. косы, ж. коса, аьрщарал, къундалул ссирт, хьхьиривуннай лахъи дурксса.

коса́рь 1. м. цулуцала, ххулув буцу.

коса́рь 2. м. дагьра, ккаччил бакI (дикI дутайсса рикIкуннасса зад). [125]

ко́свенный прил. 1) зунххисса; 2) кIилчинмур даражалул.

коси́лка ж. ххулув буцай машина.

коси́ть 1. несов. 1) дулун; 2) бахх. кьатI буллан, къир буллан.

коси́ть 2. несов. зунххи бикIан буллан, баччин буллан.

коси́ться несов. 1) баклан, зунххи бикIлан; 2) авккуну уруглан.

косма́тый прил. 1) чурчарисса, урикьурисса; 2) ччанарккусса, ххарарххусса.

ко́сность мн. нет, ж. 1) къухънашиву; 2) танмалшиву; махъун багьаву, хьхьичIунмай къахъанахъаву.

косноязы́чный прил. маз бахчилачисса.

косну́ться сов. ургу касатьсялух.

ко́сный прил. къухънасса, танмалсса, махъун багьсса; хIарачат бакъасса.

косови́ца ж. ххулув буцай чIун.

косови́ще ср. чIиникIрал ттархь.

косоворо́тка ж. арамтурал ялтту гьухъа, чулух хьу бусса.

косогла́зый прил. яру бавккусса.

косого́р м. зунттул лахIуни, гьан, сун, зунххибивкI зунтту, зунххисса бакIу.

косо́й прил. 1) зунххисса; 2) яру бавккусса.

косола́пый прил. шяпIив даркусса; 2) бахх. тивтал бакъу, зираг акъу.

костёр мн. костры́, къавтIи.

костля́вый прил. илтIасса, ттаркIру ялун лирчусса.

ко́сточка ж. чIирисса ттаркI; 2) хъува (ахъуссаннул); 3) кюрщан.

косты́ль м. хъаралун рутай ттархь.

кость ж. ттаркI.

костю́м м. ялтту янна, костюм.

костя́к м. скелет (инсаннал ттаркIру); 2) хах, гьану.

косу́ля 1. ж. авлул кьяца.

косу́ля 2. ж. хъарас (бухзаманнул).

косы́нка ж. лачак (мурцIу).

кося́к 1. м. 1) бухкIулу; 2) дарккусса зад.

кося́к 2. м. ссури, илхъи, кьюкьа (чавахъирттал).

кот м. бурхьни ччиту.

котёл мн. котлы́, м. кIункIур, къазан, кIюххи.

котёнок мн. котя́та, м. ччитул оьрчI.

котлови́на ж. вив багьсса кIану.

кото́мка ж. кьуцуру, чантай.

кото́рый местоим. 1) цумур; 2) цумурчинмур.

кото́рый-ли́бо, кото́рый-нибу́дь местоим. ургу какой-либолух.

ко́фе нескл. ж. кофе, къаъа.

кофе́йник м. кофейник.

кофе́йная ж. кофе хIачIай кIану.

ко́фта ж. кофта, ялтту гьухъа (хъаннил).

коча́н м. ттуп (каландалул); кочан капусты — каландалул ттуп.

кочева́ть несов. куч хъанан.

кочёвка ж. 1) куч шай кIану; 2) куч шаву.

коче́вник м. куч хьума, куч хьуну нанима.

кочега́р м. цIу дихьу, пачру лахъу.

кочега́рка ж. пачрубу къатта.

кочерга́ ж. цIу хIала дуву. [126]

кочеры́жка ж. каландалул ттарцI.

ко́чка ж. бакIу (чIивийсса).

кошелёк м. арцул киса, арду дишай киса.

ко́шка ж. 1) ччиту; 2) кошки — ттурцIайн лахъайни дахIайсса махру.

кошма́ ж. лувбутай варси.

кошма́р м. 1) оьккисса, нигьа усансса зад; 2) бахх. оьсса иш, бала.

кошма́рный прил. баласса, нигьачIаву дусса.

кра́дучись нареч. лукI-лукI икIлай, чIу-чIитI бакъа, кьюлтIну.

краеве́д м. улча лахьхьавриха, краеведениелуха зузима.

краеве́дение мн. нет, ср. улча лахьлахьаву.

краево́й прил. улклул.

краеуго́льный прил. агьамсса. Краеугольный камень — гьанулул чару.

кра́жа ж. дурк, дацаву.

край м. 1) улча, билаят; 2) дазу, зума.

кра́йне нареч. лап, хъинну.

кра́йний прил. 1) зуманивсса, дазуйсса; 2) ахирданийсса; 3) махъра-махъсса.

кран м. 1) кIрантI (самоварданул, щинал, м. ц.); 2) кIусса задру гьаз дайсса механизм.

крапи́ва мн. нет, ж. мечI.

кра́пина, кра́пинка ж. ххал, чIентI.

краса́вец м. ххуйсса оьрчI (адимина).

краса́вица ж. ххуйсса душ (щарсса).

краси́вый прил. ххуйсса.

краси́льня ж. рангщай къатта.

краси́льщик м. рангщу.

краси́тель м. ранг дайсса кIану.

кра́сить несов. 1) ранг щилан; 2) чIюлу дуллан.

кра́ситься несов. 1) ранг хъанан; 2) ранг дукьлан; 3) цала чIарарду, иттацIантту ранг дуллан.

кра́ска ж. 1) ранг, сир, къирмузи; 2) ятIулшиву (лажиндарал).

красне́ть несов. 1) ятIул ичаву; 2) бахх. нач хьун.

красне́ться несов. ятIул лаглан, ятIул дичлан (чIавру).

краснова́тый прил. ятIул дишлашисса, ятIулсса куннасса.

красногварде́ец м. ятIул гвардеец.

краснознамённый прил. ятIул ттугъ бусса.

красноречи́вый прил. мазрай пасихIсса, ххуйну ва бувчIинну гъалгъа тIисса; 2) бахх. ашкарасса, аьямсса.

красноре́чие мн. нет, ср. пасихIшиву, ххуйну ва бувчIинну гъалгъа тIаву.

краснота́ мн. нет, ж. ятIулсса ттангъа, ятIул лагаву, ятIулшиву.

краснофло́тец м. краснофлотец, ятIулфлотчий.

краснощёкий прил. чIавру ятIулсса.

красну́ха мн. нет, ж. мусикъеп, ятIул пяртал (къашайшиву, азар).

кра́сный прил. ятIулсса. Красная строка — байбишай хха; красная цена — хъинсса, лайкьсса багьа, кьимат.

красова́ться несов. 1) чIалан (ца ххуйсса затрал хIакъираву); 2) цува ккаккан уллан. [127]

красота́ ж. ххуйшиву, исвагьишиву.

кра́сочный прил. 1) ранг дусса; 2) бахх. пар-пар тIисса, ххуйсса.

кра́сть несов. дадлан.

кра́сться несов. кьюлтIну гьан хъанан, кьюлтIну чIарах уклан.

кра́тер м. вулкандалул бугьаз.

кра́ткий прил. 1) кутIасса; 2) гъансса, кьуркьусса; 3) кутIасса, кутIа бувсса.

кратковре́менный прил. кутIасса чIумуйсса.

краткосро́чный прил. кутIану чIун лирчIусса.

крах м. 1) кIутIур шаву, ахир шаву; 2) бахх. лияву, дузрайн къадуккаву, бат шаву.

крахма́л мн. нет, крахмал.

креди́т м. 1) бурж; 2) бахх. вихшала; 3) буржирай итадаркьусса арцу (ламун, ххуллун, м. ц.).

кре́йсер м. крейсер, хъунмасса, анаварсса, дяъвилул , параход.

крем м. 1) крем, нацIусса дукия, къаймагърая ва ахъулссаннул щиная дурсса; 2) каруннийх, лажиндаравух дуккайсса мазь; 3) усру марцI дайсса мазь (уссал мазь).

кремато́рий м. крематорий, жаназартту ччуччайсса къатри.

крема́ция ж. кремация, жаназартту цанма хасъсса пачурдиву ччуччаву.

кре́мень мн. кре́мни, м. нувчIа.

кремль м. кремль, виваллил къала (нукIузаманнул Аьрасатнал шагьрурдаву).

крен м. 1) чулуйннай дикIаву, даччаву, 2) ччаву, кIункIу тIаву.

крени́ть несов. баччин буллан, чулуйнмай бикIан буллан.

крени́ться несов. баклан, чулуйнмай багьлан, утту бихьлан.

крепи́ть несов. 1) цIакь буллан, мюхчан буллан; 2) бахIлан, лакьлан.

крепи́ться несов. цува яхъанан, цува яуллан, мюхчан хъанан.

кре́пкий прил. 1) кьянкьасса; 2) гуж бусса, сагъсса; 3) цIакьсса, 4) тунтсса; крепкий чай — тунтсса чай.

кре́пко нареч. кьянкьану, цIакьну, гужну.

кре́пнуть несов. 1) кьянкьа хъанан, цIакь хъанан; гужлан хъанан, сагъ хъанан.

крепостни́к м. раэятчи, раэят баврил чулухма.

крепостни́чество мн. нет, ср. раэятчишиву (раэятчишивруя низамрай помещиктал цала раэятуннал жандалул ва хъуслил заллухъруну бивкIссар).

крепостно́й прил. 1) къалалул; крепостная стена — къалалул чIира; 2) раэятчишиврул; крепостное право — раэятчишиврул право (ургу крепостничестволух).

кре́пость мн. нет, ж. 1) къала; 2) цIакьшиву; 3) аьнтшиву, тунтшиву.

крепча́ть несов. чIуллай, цIакь хъанан, кьянкьа хъанан.

кре́сло ср. кресло, кIукIлусса, чуллах ссюрхъру рищайсса тIантту дусса лувбишай кIану. [128]

крест м. ххах; на крест — лахъиннай ва утIаннай, ххачлиха лархьхьун; поставить крест — ялтту кьалан буккан.

кресте́ц м. зикьатIилул ттаркI.

крестови́на ж. крестовина, 1) ххач бувну данний ца дирхьусса муххал ягу тIаннул лисри; 2) муххал ххуллий ца ххуллия цаму ххуллин лахъан бан дурсса зад.

крестья́нин мн. крестья́не, м. хъудугьу.

крестья́нство мн. нет, ср. 1) хъудугьавриха зузаву; 2) хъудугьушиву.

крестья́нствовать несов. хъудугьлан, хъудугьушиву дуллан.

криве́ть несов. мурчIи хъанан (ца яних).

кривизна́ ж. даклу, даччаву.

криви́ть несов. даччин дуллан.

кривля́ка ж. и м. урмив дуву, меми-ккютIру дуву, энчIру, авлиясса къеллу дуву.

кривля́ться несов. урмив дуллан, меми-ккютIру дуллан, энчIру, авлиясса къеллу дуллан.

криво́й прил. авккусса.

кривото́лки ед. нет; ххуйбакъасса, тIайла бакъасса ягу духIин дакъасса хаварду.

кри́зис м. кризис.

крик м. вев, леххаву.

крикли́вый прил. 1) вев-гьай бусса, аьлагъужа бусса; 2) вичIив къюкI дайсса (чIу); 3) бахх. иттай бацIайсса, циняннан хIисав шайсса.

кри́кнуть однокр. вев учин, вав-шав чин.

крику́н м. вевтIала, вев учай оьрчI.

криста́лл бурул.

кристализова́ть сов. и несов. бурулкунна пар-пар тIутIи дан.

крестализова́ться сов. и несов. бурулданул хьун, пар-пар тIун.

криста́льный прил. 1) бурулкуннасса; 2) бахх. пар-пар тIисса, марцIсса, чани чIалачIисса.

кри́тик м. критика дуву.

кри́тика ж. критика.

критикова́ть несов. критика дуллан.

крити́ческий 1. прил. 1) критика дусса; 2) бахх. хъинну кIусса, хъинну нигьачIаву дусса.

крити́ческий 2. прил. критикалийсса; критическая статья — критика дуллалисса статья.

крити́чный прил. ургу критическийрал 2-мур мяъналух.

крича́ть несов. вев тIун, вав-шав тIун.

крича́щий прил. ургу крикливыйрал 3-мур мяъналух.

кров мн. нет, м. 1) магъи; 2) къатри, къатта.

крова́вый прил. оьтту оьэкьи бувтIусса.

крова́ть ж. тах, кровать.

кро́вля ж. цIиялу.

кро́вный прил. 1) ца оьттуйхсса (мачча-гъансса); 2) жинс; 3) кIусса (къаччан бикIаву).

кровожа́дный прил. оьттух мякьсса, оьттух къанихсса, оьхIачу, зулмукар.

кровообраще́ние м. нет, ср. оь ишла хъанахъаву (хханххираву).

кровопи́йца м. оьхIачIу, зулмукар.

кровоподтёк м. оьттубацIу.

кровопроли́тие ср. оьэкьибутIаву.

кровопроли́тный прил. оьэкьи-бутIлатIисса (дяъви). [129]

кровотече́ние ср. оьнанаву.

кровоха́ркание ср. оьттулпув тIаву.

кровь ж. оь, оьтту.

крои́ть несов. ттислан (янна).

крокоди́л м. крокодил.

кро́лик м. шаппаллил, ичIаллил бюрх.

кро́ме предлог му бакъасса; кроме того — та бакъасса. Кроме шуток — хъярч бакъа.

кромса́ть несов. 1) парча-тика буллан; 2) бахх. зия дан, лиян дан.

кропотли́вый прил. 1) зираксса, хIисав дусса, хIарачат бусса; 2) зузисса, хъунмасса захIмат байсса.

крот м. къурнил кIулу, ягу мунил лу.

кро́ткий прил. паракьатсса, хъинсса, мютIийсса.

кро́ха мн. крохи, ж. хъянча хъянчри (ччатIул, м. ц.); мюршхъюру.

крохобо́рство мн. нет, ср. хъуними ишру кьабивтун мюрш-кьюршлилсса буллалаву — мюрш-кьюршлил хъирив агьаву.

кро́шечный прил. хъинну мюршсса, хъинну чIивисса.

кроши́ть несов. мюрш дуллан, хIувин дуллан.

кро́шка ж. 1) хъянча; къиринти; 2) чIирисса; 3) оьрчI, ккуккулуй оьрчI.

круг м. 1) ккюрнутIай, ттарацIалу; 2) ккуранну.

кру́глый прил. 1) ккурккисса; 2) диялсса, щалла.

кругово́й прил. лагма дуклакисса.

круговоро́т мн. нет, м. дацIаву дакъа гьанагьисса.

кругозо́р м. 1) янин чIалачIимур лагмара чIалачIимур; 2) дунияллия хавар бушиву.

круго́м нареч. 1) лагмара; 2) бахх. гьарца чулуха, щалла.

кружи́ть несов. гьанагьи дуллан, лагма дуклаки дуллан; 2) ургу кружитьсялух.

кружи́ться несов. гьанан, лагма дуклан.

кру́жка ж. кружка, ччама.

кружо́к мн. кружки́, м. 1) ккюрнутIай; 2) ккуранну, ккучун.

крупа́ ж. крупа, хъухъу.

крупи́нка ж. хъинну чIивисса ккуза, кIунтI, чIентI; 2) мюршсса ккуккурду; 3) мюршкьюрш.

кру́пный прил. дугьарасса хъуннасса.

крутизна́ мн. нет, ж. тик бивкIсса кIану; 2) ургу кручалух.

крути́ть несов. кIура-кIура баин буллай; 2) гьанагьи буллан; 3) кай-кай дуллан.

круто́й прил. 1) тик бивкIсса, тик бивкIун бавцIсса; 2) аьнтсса 3) бахх. кьянкьасса; 4) цIакьсса.

кру́ча ж. мурлу.

круше́ние ср. 1) апат, бала; 2) багьаву, ппив шаву (машина, поезд).

крыла́тый прил. хъару дусса.

крыло́ мн. кры́лья, ср. хъа, хъаттирду (лелуххул, самолетрал м. ц.).

крыльцо́ мн. кры́льца, ср. хьулул хьхьичI, кIичIираву дурсса шачIантту бусса, ялув магьи дусса ягу дакъасса зад.

кры́са ж. хъун кIулу. [130]

кры́тый прил. магъи дусса, кьалакьи дусса.

крыть несов. дахьлаган дуллан, магъи дихьлан, кьалакьи лакьлан.

кры́ша ж. цIиялу.

кры́шка ж. кьалакьи.

крючо́к м. 1) мя, ссатил; 2) ряхкIи.

кряж м. лагьсса зунттал ягу бакIурдал кьюкьа, бархI.

кря́кать несов. къя-къя тIун.

кстати нареч. 1) цила кIанай; багьайни; 2) чIун-чIумуй.

кто местоим. цу, цур.

кто-то местоим. цурив.

кто-ли́бо, кто-нибу́дь местоим. цания ца, цу-унугу.

куб м. куб, гьарца чулухалу квадратсса, ряхра чулухалу дусса къалип; 2) щин рутIайсса кьали.

ку́барем нареч. бакIракъутталий.

кубату́ра мн. нет, ж. кубатура, виваллил лагру.

куби́ческий прил. кубрал.

ку́бок м. пинжан, хъунмасса рюмка.

кубоме́тр м. кубометр, кубический метр.

кувши́н м. кIартташи.

кувырка́ться несов. кувыркну́ться сов. къутта дан.

кувырко́м нареч. къутта дурну.

куда́ нареч. 1) чун, чунай; куда идешь? — чун най ура? 2) циванни, ссан аьркинни; куда столько книг? — чунни мийксса луттирду?

куда́-либо, куда-нибу́дь нареч. чун-унугу.

куда́-то нареч. чуннив.

куда́хтать несов. къеркъе тIун, (аьнакIи).

куде́сник м. бувчIу, палруту, ссихIирчи.

ку́дри ед. нет, кIиз, хаятIи, хъюрухъ багьсса чIарарду.

кудря́вый прил. 1) хъюрухъ багьсса чIарарду дусса; 2) хъюрухъ багьсса.

кузне́ц м. муххал усттар.

кузне́чик м. хъацI.

ку́зница ж. муххал усттарнал дуссукъатта.

ку́зов м. кузов, 1) аьраварттил, автомобильданул ялув бувсса щябикIайсса, кьай, дишайсса къатта; 2) кузла.

ку́кла ж. ссихьу.

кукова́ть несов. ккувкку-тIун (ччиккул).

кукуру́за мн. нет, ж. хIажлул лачIа, шагьнал лачIа.

куку́шка ж. ччикку (лелуххи).

кула́к 1. м. заккана.

кула́к 2. м. кулак, батрактурал, мискинсса хъудугьултрал захIматрал хIакь букай хъу- дугьу.

ку́лик м. ччихха (хъун бакъасса кунцIуллул лелуххи).

кулёк м. чагъарданул киса.

кульмина́ция ж. яла бюхттулмур даража.

культ м. 1) мазгьаб, дин, эбадат; 2) бахх. хIурмат баву, лавай бацIаву; служители культа — маллатал.

культиви́ровать несов. хъун дуллан (ххяххияртту); 2) бахх. дуллан, дачин дуллан.

культу́ра ж. 1) культура; 2) шяр. хоз. ххяххияртту дугьаву, ххяххан даву; 3) дургьусса, хьун дурсса ххяххияртту.

культу́рный прил. 1) культурнайсса; 2) ххяххан дурсса.

кум мн. кумовья́ м. мачча. [131]

кума́ч мн. нет, м. кьумаш, яргну ятIулсса янна.

куми́р м. 1) язычниктурал икран бай зад, къанч, аллагь; 2) бахх. мурчIину икран буллалисса, хIурмат буллалисса зад.

кумовство́ мн. нет, ср. маччахъулшиву, дусталшиву.

куна́к мн. кунаки́, м. хъамаличу.

куна́чество — хъамалшиву, дусшиву.

купа́ть несов. щинавун учIан уллан.

купа́ться несов. щинавун учIлан.

купе́ц мн. купцы́, м. купас, савдажар, машачи, тажир.

купи́ть сов. ласун (арцу дуллуну).

купле́т м. куплет, стихотворениелул, балайлул ца бутIа.

ку́пол мн. купола, м. къуппа.

купоро́с мн. нет, м. ккупарус.

курага́ мн. нет, ж. кураг, бурувсса.

курга́н м. бакIу, хьхьичIа заманнул гьаттардил ялувсса бакIу.

кури́ть несов. 1) тIун (пIапIирус, къалиян, м. ц.); 2) ччучлан, пуркIу буккан буллан.

ку́рица ж. аьнакIи.

куро́к мн. курки́, м. чахма, ссатил.

куропа́тка ж. къахъну.

куро́рт м. курорт, игьалагай, хъин шай кIану.

ку́рочка ж. 1) чIиви аьнакIи; 2) кунцIуллул лелуххи (чIава аьнакIикунмасса).

курс ж. 1) ххуллу; корабль взял курс на север — жамилул ухссавнил чулинмай ххуллу бувцунни; 2) дуккаврил ягу хъин шаврил мутта (чIун); 3) лаваймий школарттавусса класс; 4) нирх. Быть в курсе дела — иширая хавар бикIаву.

курса́нт м. курсант, 1) курсирай дуклакима; 2) дяъвилул школалул ученик.

курси́в м. курсив, канил чичрулуха лархьхьусса типографиялул хIарпру.

ку́ртка ж. куртка, арамтурал ялтту янна, къачу.

курча́вый прил. хъюрухъ бусса.

курье́р м. курьер, чагъарду биян буву (учреждениярттаву).

куря́тина мн. нет, ж. аьнакIул дикI.

куря́тник м. аьнакIал къатта.

куса́ть несов. кьацIа тIун, хъапа тIун (ккаччи).

кусо́к мн. куски́, м. парча, тика.

куст — къватIа (урттул, щаххуллул).

куста́рник м. 1) ццуццу къатIа; 2) къатIацIалу.

куста́рничать несов. усттаршиву дуллан, пишакаршиву дуллан.

куста́рь м. пишакар, сянаткар, усттар.

кута́н м. къутан.

ку́тать несов. 1) кIучI уллан, чулгъав уллан, кай-кай уллан; 2) ганзну лахлан.

ку́таться несов. 1) кIучI хъанан, кай-кай, чулгъав хъанан; 2) ганзну лахлан.

кутерьма́ мн. нет, ж. хIалаккалашиву, низам дакъашиву.

куха́рка ж. дукра дай щарсса.

ку́хня ж. кухня, цIурихьу.

ку́цый прил. 1) магъ кьуркьусса; 2) кутIасса; 3) бахх. дачIи-кьачIисса. [132]

ку́ча ж. бакIу (чIивийсса).

ку́чер мн. кучера́, м. аьравачи.

ку́шание ср. дукаву.

ку́шать несов. канан. пIайтIунчи.

куше́тка ж. кушетка.


Л

лабора́нт м. лаборант, лабораториялул зузала.

лаборато́рия ж. лаборатория, техникалул, элмулул опытру буллан бувсса личIи-личIисса къатри.

ла́ва 1. мн. нет, ж. лава, вулканнава лирчуну нанисса хьюмусса цIарал масса.

ла́ва 2. мн. нет, ж. мугьали, кьурукь (щинал), бурттигьалтрал гьужун баврил сант.

ла́ва 3. мн. нет, ж. хъуручIул къат (мяъдандалуву, шахталуву).

лави́на ж. 1) марххалттанил зунчал лекьлу, вал дагьаву; 2) бахх. анаварсса мугьали, аьтара, кьурукь.

ла́вка 1. ж. скамейка, щябикIайсса лахълу.

ла́вка 2. ж. ттучан.

ла́вочник м. ттучанчи.

лавр м. лавр; 1) дайн щюллисса мурхь; 2) чIапIая дурсса, хIурматран бакIрай дищин дулайсса венок; 3) бахх. цIа дуккаву, машгьуршаву.

лавро́вый прил. лаврданул накьлил (чIапIив).

ла́герь мн. лагеря́, м. 1) лагерь, ликказан; 2) чIумуй аьраллу бавцIусса кIану.

лад м. 1) разишиву, дакьаву, маз цабаву; 2) кьяйда, куц; 3) макьан; 4) ттукри (чугурданул), мандалийналул.

ла́дить несов. 1) ара дакьин дуллан, бакьлан (куннащал ку); 2) дакьин дуллан, кIанттайн дутлан; 3) энадрай тикрал буллан.

ла́диться несов. дузал хъанан, бакIрайн дуклан.

ла́дно частица хъинни.

ладо́нь ж. битIянхъ.

ладо́ши ед. нет, чIяпIри, битIянхъру. Бить в ладоши — чIяпIа ришлан, хъатру ришлан (хIурмат бан).

ладья́ ж. 1) хъуннасса лодка; 2) рух (шахматрай).

лазаре́т м. лазарет, аьралуннал азархана.

лазе́йка ж. вярчIу (чIирай, чапарданий), уххансса ххуллу.

ла́зить несов. ургу лезтьрах.

лазу́рный прил. чаннану някIсса, ссавнил рангсса.

лазу́рь мн. нет, ж. чаннану някIсса, ссавнил рангсса ранг.

лазу́тчик м. 1) разведчик; 2) ясус.

лай м. хIап (ккаччил).

лак м. лак (тIаннул затурттийх дуккайсса).

лака́ть несов. ххюпI тIун.

ла́кмус м. някIсса рангирал краска.

лаке́й м. нукар, къуллугъчи.

лакирова́ть несов. лак дуклан.

ла́комить несов. канаки буллан (тIааьнсса, нацIусса задру).

ла́комиться несов. канан (нацIу-кьацIу).

ла́комка ж. и м. нацIу-кьацIу ххирамур, нахIусса задру ххирамур. [133]

ла́комство ср. нахIу-нацIурду.

ла́комый прил. 1) тааьнсса, лазатсса; 2) бахх. къанихсса (арцух).

ла́ма ж. лама, Юж. Американаву дулан хъанахъисса, варанттуха лавхьхьусса хIайван.

ла́ма м. буда, диндалул кашиш.

ламаи́ст м. ламаист, ламаизмалуйн иман дирхьусса инсан.

ла́мпа ж. лампа.

лампа́да, лампа́дка ж. лампада, беса, чирахъ (аьгъушаврий лахъайсса, къанчурдил хьхьичI).

ландша́фт м. ландшафт, лухччинул ялаллил чIалачIин.

ла́ндыш м. ландыш, гюнгутIив тIутIи.

лань ж. гьинтта, бюрунттул да жура.

лапа ж. 1) шяпIи, ххяппа (хIайвандалул, жанаварданул); 2) къяртри (ттарлил мурхьирал). Ходить на задних лапках — лажин диссурду буллан.

ла́поть мн. ла́пти, м. ххяххиярттая ягу хьхьуттардия щаршсса тIилих.

лапша́ мн. нет, ж. 1) яхша; 2) яхша бувсса накь.

ларёк мн. ларьки́, м. ларёк, будка (мюрш-кьюрш даххайсса).

ларе́ц м. къурши (чIюлу бувсса).

ларь м. тIаннул къурши, су (къама, иникIма, м. ц. дичайсса).

ла́ска 1. ж. 1) ххира-ххуй аву; 2) нахIуну гъалгьа тIаву.

ла́ска 2. ж. ттаркьа.

ласка́ть несов. 1) ххира-ххуй уллан, нахIуну гъалгьа тIун, рахIат хьун буллан, паракьат буллан.

ласка́ться несов. ххира хъанан, хIурмат буллан.

ла́сково нареч. нахIуну, хIалимну, ххирану.

ла́сковый прил. 1) нахIусса, хIалимсса; 2) бахх. паракьатсса, иминсса.

лата́ть несов. мачI дизлан.

ла́сточка ж. читIу.

ла́тка ж. мачI (дирзсса).

ла́ты ед. нет, хIурни, такьия.

лауреа́т м. лауреат (элмулуву, техникалуву, халкьуннал хозяйстволуву бувсса хIарачатран хасъсса награда ларсъсса инсан).

лафе́т м. ттуп бишайсса станок, аьрава.

лачу́га ж. чIва, чIивисса, къатта, пукьа.

ла́ять несов. хIап тIун.

лга́ть несов. 1) щялмахъру буслан; 2) бухьтан бихьлан.

лгун м. щялмахъчи, щялмахъру бусу.

лебёдка ж. лебёдка, кIусса задру гьаз дуллан бувсса тараза.

ле́бедь м. лебедь, къузуриха лавхьхьусса, лахъисса ссурссугу дусса щинал лелуххи.

лебези́ть несов. лавай икIлан, лажин диссурду буллан.

лев мн. львы́, м. аслан.

левша́ м. и ж. куччяхсса.

ле́вый прил. кияхсса, киямур, кияхма.

лега́льный прил. легалнайсса, аьчухсса.

леге́нда ж. легенда; 1) магьа; 2) ляхъан бувсса зад. [134]

легенда́рный прил. легендалул, магьлул хаварданий кунмасса, къабикIайсса.

лёгкий прил. 1) куклусса; 2) бигьасса.

легкове́рный прил. хъува бакъу, бигьану вих шайсса, гьарца задрайн вих шайсса.

легкове́сный прил. 1) куклусса; 2) бахх. ялттувасса.

легково́й прил. легковой автомобиль, щябикIай автомобиль.

лёгкое мн. лёгкие, прил. гьутру.

легкомы́сленный прил. куклусса хасият дусса, куклусса пикрилул, ялттувасса (инсан).

легкомы́слие мн. нет, ср. пикрилул куклушиву, ялттувашиву.

лего́нько нареч. 1) куклуну, хIурхIацIакул; 2) ихIтиядрай, личIлулну.

легча́ть несов. 1) куклу хъанан, чан хъанан; 2) хъин хъанан.

лёд мн. льды́, м. микI.

ледене́ть несов. микI лачIлан, микIиран дакьлан.

леде́нец мн. леденцы́, м. нугъур, пюрунткуннасса.

ледени́ть несов. микIлачIун дуллан.

ледни́к м. бузхана, микIирал къатта.

ледни́к — ледник, зунттал микI.

ледоко́л м. микI гъагъу (жами).

ледоре́з м. микI кьукьу.

ледохо́д м. микI баслан бикIаву, микI бачаву (неххавух).

ледяно́й прил. 1) микIирал; ледяной покров — микIирал къат; 2) микI бусса; 3) дундуруз хьусса, микIкунма бявкъусса; 4) микIларчIсса.

лежа́ть несов. 1) чулуй агьлан, утту ихьлан; 2) къашавай хьуну утту ихьлан; 3) бур, книга лежит на столе — лу столданий бур.

лежебо́ка м. и ж. танмал, авара.

ле́зть несов. 1) лахълан; 2) бухлан; 3) ахчилан, бизар буллан; 4) дуклан, кьатI хъанан (чIарарду); 5) лахлан (кьяпа, м. ц.).

ле́йка ж. лейка, щин чIва дуву 2) щин рутIу (багъравун).

ле́йка ж. фотоаппарат.

лейтена́нт м. аьралуннал къуллугърал даража.

лека́рство ср. дару, дарман.

ле́карь м. хIакин.

ле́ксика мн. нет, ж. лексика, цания ца мазравусса циняв махъру.

лексиколо́гия мн. нет, ж. лексикология, лексикалул хIакъиравусса мазрал элмулул ца бутIа.

лексико́н м. лексикон 1) мукъурттил запас, лексика; 2) словарь.

ле́ктор м. лектор, лекция букку.

лекто́рий м. лекторий, лекцияртту буккай къатта (зал).

ле́кция ж. лекция.

леле́ять несов. ххира-ххуй буллан, хъихъи ласлан; 2) бахх. бялахъан буллан; 3) бахх. ссахух унугу гьан, хIаз ласлан.

леме́х м. хъурссул мах, кутандалул мах.

лени́вец м. танмал (инсан).

лени́вый прил. танмалсса.

лён мн. нет, м. турт; туртул кьяртив (чатан щащайсса).

ле́нинец мн. ле́нинцы, м. Лениннул тIимунийх нанима. [135]

ленини́зм мн. нет, м. ленинизм, Лениннул учение.

ле́нта ж. 1) лент; 2) лиссу.

лени́ться несов. танмал хъанан, курчIил хъанан.

лентя́й м. танмалсса, курчIилсса.

лентя́йничать несов. танмалшиву дуллан, курчIилшиву дуллан.

лень мн. нет, ж. танмалшиву, курчIилшиву.

леопа́рд м. леопард, паланг (жанавар).

лепесто́к мн. лепестки, м. тIутIул чIапIи.

ле́пет мн. нет, м. 1) букъавчIайсса гъалгьа; 2) балта-къалта (мюрщи оьрчIал); 3) дахьасса щир-щир, ягу жюр-жюр.

лепёшка ж. 1) чIири гурга, кIюла ччатI, цулкъа (ччатIул); 2) даруврал гурга.

лепи́ть несов. 1) дуллан (кьяркьярая, ссихьри, тIурщив, м. ц.); 2) лачIун дуллан.

ле́пка мн. нет, ж. баву, къалипру бай ишру.

лепно́й прил. дурсса.

лес мн. леса́, м. 1) вацIа; 2) тахтарду, тталлу.

леси́стый прил. вацIа бусса, вацIлул бувгьусса.

лесни́к м. вацIлул къаралчи.

лесни́чество ср. лесничество, вацIлуха зузаву.

лесни́чий м. лесничий, вацIачий, машабаг.

лесово́д м. вацIлул специалист.

лесово́дство мн. нет, ср. вацIлул ишру бачин баву, вацIачишиву.

лесозагото́вки ед. лесозагото́вка, ж. тахта-тIама хIадур даву, тIаннул тадарик.

лесонасажде́ние ср. 1) вацIа бугьаву; 2) вацIа бувгьусса кIану.

лесопи́льня ж. тахтардал, тталлал завод.

лесопромы́шленность мн. нет, ж. вацIлул промышленность.

лесору́б м. вацIа кьукьу, тIама кьукьу (зузала).

лесосе́ка ж. кьукьин личIи бувсса вацIлул ца бутIа.

лесосте́пь ж. вацIа-авлахъ, (вацIа ва авлахъ хъаласса билаят).

лесоту́ндра мн. нет, ж. вацIа-тундра (вацIа ва тундра хIаласса билаят).

ле́стница ж. чуртту.

ле́стный прил. цIа дансса.

ле́сть мн. нет, ж. лажин диссу, цIарду даву, лажин диссурду буллалаву.

лета́тельный прил. леххайсса; летательный аппарат — леххай аппарат.

лета́ть несов. ургу летатьрал 1-мур мяъналух.

лете́ть несов. 1) лехлан; 2) бахх. никъашуну нан, ххяххан бувну нан; 3) бахх. харж хъанан (арцу, хъус).

ле́то ср. гъи, гьинт.

ле́том нареч. гъинттул.

летопи́сец мн. летопи́сцы, м. историячи, история чичу.

ле́топись ж. таварих, история.

летоисчисле́ние ср. тарихрал хIисав, шиннардил хIисав даву.

лету́н м. 1) леххайсса, леххан бухъяйсса, лехлан ххирасса; 2) бахх. ца къуллугърая цамунин уклай ччя-ччяни аххана шайсса къуллугъчи, зузала; кIану къабугьу. [136]

лету́чий прил. 1) леххайсса, ччяни кьакьайсса; летучие вещества — леххайсса веществартту; 2) анаварну дачайсса.

лётчик м. лётчик, лехху.

лече́бница ж. хъин байсса къатта (къашавайми), дарув бай къатта.

лече́ние ср. хъин баву, дарув баву.

лечи́ть несов. хъин буллан, дарув буллан.

лечи́ться несов. хъин хъанан, дарув буллан.

ле́чь сов. 1) чул бищун; 2) утту ишин; 3) бахх. агьан.

ле́ший м. вацIлулсса (вацIлул мамав, вацIлул аддалав).

лещ м. чавахърал ца жура.

лжесвиде́тель м. щялусса бара, бятIулсса бара.

лжец м. щялкъу, щялмахъчи.

лжи́вый прил. щялмахъсса, щялусса, бятIулсса.

либера́л м. либерал; 1) буржуйтурал улклуйсса либерал партиялул член; 2) бахх. гьарцаннуй акьу, рязи шайма, цалий къаавцIума.

либера́льничать несов. либералшиву дуллан. (ургу либералданул 2-мур мяъналух).

ли́бо союз, я, ягу; либо ты, либо я — я ина, ягу на.

либре́тто нескл., ср. либретто, музыкальное произведениелул ягу театрданувусса тамашарал кутIасса мурад.

ли́вень м. гужсса гъарал, чявхъа.

ли́вер м. къюкIщаращи; къюкI, гьутру, ттиликI.

ли́га м. лига, союз.

ли́дер м. лидер (бакIчи).

лиза́ть несов. бушлан, лажиндиссу буллан.

лик м. сиппат, лажин, симан.

ликвида́тор м. ликвидатор, 1) лиян дуву; 2) духлаган дуву.

ликвида́ция м. 1) лиян даву; 2) духлаган даву.

ликвида́торство ср. ликвидаторство пролетариатнал подполнайсса партия къааьркинссар тIий партия лиян дан кьастирай бивкIсса меньшевиктурал течение (1905-ку шиналсса революция дух хьуну мукьах).

ликвиди́ровать сов. и несов. лиян дан, духлаган дан.

ликова́ние ср. шадлугъ.

ликова́ть несов. шадлугъ дуллан.

лилипу́т м. чурххал хъинну чIивисса инсан.

ли́лия ж. тIутIул ца жура.

лиловый прил. чаннану банав шасса, чаннану банавшалул рангсса.

лими́т м. дазу, норма.

лимо́н м. лимон.

лимузи́н м. лимузин, ялув къатта бусса щябикIай автомобиль.

лингви́ст м. лингвист, мазрал аьлимчу.

лингви́стика мн. нет, ж. мазрал элму.

лине́йка ж. 1) тIайласса аьш, хха; 2) линейка, аьшдукку.

лине́йка ж. линейка, тIиртIусса щябикIай аьрава, пIайтIун.

ли́нза — пюрундалул я, за хъунну чIалачIи дайсса пюрун.

линко́р м. хъунмасса дяъвилул пароход. [137]

ли́ния ж. 1) аьш, хха, щва, 2) ххуллу; линейные меры — лахъиннай дуцIулт.

линова́ть несов. щару буклан, аьшру дуклан.

линя́ть несов. 1) лихлан; 2) баллан (хIайвандалул лу).

ли́па ж. хьхьирилул мурхь.

ли́пкий прил. цIапIа тIий лачIлачIисса.

ли́пнуть несов. лачIлан.

ли́рика мн. нет, ж. лирика, шаэрнал дала пикрирду, асарду, дакIнил хIал ккаккан буллалисса поэзия.

лири́ческий прил. лирикалул.

лиса́ ж. лисица цулчIа.

лист мн. ли́стья, м. 1) чIапIи; 2) чIапIив (луттирал, чагьарданул).

листа́ть несов. чIапIив дичлан.

листва́ собир., ж. чIапIив (мурхьирал).

ли́ственница ж. лиственница, ттарлил мурхьирдал ца жура.

ли́ственный прил. чIапIив бусса.

листо́вка ж. листовка, хъинну агьамсса иширал хIакъираву рирщусса чIапIи.

листо́к м. 1) чIивисса чIапIи (мурхьирал, м. ц. ); 2) хъун-дакъасса чIапIи (чагъарданул).

листопа́д мн. нет, м. чIапIив кьатI шаву, чIапIив кьатI шайсса чIун.

лите́йщик м. рутIу (металлданул задру рутIайсса зузала).

литера́тор м. чичу, писатель.

литерату́ра ж. литература, луттирду, журналлу, м. ц.

литерату́рный прил. литературалул.

литературове́д м. литературалул специалист.

литературове́дение мн. нет, ср. литературалул хIакъиравусса элму.

лито́й прил. руртIусса; литая сталь — руртIусса чаннан.

литр м. литр; 1) 1000 куб. сантиметра лагайсса дуцин; 2) литралул шуша.

лить несов. 1) рутIлан (щин, металл, м. ц.); 2) гужну гъарал лачIлан.

литьё мн. нет, ср. руртIусса зад.

ли́ться несов. экьинан.

лифт м. лифт, гьаз байсса, лахъан байсса машина, бюхттулсса къатраву инсантал лахъан-бучIан байсса машина:

лихо́й прил. къучагъсса, игитсса,

лихора́дить несов. 1) зурзу буллан (бургъил), кIиришиву лархъун зурзу буллан; 2) аькъин.

лихора́дка ж. 1) баргь лачIаву, зурзу; 2) бахх. ццахханну, гьалакшиву.

лицева́ть несов. зана риртун дуруххан, чIан ялун дан (янна).

лице́й м. лицей, Аьрасатнаву революция хьуннин хьхьичI лавайми классирттал агьулданул оьрчIансса школа.

лицеме́р м. лажин ккарккун махъ бусу, кIира лажин дусса, ламмам.

лицеме́рный прил. лажин ккарккун махъ бусайсса, ламмамсса, кIира лажин дусса (инсан). [138]

лицо́ мн. ли́ца, м. 1) лажин, сиппат, симан; 2) инсан; 3) лажин чул; к лицу — лайкьри; от лица — цаннал цIания; перед лицом — яруннал хьхьичI, яру ялугьлай буна.

личи́нка ж. шатри (чIватIи).

ли́чно нареч. цува, цала.

ли́чный прил. цала, цалалусса, цанна хасъсса.

лиша́й м. 1) я (бурчул азар); 2) ургу лишайникрах.

лиша́йник м. оьрватIул уртту, щинаву чарттай хьусса мяххи уртту.

лиша́ть несов., лиши́ть сов. махIрун бан, зеххин (ихтиярду), ихтиярдацIа бан.

лиша́ться несов., лиши́ться сов. махIрун хьун, ссацIа-бунугу хьун (ихтиярдацIа хьун).

лише́ние ср. махIруншиву, дакъашиву, къарциншаву.

ли́шний прил. ххишаласса, аьркин дакъасса.

лишь нареч. анжагъ. У меня лишь одна книга — ттучIа анжагъ ца лу бур.

лоб мн. лбы, м. ненттабакI.

лоба́стый прил. хъунмасса ненттабакI бусса.

лоботря́с м. авара, ишбакъу.

лов мн. нет, м. ургу ловлялух.

лове́ц м. 1) чавахъру бугьу; 2) авчи.

лови́ть несов. бугьлан, авбуллан.

ловка́ч м. зираксса инсан.

ло́вкий прил. 1) зираксса, бажар бусса; 2) магьирсса, тIирчIа тIисса; 3) къулайсса (кIану).

ло́вко нареч. усттарну, магьирну, зиракну, дирину.

ло́вкость мн. нет, ж. магьиршиву, зиракшиву, бажар бушиву, диришиву.

ло́вля ж. ав баву, бугьаву (жанавар, чавахъ).

лову́шка ж. къватIа (цулкIлун, м. ц. бизу).

лог мн. лога́, м. гьартасса, уттасса кьакьа.

ло́гика ж. логика, инсаннал пикрилул ва мунил формардал законная бусласисса элму.

логи́ческий прил. 1) тIайласса пикрилул; тIайлану, законнайну.

ло́говище, ло́гово ср. хьхьуцану (цухьлул, цулкIлул, м. ц. жанавартрал).

ло́дка ж. лодка, къаекь.

ло́дочник м. лодкачи, къаекьчий.

ло́дырничать несов. аварану занан, танбалшиву дуллан.

ло́дырь м. танбал, авара.

ло́жа ж. ложа, театрдануву цаппара инсантурансса личIисса кIану.

ложби́на ж. къумасса, куртI дакъасса кьакьа.

ло́же ср. 1) шану (уттуишайсса); 2) къуннагъ (ттупанграл).

ложи́ться несов. ургу лечьрах.

ло́жка ж. кьуса.

ло́жный прил. щялмахъсса, щялусса, бятIулсса.

ложь мн. нет, ж. щялмахъ.

лоза́ ж. 1) кьярти (кIюласса, лахъисса, кIукIлусса, лухIи-тIутIул); 2) кIюласса щяпри (щавщилул).

ло́зунг м. лозунг, оьчаву.

локомоти́в м. локомотив, паровоз, электровоз, тепловоз, м. ц. [139]

ло́коть мн. 1) ло́кти, м. ссюрхъ; 2) къулач (0,5 метра дусса дуцу).

лом м. 1) муххал ттала; 2) гьаргьсса муму-таму (пюрунчIул, муххал, арцул, м. парчатика).

ло́маный прил. 1) гьаргьсса; 2) бахх. ливсса, тIайла бакъасса (маз, лугьат).

лома́ть несов. 1) гъагълан; 2) ппив дуллан, зехлан (чIира, м. ц.) лекьан дуллан; 3) бахх. мархлуцIакул даххана дуллан.

лопу́х м. улчча (ххяххия), мунил чIапIи.

лоск мн. нет, м. пIяй, пIяй тIаву.

лоску́т мн. лоскуты́ и лоску́тья, м. 1) кьютI, кьютIру; 2) ацци-кацци.

лоску́тный прил. кьютIарисса, кьютIая дурсса, кьютIру базу; лоскутное одеяло — кьютIру базулия дурсса виргъан.

лось м. лось, бюрунттул жинсирайсса хIайван.

лот м. лот, хьхьирил куртIшиву дуцайсса прибор.

лотере́я ж. лотерея, билетирттай арцу ягу затру духхаврил увин.

лото́ нескл., ср. лото, нумердай буккайсса увил.

лото́к мн. лотки́, м. къурши (мюрш-кьюрш даххултрал задру дишайсса; 2) кьуму.

лото́чник м. мюрш-кьюрш дахху.

ло́ханка, лоха́нь тIяс (кIяламуххал).

лохма́тый прил. урисса, чурчарисса, аццал къав.

лохмо́тья тIартI янна, хилкIри.

ло́цман м. лоцман, жамилул къуллугъчи.

ло́шадь ж. чву, балчан.

лощи́на ж. лагьсса, вивбагьсса кIану, куртIдакъасса дара.

луг мн. луга́ м. ар, кьасса урттул лухччи, ххалазанну, гъаттара лухччи.

лугово́дство мн. нет, ср. арду хъун даву, ардал ялув бацIаву.

лу́да мн. нет, ж. лахIин (къалай ва чIутIи хIала дурсса).

луди́льщик м. къалайчи.

луди́ть несов. къалай дуклан, кIяла буллан.

лу́жа ж. чIивисса бяр, щинал кюнтIа.

лужа́йка ж. чIири ар.

лужёный прил. къалай дурксса.

лук мн. нет, м. чимус.

лук м. ккуртта (чIатIаракI ритай ккуртта).

лука́вство ср. хIилла, хIилларду даву, макру баву.

лука́вый прил. хIиллалисса, макрузансса.

лу́ковица ж. 1) чимус; 2) бакI (чимусул, лаччул).

луна́ ж. барз (ссавнийсса).

лу́нка 1) цухъ; 2) кюнтIа, кюру (ккарччул мархлул).

лу́па ж. я (пюрундалил хъун байсса я); хъинну чIалачIи дайсса пюрун.

лупи́ть несов. 1) бишлан; 2) кьутI уллан; 3) ккири ликлан (ккунукрая).

лупи́ться несов. 1) ккири ликлан; 2) кьатI хъанан, жири-жири дагьлай.

луч м. 1) чаннал къяртта, туранну; 2) бахх. чани, пар.

лучеза́рный прил. пар-пар тIисса, чаннасса, перх-перх тIисса. [140]

лучеиспуска́ние мн. нет, ср. чаниитабакьлакьаву.

лучи́на ж. 1) кIюла-лахъисса щяпа, кIюла лахъисса цIуцIалу; 2) маклил тIаннул цIуцIалу, хьхьичIа заманнай чирахъран кIанай лахълай бивкIсса (хъудугьултрал).

лучи́стый прил. 1) нур дизлазисса, чанна лахълахъисса; 2) бахх. чаннасса (яру).

лучи́ться несов. ппирх-ппирх тIун, чанна лахълан.

лу́чше нареч. 1) хъинни, ххуйри цамунияр); 2) хъинну ххуйну.

лу́чший прил. хъинмур, ххуймур.

лущи́ть несов. 1) макьарттава дуклан, гъагълай (гьивхь, пуннукь, м. ц.); 2) кIукIлу дуллан, зузна дуллан( лухччи).

лы́жи ед. лы́жа, ж. марххалттанийх бигьлан ччаннай дахIайсса тIантту.

лы́жник м. лыжардай бигьу, лыжардучи.

лысе́ть несов. бакIрая чIарарду кьатI хъанан.

лы́сина ж. лисина, бакIрая чIарарду кьатI хьусса кIану.

лы́сый прил. бакIрал чIарарду дагьсса, бакI кIачIа хьусса.

льви́ца ж. къаплан, асландалул ццумур.

льго́та ж. хIаллихшиву, куклушиву.

льго́тный прил. хIаллихшиву дусса, куклушиву дусса.

льди́на ж. микIирал хъунмасса парча.

льново́дство мн. нет, ср. турт бугьаву.

льну́ть несов. 1) лякIлан (щивун-унугу); 2) ххира буллан; 3) бахх. гьан кьутIлан, лажин диссу буллан.

льстец м. лажин ккарккун махъ бусу, кIира лажин дусса инсан.

любе́зный прил. 1) хIалимсса, хIурмат бусса, ненттабакI тIивтIусса; 2) аьзизсса.

люби́мец мн. люби́мцы, м. ххирама, ччима.

люби́мый прил. ххирасса, аьзизсса.

люби́тель м. гьавас бума, гьира бума.

люби́ть несов. ххира хьун, ччан.

любова́ться несов. сайр буллан, тамаша буллан, уруглай хIаз ласлан.

любо́вь ж. эшкьи, ччаву.

любозна́тельный прил. гьармур кIул бан ччисса, гъира бусса.

любо́й прил. и сущ. ччима, гьарица.

любопы́тный прил. гьарзад кIул бан ччима.

любопы́тство мн. нет, ср. гьармур кIул бан, ххал бан ччишиву.

лю́ди ед. нет, 1) инсантал; 2) халкь, жямат.

лю́дный прил. гурсса, чIявусса инсантал бусса, аьлагъужа бусса.

людое́д м. инсантал буку, оьхIачIу

люк м. люк (жамилуву), амбарданувунсса вярчIу.

лю́лька ж. оьрчIал кIану.

лю́стра ж. люстра, магъулу лампа (чирахъру).

лю́тый прил. 1) хъинну оьсса, зулмукар, оьхIачIу; 2) кьянкьасса, хъинну кIусса инсан.

люце́рна мн. нет, ж. люцерна, шанчIапIул журалийсса уртту. [141]

ляга́ть несов., лягну́ть однокр. ччан рищун.

ляга́ться несов. итаракьлан.

лягу́шка ж. оьрватIи.

ля́жка ж. ганз жира.

лязг мн. нет, м. къярз, къяз-къюрз (чIу); 2) кьир-кьир (ккарччал).

ля́згать несов. 1) къярз-къюрз тIутIи дуллан; 2) кьир-кьир тIутIи дуллан.

ля́мка ж. хъачIрайн рутайсса эн (кIушиву гьаз дайни, ххюрхху дайни рутайсса).

ля́пнуть сов. 1) варт учин бан (бакъагьайний махъ учин); 2) чIярхчин дан (рищун).

ля́псус м. гьалатI, аьйкьаву.


М

мавзоле́й м. мавзолей гьаттал ялув бувсса хъунмасса къатта, памятник.

магази́н м. 1) магазин, ттучан; 2) къурши (ттупанграл, м. ц.).

магистра́ль ж. магистрал, гьанусса ххва.

магна́т ж. магнат, хъуннасса капиталданул заллу.

магне́зия ж. магнезия, магнезиялул порошок ягу цIву.

магнети́зм мн. нет, м. магнетизм; 1) макьнатIисрал хасият; 2) макьнатIисрал явлениярттая бусласисса элму.

ма́гний мн. нет, м. магний, кIукIлусса арцукунна кIяласса, цIай бусса металл.

магни́т м. макьнатIис.

магни́тный прил. макьнатIисрал.

маёвка ж. маёвка, 1) революция хьуннинсса Аьрасатнаву майрал цалчинмуний зузалтрал шагьрулул кьатIув дайсса диркIсса собрание; 2) зузалтрал майрал цалчинмуний дайсса демонстрация, байран.

ма́занка ж. чIва, пукьа (ялтту бувщусса).

ма́зать несов. 1) душлан, ялтту дуклан (кьяркьи, аьгъушиву, м. ц.); 2) гьулугъин дуллан, чапал дуллан; 3) оьккину дуллан (сурат).

мазу́т мн. нет, м. мазут.

ма́зь ж. 1) буккайсса дару; 2) уссал мазь.

маи́с мн. нет, м. шагьнал лачIа (американал жура).

май м. май (барз).

ма́йка ж. майка, щавщсса кахри дакъа гьухъа, гьинттул лахху.

майо́р м. майор, хIаписарнал чин.

мак м. 1) ххунххутIи; 2) ятIул тIутIи, ххунххутIул тIутIи.

макаро́ны ед. нет, макарон.

мака́ть несов., макну́ть однокр. щун (кьалам щекьиравун, м. ц.).

маке́т м. макет, къалип.

максима́льный прил. яла чIявусса.

ма́ксимум м. максимум, яла, чIявумур, яла чIявуну.

маку́шка ж. 1) кьабакI; 2) мицI (мурхьирал).

ма́ленький прил. чIивисса.

мали́на мн. нет, ж. кьюнукьи.

мали́нник м. кьюнукьул хъу. [142]

мало 1) нареч. чансса; мало сделал — чансса дурунни; 2) сказуемоерал мяъналий — чанни; мало свободного времени — оьннасса чIун чансса дур; 3) мало-по-малу — чан-чансса тIий.

малова́жный прил. чанну агьамсса.

малогра́мотный прил. чанну чичин-буккин кIулсса.

малоду́шие мн. нет, ср. дакIдакъашиву, нигьаусаву, хьхьарашиву.

малоду́шный прил. дакI дакьасса, нигьаусайсса, хьхьарасса.

малокро́вие ср. оьчаншиву, оьбакъашиву.

малокро́вный прил. оьчансса, оьбакъасса.

малоле́тний прил. 1) чIивийсса (оьрчI); с малолетнего возраста — оьрчIнияцIа; 2) чансса шинну хьусса; малолетние дети — чансса шинну хьусса оьрчIру.

мало-ма́льски нареч. чанссавагу.

маломо́щный прил. 1) гуж чансса, заэвсса, гуж бакъасса; 2) ахIвал чансса.

ма́ло-по-ма́лу нареч. чан-чансса тIий, хIалли- хIаллих.

малоро́слый прил. чурххал чIавасса, лагьсса чурх бусса.

ма́лость ж. агьамшиву дакъасса, дачIрасса зад.

малочи́сленный прил. ккал чансса, чIирисса.

ма́лый прил. чIивисса, чIивимур.

ма́лый м. чIава жагьил; славный малый — хъинсса оьрчI (жагьил).

малы́ш м. 1) оьрчI; 2) бахх. чурххал чIивисса инсан.

ма́льчик м. бурхьни оьрчI; 2) бахх. жагьилсса, опыт бакъасса инсан; он еще мальчик — та гьала ттигу оьрчIнува ур.

мальчи́шество ср. оьрчIшиву, оьрчIал къел.

мальчуга́н м. чIиви оьрчI.

малю́тка чIивитIу.

маля́р м. сирбукку.

маляри́я мн. нет, ж. малярия, баргь (азар, къашайшиву).

ма́ма ж. нину, дада.

ма́монт м. мамонт, лухччинуву лявкъусса пил (бухзаманнул пилданул кьаркьала).

мандари́н 1. м. революция хьуннин хьхьичIсса Китайнаву хъуннасса чиндалул къуллугъчи.

мандари́н 2. м. мандарин (ахъулсса).

мандоли́на ж. музыкалул инструмент.

манда́т м. мандат, вакиллугъ.

манёвр м. манёвр, 1) дяъвилий аьрал ца хасъсса мурадрай сукку тIаву; 2) аьраллу дяъвилин хIадурну бурив ххал бигьиншиврул дайсса дяъвилул учение.

маневри́ровать несов., манёврартту дуллан.

манже́та ж. манжета, гьухъул каххурттий буруххайсса ягу бишайсса дарвачру.

мане́ра ж. 1) тагьар, кьяйда (зузаврил) 2) аьдат, тIул, хасият, зана-кьана шаву.

мани́ть несов. ишан дуллан, ка галай дуллан (оьтIун); 2) бахх. хъяврин уллан, тулак буллан (пIуй тIий дикI ккаккан дуллай, къиргьу).

манифе́ст м. манифест, баян баву (цания ца политический иширая). [143]

манифеста́ция ж. манифестация ци-бунугу баян бан, кIул бан халкь кьатIу, буккаву, демонстрация даву.

мануфакту́ра ж. мануфактура, дансса янна.

мара́ть несов. 1) чапал дуллан, ттангьа дуллан; 2) лухIи дан.

ма́рганец мн. нет, м. марганец, чаннану банавшасса ранг дусса, зузнасса металл.

маргари́н м. маргарин, ххяххиялул аьгъушиву.

марино́ваный прил. турщилуву, кьурчIиссаннуву бивхьусса.

маринова́ть несов. 1) турщилуву, кьурчIиссаннуву бихьлан; 2) бахх. кьасттирай дацIан дуллан, ядуллан, махънин дутлан, даччин дуллан.

марионе́тка ж. марионетка, механизмалул кумаграйну зузи дурсса ссихьу; 2) бахх. цаманал биялдарай сукку тIисса, зузисса.

ма́рка ж. 1) марка; почтовая марка — почрал марка; 2) ттангьа, лишан; фабричная марка — фабрикалул лишан (ттангьа); 3) даража, сорт; бумага высшей марки — яла ххуймур чагъар.

маркси́зм мн. нет, м. марксизм, Маркслул ва Энгельслул теория, научный коммунизмалул теория.

маркси́ст м. марксист, марксизмалул чулухма.

ма́рля ж. мн. нет, марля, щавул ацци, щаву дахIай кисай.

мародёр м. ливтIумий ссуй буву, хъап-шапчи, хъямала буву.

мародёрство мн. нет, ср. ливтIумий ссуй баву, хъямала буву.

марс м. марс, планиталун цIа (чанна цIуку).

марселье́за ж. марсельеза (1792-ку шиналсса Франциянал революциялул чIумал чирчусса, яла махъгу франциянал миллатрал гимнану хьусса макьан).

марты́шка ж. мартышка (маймундалул ца жура).

марш м. марш 1) бачаврил кьайда (аьралуннал); 2) ххуллул макьан.

ма́ршал м. маршал, генералнал яла лараймур чин.

марширова́ть несов. низамрай занан, шаттирду ласлан.

маршру́т м. маршрут, ххуллу, план.

ма́ска ж. маска, 1) нетIа, лажиндаравух лахху; 2) бахх. иттахсса (пардав).

маскара́д м. маскарад, маскарду ларххун дайсса шадлугъ, даляхъру.

маскирова́ть несов. 1) маска лаххан дан; 2) маскировать бан, лабитан (аьраллу); 3) бахх. пардав рутан, дахьлаган дан.

ма́слить несов. аьгъу дуллан, аьгъушиву дуккан.

ма́сло мн. масла́, ср. 1) нагь, аьгъушиву; 2) аьгъусса ранг (суратру давриву); Подлить масла в огонь — бахьарчи буллан.

маслобо́йка ж. 1) накIрищай машина; урша; 2) нагьру дай къатта.

масляни́стый прил. аьгъусса.

ма́сса ж. масса; 1) чIявусса, хъуннасса ккучун; 2) ил, аьлам; 3) затурдил бакIу. [144]

масси́в м. массив 1) зунттурдал яла бюхттулмур, гьанумур кIану; 2) хъунмасса, ца куццуйсса майдан; 3) бахх. ца задрал чIявусса масса.

масси́вный прил. хъуннасса, кIусса, битавсса.

массови́к м. массовик, массанал дянив даву дачин дуву.

массо́вка ж. 1) батIаву, митинг; 2) массовыйсса экскурсия, гайз баву.

массо́вый прил. массовыйсса, чIявучинсса.

ма́стер м. устар. саняткар.

мастери́ть несов. дуллан; усттаршиву дуллан.

мастерска́я ж. дуссукъатта.

мастерство́ мн. нет, ср. 1) усттаршиву, санят, пиша; 2) магьиршиву, бюхъу.

масти́тый прил. хIурмат бусса, авур, сий дусса, махъ бачайсса, цила куццуйсса.

ма́сть ж. ранг (чвал).

масшта́б м. масштаб, 1) дуцин, карталий чIиви бусса манзил; 2) бахх. билаят, майдан, лагру.

мат м. мат (шахматрал).

матема́тик м. математик, математикалул специалист.

матема́тика мн. нет, ж. математика, хIисаврттал элму.

математи́ческий прил. 1) математикалул, хIисаврттал; 2) бахх. дурусъсса, тIайласса, аьямсса.

материа́л м. материал, 1) хансса хъус, пяп-чару; 2) дансса янна.

материали́зм мн. нет, м. материализм, идеализмалин къаршину дунияллул дайдихьу рухI дакъарча, материяр тIисса философиялул учение.

материали́ст м. материалист, материалист философиялул чулухма.

материа́льный прил. материалул; материальная помощь — арцунуйсса ва цамур зарайнусса кумаг.

матери́к м. материк, кьири, лагма хьхьирирду бусса хъинну хъуннасса аьрщи, дунияллул кьирихмур бутIа.

матери́нство мн. нет, ср. нинушиву.

ма́товый прил. пIяй бакъасса, гъавларгсса (ранг).

матра́ц м. шану (утту бишайсса, лув бутайсса).

матриарха́т м. матриархат, кулпатрал бакIчину нину дидикIаву) нукIузаманнул тухумрал обществолул форма).

матро́с м. матрос.

ма́тушка ж. нину.

матч м. матч, бясли-ччали буккаву (шахмат, м. ц.).

мать мн. матери, ж. нину.

маха́ть несов., махну́ть сов. 1) палцI дан; 2) ххяххан, хъит учин (хьхьичIуннай); 3) хархавар бакъа гьан.

махи́на ж. хъинну хъуннасса зад.

махро́вый прил. 1) чIявусса чIапIив бусса (тIутIи); бахх. оьну оьсса; оь авлия.

ма́чеха ж. дяркъун нину, буттал щар.

ма́чта ж. мачта, 1) жамилул ттарцI; 2) ттарцI, ттала, къазихъ.

маши́на ж. машина.

машина́льно нареч. ихтияр дакъа.

машинизи́ровать сов. и несов. машинарттал щаллу бан, машинартту гьарза бан. [145]

машини́ст м. машинист, машина бачин буву.

машини́стка ж. машинистка, машиналий бищайсса душ, щарсса.

маши́нка ж. бищай машина.

машинострое́ние мн. нет, ср. машинартту баву.

машинно-тра́кторный прил. машина-трактордал; машинно-тракторная станция — машина-трактордал станция.

мая́к м. маяк, хьхьирил зуманивсса чIюй, чирахъ лавхъсса.

ма́ятник м. маятник (ссятрал).

мгла мн. нет, ж. 1) шархь ттурлу дагьаву; 2) цIан.

мгнове́ние ср. лахIза, янил ляпI учиннинсса, хъинну анаварсса,

мгнове́нно нареч. ца лахIзалий, ца янил ляпI учиннин.

мгнове́нный прил. ца лахIзалийсса, хъинну анаварсса.

ме́бель мн. нет, ж. мебель, къатлул кьай (столлу, кIантту, м. ц.).

мёд м. ницI.

медве́дь м. цуша.

медеплави́льный прил. дувсси-дукни дарцIайсса: медеплавильный завод — дувсси-дукни дарцIай завод.

ме́дик м. хIакин.

медикаме́нты ед. даруртту.

медици́на мн. нет, ж. хIакиншиврул элму.

ме́дленно нареч. кIуну, хIурхIа-хIурхIа, хIалли-ххIаллих.

ме́длить несов. лахъи буллан, хIурхIа буллан.

медь м.н. нет, ж. дувсси; дукни.

ме́жа мн. межи́ ж. дазу (хъунил).

междоме́тие ср. чIу.

ме́жду предлог дянив; между прочим — мукъучIа махъ бусан; между тем — мунищала, му чIумал; между нами говоря — жула дянив бусан.

междугоро́дный прил. шагьрурдал дянивсса.

междунаро́дный прил. дунияллул халкьуннал дянивсса.

межева́ть несов. дазу дуллан, исурду бишлан.

мел мн. нет, м. мел, кIяла чару.

меле́ть несов. ххялтIа хъанан, (нех),

мелиара́тор м. мелиарациялул специалист.

мелиара́ция мн. нет, ж. мелиарация, щин дирхьуну, кунцIа кьакьан бувну, м. ц. давуртту дурну хъу дугьаву ххуй даву.

ме́лкий прил. 1) мюршсса; 2) ххялтIасса; 3) агьамшиву дакъасса.

мелково́дный прил. ххялтIасса, щин чансса, куртI дакъасса (нех).

мело́дия ж. макьан, ник (балайлул).

ме́лочный прил. 1) мюршсса; 2) мюрш ивкIсса.

ме́лочь ж. мюрш-кьюрш; 2) мюрш арцу; 3) агьамшиву дакъасса зад.

мель ж. ххялтIасса кIану, ххялтIашиву.

мелька́ть несов., мелькну́ть сов. липI учин, пар учин. [146]

ме́льком, нареч. 1) анаварну, ялттува; 2) чансса хIаллай.

ме́льник м. гьарайзу.

ме́льница ж. гьарахъалу.

мельча́ть несов. 1) мюрш хъанан; 2) бахх. агьамшиву лаглан, кьадар хъанан. В мещанской среде люди мельчают — мещантурал дянив инсантал кьадар шайссар.

мемуа́ры ед. нет, м. мемуарду, дакIнин бутавуртту, ккавкнал чивчусса литературный произведение.

ме́нее нареч. цайминнуяр чансса; менее двух месяцев — кIива зуруяр чанну. Тем не менее — мукун бунугу.

мензу́рка ж. мензурка, хьюмушиярттал буцIин бан даражарттай бавчIусса стакан.

ме́ньше нареч. цамунияр чансса, цамунияр чIирисса.

меньшеви́к м. меньшевик, чанминнал чулухма.

меньшинство́ ср. чанмий.

меню́ нескл. ср. меню, дукрардал (журарду); цIарду чирчусса чагъар.

меня́ть несов. 1) баххана буллан, бахханаххи буллан; 2) хурда дуллан (арцу).

меня́ться несов. аххана хъанан.

ме́ра ж. 1) дуцин, оьлчу; 2) тадвир; 3) даража. По меньшей мере — яла чанну; по крайней мере — цамур бакъанугу; в полной мере — биялну, щаллуну.

мере́щиться несов. итталух занан, хиялданувун багьлан.

ме́рзкий прил. мурдалсса, ялавайсса.

мерзлота́ мн. нет, ж. микIлачIру (лухччинул).

мёрзлый прил. микIларчIсса.

мёрзнуть несов. микIлачIлан, микI бихьлан.

ме́рзость ж. 1) учIиакъашиву, ялавайшиву, кьадаршиву; 2) дакI оьзансса къел, махъ.

меридиа́н м. меридиан (дунияллул шарданул полюсирттайх пикрилуву нанисса аьш).

мери́ло ср. дуцин, оьлчу, дуцу.

мерино́с м. меринос; 1) кIюла ппал дусса яттил хIайван; 2) мериносрал ппал.

ме́рить несов. дуцлан (аьрщи, янна, м. ц.).

ме́риться несов. 1) ххал бигьлан; 2) бяс буллан (гужраву, м. ц.).

ме́рка ж. дуцин, оьлчу.

ме́ркнуть несов. цIан лаглан, лешлан.

ме́рно нареч. кIуну, низамрай, хIалли-хIаллих.

ме́рный прил. кIусса, низамрайсса.

мероприя́тие ср. тадвир.

мертве́ц м. ивкIусса инсан, жаназа.

мёртвый прил. ивкIусса.

мерца́ть несов. пар-пар тIун, пперх-пперх тIун (хъун-чIиви хъанай).

ме́сиво мн. нет, ср. диссин; оь- ккину дурсса дукра; гъуртI, ххуллийсса гьагъ, кьяркьи.

меси́ть несов. 1) дяргьлан (иникIма); 2) пяп дуллан.

ме́стечко ср. 1) чIивисса кIану; 2) район, улча.

мести́ несов. 1) бахьлан; 2) гьуллан. [147]

местко́м м. местный комитет.

ме́стность ж. кIану (район, улча).

ме́стный прил. кIанттул.

ме́сто мн. места, ср. кIану (вагондалуву, театрдануву, м. ц.).

местожи́тельство мн. нет, ср. даим оьрму бутлатисса кIану.

местоиме́ние ср. цIанин кIанаймур (грам).

местонахожде́ние ср. 1) усса кIану; 2) дусса кIану (мяъдин); местонахождение золота — мусий дусса кIану (мяъдан).

месторожде́ние ср. увсса кIану.

месть мн. нет, ж. интикьам, кьисас.

ме́сяц м. барз (шинал).

ме́сячник ж. месячник, даву бартдигьин личIий дурсса зурул чIун; месячник по озеленению города — шагьру щюлли баврил барз.

ме́сячный прил. зурул; месячный оклад — зурул харж.

мета́лл м. металл (мяъдан); чёрные металлы — лухIи металлу (мах, чувин, чаннан); цветные металлы — рангсса металлу (дувсси, дукни, къалай, чIутIи, м. ц.); благородные металлы — багьлул ларайсса металлу (мусий, арцу, платина).

металли́ческий прил. 1) металлданул; 2) бахх. цIакьсса, зяр-зяр тIисса (чIу).

металлу́рг м. металлург, металлургиялул специалист.

металлу́ргия мн. нет, ж. металлургия, мяъданная металлу даврил техника, элму.

мета́н мн. нет, ж. метан, кунцIуллул газ.

мета́ть 1. несов. 1) личлан (чару); 2) уллухъ бичлан (чавахърал).

мета́ть 2. несов. 1) кIуртIри бичлан; 2) дурухлан, духIлан.

мета́ться несов. 1) занакьулу хъанан; 2) тиху-шихунай лечлан, чаш увккун занан.

мета́фора ж. метафора, дахханасса мяъналий бувсъсса махъ ягу калима.

метёлка ж. цIуши, чIиви цIуши.

мете́лица ж. ургу метельданух.

мете́ль ж. буран (марххалттанищалсса).

метео́р м. 1) метеор; 2) атмосфералул гьарца журалийсса аьламатру: гъарал, марххала, цIупар, ссурул ккуртта, м. ц.; 2) ургу метеоритрах.

метеори́т м. метеорит, ссаврунная щяв багьсса чару ягу металл.

метеорологи́ческий прил. метеорологиялул.

метеороло́гия мн. нет, ж. метеорология, атмосфералул аьламатирттая бусласисса элму.

мети́с м. метис, кIива журалул гьанна хIала хьуну бувсса хIайван.

ме́тить несов. 1) ишара дуллан, ттангьа ришлан; 2) ишан. ласлан; 3) аьш дихьлан.

ме́тка ж. лишан, ттангьа.

ме́ткий прил. 1) тIайлану щун байсса, ка тIайласса; 2) аьщуйн щусса, дурусъсса. [148]

метла́ мн. мётлы, ж. чIатлу, хIаят дашай цIуши.

ме́тод м. метод, кьяйда.

мето́дика ж. методика, кьяйдарду, дарс дишаврил кьяйдарду.

методи́ст м. методист, методикалул учитель.

методи́ческий прил. методикалул.

метр м. метр, лахъишиврул дуцин.

ме́трика ж. та увссарив бусласисса чагъар, шиннал чагъар.

метро́ нескл., ср. метро, ургу метрополитендалух.

метрополите́н м. метрополитен, лухччинувухсса шагьрулул муххал ххуллу.

мех 1. мн. меха́, м. хаз.

мех 2. мн. меха́, м. 1) пурш; 2) кьачIа.

механиза́ция мн. нет, ж. механизировать даву, машинарттал щаллу даву (хозяйство) .

механизи́ровать сов. и несов. механизировать дан, машинартIайн дуцин (хозяйство).

механи́зм м. механизм, машиналул, ссятрал, м. ц. ххазина.

меха́ник м. механик, механикалул, машинарттал усттар.

меха́ника мн. нет, ж. механика, физикалул отдельлал ца — движениелул ва кьуватрал хIакъиравусса эльму.

меч м. тур, къилинж.

мечта́ ж. 1) хиял; 2) мурад.

мечта́тель м. хияллу буву, хиялчи.

мечта́тельный прил. хияллу байсса, хияллу ххирасса (инсан) .

мечта́ть несов. 1) хияллу буллан, хияллавун агьан; 2) ччан, мурадну чIалан (ци-бунугу).

меша́ть 1. несов. манеъшиву дуллан, ахчилан.

меша́ть 2. несов. 1) хIала-ккала дуллан; 2) хIалаккалашив дутлан, аьйкьлан.

меша́ться несов. 1) бахчилан; 2) хIала бухлан.

ме́шкать несов. чIал хъанан, махъун агьлан, аглан хъанан, махъун бутлан.

мешо́к мн. мешки, м. дарваг, къап.

мещани́н мн. меща́не, м. мещанин; 1) хьхьичIава шагьрулул мюрш буржуазиянаятусса инсан; 2) бахх. мюршсса, цанмалусса мурадру бусса, ссуссукьусса пикрилул инсан.

меща́нство мн. нет, ср. 1) мещантурал тайпа (хьхьичIава); 2) мещаншиву.

миг мн. нет, м. лахIза, янил ляпI учинсса чIун.

мига́ть несов.,мигну́ть однокр. 1) янил ляпI учин; я тарг учин; 2) кIанш учин; 3) липI учин, пар учин.

ми́гом нареч. анаварну, ца лахIзалий.

ми́зерный прил. чансса, агьам бакъасса.

мизи́нец м. бетIа кIисса.

микро́б м. микроб, анжагъ микроскоправух ххал хьун бюхъайсса, хъинну чIирисса организм.

микрооргани́зм м. микробру.

микроско́п м. микроскоп, микробру ххал байсса прибор. [149]

микрофо́н м. микрофон, радиолувух ягу телефондалувух инсаннал гьалгьа, музыка баян байсса прибор.

миксту́ра ж. къусух хIачIай дарув.

милитари́зм мн. нет, м. милитаризм, дяъвичишиву.

милитаризова́ть сов. и несов. дяъвилул кьяйдалин буцин милитаризовать бан.

милиционе́р м. милиционер, милица.

мили́ция мн. нет, ж. милиция, милицанал канциляр.

миллигра́мм м. миллиграмм, граммрал азарва бутIул ца бутIа.

миллиме́тр м. миллиметр, метралул азарва бутIул ца бутIа.

милови́дный прил. ххира хьунсса, ххуйсса куц бусса (инсан).

милосе́рдие ср. хIалимсса, хъинсса, рахIму бусса.

ми́лостивый прил. мархIамат бусса, хIурмат, рахIму-цIими бусса.

ми́лостыня ж. мархIамат.

ми́лый прил. 1) ххирама; 2) аьзизма.

ми́ля ж. миля, лахъшиврул дуцин; географ. милданий 7420, хьхьирил ссаннуй 1852 метра дикIайссар.

ми́мика мн. нет, ж. мимика, лажиндарал бутIри сукку тIутIи баву. Говорить с мимикой — иша — кIишаннай гъалгъатIун.

ми́мо нареч. и предлог — чIарах. Прошел мимо стола — столданул чIарах увккунни. Мимо прошла — чIарах бувккунни.

мимолётный прил. ччяни лагайсса, дацIаву дакъасса, чIарах лерххун лагайсса.

мимохо́дом нареч. 1) наниххуллий; 2) бахх. хаварбакъа, укуна, мукъучIа махъ.

ми́на 1. ж. мина, щинаву, ягу лухччинуву дишайсса пIякьучай снаряд.

ми́на 2. ж. лажиндарал ишан.

минда́лина ж. 1) бадан, бадандалул хъува (гъавгъсса); 2) бадандалуха лавхьхьусса хъятIри.

минда́ль мн. нет, м. бадан.

минёр м. минёр, минарду дихьу.

минера́л м. минерал, мяъдан.

минима́льный прил. яла чансса.

ми́нимум м. минимум, яла чанмур, яла чIиримур.

минова́ть сов. и несов. 1) чIарах увккун гьан; 2) къуртал хьун; ххассал хьун.

миномёт м. миномет, мина ритай ярагъ, ттуп.

миномётчик м. миномётчик, минарду риту.

миноно́сец м. минарду дишай жами.

мину́вший прил. лавгсса, лавгун къуртал хьусса.

ми́нус м. 1) буккаврил лишан (—); 2) бахх. диял дакъашиву, нукьсаншиву.

мину́та ж. минут, дакьикьа.

мину́ть сов. 1) чIарах увккун гьан; 2) къуртал хьун, ххассал хьун.

мир м. дуниял.

мир мн. нет, м. дакьаву, бакьаву.

мира́ж м. мираж; 1) бавусса чаннасса гьаваллаву горизонтрахсса чIакъачIалачIисса задирттал сурат ххалшаву; 2) бахх. хиял. [150]

мири́ть несов. дакьил буллан.

мири́ться несов. дакьил хъанан.

ми́рный прил. 1) дакьаврил; мирный договор — дакьаврил договор.

мирово́й прил. 1) дунияллул; 2) бахх. хъинну ххуйсса.

мировоззре́ние ср. мировоззрение, дунияллух ябитаву: дунияллух, оьрмулух, лагмаялттумуних бургаву.

миролюби́вый прил. дакьаву ххирасса, паракьатсса.

миросозерца́ние ср. миросозерцание, ургу мировоззрениелух.

ми́ска ж. кIичIу.

ми́ссия ж. 1) къуллугъ, тапшур бувмур, ялув бивхьумур; 2) дипломатиялул вакиллугъ.

ми́тинг м. митинг, ккуранну, батIаву.

миф м. миф, 1) хьхьичIазаманнул халкьуннал бусала, магьлул хавар; 2) бахх. ляхъан бувсса, бакъасса зад.

мифи́ческий прил. мифрал, ляхъан бувсса, бакъасса.

мифоло́гия ж. мифология, 1) мифру, магьлулу хаварду; 2) мифирдал хIакъиравусса элму.

мише́нь ж. аьш (ттупанг битан дирзсса).

ми́шка м. цуша.

младе́нец м. чIиви оьрчI.

младе́нчество мн. нет, ср. оьрчI-замана.

мла́дший прил. чIавама.

млекопита́ющие ед. ккуккурду бумий хIайвант.

мне́ние ср. пикри.

мни́мый прил. 1) хиялданувусса, бакъасса; 2) ляхъан бувсса, щялмахъсса.

мни́тельный прил. ххисса, гьарца задрайн щак тIутIисса.

мни́ть несов. ххан. Мнить о себе — цува хъинну хъунасса инсан ххан.

мно́го нареч. 1) чIявусса; 2) в знач. сказуем. чIявур.

многово́дный прил. щин чIярусса (нех).

многоде́тный прил. оьрчIру чIявусса.

многозначи́тельный прил. 1) хъинну агьамсса; 2) мяъна дусса.

многозна́чный прил. 1) чIярусса лишанну дусса; 2) чIярусса мяънарду дусса.

многоле́тний прил. чIярусса шинну хьусса; многолетние растения — чIярусса шиннардийсса ххяххияртту; 2) оьрму лахъисса; 3) чIярувсса шиннардий дацIайсса.

многолю́дный прил. гурсса, инсантал чIявусса (кIану, собрание, м. ц.).

многонациона́льный прил. чIявусса миллатру буса.

многообра́зный прил. личIи-личIисса, жура-журасса.

многострада́льный прил. чIявусса ккавксса, аьзавртту дурхIусса.

многоуважа́емый прил. хъинну хIурмат бусса.

многоуго́льник м. чIяву мурцIурду бусса фигура (геометриялул).

многочи́сленный прил. чIярусса, хIисав-сан дакъасса.

многоэта́жный прил. чIярусса зиврду дусса.

мно́жество ср. чIярусса, хъуннасса аьдад.

мно́жественное число́, чIяру число, чIярумий. [151]

мно́жить несов. 1) умножить буллан; 2) чIяву буллан.

мно́житься несов. чIяру хъанан, ххи хъанан.

мобилиза́ция ж. мобилизация, аьраллу дяъвилин хIадурсса тагьарданин буцаву.

мобилизова́ть сов. и несов. мобилизация дан.

моги́ла ж. гьав.

моги́льник м. нукIузаманнул хIатталу.

моги́льщик м. гьавдукку.

могу́чий прил. гужлансса, кьуватсса.

могу́щественный прил. гужлансса, кьудрат дусса.

могу́щество мн. нет, ср. кьудрат, кьувват.

мо́да ж. мода, сий.

мо́жно в знач. сказ. бучIиссар, бучIир.

мозг м. 1) ня; 2) ликкура май.

мозжечо́к м. чIири ня.

мозо́листый прил. кьуртти-бусса (ччаннай, карунний).

мозо́лить несов. кьуртти бизан буллан, кьуртти бизлан.

мозо́ль ж. кьуру (каний, ччаннай бивзсса).

мо́кнуть несов. атил хъанан, хъатлан.

мокрота́ ж. атилшиву, хъатлу.

мо́крый прил. атилсса, хъавтусса.

мол м. мол, хьхьирил зуманив жамив бацIай кIанай щатIив байщун бан бувсса бару.

молва́ мн. нет, ж. аваза, хавар, чяв.

мо́лвить сов. учин, бусан.

моле́кула ж. молекула, веществордал яла чIивимур хъис.

моли́тва ж. дуаь.

моли́ть несов. чIа тIун, лавай ацIлан.

моли́ться несов. дуаь дуллан, чак буллан.

мо́лкнуть несов. кьаикIлан, сус хъанан.

молниено́сный прил. хъинну анаварсса (цIупаркунна).

мо́лния ж. цIупар, паранну.

молодёжь мн. нет, ж. жагьилтал.

молоде́ть несов. жагьил хъанан.

молоде́ц м. къучагъ.

молоди́ть несов. жагьил буллан, жагьилну ккаккан буллан.

молоди́ться несов. цува жагьилну ккаккан уллан.

молодня́к м. 1) жагьилсса хIайвант; 2) мюрш вацIа, жагьилсса вацIа.

молодо́й прил. 1) жагьилсса; 2) цIусса.

мо́лодость мн. нет, ж. жагьилшиву.

молодчи́на мн. нет, ж. и м. къучагъ.

моложа́вый прил. жагьилну чIалачIисса.

молоко́ мн. нет, ср. накI.

мо́лот м. бург, хъун кьютIилу.

молоти́лка ж. ччардай машина.

молоти́ть несов. ччар дуллан.

молотобо́ец м. бургрищу.

молото́к мн. кьютIилу.

моло́ть несов. 1) гьаллан (къама); 2) бахх. духIин дакъа гъалгъа тIун, авлиясса ихтилат буллан.

молотьба́ мн. нет, ж. ччарду дайсса чIун.

моло́чная ж. накI даххайсса ттучан, накI хIачIан лагайсса кIану.

моло́чник м. 1) накIрутIу; 2) накI дахху.

мо́лча нареч. зума къаавхъун, цIухху-бусу бакъа. [152]

молчали́вый прил. зума къаахъайсса, гъалгьа бакъасса.

молча́ть несов. зума къаахълаи, гъалгьа къатIун.

молчко́м нареч. зума къаавхъун, чIу-чIит бакъа, хIаллих.

моль мн. нет, ж. нувца (ппалул янналин багьайсса).

мольба́ мн. нет, ж. миннат, лиргь.

моме́нт м. 1) чIун, мутта; 2) мажаз; 3) бахх. чулухалу.

момента́льно нареч. мугьлатбакъа, га цIана.

момента́льный прил. га цIанасса, мугьлат бакъасса.

мона́рх м. паччахI.

монархи́зм мн. нет, м. монархизм, гьарица иширал ихтияр паччахIнал кIунттихь дусса паччахIлугь.

монархи́ст м. монархист, монархиялул чулийма.

мона́рхия ж. паччахI усса паччахIлугь.

монасты́рь, м. монахтурал килиса ва ганичIасса къатри.

мона́х м. монах, дуниял кьариртун монастырданувун увхма.

моне́та ж. арцу. Принимать за чистую монету — вих хьун, тIайлану ккалли бан.

монопо́лия ж. монополия, ца зад даврил ягу маша баврил ихтияр цаннахь дикIаву.

моното́нный прил. ца чIунийсса, дахханашиву дакъасса, бизарсса.

монта́ж м. монтаж. парчри цачIун бувну дуз баву (машина).

монтёр м. монтёр; 1) парчри бавтIун машинартту дуз буву; 2) электроонтёр, электричество дакьин дуву.

мора́ль мн. нет, ж. мораль, 1) тIул, тIавиат, адав мяърипат; 2) кIайннул хIакъиравусса учение.

мора́льный прил. 1) тарбия дусса, адав дусса.

морга́ть несов., моргну́ть однокр. кIанш учин.

мо́рда ж. лажин, сипат, куц.

мо́ре мн. моря́, ср. хьхьири.

морепла́вание мн. нет, ср. хьхьирийх гьузуй жамилий лагаву.

морепла́ватель м. хьхьирил путешественник.

морж м. морж. хьхьирил оьл.

мори́ть несов. кьатI буллан, къир буллан, литIлан (загьру буллуну ягу ккашил).

морко́вь мн. нет, ж. къур.

моро́женое ср. марожна.

моро́з м. замгьар, гужсса дяркьу.

моро́зный прил. замгьарданул.

морозосто́йкий, морозоусто́йчивый — дякъий цIакьсса, дяркъу духIайсса.

мороси́ть несов. сив-сив тIун (гъарал).

моро́чить несов. хъяврин бутлан,

морфологи́ческий прил. морфологиялул.

морфоло́гия мн. нет, ж. морфология, махъру баххана баррил кьяйдардая бусласисса грамматикалул бутIа; 2) организмардал ва минераллал веществарттал сакиншивурттая, суратрая бусласисса элму.

морщи́на ж. жигдатIру, аьшру (лажиндаравусса, нентта бакIрайсса).

морщи́нистый прил. жигдартIсса, жири-жири дагьсса (лажин, м. ц.). [153]

морщи́ть несов. жигдатIин дуллан.

мо́рщиться несов. 1) ненттабакI жигбатIин буллан; 2) жиг батIлан; 3) энчI битлан, энчI бикIлан.

моря́к м. хьхьиричи.

моски́т м. москит, хъинну кьацI учайсса щулгъи (кIири билаятирттай).

мост мн. мосты́, м. ламу.

мо́стить несов. бакьин (чару, къир, м. ц. кIичIиравух).

мостова́я ж. чару бавкьусса кIичIираваллил бутIа, ххуллу.

мота́ть 1. несов. 1) кай-кай дуллан; 2) бакI кIутIу дуллан.

мота́ть 2. несов. ссанчIав дакъа харж дуллан.

моти́в м. 1) савав; 2) далил, хIучча; 3) багьана; 4) ник (макьан).

мотиви́ровать несов. и сов. савав ккаккан дан, далил буцин.

мотивиро́вка ж. далил, хIучча.

мото́к м. хIатI (ххаллал).

мото́р м. мотор (машина).

моторизова́ть несов. и сов. моторду бишин.

мото́рный прил. мотор бусса; моторная лодка — мотор бусса лодка.

моты́га ж. кказа.

моты́жить несов. кказа бишлан.

мотылёк мн. мотыльки́, м. бурцIин цIу ласу, чIимучIали.

мох мн. мхи, м. мяххи-уртту (хъавтусса кIанттай, чарттай, мурхьирдал ухай, м. ц. шайсса).

мохна́тый прил. урисса, урикьурисса, чурчарисса.

моча́ ж. кIущалу.

моча́лка ж. мочалка, чурх шюшайни чурххайх дукку.

мочи́ть несов. атил буллан, щинаву бихьлан.

мочь мн. нет, ж. гуж. кьуват.

моше́нник м. хъяврин буву, жулик мошенник.

моше́нничество ср. хъяврин баву, жуликшиву, мошенникшиву.

мо́шка ж. хъинну чIивисса зимиз.

мошкара́ собир., ж. зимизру.

мощёный прил. чару бавкьусса.

мо́щность ж. 1) гуж. кьуват, кьудрат; 2) ганзшиву, хъуншиву.

мо́щный прил. гуж бусса, кьуват бусса; 2) ганзсса, хъунмасса.

мощь мн. нет, ж. гуж. кьуват, кьудрат.

мрак м. цIан.

мракобе́с м. дуккаврил, культуралул, хьхьичIунмай шаврил душман.

мра́мор мн. нет, м. мармар чару.

мра́чный прил. 1) цIансса 2) бахх. гъав лавгсса, ябакI бувтсса.

мсти́тель м. интикьамчи, кьисасчи.

мстить несов. интикьам ласлан, кьисас ласлан.

мудрёный прил. 1) дукъарчIайсса; 2) жапасса.

мудре́ц м. аькьлу бусса инсан, аькьлукар.

мудри́ть несов. аькьлу бучи хъанан, аькьлу бумунил дуллан.

му́дрость мн. нет, ж. аькьилшиву, аькьлу бушиву.

му́дрствовать несов. аькьлушиву дуллан. [154]

мудрый прил. хъинну аькьлу бусса.

муж м. 1) лас; 2) чув, адимина.

мужать несов. хъун хъанан, чушиврувун ухлан.

мужаться несов. чувшиву ккаккан дуллан, дакI цала дуллан.

мужественный прил. чувшиву дусса, къучагъсса.

мужество мн. нет, ср. чувшиву, къучагьшиву.

мужи́к м. 1) чув, адимина; 2) (бухсса) хъудугьу.

му́жской род — адиминал группа (грам.).

мужчи́на м. адимина.

му́за ж. 1) муза, нукIу заманнул грекнал магьлул хавардаву элмулул ва санятрал аллагь щарсса; 2) бахх. шавкь, гьавас, жуш шаву.

музе́й м. музей.

му́зыка мн. нет, ж. музыка.

музыка́нт м. музыкачи, руцу.

му́ка ж. аьзав, аьзият.

мука́ мн. нет, ж. иникIма.

мул м. вилцIун.

му́мия ж. мумия, балзамрал кумаграйну аьяврияту ядурсса жаназа.

мунди́р м. мундир, аьралуннал ягу граждан къуллугъчинал форма, лаххия, мусил ягу арцул гулаватигу бусса.

мундшту́к м. муштук.

мураве́й мн. битикьукьу.

мураве́йник м. 1) битикьукьултрал къатIа; 2) битикьукьулт букай цуша.

мурлы́кать несов. гьургъу руцлак (ччитул).

мурова́ть несов. чарттая, калпуширттая цидунугу дуллан (чIира).

му́скул м. бючIун биши.

мускулату́ра мн. нет, ж. бючIун бишив.

му́скулистый прил. бючIун бишив бусса, кьуват бусса.

му́сор мн. нет, м. цIинцI.

муссо́ны ед. муссо́н, м. муссон; чIумул марч, кIинттул кьирия хьхьирин, гъинттул хьхьирия кьирин бишлан бикIайсса.

мути́ть несов. 1) оьлукъин дуллан; 2) бахх. хIала дуллан, дянив дичлан.

мути́ться несов. 1) оьлухълан; 2) бахх. гьавлаглан.

мутне́ть несов. оьлухълан, гьавлаглан.

му́тный 1) оьлуркъусса; 2) гъавларгсса, дарщусса.

муть мн. нет, ж. 1) ларатIру (хьюмушиврул лувдагьсса); 2) бахх. оьлухълу, чапалшиву.

му́ха ж. зимиз.

муче́ние ср. аьзав, аьзият, зулму.

му́ченик м. аьзав дуркусса, аьзият ккарксса инсан.

мучи́тельный прил. аьзаврайсса.

му́чить несов. аьзият дуллан, инжит уллан, аьзав дуллан.

му́читься несов. аьзиятрал угьлан, аьзав ккухIлан.

мучни́стый прил. иникIма дусса.

му́шка 1. ж. чIиви зимиз.

му́шка 2. ж. ишан (ттупанграл). Взять на мушку — ишан ласун.

муштра́ мн. нет, ж. тарбия баврил кIусса кьяйдарду, ттуршалу вардиш буллалаву.

мчать несов. никъащуну лавсун лаглан.

мча́ться несов. никъащилан. [155]

мще́ние мн. нет, ср. 1) интикьам, кьисас ласаву; 2) интикьам.

мы местоим. жу, жува.

мы́лить несов. ссахIван буклан.

мы́литься несов. хьама хъанан (ссахIвандалул).

мы́ло мн. мы́ла, ср. ссахIван; 2) хьама (чвай).

мы́льница ж. ссахIван бихьу.

мыс м. мыс, минхъ бивкIун, мидI бивкIун хьхьиривунмай бивкIсса, лахъи бувксса кьирил парча.

мы́сленно нареч. пикрилий, хиялданий.

мы́сленный прил. пикрилувун багьсса, аькьлулуйн бучIайсса биклан бюхъайсса.

мысли́тель м. куртIну пикри байсса инсан, пикрирдаву хъинну магьирсса.

мы́слить несов. пикрирду буллан, сурат дуллан (хиялдануву).

мысль ж. пикри.

мыта́рство ср. аьзав, аьзият, къумашиву.

мыть несов. шюшлан.

мытьё ср. шюшаву.

мы́ться несов. лажин дислан.

мыча́ть несов. бун-бун тIун (ницал, оьлил).

мышело́вка ж. кIуллансса къатIа, кIуллан бизу.

мышле́ние мн. нет, ср. 1) пикри; 2) пикри баву.

мышо́нок мн. мыша́та, м. кIуллул оьрчI.

мы́шца ж. бювчIун биши.

мышья́к мн. нет, м. мышьяк, маргамуш.

мя́гкий прил. 1) кIукIлусса; 2) хIалимсса, паракьатсса; 3) куклусса.

мя́гко нареч. 1) кIукIлуну; 2) хIалимну, нахIуну; 3) куклуну.

мягкосерде́чный прил. дакI кIукIлусса, рахIму-цIими бусса.

мя́гкость мн. нет, ж. 1) кIукIлушиву; 2) хIалимшиву, нахIушиву.

мягкоте́льный прил. 1) кIукIлусса чурх бусса; 2) бахх. хасият кIукIлусса, хьхьарасса (инсан).

мяки́на мн. нет, м. нахь.

мя́киш мн. нет, м. ччатIул вивалу, кIукIлумур бутIа.

мя́коть мн. нет, ж. 1) кIукIлусса дикI; 2) ахъулссаннул ккирттаралумур бутIа.

мя́млить несов. 1) хIурхIа-хIурхIа, букъавчIинну, хьхьарану гьалгъатIун; 2) бахх. сикъавсуну, хIурхIа-хIаллих зун.

мя́мля ж. хьхьарасса, сикъавсусса инсан; 2) хIурхIа, букъавчIинну гъалгъа тIисса инсан.

мяси́стый прил. бучсса, дикIул бусса.

мясни́к м. кьассавчи.

мя́со ср. дикI.

мясору́бка ж. дикI гьаяй машина.

мя́та мн. нет, ж. сувра (уртту).

мяте́ж м. бунт, бунт даву, гьаз шаву (талан).

мяте́жник м. бунтчи, бунтиравух хIала хьума.

мять несов. 1) кIукIлу буллан; 2) бявгьлан.

мя́ться несов. аьвгълан, дяргьлан.

мяу́кать несов. мяв тIун (ччиту).

мяч ттуп (буккайсса). [156]


Н

наба́вить сов., набавля́ть несов. ялун ххи бан, ххишала бан.

наба́т м. лиххяврил занг, сигнал.

набе́г м. давлалий ххяххаву.

набе́гаться сов. уччиннин лечан, лечлачаврил уххан.

набекре́нь нареч. хъилий (бишин) ; шапка набекрень — хъилий кьяпа.

на́бело нареч. марцIну, переписать набело — марцIну чивчуну къуртал бан.

на́бережная ж. 1) цIакь дурсса, хьхьирил, неххал зума; 2) зуманицIухсса кIичIиравалу.

набива́ть несов. ургу набитьрах.

набива́ться несов. ургу набитьсялух.

набира́ть несов. ургу набратьрах.

наби́ть сов. 1) буцIин бан; 2) лаххан (ххалуйх); 3) чична рищун.

наблюда́тель м. барашиву дуву, уруглагима, ябиту, гузатчи.

наблюда́ть несов., уруглан, ябитлан; 2) гузат буллан, тамаша буллан; 3) ххал буллан, хъирив бацIлан.

наблюде́ние ср. барашинна даву, ялтту буккаву, бургаву.

набо́йка ж. 1) накьич, чична рирщусса янна; 2) чична (янналий рирщусса); 3) никъа, никъурал чIан.

набо́р м. 1) батIаву, цачIун баву; 2) датIру; 3) комплект; 4) набор, дартIсса хIарпру (типографиялул).

набо́рщик м. наборщик, набор дуву, хIарпирдая газет, лу дуз байсса типографиялул зузала.

набра́сывать несов. ургу набросатьрах ва наброситьрах.

набра́ть сов. 1) батIин, цачIун бан; 2) дуз бан.

набра́ться сов. батIин, цIачIун хьун; набраться храбрости — виричушиву духхан.

наброса́ть сов. 1) личин, экьиличин; 2) къараси бан (аьрзирал, чагъарданул).

набро́сить сов. личин, бутан, бахьлаган бан.

набро́ситься сов. ялун ххяххан, гьужум бан.

набу́хать несов., набу́хнуть сов. буруххан, пархбикIан.

навали́ть сов. ялув дишин, ялун дичин, гьиву дишин; 2) дирчуну гьан дан; 3) ялун лачIун (гъарал).

навева́ть несов. ургу навеятьрах.

наве́даться сов., наве́дываться несов. урган учIан, цIуххин.

наве́к, наве́ки нареч. абадлий.

наве́рно вводн. слово 1) бюхъай; 2) нареч. щак бакъа.

наверняка́ нареч. 1) бюхъай, щак бакъа, цукуннугу; 2) дурусну.

наверста́ть сов., навёрстывать несов. хъирив лахъан.

наве́рх нареч. ларай, ялуннай.

наверху́ нареч. ялув. навес м. 1) магъи, чардагь; 2) чIаму.

навести́ сов. 1) увцуну гьан, ххуллу ккаккан бан, тIайла ацIан ан; 2) ишан ласун, бурган бан (ттуп, ттупанг); 2) дулун (чIюлушин м. ц.). [157]

навести́ть сов., навеща́ть несов. урган учIан.

наве́ять сов. ларсун бучIан; навеять прохладу — дюхлу ларсун бучIан; 2) гьуен, гьуруну марцI дан.

на́взничь нареч. лякьалавай; упасть навзничь — лякьалавай агьан.

навзры́д нареч. вевтIий, агьи-агьи тIий; плакать навзрыд — агьи-агьи тIий аьтIун.

навига́ция мн. нет, ж. навигация; 1) жамив бачаву; 2) жамив ссапарданин буккай чIун; 3) жамичишиврул элму.

нависа́ть несов., нави́снуть сов. 1) лахъан, ялун зурчIай тIун; 2) ялун диян (нигьачIаву).

навлека́ть несов., навле́чь сов. савав хьун, буцин (бала).

наводи́ть несов. ургу навестирах.

наво́дка мн. нет, ж. бурган баву, ишан ласаву, тIайла баву (ттуп, ттупанг).

наводне́ние ср. нех, ялтту ларгун щиналу личIаву; 2) бахх. дуцIин даву, чIярувсса кьай дичаву.

наводни́ть сов., наводня́ть несов. ялтту гьан дан, щинахьхьун гьан дан.

наво́дчик м. ишан ласу, бурган буву.

наводя́щий прил. кумаг буллалисса; наводящий вопрос — кумагрансса суал.

наво́з мн. нет, м. пара.

на́волока, на́волочка ж. кIараллил къатта.

навра́ть сов. щялмахъ бусан, щялмахърай гъалгъа тIун; 2) бухьтан бишин, бакъу бишин.

навсегда́ нареч. даимну, абадлий оьрмулухун, оьрмулий.

навстре́чу нареч. хьунин.

навы́ворот нареч. тарсну, ухчIинлавай.

на́вык м. 1) вардиш, аьдат; 2) опыт; 3) бюхъу.

навью́чивать несов., навью́чить сов. гьиву дишин (хIайвандалий).

навяза́ть сов., навя́зывать несов. 1) бахIин, кай-кай бан; 2) чIярусса щащан; 3) бахх. гужрай ялув бухIан, гужрай кьамул бан ан.

навя́зчивый прил. рухI дуклакисса, бизар буллалисса.

нага́йка ж. мархь.

нага́р мн. нет, м. ччучру, ччурччуну лирчIсса зат.

нагиба́ть несов. ургу нагнутьрах.

нагиба́ться несов. ургу нагнутьсялух.

нагле́ц м. хIая дакъу, адав дакъу.

на́глость ж. хIая дакъаягиву, адав дакъашиву.

наглота́ться сов. уччиннин, чIявусса ци-бунугу бюкьан. Наглотаться пыли — биялну лах бюкьан.

на́глухо нареч. чIувну, гъапI чин дурну, хъис ххярацлу къариртун.

на́глый прил. хIая дакъасса, адав дакъасса.

нагля́дный прил. аямсса, аьчухсса, вих буллалисса. [158]

нагна́ть сов. 1) хъирив лаян, иян, архIал ацIан; 2) датIин; ветер нагнал туч — мурчал ттуруллив дартIунни; 3) рутан, савав хьун (нигь); 4) лахъан дан (дуцин цинцилттаву).

нагное́ние ср. лалдагьаву.

нагну́ть сов. кьус битан, кьус икIан ан.

нагну́ться сов. кьус икIан.

нагова́ривать несов., наговори́ть сов. 1) бусан, учин; 2) бухьтан бишин, бакъу бишин.

наго́й прил. кIачIасса.

на́голову нареч.: разбить наголову — ппив бан, дардагъил бан, ххит бан (душманнал аьрал).

нагоня́й м. аьй даву, дяъви баву, гъургъа буккаву.

нагоня́ть несов. ургу нагнатьрах.

наго́рный прил. зунттал, зунттавусса.

нагота́ мн. нет, ж. кIачIашиву.

нагота́вливать несов., нагото́вить сов. хIадур дан, тадарик дан.

нагото́ве нареч. хIадурну.

награ́да ж. наград.

награди́ть сов., награжда́ть несов. награда дулун.

награжде́ние ср. 1) награда дулаву; 2) награда.

нагрева́ть несов., нагре́ть сов. кIири лаган дан, къиз дан.

нагрева́ться несов., нагре́ться сов. кIири хьун, къиз хьун.

нагроможда́ть несов., нагромозди́ть сов. къала бан.

нагруби́ть сов. адав дакъашиву дан, аьнцI бищун, лажин ччуччин, къаччан бикIан бан.

нагру́дник м. хъазамравух дуту, сила банд (чал хъазамравух руту).

нагружа́ть несов., нагрузи́ть сов. гьиву дишин, кьай лакьин.

нагру́зка ж. 1) гьиву; 2) цува рязину бакIрайн лавсъсса иш.

нагря́нуть сов. хар-хаварбакъа учIан, гьужум бан.

нагуля́ться сов. уччиннин гайз бан.

над предлог, ялув, ялтту; стоять над головой — бакIрал ялув бацIан.

надба́вить сов., надбавля́ть несов. ургу набавитьрах.

надба́вка ж. ххишала бувмур, ялун ххи бувмур.

надвига́ть несов., надви́нуть сов. ялун диян дан, ялун дикIан дан; надвинуть шапку на глаза — кьяпа иттах лаххан.

надвига́ться несов., надви́нуться сов. гьан хьун, иян.

на́двое нареч. кIива кIанайн, кIиннийх.

надева́ть несов. ургу надетьрах.

наде́жда ж. умуд.

надёжный прил. вихшаласса, вихшала дусса.

наде́л м. 1) бутIа (бувксса, личIи бувсса); 2) паччахIнал Аьрасатнаву 1861-ку шинаяр мукьахь помещиктурал хъу-дугьун личIи бувсса аьрщарал парчри.

наде́лать сов. дан (тIааьн дакъашивуртту).

надели́ть сов., наделя́ть несов. дулун, дарчIуну дулун, личIи бувну булун.

наде́ть сов. 1) лаххан дан, лаххан (ххалуйх кюрщант); 2) лаххан (янна), кIисса (кIиссурай).

наде́яться несов. умуд бишин, архаинну икIан, вих хьун, вихшала дишин. [159]

надзира́тель м. ялув ацIу, ургала, надзиратель.

надзира́ть несов. ялув ацIан, ябитан.

надзо́р мн. нет, м. бургаву, ялув бацIаву, хъирив бацIаву; 2) бургайсса, ялув бацIайсса орган.

надко́стница мн. нет, ж. ттаркIру кунницIун-ку дахIайсса цIакьсса ххячара.

надлежа́щий прил. аьркинсса, цила багьайсса куццуйсса.

надломи́ть сов. 1) хъячин дан; 2) бахх. гьалак дан, бархI гъагъан бан.

надме́нный прил. къудурсса, такаппурсса, пурс дусса.

на днях нареч. вай гьантрай, ттигъанну.

на́до аьркинни, аьркинссар; надо ехать — гьан аьркинни, гьан аьркинссар; надо послать письмо — чагъар гьан бан аьркинни.

на́добность ж. аьркиншиву, мухтяжшиву.

на́добный прил. аьркинсса.

надоеда́ть несов., надое́сть сов. бизар ан, бизар хьун.

надое́дливый прил. бизар айсса.

надо́й мн. нет, м. ттирзусса (накI).

надо́лго нареч. хъунма хIаллай, лахъисса чIумуй.

надорва́ться сов. 1) чансса ялату ххядуккан; 2) гуж биян, аьйпру хьун, сакъат хьун.

на́дпись ж. 1) чичру, ялув чивчумур; 2) луттирай, чарий, м. ц.; дурсса чичрурду (нукIу заманнул).

надруга́тельство ср. кьякьлухун дишаву, хъяхъаврихун дишаву, кьюкьин даву.

надсма́тривать несов. ургу надзиратьрах.

надсмо́трщик м. ялу ацIу, гузатчи.

надстра́ивать несов.,надстро́ить сов. ялув дан (къатри).

надстро́йка ж. къатрал ялув зиву даву, зиву ххидаву.

надува́ть несов., наду́ть сов. 1) пуршлахъан бан (гьаварал буцIин бан); 2) дяркъу щун; мне в ухо надуло — ттул вичIилин дяркъу щунни; 3) буххан, буцIин; в комнату надуло — къатлувун бявкъусса гьава бувххунни (бувцIунни); 4) хъяврин бан. Надуть губы — ябакI бутан.

наду́маный прил. ляхъан дурсса.

наду́тый прил. 1) пурш ивкIсса, къудурсса; 2) чIюлусса; 3) ябакI бувтсса.

наедине́ нареч. халватну, цувалу.

нае́здник м. 1) бурттигьу; 2) буртти икIу, чву ххяххан буву.

наём мн. нет, м. 1) багьлух угьан; 2) чирилий бугьан, ижаралий ласун.

наёмник м. 1) багьлух увгьума; 2) багьлух бувгьусса аьрал (чил билаятирттай).

наёмный прил. 1) багьлух зузисса; 2) чирилий буллусса, ижаралий буллусса.

нае́сться сов. дукан (хъинну чIярувсса); 2) дуркуну уччин.

нажа́ть сов. бас ан, чIувин бан.

нажа́ть сов. ттихIин (къама).

нажда́к мн. нет, м. наждак, (за дючIан дан буккайсса ххалттасса чагъар). [160]

нажи́ва ж. бигьану арцу лякъаву, къазан даву.

нажива́ть несов., нажи́ть сов. 1) лякъин (къазан дан); 2) датIин, цачIун дан.

нажима́ть несов. ургу нажатьрах.

наза́втра нареч. гьунттинин.

наза́д нареч. 1) махъунмай; 2) хьхьичI; год тому назад — ванияр ца шинал хьхьичI.

назва́ние ср. цIа.

назва́ть сов. цIа дизан; 2) цIарду бусан; 3) оьчин.

назва́ться сов. 1) цанна цIа дизан; 2) цала цIа бусан.

назе́мный прил. 1) лухччинул ялувмий; 2) кьири; наземные войска — кьирил аьрал.

на́земь нареч. щяв; упасть наземь — щяв агьан.

назида́ние ср. 1) насихIат; 2) эбрат.

назло́ нареч. оьван.

назнача́ть несов., назна́чить сов. итан, ккаккан бан (къуллугърайн, даврин).

назначе́ние ср. 1) итаву, ккаккан баву (къуллугърай); 2) къуллугъ.

назо́йливый прил. бизар буллалисса, инжит буллалисса, ялув ликкайсса.

назре́ть сов., назрева́ть несов. диян; 2) чIун диян.

называ́ть несов., ургу назватьрах.

называ́ться несов. ургу назватьсялух.

наибо́лее нареч. 1) яла, хъиннува; 2) ххишалану.

наибо́льший прил. яла хъунмур, яла чIяруми.

наи́вность ж. хъува бакъашиву, иш къакIулшиву.

наи́вный прил. хъува бакъасса, иш къакIулсса.

наивы́сший прил. яла бюхттулмур, яла лаваймур, яла лахъмур.

наизна́нку нареч. чIан ларай, ялавай.

наизу́сть нареч. дакIних.

наилу́чший прил. яла хъинмур.

наиме́нее нареч. яла чанну.

наименова́ние ср. цIа.

наиме́ньший прил. яла чIивимур.

наискосо́к, на́искось нареч. зунххи.

найми́т м. 1) багьлух зузала; 2) бахх. цала цува авххума (багьлух).

найти́ сов. 1) лякъин; 2) ккалли дан; 3) хIисав дан.

найти́сь сов. лякъин.

нака́з м. 1) тапшур бувмур; 2) насихIат.

наказа́ние ср. танмихI, жаза.

наказа́ть 1. сов., нака́зывать несов. танмихI бан.

наказа́ть 2. сов., нака́зывать несов. тапшур бан; насихIат бусан.

нака́ливать несов., накали́ть сов. ятIул дан (мах).

нака́лывать несов. ургу наколотьрах.

накаля́ть несов. ургу накалитьрах.

накану́не нареч. 1) гьантлул хьхьичI; 2) предлог хьхьичI; накануне праздника — праздникрал                     (байрамдалул) хьхьичI.

накопа́ть сов. 1) биххан (чIявусса нущи); 2) диххан, дуккан (цухъ).

нака́пливать несов. ургу накопитьрах. [161]

нака́пливаться несов. ургу накопитьсялух.

наката́ть сов. ккуру битан (чIявусса); 2) ккуру битлай хIадур бан; 3) бахх. чичин (чIявусса, анаварну); 4) занай бутан, багьан бан (ххуллу).

накача́ть сов., нака́чивать несов. 1) дуккан дан (насосрах); буцIин бан (гьаварал, ттуп).

наки́дка ж. 1) ялтту руту; хъачIунттайн руту (кахри дакъасса, плашраха лархьхьусса ялтту янна); 3) ялунсса, ялун ххишала дулайсса зад.

наки́дывать несов., наки́нуть сов. 1) ялун рутан (лачак м. ц. ); 2) ялун ххи дан, ялун дичин (арцу, м. ц.).

наки́дываться несов., наки́нуться сов. ялун ххяххан, гьужум бан.

накла́дывать несов. ургу наложитьрах.

накле́ивать несов., накле́ить сов. лачIун бан (ялун).

накло́н м. 1) лахIаву, кьус дикIаву; 2) лахIаву; зунххишиву.

наклоне́ние ср. 1) кьус дикI аву, лахIаву; 2) глаголданул ца форма.

наклони́ться сов., наклоня́ться несов. лахIан бан, кьус битан, зунххи бищун бан.

наклони́ться сов., наклони́ться несов. кьус бикIан, лахIан (ялавай).

накло́нность ж. 1) гьавас, гъира, кIункIу тIаву; 2) хасият, тIул,

накло́нный прил. кьус диркIсса, зунххи диркIсса.

накова́льня ж. лурзимах.

наколо́ть сов. 1) мюрш бан, гъагъан, парча-парча дан; 2) биххан (хIайвант); 3) вярчIу бутан; 4) щун (ччала, м. ц.); 5) кьутIин бан.

наколо́ться сов. кьутIин (ххалаххи).

наконе́ц нареч. 1) ахиргу.

наконе́чник м. мицIлийх лахху, (ттуршарал, карандашрал).

накопа́ть сов. 1) диххан (чIярувсса); 2) диххан, дуккан (цухъ).

накопи́ть сов., накопля́ть несов. датIин, цачIун дан.

накопи́ться сов., накопля́ться несов. цачIун хьун, батIин.

накорми́ть сов. 1) дукан бан, буччин бан; 2) дукия дулун, лазуни дичин (хIайваннун).

накра́пывать несов. вахтIун, кIунтIру багьлан (гъарал).

накрени́ть сов. чулинмай баччин бан, утту бишин бан (чулинмай).

накрени́ться сов. баччин, утту бишин, чулинмай бикIан.

на́крепко нареч. цIакьну, чIувну.

на́крест нареч. лахъиннай ва уттаннай, ххач бивхьуну.

накрича́ть сов. вев учин, ссибизан.

накроши́ть сов. бурусу бан, мюрш бан.

накрыва́ть несов., накры́ть сов. бахьлаган бан, ялун рутан.

накупи́ть сов. ласун, чIарувсса ласун (машан).

накури́ть сов. 1) къатта, м. ц. пIапIирусрал пуркIурал буцIин бан; 2) дуккан (аьракьи, м. ц.).

налага́ть несов. ургу наложитьрах. [162]

нала́дить сов., нала́живать несов. дуз дан, цила кьайдалин рутан.

наладиться сов., налаживать несов. дуз хьун, кьайдалин дагьан, ххуллин дагьан.

налга́ть сов. 1) щялмахъ бусан; 2) бухьтан бишин.

нале́во нареч. 1) кияхунмай; 2) киях, кия чулух.

налега́ть несов., нале́чь сов. чул бищун; 2) гуж бан.

налегке́ нареч. 1) куклуну, бачIва, гьиву дакъа; 2) куклуну ларххун (янна).

налёт м. 1) гьужум, басгъун; 2) кIюласса ххуну, къат.

налете́ть сов. 1) левххун ялун ххяххан; 2) бахх. басгъун, чапхун; 3) левххун ялун батIин; 4) бахх. ялтту гьан, ккуччу бан; 5) левххун багьан.

налива́ть несов., нали́ть сов. 1) рутIин, дуцIин дан; 2) экьи рутIин.

налива́ться несов., нали́ться сов. 1) рутIлан; 2) дуцIлин.

нали́чие мн. нет, ср. думур.

нали́чный прил. 1) нагьсса; 2) цIана думур.

нало́г м. налог, лишала.

наложи́ть сов. 1) бишин, бищун. Наложить печать — пачат бищун, мугьру бищун; 2) датIин, лакьин, бакIу бан; наложить вещей в чемодан — задру чемодандалувун лакьин.

налюбова́ться сов. уччиннин ххал бан, тамаша бан.

нама́зать сов. 1) дуккан, аьгъу дан, гьулугъин дан; 2) дущин, хIулухIин; 3) дугьанну дан.

нама́тывать несов. ургу намотатьрах.

намёк м. ишара, гьим даву.

намека́ть несов., намекну́ть однокр. ишара дан, гьим дан.

намерева́ться несов. кьаст дуллан, ният дуллан, пикри буллан.

наме́рение ср. ният, кьаст, пикри.

наме́стник м. сардар (революция хьуннин хьхьичI, паччахIнан кIанайма).

наме́тить сов. 1) ишан ласун; аьш дуккан, хах бан; личIи бан, ккаккан бан; наметить кандидатов — кандидатътал личIи бан.

намеча́ть несов. ургу наметитьрах (1-мур ва 3-мур мяънардах).

намолоти́ть сов. ччар дан (къалмул).

намоло́ть сов. гьаен.

намо́рщиться сов. ненттабакI жигбатIин бан.

намота́ть сов. лагма каин, кай-кай дан.

намочи́ть сов. атил дан, хъатан дан.

намы́ливать несов., намы́лить сов. ссахIван буккан.

нанести́ сов., наноси́ть несов. 1) ларсун бучIан; 2) бан (ккунукру); 3) дурккун ккаккан дан (аьрщи); 4) рищаву дан; 5) къаччан бикIан бан.

наниза́ть сов., нани́зывать несов. лаххан (ххалуйх — кюрщантру м. ц.).

нанима́ть несов., наня́ть сов. багьлух бугьан, даврин кьамул бан; 2) чирилий бугьан, ижаралий ласун. [163]

нанима́ться несов., наня́ться сов. даврин уххан.

нано́с м. щинал, ягу мурчал дирчусса задру (марххала, аьрщи, м. ц.).

наоборо́т нареч. бахханану, тарсну.

наотре́з нареч. лап кьянкьану, мин-тин бакъа.

напада́ть несов. ургу напастьрах.

нападе́ние ср. гьужум, ялун ххяххаву.

напа́дки ед. нет; дяъвив, аьйрду, бювкьурду, ялун ххяхлахавуртту, гьужумру.

напа́сть сов. ялун ххяххан, гьужум бан; 2) хьуна акьин, бакIрайн багьан; 3) дагьан (нигь, дард).

напе́в м. макьан, ник, нагъма.

напева́ть несов. балай тIун, хIаллих макьан руцлан.

наперебо́й нареч. кунналсса куннал кьукьлай (гъалгъа).

наперёд нареч. хьхьичIва, гьантта-чаннайва.

наперего́нки нареч. ккуннал-ку кьабитлай, куннаяр ку хьхьичIун буклай, хIарачат буллай (левчуну).

напереко́р нареч. оьван, зитIирай.

напере́ть сов., напира́ть несов. бас ан, вдуну личин ан.

напёрсток м. ххалаххи кIисса.

напе́ть сов. 1) балай учин, макьан руцин; 2) цаппара балайрду учин.

напеча́тать сов. 1) бищун (лу, газет); 2) мугьру бищун.

напи́льник м. ххуххутIи.

напира́ть сов. ялун биллан, кьюч бигьлан, чIувин буллан, бас буллан; 2) гужну тIалав дуллан, хIарачат буллан.

написа́ть сов. чичин.

напи́ток м. хIачIия.

напи́ться сов. 1) хIачIан, уччиннин хIачIан; 2) увччу хьун.

наплы́в м. 1) батIаву, цачIун шаву, ялун багьаву (чIявусса); 2) хьама, ххурт; 3) бахх. чIявусса цачIун шаву, батIаву.

напова́л нареч. ца бивтун, ца риршуну; убить наповал — бивтун бутан.

напои́ть сов. 1) хIачIан ан (уччиннин), увччу ан; 2) вибуцIин бан.

напока́з нареч. ккаккиялун, тамашалун.

напо́лнить сов., наполня́ть несов. буцIин бан.

напо́лниться сов., наполня́ться несов. буцIин.

наполови́ну нареч. бачIи, бачIиннин бияннин.

напомина́ние ср. дакIнин бутаву, хавар баву.

напомина́ть несов., напо́мнить сов. дакIнин бутан.

напо́р мн. нет, м. кьюч бигьаву, гуж. зур, хьхьачаву.

напо́ристый прил. ацIайсса, энад бусса.

напосле́док нареч. ахиргу.

направи́ть сов. 1) тIайла бан, ххуллу ккаккан бан; 2) гьан бан; 3) щуну личин бан; 4) бахх. цила кьайдалин рутан, ххуллин рутан.

напра́виться сов. гьан, ххуллин уккан; 2) дузал хьун, цила ххуллин багьан. [164]

направле́ние ср. 1) чулухалу, ххуллу; 2) бувгьусса ххуллу (литературалуву, элмулуву, м. ц.); 3) ххуллин бутаву, лахьхьин баву; 4) гьан бувсса, тIайла бувксса.

направля́ть несов. ургу направитьрах.

направля́ться несов. ургу направитьсялух.

напра́во нареч. урчIахунмай, урчIа чулухунмай, урчIах, урчIа чулух.

напра́сно нареч. нахIакь, аьркин бакъанма.

напра́сный прил. 1) нахIакьсса, оьнмасса; 2) аьркин бакъасса, аслу бакъасса, гьану бакъасса.

наприме́р вводн. слово, масала, мисалдаран.

напрока́т нареч. чирили, чIумуйсса мюнпат ласун.

напролёт нареч. бацIаву, дакъа, анаварну.

напро́тив нареч. и предлог 1) тиячулий, тIайланма хьхьичI, лажи-лажиндарайн; 2) бахханану, тарсну, оьван, къарщину, зиттирай.

напряга́ть несов. ургу напрячьрах.

напряга́ться несов. ургу напрячьсялух.

напряже́ние ср. 1) чIуяву, гуж бутаву, чIувин баву; 2) гуж (токрал, м. ц.).

напряжённый прил. 1) чIувусса; 2) гуж бутсса, чIувин бувсса; 3) паракьат бакъасса.

напрями́к нареч. 1) хьунин ххуллийх; 2) итта-иттав, тIайла-тIайланма.

напря́чь сов. 1) щалва гуж цачIун бан, гуж бутан, чIувин бан; 2) гужлан бан.

напуга́ть сов. нигьа усан ан, ццаххандарал ан.

напуга́ться сов. нигьаусан, ццах учин.

напу́тать сов. 1) ххараххан дан; 2) хIала-ккала дан.

наравне́ нареч. архIалну, баранбалну.

нараста́ние мн. нет, ср. 1) ххяххаву, щюлли шаву; 2) бахх. батIаву, ххи шаву, чIяву шаву, чIуяву.

нараста́ть несов. ургу нарастирах.

нарасти́ сов. 1) ххяххан, щюлли хьун; 2) бахх. батIин, ххишала хьун, чIяру хьун, чIувин.

нарва́ть сов. 1) дан, риттун (тIутIив), рирттуну, дурну цачIун дан; ххядуккан, ххядурккун дичин.

наре́зать сов. 1) кьукьин, мюрш бан, дугъра бан; 2) карт бутан; 3) дачIин, личIи дан (хъу, лухччи).

нарека́ние ср. бюкьу, аьй, дяъви.

наре́чие 1. ср. лугьат; ургу диалектрах.

наре́чие 2. ср. наречие, гъалгъалул бутIа, иширал тагьар, куц бусласисса (грам.).

нарисова́ть сов. сурат дан.

нарица́тельный прил.: имя нарицательное — аьмсса цIа (цакуццуйсса жинсирал зад ру, пикрирду ккаккан буллалисса махъ).

наро́д м. халкь.

народи́ться сов., нарожда́ться несов. 1) дунияллин уккаву, аву; 2) хIасул шаву. [165]

наро́дничество мн. нет, ср. халкьчишиву, ХIХ-чинмур векрал кIилчинмур бутIуй Аьрасатнаву демократчиталсса дуркку инсантурал марксизмалин къаршину дачин дурну диркIсса мюрш буржуазиянал общественно-политический течение.

наро́дность ж. халкь.

народонаселе́ние мн. нет, ср. агьалий.

наро́дный прил. халкьуннал.

наро́ст м. 1) дурухлу, къунт; 2) ларатIру, лув дагьсса, ххурт.

нарочи́то нареч. кьасттирай, кIулну буна.

наро́чно нареч. кьасттан, данна тIий (дару).

на́рта ж. бюрунттай дахIайсса чана.

наруба́ть несов., наруби́ть сов. гьагьан (тIама), мюрш дан, кьукьин.

нару́жность мн. нет, ж. ялун чIалачIаву, симан, куц, кьатIалу.

нару́жный прил. ялттусса, кьатIаллил, ялаллил; ялтту буккайсса дару.

нарука́вник м. лаххай кахха (янналул кахха къатIатIан зузини лаххайсса кахха).

нару́чники ед. нару́чник, м. каний дишай мах.

наруша́ть несов., нару́шить сов. лиян дан (закон, аьдат, м. ц.).

наруша́ться несов., нару́шиться сов. лиян.

наруше́ние ср. лиян даву (закон, аьдат, м. ц.).

наруши́тель м. лиян дурма.

на́ры ед. нет, лахълу-шану.

нары́в м. щаву, пицIу.

нарыва́ть несов. бизлан (кIисса), лал дагълан.

наря́д 1. м. чIюлушин (янна).

наря́д 2. м. тапшур бувмур (амрулул чагъар); 2) дежурство; 3) къарал, бигар.

наряди́ть 1. сов. чIюлу ан (лаххан увну).

наряди́ть 2. сов. хIадур бан; тIайла буккан (дежурныйтал, къаралчитал, м. ц.).

наряди́ться сов. лаххан, чIюлу хьун.

наря́дный прил. 1) ххуйну лархсса, чIюлу хьусса; 2) ххуйсса, исвагьисса, чIюлусса (янна).

наряду́ нареч. архIал (мунщцала архIал).

насади́ть сов., насажда́ть несов. дачин дан; насаждать культуру — культура дачин дуллан.

насади́ть сов., наса́живать несов. бугьан (мурхьру м. ц.).

насажде́ние ср. 1) бугьаву мурхьру, м. ц.); 2) мн. насаждения — мурхьру, щюллишивуртту.

насе́дка ж. къуркIлисса аьнакIи, оьрчIру бивхьусса аьнакIи.

насеко́мое ср. щулгъи, ущу-щулгъи.

населе́ние ср. агьалий.

насе́чка ж. 1) картру бичаву; 2) зарниш, мусил зарниш (муххай, чаннанний мусил накьичру даву).

насели́ть сов., населя́ть несов. кIану бугьан, кIанттул хьун.

наси́лие ср. гуж, зур.

наси́лу нареч. гужрай, зурданий.

наси́льственный прил. гужрайсса.

наси́льно нареч. гужрай.

наскво́зь нареч. 1) шиха тихун, шиха-тиха; 2) щалла, бакIрая ччаннайн бияннин. [166]

наско́к м. 1) тIанкI чаву, ххяххаву; 2) гьужум, басхун. С наскока — хIадур къавхьуну, пикри къабувну.

наско́лько нареч. цуксса, ци даражалий.

на́скоро нареч. анаварну, хъапа-шапалий.

наскочи́ть сов. ялун ххяххан, ялун гьужум бан, тIанкI учин; 2) хьуна акьин.

наску́чить сов. 1) бизар бан; 2) бизар хьун.

наслади́ться сов., наслажда́ться несов. лазат ласун, хIаз ласун.

наслажде́ние ср. лазат, хIаз.

насле́дие ср. ургу наследстволух.

насле́дник м. 1) варис; 2) паччахIнал кIану бугьантIисса инсан.

насле́довать сов. и несов. варис хьун, бутIа ласун.

насле́дственный прил. ирсирал, бутIул.

насле́дство ср. бутIа, бутIуврай дуркмур, ирс.

на́смерть нареч. 1) ивчIанну (ккулла щаву, агьаву); 2) хъинну гужну.

насмеха́ться несов. махсарттахун ихьлан, кьякьлухун ихьлан, хъян.

насмеши́ть сов. хъяхъи бан.

насме́шка ж. махсара, кьякьлухун ишаву, хъяхъаву.

насме́шник м. махсарачи, кьякьлухун бихьу.

на́сморк м. зукан, аьнч-кинч.

насоли́ть сов. 1) цIву чIяву бан, кьурчIи дан; 2) цIиву дишин, цIву бичин.

насори́ть сов. цIинцIал дан, цIинцI дичин.

насо́с м. насос.

на́спех нареч. анаварну, хъитшитлий, хъапа — шапалий.

настави́ть 1. сов., наставля́ть несов. 1) бишин, дуз бан; 2) лахъи бан, ххи бан; 3) тIайла бан, бурган бан (ишан ласун).

наста́вить 2. сов., наставля́ть несов. насихIат бусан, лахьхьин бан.

наставле́ние ср. насихIат, лахьхьин баву.

наста́вник м. (устар.) учитель, бакIчий; классный наставник — классрал учитель, бакIчи.

наста́ивать несов. ургу настоятьрах.

наста́ть сов. дайдишин, диян (ссят), дучIан (чIун).

на́стежь нареч. ядирхьуну, тIиртIуну (нузкьунттив).

настига́ть несов. насти́гнуть сов. ургу настичьрах.

насти́л м., насти́лка 1) ялтту дакьаву (тахтарду, м. ц.); 2) ялтту даркьусса (тахтардал, м. ц. затрал къат).

насти́чь сов. хъирив лаян, хъирив лавну бугьан.

насто́йчивость мн. нет, ж. кьянкьану ацIаву, мукъуй ацIаву.

насто́йчивый прил. кьянкьану ацIайсса, цала мукъуй ацIайсса.

насто́лько нареч. муксса, му даражалий.

насторожи́ться сов. чантI куну икIан, вичIи кIюла дан, хъинну хIисаврай икIан, хъинну вичIилий икIан.

настоя́тельный прил. кьянкьану тIалав дуллалисса, цала тIимуний авцIусса.

настоя́ть сов. цала тIимур бацIан бан. [167]

настоя́щее вре́мя — цIанасса чIун.

настоя́щий прил. 1) уттисса, цIанасса; 2) ва, вана ва цуппа; 3) хIакьсса.

настра́ивать несов. ургу настроитьрах.

настрое́ние ср. 1) хIал, ахIвал, кайп; 2) гьавас.

настро́ить сов. 1) дан (къатри, м. ц.); 2) дакьин дан (синтту — чугурданул, м. ц.); 3) къур дан (радио).

наступа́ть 1. несов. 1) гьужум буллан; 2) ургу наступитьрах.

наступа́ть 2. несов. ургу наступитьрах.

наступи́ть 1. сов. ша бизан.

наступи́ть 2. сов. дучIан (инт, м. ц.); наступила зима — кIи дуркIунни.

наступле́ние мн. нет, ср. 1) гьужум; 2) гьан хьун, иян.

насу́питься сов. ябакI бутан.

на́сухо нареч. кьакьан дурну.

насу́щный прил. агьамсса, аьркинсса.

насчита́ть сов. хIисав дан, буккин, ккал дан.

насчи́тывать несов. ургу насчитатьрах.

насы́пать сов., насыпа́ть несов. 1) бичин (къама, м. ц.), бивчуну буцIин бан; 2) чIвай бан.

на́сыпь ж. къундалил ягу аьрщарая, бувсса бакIу.

насы́тить сов., насыща́ть несов. дуччин дан (лухччи — щинал); 2) видуцIин дан.

насы́титься сов., насыща́ться несов. 1) уччин, виуцIин; 2) дюкьан.

насы́щенный прил. 1) дурцIусса; 2) видурцIусса.

натаска́ть сов., ната́скивать несов. 1) духхин, ларсун учIан (цаппаралийла); 2) ав бан лахьхьин бан, вардиш бан, аьдат бан (ккаччи).

натащи́ть сов. 1) ххюрхху дан; 2) ургу натаскатьрал 1-мур мяъналух.

натвори́ть сов. 1) ци-дунугу дучIи дакъасса къел дан; 2) дяххан дан (щинаву).

натира́ть несов., натере́ть сов. 1) дуккан, ссуку дан; 2) ссуку дурну марцI дан, ссуку урну цIай-цIайтIи дан; 3) ках дан, ках учин, масаж бан.

на́тиск м. 1) гьужум; 2) кьюч бигьаву.

наткну́ться сов. 1) бахчин, щун, кьутIин; 2) бакIрайн багьан, хьуна бакьин.

натопи́ть сов. 1) хъинну кIири бан; 2) бавцIин бан (хъан, нагь, м. ц.).

наточи́ть сов. дайл дан (чIила, тур, м. ц.).

натоща́к нареч. дачIра ххюттуйн.

натрави́ть сов., натра́вливать несов. 1) гьус бан (ккаччи); куннайн-ку бичин; 2) дукан дан (кислоталух); 3) загьру буллуну литIун бан.

нату́житься сов., бусса гуж бутан.

нату́ра ж. 1) тIавиаьт, хасият, 2) кьайлун, арцун кIанай дулайсса продукта.

натурали́ст м. 1) природа лахь-лахьисса инсан; 2) натурализмачи. [168]

натура́льный прил. 1) табиаьтрайнусса, цила дусса куццуйсса (даннатIий къадурсса); 2) кьайлину, дукиялину дулайсса.

натя́гивать несов., натяну́ть сов. 1) хъит дан, кIункIу дан; 2) гужрай лаххан (янна); 3) ялун диян дан (виргьан).

науга́д нареч. пикри къабувну, хIисав къадурну, ялун бурувгун.

науда́чу нареч. таваккулданий, талихI ххал бан.

нау́ка ж. 1) элму; 2) бахх. дарс; пусть это будет вам наука — ва зун дарсну дикIуча.

нау́тро нареч. кIюрххил, кIюрххилнин.

научи́ть сов. лахьхьин бан.

научи́ться сов. лахьхьин.

нау́чный прил. элмулул.

нау́шник м. вичIах дихьу (радиолу вичIи дишинсса).

науще́ние ср. лахьхьин баву, тулак баву.

наха́л м. хIая дакъу, адав дакъу.

наха́льный прил. хIая дакъасса, адав дакъасса (инсан).

нахлы́нуть сов. 1) чавхь учин, чавхь куну ххяххан (щинал мугьали); 2) дурккун дачин.

нахму́риться несов., нахму́рить сов. ябакI бутан, пурш икIан.

нахму́риваться несов., нахму́риться сов. ябакI бутан, пурш икIан.

находить несов. ургу найтирах.

находи́ться несов. 1) лякъин; 2) икIан (чув-унугу); он находился там — та тикку ия.

нахо́дка ж. ляркъумур, ляркъусса зад.

нахо́дчивый прил. кIулши дусса, жуав хIадурнасса.

наце́ливать несов., наце́лить сов. ишан ласун, бурган бан, тIайла бан.

наце́ливаться несов., наце́литься сов. 1) ишан ласун; 2) бурган, 3) тIайла хьун.

национализа́ция ж. национализация, мулк, хъус паччахьлугъ даву, цимурца миллат, халкь заллушиврин кIура дайн даву; национализация фабрик и заводов — фабрикру ва заводру паччахIлугъ баву.

национализова́ть, национализи́ровать сов. и несов. национализация дан, национализировать бан.

национа́льность ж. миллат.

национа́льный прил. миллатрал.

на́ция ж. миллат.

нача́ло ср. 1) дайдихьу; 2) гьану.

нача́льник м. начальник, хъунама, хIаким.

нача́льный прил. дайдихьулул.

нача́льство ср. хIакимат, хъунимий, ялувмий.

нача́тки ед. нет, хьхьичIва хьхьичIсса хаварду.

нача́ть сов. дайдишин.

нача́ться сов. байбишин.

начеку́ нареч. хIадурну, личIлулну; быть начеку — хIадурну бикIан.

на́черно нареч. къараси бувну.

начерта́ние ср. ца задрал сурат, накьич.

начерти́ть сов., наче́рчивать несов. дан (накьич), аьш дуккан.

начина́ние ср. байбихьу, иш.

начина́ть несов. ургу начатьрах. [169]

начини́ть сов. вивалу дуцIин дан, видуцIин дан (дукралул).

начи́нка мн. нет, ж. 1) вивату буцIаву; 2) вив дирхьумур (ккаммитIрал, м. ц.).

на́чисто нареч. 1) марцIну, зад къариртун; 2) цичIав махъун къабивтун, кьюлтI къабувну.

начи́танный прил. чIявусса луттирду бувккусса, кIулши дусса, чIярусса дурккусса.

наш местоим. жул, жула.

наше́ствие ср. басхун, бачаву, мугьали.

нашива́ть несов., наши́ть сов. дуруххан, ялув дуруххан.

наши́вка ж. 1) ялув дурурххусса зад (хIашия, мусил, арцул хьхьва); 2) аьралуннал ягу укунмасса къуллугъчитурал янналий дурурххусса лишанну.

нащу́пать сов., нащу́пывать несов. каш учин, каних каш увкуну лякъин.

наяву́ нареч. кIихьра, мяйжанну.

не частица, ма, къа; не уходи — манарда; читает неплохо — оьккину къабуккай; не могу не согласиться — къабюхъанссар рязи къахьун; мне не спиться — ттун шану къабиллай бур; это не золото, а медь — му мусий дакъарча, дувссир (дукнир); не то — акъахьурча.

небе́сный прил. 1) ссавнил; 2) ссавнийсса; 3) бахх. хъинну ххуйсса.

неаккура́тный прил. лазикъалавкьусса, даву цила дагьайсса куццуй къадайсса.

неблагода́рный прил. барчаллагь бакъу, хъинбала къакIулсса.

неблагонадёжный прил. вихшала дакъасса, щак бусса.

не́бо мн. небеса, ср. ссав.

нёбо прил. ххини.

небога́тый прил. авадан акъасса, мискинсса.

небольшо́й прил. хъун дакъасса, чIирийсса, чансса.

небосво́д мн. нет, м. ссавнил къуппа, ссавнил аьму.

небоскло́н мн. нет, м. ссавнил лахIуни.

небре́жность мн. нет, ж. 1) лазикъалакьаву, низам дакъашиву, хIисав дакъашиву; 2) пикри бакъашиву, биччи бакъашаву, ургьил бакъашиву.

небре́жный прил. 1) лазикъалавкьусса, низам дакъасса; 2) хIисав дакъасса; 3) баччибакъасса, ургьил бакъасса.

небыва́лый прил. ххалкъавхьусса, къабикIайсса, бакъавсса.

небыли́ца ж. щялмахъ, ляхъан бувсса зад.

нева́жный прил. ссанчIав бакъасса, агьамшиву дакъарса.

неве́домый прил. къакIулсса, мяълум бакъасса, букъавчIайсса.

неве́жа м. и ж. адав дакъу, духIин дакъу, къанмаз.

неве́жда м. зад къакIулсса, дукъарккусса, аьвамсса, хансса инсан.

неве́жественный прил. зад къакIулсса, дукъарккусса, аьвамсса.

неве́жливый прил. адав дакъасса, тарбия дакъасса, хIалим акъасса.

невесёлый прил. тяхъа акъасса, пашмансса, магьмунсса. [170]

неве́рный прил. 1) къатIайласса, бяйкьусса; 2) щялмахъсса, ляхъан бувсса; 3) тIайла бакъасса.

невероя́тный прил. 1) вих хьун къабюхъайсса, аькьлулуйн къабучIайсса, бикIан къабюхъайсса; 2) хъинну хъунмасса.

неве́стка ж. уссил щар ягу арснал щир (ласнал ниттрн).

невесо́мый прил. исват бакъасса, кIушиву дакъасса, дуцин дакъасса.

неве́стка ж. жалин, буцинку душ, вири щар.

невзго́да ж. бала, мусиват, талихI бакъашиву.

невзнача́й нареч. хаварбакъулий, хар-хаварбакъа.

невзра́чный прил. чIалачIин дакъасса, куц бакъасса, оьккисса, оьлуркъусса.

невзыска́тельный прил. тIалав къадайсса, чанссаннуйгу гьашиву дайсса.

неви́данный прил. ххал къавхьусса, аьжаивсса, хъинну ххуйсса.

неви́димый прил. къачIалачIисса, янин ххалкъашайсса.

неви́нный прил. 1) бунагь бакъасса, тахсир бакъасса; 2) дакI марцIсса, дакIниву зад бакъасса; 3) зарал бакъасса; 4) марцIсса, ка къарщусса.

невку́сный прил. тIааьн бакъасса, тIин бакъасса, лазат бакъасса.

невнима́тельный прил. 1) хIисав къадайсса, пикри бакъасса; 2) сан къабайсса, хIурмат бакъасса.

невня́тный прил. букъавчIайсса, аям бакъасса.

не́вод м. къери (чавахъру бугьайсса).

невозмо́жно нареч. къабухъяй, къабучIир; духIан къахьунну.

невозмо́жный прил. 1) къабухъяйсса, духIан къашайсса; 2) бахх. оьну гужсса.

невозмути́мый прил. 1) паракьатсса, гьалак къауккайсса; 2) ссалчIав лиян къабайсса.

нево́льник м. (устар.) лагь, ясир.

нево́льно нареч. къаччай буна, ихтияр дакъа.

нево́ля мн. нет, ж. тархъан бакъашиву, ясиршиву, лагъшиву; 2) мюхтажшиву, чарабакъашиву.

невообрази́мый прил. 1) бухIан къашайсса, сурат дан къашайсса; 2) бакъачIинсса, хъинну гужсса.

невооружённый прил. ярагъ бакъасса. Невооруженным глазом — укунмасса янин ххал къашайсса.

невоспи́танный прил. тарбия дакъасса, адав дакъасса.

невпопа́д нареч. къабагьайний, цила чIун дакъа, бакъагьну буна.

невреди́мый прил. сагъ-саламатсса, зарал къавхьусса, хатIа бакъасса.

невы́годный прил. пайда бакъасса, хайр бакъасса, заралсса.

невы́держанный прил. 1) дикъарсса (хIан), диял къархьусса; невыдержанный сыр — тIааьн къархьусса нис; 2) ссавур дакъасса, ругьан къашайсса (инсан). [171]

невыла́зный прил. буккан къашайсса, кьутIлатIисса (кьяркьи).

невыноси́мый прил. бухIан къашайсса, хъинну цIакьсса.

невырази́мый прил. бусан къашайсса, мукъурттий бувчIин бан къашайсса, хъинну гужсса.

невысо́кий прил. бюхттул бакъасса, лагьсса.

не́где нареч. 1) чувчIав; 2) чуврив.

него́дность мн. нет, ж. дучIи дакъашиву, оьккишиву, кьадаршиву.

него́дный прил. дучIи дакъасса, оьккисса, кьадарсса.

негодова́ние мн. нет, ср. рязи акъашиву, ссибизаву, къаччан бикIаву.

негра́мотность мн. нет, ж. чичин-буккин къакIулшиву.

неда́вно нареч. уттигъанну, ванияр чансса хьхьичI, вай гьантрай.

недалёкий прил. 1) гьансса, архбакъасса; 2) бахх. аькьлу чансса, зад къакIулсса, архну ххал къашайсса.

недалеко́ нареч. арх бакъа, гьанну.

недви́жимый прил. 1) сукку къашайсса (дусса кIанава); 2) мулк (хъуухччи, къатри).

недели́мый прил. бакъачIайсса, битавсса.

неде́льный прил. нужмярдул, нужмярдийсса.

неде́ля ж. нужмяр.

недисциплини́рованный прил. низам дакъасса, дисциплина дакъасса.

недоброка́чественный прил. ххуй дакъасса, оьккисса.

недобросо́вестный прил. инсап дакъасса, хIая дакъасса, оьккисса.

недо́брый прил. оьсса, хIалим акъасса.

недове́рие мн. нет, ср. вихшала дакъашиву, виххьун къабюхъайшиву.

недове́рчивый прил. вих акъасса, вихшала къадайсса.

недово́льный прил. рязи акъасса.

недово́льство мн. нет, ср. рязи акъашиву.

недога́дливый прил. кIулши дакъасса, за къабувчIайсса.

недоеда́ть несов. ачIи ккашала личIлан; уччиннин къадукан.

недозво́ленный прил. къадагъасса, бан бучIи къабувсса.

недозре́лый прил. дикъарсса (ахъулсса).

недои́мка ж. дулун лирчIмур, диялну къадуллумур.

недоко́нченный прил. къуртал къархьусса, дачIину лирчIсса.

недо́лго нареч. 1) хъун бакъасса хIаллай, чансса хIаллай; 2) къазахIматри, бигьар.

недолгове́чный прил. къахъунмасса хIаллайсса, оьрму кутIасса, лахъи къалагайсса.

недолёт м. аьщюйн къащаву, (аъщучIан къабияву ккулла).

недомога́ние ср. хIал бакъашиву, сагъ акъашиву.

недомога́ть несов. хIалбакъа хьун, къашавай хьун.

недомы́слие ср. ахIмакьшиву, аькьлу бакъашиву, ахIмакь сса къел.

недооце́нивать несов., недооцени́ть сов. кьимат къабан, кьадру, къабан сан къабан.

недопусти́мый прил. бан къабучIисса, къадагъа дурсса. [172]

недоразуме́ние ср. 1) букъавчIаву, гьалатI, бяйкьаву; 2) къалмакъал, энад.

недо́рого нареч. багьлул ххира дакъа, кьюркьуну.

недостава́ть несов., недоста́ть сов. диял къахьун, чанну дуккан.

недоста́ток м. 1) диялдакъашиву; 2) чаншиву, нукьсаншиву.

недоста́точный прил. диялдакъасса, чансса.

недостижи́мый прил. ка къадияйсса, къабюхъайсса.

недосто́йный прил. лайкь акъасса.

недосту́пный прил. 1) дирикъаяйсса, хъинну жапасса; 2) ххирасса (багьлул ххирасса).

недосяга́емый прил. ургу недостижимыйлух.

недотро́га м. и ж. гьузран къаикIу, кащун къаикIу (ччяни къаччан бикIайсса, хъярч къакIулсса инсан).

недоу́здок м. бакIхьхьури (чвал).

недоумева́ть несов. букъавчЬ лан, кIихIулла хъанан, махIаттал хъанан, ккиз лаглан.

недоуме́ние ср. хIайран шаву, чаш увккун личIаву.

недоу́чка м. ачIину ливчIма, дурккуну къуртал къавхьусса, дачIи-кьачIи дурккусса инсан.

недочёт м. диялкъашаву, диял-дакъашиву, нукьсаншиву.

не́дра ед. нет, 1) лухччинул вивмур; 2) бахх. куртIшиву, вивалу.

не́друг м. душман.

недружелю́бный прил. дус акъасса, душмансса.

неду́г м. азар, къашайшиву, инжитшиву.

неесте́ственный прил. 1) естественный дакъасса, искуственнийсса; неестественный смех — лакъарчI хъяхъаву; 2) бикъакIайсса (зад).

нежда́нный прил. хар-хавар бакъасса, дакIний-мазрай бакъасса.

нежела́тельный прил. 1) къаччисса, мурадну бакъасса; 2) оьккисса, ххуй къаизайсса.

неживо́й прил. 1) диркIусса, рухI дакъасса, уттарашиву дакъасса; 2) чIу-чIит бакъасса.

нежило́й прил. инсантал бакъасса, инсантал ялапар къахъанахъисса (къатри, шяравалу м. ц.), инсантал ялапар хьун къадурсса (къатри).

не́жить несов. ттюнгъа уллан, хъихъи ласлан.

не́жность ж. 1) наз, нахIусса махъ; 2) тюнгъашиву; 3) тIааьншиву, кIукIлушиву, кIюлашиву.

не́жный прил. 1) кIукIлусса, кIюласса; 2) тIааьнсса, нахIусса.

незабве́нный прил. хъама къабитайсса.

незави́симо нареч. 1) ссацIунчIав къабавхIуну, щиякIуй хъардакъа, тархъанну, илкинну; 2) бурукъавгун.

незави́симость мн. нет, ж. тархъаншиву, чил биялдаралу бакъашиву, чия хъар дакъашиву.

незави́симый прил. тархъансса, чил биялдаралу бакъасса, чия хъардакъасса. [173]

иезадо́лго нареч. цачансса хьхьичI.

незако́нный прил. закондалий бакъасса.

незамени́мый прил. цал кIанай цама икIан къабюхъайсса, аххана ан къашайсса (хъинну ххуйсса, чарабакъа аьркинсса зузала, м. ц.).

незаме́тно нареч. ххал къахьунну, хIисав къахьунну; кьюлтIну, халватну.

незва́ный прил. оькъакусса; незванный гость — оькъаку хъамаличу.

незде́шний прил. шиччаллил акъасса, цаму кIанава увкIсса.

нездоро́вый прил. 1) къашайсса, сагь акъасса; 2) зарал бусса, оьккисса.

незнако́мец м. кIул акъасса, мяълум акъасса (инсан).

незначи́тельный прил. чIирийсса; агьамшиву дакъасса.

незре́лый прил. 1) дикъарсса, щюллисса (ахъулсса); 2) хъун къархьусса.

незри́мый прил. 1) ххал къашайсса; букъавчIайсса, кьюлтIсса.

незы́блемый прил. сукку къашайсса, цIакьсса, лекъакьайсса.

неизбе́жность мн. нет, ж. чарабакъашиву.

неизбе́жный прил. чарабакъасса.

неизве́даный прил. 1) ххал къабувсса, хъирив къалавсса; 2) кIулбакъасса, мяълум бакъасса.

неизве́стный прил. кIул бакъасса, мяълум бакъасса; 2) кIул къавхьусса, аям бакъасса.

неизгла́димый прил. ликъаххайсса, хъама къабитайсса.

неизлечи́мый прил. хъин дан къашайсса, эллаж бакъасса (кумаг бакъасса).

неизме́нный прил. 1) баххана къашайсса, даимсса, абадлийсса; 2) вихшаласса, умуд бишин шайсса, хаин къашайсса.

неизменя́емый прил. баххана бан къашайса.

неизмери́мый прил. дуцин къашайсса, дазу — зума дакъасса, хъинну хъуннасса, хIисавккал дакъасса.

неизъясни́мый прил. бувчIин бан къашайсса, бусан къашайсса.

неимове́рный прил. хъинну хъунмасса, бикIан къабюхъайсса, аькьлулуйн къабучIайсса.

неиму́щий прил. хъус дакъасса, мискинсса.

неи́скренний прил. кIира лажин дусса, лажин ккарккун махъ бусайсса, тIайла акъасса.

неисправи́мый прил. дузал дан къашайсса, дакьин дан къашайсса, дазин къашайсса.

неиспра́вный прил. 1) лази къалавкьусса, тIайла ацIан ан къашайсса, бажар бакъасса; 2) бакъавкьусса, зия хьусса, ливсса (механизм), лирсса (гьарахъалу).

неиссяка́емый прил. къурталшаву дакъасса, къуртал къашайсса.

неистощи́мый прил. ургу неистощимыйрах.

неисчерпа́емый прил. ургу неистощимыйрах. [174]

неисчи́слимый прил. хIисав-сан дакъасса, хIисав-ккал дакъасса.

нейтрализова́ть сов. и несов. нейтрализовать бан, хьхьичIалу кьукьин; 2) хIала къабуххай бан, хIала буххан къабитан, тарап дугьан къабитан.

нейтралите́т м. чул къабугьаву, ца тарап къадугьаву, хIала къауххаву.

нейтра́льный прил. тарап къадугьайсса, хIала къауххайсса, дяъвилувун хIала къавхьусса.

не́когда 1. нареч. тарив, ца заманнай.

не́когда 2. нареч. чIун дакъар, мажал бакъар.

не́который местоим. 1) ку; 2) цаппара.

некраси́вый прил. 1) оьккисса, ххуй дакъасса; 2) мурдалсса, тIайла дакъасса.

не́кто местоим. ца цурив, ца къакIулсса (инсан).

некульту́рный прил. культурнай акъасса, культура дакъасса; урттилсса; цийра цурца хьусса.

нелега́льный прил. кьюлтIсса, закондалуцIун къадаркьусса.

нелёгкий прил. бигьа дакъасса, жапасса, кIусса, захIматсса.

неле́пость ж. 1) духIин дакъашиву, мяъна дакъашиву; 2) мяъна дакъасса, духIин дакъасса махъ ягу къел.

неле́пый прил. мяъна дакъасса, духIин дакъасса, бачIвасса.

нело́вко нареч. бажар бакъа, къулай бакъа, рахIат бакъа.

нело́вкий прил. 1) бажар бакъасса, кIусса хIурхIасса; 2) рахIат акъасса, къулай акъасса; 3) къумасса.

нельзя́ нареч. къабучIиссар.

нелюди́мый прил. инсантуравух хIала акъасса, инсантал къаххирасса.

нема́ло нареч. чан бакъа.

немалова́жный прил. чансса агьамшиву дакъасса, хъинну агьамсса.

неме́дленно нареч. мугьлат бакъа, махъун къабувтун, ва цIана.

неме́дленный прил. мугьлат бакъасса, анаварсса.

неме́ть несов. маз хъама битлан, маз бухIан; 2) бахх. цаятува цува гьан, хIалдания гьан.

немилосе́рдный прил. 1) рахIму, цIими бакъасса; 2) кьянкьасса, хъинну цIакьсса.

немину́емый прил. къавхьуну чарабакъасса.

немно́го цачансса, цахъий чансса.

немо́й прил. маз къакIулсса.

немолодо́й прил. жагьил акъасса, агьилсса.

не́мощный прил. заэвсса, тIакьат, кутак дакъасса, къашавайсса.

немы́слимый прил. къабюхъайсса, аькьлулуйн къабучIайсса.

ненави́деть несов. ккавккун къаччан, душманну чIалан.

ненави́стный прил. ккавккун къаччисса, душмансса.

не́нависть мн. нет, ж. ккавккун къаччишиву, душманшиву.

ненагля́дный прил. ххирасса, аьзизсса.

ненадёжный прил. вихшала дакъасса, щак бусса.

нена́стный прил. дарщусса, ттуруллив дусса. [175]

ненорма́льный прил. дюълил къаувччусса, авлиясса.

нену́жный прил. аьркин дакъасса, пайда бакъасса.

необду́манный прил. пикри къабувну увкусса, бувсъсса.

необита́емый прил. цучIав акъасса, бачIвасса, агьалий бакъасса.

необозри́мый прил. дазу-зума дакъасса.

необосно́ванный прил. хIучча бакъасса, гьану бакъасса.

необразо́ванный прил. образование дакъасса, дукъарккусса.

необу́зданный прил. дайгьин къашайсса (хьхьури къалархсса); мютIи дакъасса, хьхьичIалу кьукьин къашайсса, азгъунсса.

необходи́мость мн. нет, ж. чарабакъашиву, аьркиншиву.

необходи́мый прил. чара бакъасса, аьркинсса.

необщи́тельный прил. хIала акъасса, инсантурая лихълахъисса.

необъясни́мый прил. бувчIин бан къашайсса, букъавчIайсса.

необъя́тный прил. дазу-зума дакъасса.

необыкнове́нный прил. бакъачIинсса, ляличIисса, аьжаивсса.

необыча́йный прил. бакъачIинсса, ккакъавксса, аьдатрал кьатIувсса.

неоднокра́тно нареч. цалгу-кIилагу бакъа, зана-зана бивкIун.

неограни́ченный прил. дазу-зума дакъасса, илкинсса, ссу-ссукьу дакъасса.

неодобри́тельный прил. ххуй къадизайсса, дакI къадакьайсса, аьй дансса.

неодушевлённый прил. рухI дакъасса, жан дакъасса.

неожи́данно нареч. хар-хавар бакъа, цакуну, дакIний мазрай бакъа.

неожи́данность ж. 1) хар-хавар бакъашиву, дакIний мазрай бакъашиву, 2) хар-хавар бакъа хьусса, дакIний мазрай бакъа хьусса иш (зад).

неологи́зм м. неологизм; мазраву цIуну хIасул хьусса махъ, цIусса мяъна ларсъсса бухсса махъ.

неопису́емый прил. 1) бусан къабюхъайсса (мукъурттий); 2) хъинну гужсса.

необыкнове́нный прил. мяълум бакъасса, аьдатраву бакъасса.

неопря́тный прил. чапалсса, марцI акъасса, лазикъалавкьусса.

нео́пытность мн. нет, ж. опытный акъашиву, иш къакIулшиву, ханшиву.

нео́пытный прил. опыт бакъасса, иш къакIулсса, хансса.

неорганизо́ванный прил. сакин дакъасса, низам дакъасса.

неосла́бный прил. хIура къахъанахъисса, заэв къахъанахъисса, даимсса, чан къашайсса.

неосмотри́тельный прил. личIлул акъасса, урукъагайсса биччибакъасса.

неоснова́тельный прил. 1) аслу бакъасса, гьану бакъасса; 2) ялттувасса, куклусса.

неоспори́мый прил. щак бакъасса, аьямсса, ашкарасса.

неосторо́жность ж. личIлул акъашиву, биччибакъашиву. [176]

неосто́рожный прил. личIлул акъасса, биччибакъасса, пикри бакъасса.

неосуществи́мый прил. бакIрайн къабуккансса, чулийн буккан бан къахьунтIисса.

неосяза́емый прил. 1) кашлих кIул бан къашайсса, асар къашайсса, дусса кIул къахъанахъисса; 2) лап чIирийсса, агьамшиву дакъасса.

неотврати́мый прил. хьхьичIалу кьукьин къашайсса, байщун бан къашайсса.

неотдели́мый прил. личIи бан къашайсса.

неотёсанный прил. цIукъавцIусса (чару), ссигъал къабувсса, яхъассз.

неотло́жный прил. анаварсса, махъун бутан къабучIисса.

неотлу́чный прил. личIи къашайсса (дустал).

неотрази́мый прил. 1) байщун бан къашайсса, хьхьичIалу кьукьин къашайсса; 2) бахх. хIайран лаган бансса, аьжаивсса.

неотъе́млемый прил. личIи бан къашайсса.

неохо́тно нареч. къаччай.

неоцени́мый прил. багьа бан къашайсса, хъинну агьамсса.

неперехо́дный прим. асар къабайсса; непереходный глагол — асар къабай глагол (грам.).

неплодоро́дный прил. ахъулсса къашайсса, хъу къашайсса аьрщи.

непобеди́мый прил. бухкъашайсса (дяъвилуву), бух бан къашайсса.

неповинове́ние мн. нет, ср. мютIий къашаву, вичIи къадишаву.

неповоро́тливость мн. нет, ж. кIушиву, кIуну сукку тIаву.

неповоро́тливый прил. кIусса, кIуну сукку тIисса, дири акъасса.

непого́да мн. нет, ж. оьккисса гьава, дашру.

неподви́жный прил. 1) сукку къатIисса; 2) бахх. кIусса, хIурхIасса, танмалсса, кIуну сукку тIутIисса.

неподоба́ющий прил. лайкь бакъасса, бакъакьайсса.

неподхо́дящий прил. 1) къабучIисса, мюнпат бакъасса; 2) къабакьайсса.

непоколеби́мый прил. хъюлчу къашайсса, цIакьсса, цIакьну дацIайсса.

непокори́мый прил. ласун къашайсса (къала), мютIий къашайсса.

непоко́рный прил. мютIий бакъасса.

непола́дки ед. непола́дка ж. нукьсаншиву, лияву; 2) бур-бакъар, бакъакьаву.

непо́лный прил. 1) диял дакъасса, дачIи-кьачIисса, дукъар-цIусса; 2) илтIасса.

непоня́тный прил. 1) букъавчIайсса; аьжаивсса.

непоправи́мый прил. дузал бан къашайсса, тIайлабацIан бан къашайсса.

непоси́льный прил. гуж биял къашайсса, хъинну жапасса.

непоря́док м. низам дакъашиву, порядка дакъашиву.

непосле́довательный прил. 1) цала мукъуй, пикрилий ахирдайин ияннин къаацIайсса; 2) ца низам дакъасса, дюхъ дакъасса.

непослу́шный прил. вичIи къадишайсса, увкумур къабайсса, мютIий акъасса. [177]

непосре́дственно нареч. тIайланасса (начальник), цамуницIун къабавхIусса.

непостижи́мый прил. дукъарчIайсса, бакIравун къабуххайсса, аькьлулул къакьукьайсса.

непостоя́нный прил. 1) цалий къаацIайсса, ччяни аххана шайсса; 2) кьарал дакъасса, куклусса.

непоча́тый прил. 1) дурцIусса, битавсса; 2) бахх. авадансса, духлагаву дакъасса.

непочти́тельный прил. хIурмат. бакъасса, инсан сан къаайсса.

непра́вда мн. нет, ж. щялмахъ.

неправдоподо́бный прил. тIайламуниха къалавхьхьусса, щялмахъсса.

непра́вильный прил. тIайла бакъасса, щялмахъсса.

непревзойдённый прил. 1) хъинну камилсса, цин лавхьхьусса куццуйсса бакъасса; 2) цияр ххишала дикIан къабюхъайсса.

непредви́денный прил. дакIний-мазрай бакъасса, хар-хавар бакъа хьусса.

непредусмотри́тельный прил. тадвир бакъасса, личIлул акъасса, хIисав къадайсса.

непрекло́нный прил. 1) кьянкьасса, цIакьну адIайсса, 2) пикрилия махъунай къашайсса, цIакьну ацIайсса.

непрело́жный прил. 1) баххана къашайсса, ликъаяйсса; 2) щак бакъасса, аьмсса.

непреме́нно нареч. гьалбатта, гьай-гьай, мин-тин бакъа.

неопредоли́мый прил. гуж къалаяйсса, дух дан, бат дан къашайсса.

непреры́вный прил. 1) дацIаву дакъасса, мудан зузисса, 2) кьюкьа дурну нанисса.

непреста́нный прил. дацIаву дакъасса, кьакъадагьайсса.

неприве́тливый прил. ябакI бувтсса, ивзрав-урав бакъасса.

непривы́чный прил. аьдат акъасса, вардиш акъасса.

неприго́дный прил. дучIидакъасса.

неприе́млемый прил. кьамул дан къабучIисса, лайкь дакъасса, рязи хьун къабюхъайсса.

неприкоснове́нный прил. 1) кащун къабучIисса; 2) цукунчIав харж дан къабучIисса.

неприли́чный прил. адав дакъасса, лайкь акъасса.

непримири́мый прил. дакьил бан къашайсса, бакьин къабюхъайсса.

непринуждённый прил. тархъансса.

непристо́йный прил. адав дакъасса, лайкь дакъасса, къабучIисса.

непристу́пный прил. 1) ка къадияйсса; 2) мюхчансса, ласун къашайсса.

неприхотли́вый прил. тIалав къадайсса, чанссаннуйгу рязисса.

неприя́знь мн. нет, ж. душманшиву, хIусудшиву, сси, зид.

неприя́тель м. душман.

неприя́тно нареч. тааьн бакъа, оьну, оьккину.

неприя́тный прил. тIааьн бакъасса (хавар), оьккисса, дакIоьзансса.

непродолжи́тельный прил. лахъи къалагансса, кутIасса чIумуйсса. [178]

непроизводи́тельный прил. мюнпат бакъасса, пайда бакъасса.

непроизво́льный прил. цала бияла бакъасса, цахьра ихтияр дакъасса.

непромока́емый прил. щин къадуккайсса, щин итакъадакьайсса, атил къашайсса.

непроница́емый прил. 1) итакъадакьайсса, къадуккайсса (щин, чани, чIу, м. ц.); 2) букъавчIайсса.

непропорциона́льный прил. пропорция дакъасса, саргьуншиву дакъасса, дакъаркьусса (цайми бутIрацIун).

непрости́тельный прил. багъишла бан къашайсса, ялтту учIан къашайсса.

непроходи́мый прил. гьан къашайсса (ххуллу, м. ц.).

непро́чный прил. цIакь дакъасса.

неработоспосо́бный прил. зун къабюхъайсса, зунсса гуж бакъасса.

нера́венство мн. нет, ср. архIал къабацIаву.

неравноме́рный прил. ца дуциндарай бакъасса, ца кьаралданий бакъасса.

нера́вный прил. архIалшиву дакъасса.

неради́вый прил. бажар бакъасса, танмалсса, ургъил бакъасса (даврих).

неразбери́ха мн. нет, ж. хIалаккалишиву, цичIав букъавчIайсса (иш, хIал).

неразгово́рчивый прил. 1) гъалгьа тIун къаххирасса, гъалгьа бакъасса.

неразбо́рчивый прил. 1) аьям бакъасса, бувчIин къашайсса, хIалаккаласса; 2) цичIав личIи дакъасса.

неразвито́й прил. 1) биялну хъун къавхьусса; 2) диялсса кIулши дакъасса, иткъаххявхсса.

неразде́льный прил. бачIин къашайсса.

неразличи́мый прил. кунния-ку личIи бан къашайсса, кунниха-ку лавхьхьусса.

неразлу́чный прил. личIи къашайсса (дустал).

неразреши́мый прил. чулуйн буккан бан къашайсса, ххал бивгьуну ца чулуйн бутан къашайсса.

неразры́вный прил. буцаву дакъасса, личIи шаву дакъасса, цIакьсса, кьянкьасса.

неразу́мный прил. аькьлу бакъасса, кIулши дакъасса.

нераспространённый прил. диял дакъасса (предложение).

нераствори́мый прил. къабяххайсса, бяххин бан къашайсса.

нерв м. нерв, бакIрал, бурхIал нярава чурххавух ппив хьусса туннурдал ца.

нерви́ровать несов. гьалак уккан уллан, ссибизан буллан, хъюсул уккан уллан.

не́рвничать несов. гьалак уклан, ссибизлан, хъюсул уклан.

не́рвный прил. 1) нервнайсса, гьалак уккайсса, ссибизайсса; нервный человек — нервнайсса инсан; нервные болезни — нервардал къашайшивуртту; 2) сситтугъунсса (инсан).

нерегуля́рный прил. низам дакъасса, саргьун дакъасса.

нере́дко нареч. чIявуну. [179]

нереши́тельно нареч. сикъавсуну, вас-вас тIий, нигьа услай.

неро́вный прил. тIайла дакъасса, даркку-шарккусса.

неруши́мый прил. лекъакьайсса, ппив къашайсса.

неря́ха м. и ж. лазикъалавкьусса, руза-рухъасса, чапалсса.

неря́шливый прил. чапалсса, лазикъалавкьусса.

несбы́точный прил. бакIрайн къабуккайсса, бюкъахъайсса.

несве́дущий прил. закъакIулсса, практика дакъасса, кIулшиву дакъасса.

несвоевре́менный прил. цила чIумуй бакъасса, цила чIумалкъавхьусса.

несвя́зный прил. связь дакъасса, хIала-ккаласса (пикри, гъалгъа).

несерьёзный прил. 1) бунияла бакъасса, куклусса хасият дусса; 2) ца муксса агьамшиву дакъасса.

несгово́рчивый прил. ссайчIав къаакьайсса, тарсъсса, энад бусса.

несгора́емый прил. ччукъаччайсса.

нескла́дный прил. 1) хъаласса, куц бакъасса; 2) связь дакъасса, бакъавкьусса, мяъна дакъасса (пикри, гъалгъа).

несклоня́емый прил. баххана къашайсса, (падежирттайх).

не́сколько 1. числит. цаппара.

не́сколько 2. нареч. цахъий, чансса.

несконча́емый прил. къуртал къашайсса, лахъисса, ахир дакъасса.

нескро́мный прил. адав дакъасса, нач дакъасса.

неслы́ханный прил. бакъавсса, къаккавксса, аькьлулуйн къабучIайсса.

несме́тный прил. хIисав-сан дакъасса, чIярусса.

несмолка́емый прил. кьакъабагьайсса, паракьат къашайсса (чIу).

несмотря́ предлог бурукъавгун, мукун бунагу; несмотря на это — муних къабурувгун, мукун бунагу.

несно́сный прил. духIан къашайсса, бизар байсса, оьккисса.

несовершенноле́тний прил. балугъравун къаивсса.

несоверше́нный прил. диял къархьусса, тамам къархьусса, дачIину лирчIсса.

несовмести́мый прил. цал архIал ца кIанайн къагьайсса, ца кIанай дикIан къабучIисса, цачIу къадакьайсса.

несозна́тельный прил. 1) кIулши дакъасса; 2) зад къабувчIайсса.

несократи́мый прил. кутIа дан къашайсса (дробру).

несокруши́мый прил. лекьан бан къашайсса, мюхчансса, гъагъан бан къашайсса, цIакьсса.

несомне́нный прил. щак бакъасса, махъ бакъасса, мин-тин бакъасса, аьлтта чIалачIисса.

несообра́зный прил. 1) зидлисса, бакъакьайсса; 2) мяъна дакъасса.

несостоя́тельный прил. 1) хъус дакъасса, 2) гьану бакъасса, хIучча бакъасса, вих хьун къашайсса.

неспе́лый прил. бикъавсса (гьивч, бяъли, м. ц.).

неспосо́бный прил. къабюхъайсса, кьудрат, тIакьат дакъасса, бюхъу бакъасса, пагьму бакъасса. [180]

несправедли́вый прил. тIайла бакъасса, инсап дакъасса.

нестерпи́мый прил. бухIан къашайсса, яхI бан къашайсса, ацIан къашайсса (къюву).

нести́ несов. 1) ларсун занан, уклан, духлан; 2) бахх. бухIлан; нести наказание — танмихI бухIлан; 3) буллан {ккунукру); 4) нан; из-под пола несет — полданул лувату чIаракIлу най дур; 5) ришлан (кьанкь).

нести́сь несов. 1) никъащилан, лечлан; 2) баллан; несутся песни — макьаннал чIурду балай бур (ппив хъанан); 3) буллан (ккунукру).

несура́зный прил. 1) мяъна дакъасса, цирив къакIулсса, къадурчIайсса; 2) духIин дакъасса, оьккисса.

несуще́ственный прил. агьамшиву дакъасса.

несчастли́вый прил. талихI бакъасса, ургу несчастныйлух.

несча́стный прил. талихI бакъасса, тIайла бацIу бакъасса.

несча́стье ср. талихI бакъашиву, мусиват, бала.

несчётный прил. хIисав-сан дакъасса, хIат-хIисав дакъасса.

нет 1) частица юх; нет, я не согласен — юх, на къарязира, 2) безл. в знач. сказ. бакъар, акъар, дакъар; нет сомнений — щак бакъар.

нетакти́чный прил. адав дакъасса, хIурмат бакъасса.

нетерпели́вый прил. ссавур дакъасса, ругьан къашайсса.

нетерпи́мый прил. духIан къашайсса, ссавур дан къашайсса.

неторопли́вый прил. анавар, акъасса, хIаллихсса, кIусса, кIуну сукку тIисса.

нето́чный прил. дурус бакъасса, тIайла дакъасса.

нетре́бовательный прил. тIалав къадайсса, чансаннуйгу гьашиву дайсса.

нетрудоспосо́бный прил. зун къабюхъайсса, зун тIакьат дакъасса.

неубеди́тельный прил. бансса куццуйсса бакъасса, хIучча бакъасса, дакI къадарцIусса.

неуваже́ние мн. нет, ср. хIурмат бакъашиву.

неуве́ренный прил. 1) щак бусса, вих бакъасса; 2) дакI къадурцIусса, вас-вас тIисса.

неувя́зка ж. дакьаву, дахIаву дакъашиву (задрал).

неугаси́мый прил. 1) лекъащайсса; 2) бахх. даимсса, абадлийсса.

неугомо́нный прил. 1) паракьат акъасса, укъаххайсса; 2) кьаикIаву дакъасса, кьаикIаву къакIулсса; 3) учIи акъу.

неуда́ча ж. тIайлабацIу бакъашиву, тIайла бацIу къашаву.

неуда́чный прил. тIайлабацIу бакъасса.

неудержи́мый прил. 1) айгьин къашайсса, угьан къашайсса; 2) хъинну гуж бусса, хъинну кьянкьасса.

неудо́бный прил. 1) къулай дакъасса; 2) кIану бакъасса (бакъагьавайсса); неудобный разговор — аьркин бакъасса, къулай бакъасса ихтилат.

неудо́бство ср. къулай дакъашиву, рахIат дакъашиву.

неудово́льствие ср. рязи акъашиву. [181]

неуже́ли нареч. мяйжаннугу (цIуххай наречие); неужели он не приедет? — вар мяйжаннугу та къаучIантIиссарив?

неужи́вчивый прил. акьакьайсса, авкьуну къаикIайсса, инсантуращал ялапар хьун къашайсса.

неузнава́емый прил. укъавчIайсса.

неукло́нный прил. акъаччайсса, аххана къашайсса, даимсса, мин-тин бакъасса.

неукроти́мый прил. мютIи ан къашайсса, азгъунсса.

неулови́мый прил. 1) угьан къашайсса, канин къаучIайсса; 2) бахх. бувчIин кьахъанахъисса.

неуме́лый прил. бюхъу бакъасса.

неуме́стный прил. бакъагьайсса кIанай увкусса (махъ), кIанттух къаурувгсса, духIин дакъасса.

неумоли́мый прил. 1) кьянкьасса, рахIму бакъасса, дакI чарилсса; 2) цIакьсса, аххана къашайсса.

неумо́лчный прил. кьаикIаву къакIулсса, ургу несмолкаемыйлух.

неурожа́й м. хъу къашаву.

неуси́дчивый прил. щяикIаву къакIулсса, хъиннува дирисса.

неуро́чный прил. иширал, даврил кьатIувсса, даврил чIумал дакъамур, къуллугьрай къазузинийсса.

неуря́дица ж. 1) низам дакъашиву, хIала-ккалашиву; 2) бакъакьаву, ччалаччаву.

неуста́нно нареч. уххаву къакIулну, уххаву дакъа.

неусто́йчивый прил. аххана шайсса, цIакьну къабацIайсса, цалий къаацIайсса.

неустраши́мый прил. журат дусса, нигьа къаусайсса, хIучI къачайсса, ссаятучIав нигь дакъасса.

неусту́пчивый прил. 1) тарсъсса, энад бусса, цала тIимур бакъа къабайсса; 2) лавай ялавай къабайсса.

неусы́пный прил. личIлулсса, я къалакьайсса хъинну хIарачат бусса.

неуте́шный прил. дакI рахIат къадуллалисса, дард яла гьан къадайсса, дакI гьарта къадуллалисса.

неутоли́мый ликъаххайсса (мякь), хъинну гужсса, паракьат къахъанахъисса.

неутоми́мый прил. укъаххайсса, уххаву къакIулсса.

не́уч м. дукъарккусса, буккин-чичин къакIулсса, цIансса (инсан).

неучти́вость мн. нет, ж. хIурмат бакъашиву, адав дакъашиву, нахIу акъашиву.

неучти́вый прил. хIурмат бакъасса, адав дакъасса, нахIу акъасса.

неую́тный прил. къулай бакъасса, рахIат бакъасса, тIааьн бакъасса.

неуязви́мый прил. цIакьсса, ккарччи кьутIин дан къашайсса.

нефтено́сный прил. навт бусса, навт буккайсса (кIану, лухччи, район). [182]

нефтепрово́д навтлил бургьурду (ца кIаная ца кIанайн навт нани бувсса).

нефтепромы́шленность мн. нет, ж. навтлил промышленность.

нефть ж. навт, лухIи навт.

нефтя́ник ж. навтчий, навтлил даврий зузисса зузала (ягу специалист).

нехва́тка ж. диял къашаву, чанну душаву; чансса.

нехоро́ший прил. оьккисса.

не́хотя нареч. къаччай, къаччайна, дакI дакъа, гьавас бакъа.

нецелесообра́зный прил. мурадрацIун къабавкьусса, мюнпат бакъасса, аьркин бакъасса.

неча́янно нареч. хаварбакъулий, хар-хавар бакъа, дакIний-мазрай бакъа, хатIалий.

не́чего местоим. цичIав; мне нечего делать — ттун цичIав дулланмур дакъар; нечего удивляться — махIаттал хьунсса цичIав бакъар.

нече́стный прил. намус бакъасса, авккусса, тIайла акъасса.

нечёткий прил. аьям бакъасса, буккин къашайсса.

нечётный прил. таксса; нечётные числа — таксса числорду, аьдадру.

нечистопло́тный прил. марцI бакъасса, мурдалсса.

не́чисть мн. нет, ж. собир. 1) халкьуннал магьраву — сухасулу, аццалав, м. ц.; 2) лайкь акъу (дяъви баву), кьадарсса инсан; 3) бахх. цIинцI, зибил.

не́что местоим. цирив.

нея́сный прил. аьям бакъасса, хIала-ккаласса, цIансса.

ни 1) частица инкар, гужлан , бан аьркин байссар, ягу; в ведре ни одной капли воды нет — бадралуву ца кIунтIвагу щинал бакъар; на небе ни облачка — ссавний ттурлу дакъар дурагу; 2) союз я; ни назад, ни вперед — я махъунмай, я хьхьичIунмай.

ни́зменность ж. аран, арандалул кIану.

низо́вье ср. неххал ухнилалу, ялаваймур бутIа.

ни́зость ж. учIиакъашиву, кьадаршиву, кьюкьаву.

ни́зший прил. лагьсса, яла лагьмур, яла ялаваймур.

ника́к нареч. цукунчIав.

никако́й местоим. цукунчIавсса; никаких книг не купил — цукунчIавсса луттирду къаласав.

никогда́ нареч. тачIав.

никуды́шний прил. ссанчIав дакъасса, дучIи дакъасса, хъинну оьккисса.

ниско́лько нареч. ца хъисгу, лап; он нисколько не прибавился в весе — та дуциндараву ца хъисгу хъун хьуну акъар.

ничего́ нареч. 1) зад бакъар, цичIав бакъар, бикIуча, къаоьккир; 2) ххуйну, хъинну; 3) цичIав, цичIавагу.

ниче́й местоим. 1) щилчIав, щилчIавгу (дакъасса); 2) щинчIав дакъа, цаягу хху кьавхьуну.

ничко́м нареч. лажин лувну.

ничто́ местоим. 1) цичIав; 2) ца зат дакъар. [183]

ничто́жный прил. агьамшиву дакъасса, лап чIирийсса, кьадарсса, ссалчIав къабагьасса.

ничу́ть нареч. ца хъисгу, ургу нискольколух.

ничья́ местоим. щилчIав; ургу ничейрах.

ни́ша ж. тахча, чIира ттиривкIуну къатлул кьай, тIахIни-кIичIу дишин бувсса кIану.

ни́щенствовать несов. шярайх уклан, саилшиву дуллан.

нищета́ мн. нет, ж. шярайх буккаву, саилшиву.

ни́щий м. шярайх укку, саил.

но 1) союз, амма, анжагъ; 2) сущ. нескл. щак; здесь есть маленькое но — шикку ца чIивисса щак бур.

нова́тор м. новатор, цIусса задру дуккан дуву, цIушинначий.

нова́торство мн. нет, ср. новаторшиву, цIушивуртту дуккан даву, цIушинначийшиву.

нове́йший прил. яла цIумур, яла цIусса.

нове́лла ж. новелла, чIивисса хавар, повесть.

новизна́ ж. цIушиву.

нови́нка ж. цIусса зад (янна, м. ц.).

новичо́к м. хансса, цIусса зузала, цIусса ученик.

нововведе́ние ср. цIусса кьяйда, цIусса куц.

нового́дний прил. цIусса шинал.

новолу́ние ср. цIу барз.

новорождённый прил. цIуну увсса, велттили оьрчI.

новостро́йка ж. цIуну дуллалисса, цIуну дурсса къатри.

но́вость ж. цIушиву, цIусса хавар.

но́вшество ср. цIушиву, цIусса аьдат.

но́вый прил. цIусса.

новь мн. нет, ж. хансса лухччи, гъай къакусса лухччи.

нога́ ж. ччан.

ногото́к мн. ноготки́, м. чIиви михь.

но́готь мн. но́гти, м. михь, михьру.

нож м. чIила.

но́жка ж. ччан, чIиви ччан.

но́жницы ед. нет, хIисилу.

ножны́ ед. нет къин (турлил, ххаржандалул).

ноздря́ мн. но́здри, ж. кьункьуккутI.

ноль, нуль м. 1) нуль, тарих, ккюрнутIай; 2) цичIав, ссанчIав акъу.

но́мер м. нумир.

номера́ция ж. номерация, 1) нумирду бишаву; 2) нумирдал кьюкьа.

нора́ мн. но́ры, ж. хьхьуцану.

норд м. ухссавнил марч, хIукъу.

но́рма ж. норма, кьяйда, оьлчу, дуцин.

норма́льный прил. нормальныйсса, цила аьдатрайсса, кьаралданул.

нормирова́ть несов. и сов. норма дишин, низам дишин, кьяйдалин дутан.

норови́ть несов. хIарачат буллан, чялиш хъанан.

нос м. 1) май; 2) къеппа (барзул, м. ц.).

носи́лки ед. нет, носилкартту.

носи́льщик м. носильщик, кьайдухху, гьамбал.

носи́тель м. 1) цаву дума, кIулма; носитель русского языка — оьрус маз кIулма; цумур — дунугу ца лахъайсса азар пив дайссэ ща. [184]

носи́ть несов. 1) ургу нестирах (1-мур ва 4-мур мяънардай); 2) лахлан; носить светлое платье — чаннасса янна лахлан; носить кольцо — кIисса лахлан; 3) бутан; носить револьвер — ттупанча бутан; 4) битан; носить бороду — чIири битан; 5) духлан (кьай).

носи́ться несов. ургу нестисьрах (1-мур мяъналий).

носо́к м. жулар (арамтурал).

носоро́г м. каргадан (хIайван, майрай хъи бусса).

но́та ж. нота.

нота́риус м. нотариус, документру тасттикь буллан ивтсса къуллугъчий.

нота́ция ж. насихIат, аьй-бювкьу.

ночева́ть несов. гьантта икIан, хьхьу рутан.

ночле́г м. ликказан, гьантта икIай кIану.

ночни́к м. хьхьурай лахъу (утту бишайни лахъайсса чIирисса лампа).

ночь ж. хьхьу.

но́ша ж. гьиву.

нрав м. 1) хасият; 2) мн. нра́вы — аьдатру.

нра́виться несов. ххуйбизан.

нравоуче́ние ср. насихIат.

нра́вственность мн. нет, ж. адав, хIая, тIул-тIавиаьт, тIул-тIавиаьтрал кьяйдарду.

ну́дный прил. бизар уллалисса.

нужда́ мн. нужда, ж. 1) мюхтажшиву, аьркиншиву; 2) дакъашиву, мискиншиву.

нужда́ться несов. мюхтаж хьун, дакъашивруву, кьарциншивруву личIан.

ну́жно нареч. аьркинни.

ну́жный прил. аьркинсса.

нумерова́ть несов. нумирду бишин.

нутро́ мн. нет, ср., 1) вивалу; 2) инсаннал, хIайвандалул вивсса органну; 3) инстинкт, рухI.

ны́не нареч. утти, цIанасса чIумал.

ны́нешний нареч. уттисса, цIанасса.

ны́нче нареч. 1) хIакьину; 2) утти.

нырну́ть однокр., ныря́ть несов. лултту уккан.

ню́хать несов. ссунтIа тIун, кьанкь ласлан.

ня́нчить несов. няняшиву дуллан.

ня́ня ж. 1) ккукку булу; 2) къашайминнах дургайсса къуллугъчи (бальницалуву).


О

о предл. — я (ту), ийх, хIакъираву; ударить о камень — чарийх бищун; говорить о победе — ххувшаврия (ххувшаврияту) гъалгьатIун; мы говорим о школе — жу школалул хIакъираву гъалгъатIий буру.

оазис м. оазис, къундалул чулданий щаращи ва ганил лагма-ялттусса щюллишиву дусса кIану.

об, о́бо предл. хIакъираву; что об этом думаешь? — танил хIакъираву вил ци пикри бур? Мы поговорим обо всем — жу гьарица задрал хIакъираву гьалгъа барду. [185]

о́ба числит. кIиягу; оба сына студенты — кIиягу арс студентъталли.

обагри́ть сов. кIири дан, ятIул дан (мах).

обоя́ние мн. нет, ср. хIайран шаву.

обая́тельный прил. хIайран айсса.

обва́л м. вал дагьаву, лекьлу, лахIуни дуцаву.

обва́ривать несов., обвари́ть сов. 1) даллан дан, щаращисса щин ялтту рутIин; 2) кIирисса щинал, ягу парданул ччуччин дан.

обверну́ть сов. кай-кай дан (ссаву-дунугу).

обве́сить сов. дуцавриву хъяврин ан, чансса дуцин.

обвести́ сов. 1) лагма уккан ан; 2) лагма дуккан дан (чапар, ханнакь); 3) хIашия дишин (лагма).

обве́триваться несов., обве́триться сов. мурчал хьун, мурчал лухIилаган дан.

обветша́ть сов. дух хьун.

обве́шивать несов. ургу обвеситьрах.

обвива́ть несов. ургу обвитьрах.

обвива́ться несов. ургу обвитьсялух.

обвине́ние ср. 1) тахсир; 2) тахсирлув уллалисса агьар.

обвини́тель м. обвинитель, цаманай тахсир ялув буллалима (судрай), прокурор.

обвини́ть сов. тахсир бишин, тахсирлув ан.

обвиня́емый м. тахсирлув уллалима (судрал).

обви́ть сов. каин, лагма каин.

обводи́ть несов. ургу обвестирах.

обводне́ние ср. щин дишаву.

обворова́ть сов., обворо́вывать несов. гьарца зад дацин.

обвяза́ть сов., обвя́зывать несов. дахIин, кай-кай дурну дахIин.

обгоня́ть несов. ургу обогнатьрах.

обогре́ть сов. ччуччу-кьулу хьун, лагма-ялтту ччуччин.

обдава́ть несов., обда́ть сов. 1) ялтту рутIин; ялтту бищун (щатIи); бищун (пар), ахьлаган; янхь учин, ахьлаган (кьункьавун); 2) бахх. цакуну асар хьун.

обдира́ть несов. ургу ободратьрах.

обду́мать сов.обду́мывать несов. гьарца чулуха пикри бан.

обе́гать сов., лагма уккан, левчуну чIявусса кIанттайн иян.

обе́д м. 1) ахттайнсса; 2) ахттайнссаннул чIун.

обедне́ть сов. мискин хьун, канан.

обедне́ть сов. мискин хьун, касив хьун.

обежа́ть несов. ургу обегатьрах.

обезбо́ливать несов. обезбо́лить сов. цIуцIаву дакъа дан, цIуцIаву кьадагьан дан.

обезвре́дить сов., обезвре́живать несов. зарал къабай дан.

обезли́чивать несов., обезли́чить сов. сан къадан, цанна хасъсса хасиятрацIа ан.

обезобра́зить сов. оьккисса бала бувну укъавчIай ан, цала жинсирая гьан ан.

обезопа́сить сов. нигьачIаврицIа бан, нигьацIа бан.

обезору́живать несов., обезору́жить сов. ярагъ зеххин, ярагърацIа ан. [186]

обезу́меть сов. аькьлулуцIа хьун, авлия хьун.

обезья́на ж. маймун.

обезья́нничать несов. маймуншиву дуллан, цайминнул руллан, энчIру дуллан.

обели́ть сов., обеля́ть несов. марцI уккан ан, лажин кIяла дан.

оберега́ть несов. ургу оберечьрах.

оберега́ться несов. ургу оберечьсялух.

обере́чь сов. яан, сахла ан, уруччин.

обере́чься сов. яхьун, сахла хьун, цала цува уруччин.

оберну́ть сов. 1) кай-кай дан; 2) дакьин; 3) яларай зана ритан.

оберну́ться сов. 1) бакI кIурадаин дан; 2) бахх. нанисса ххуллу, чулухалу даххана дан; 3) лагма уккан.

обёртка ж. ялтту дархIусса зад, ккири.

обескро́вить сов. 1) оьлицIал ан, оьттуцIа ан; 2) бахх. гужрацIа бан, зяэв бан, тIакьат духлаган дан.

обеспече́ние мн. нет, ср. 1) щаллу баву (дуланмагърал чулуха); 2) ялапар хьунмур.

обеспе́чивать несов., обеспе́чить сов. 1) щаллу бан (дулан хьунмунил чулуха); 2) буруччин, ябан.

обеспоко́ить сов. инжит бан, бакI цIуцIи бан, авара бан.

обеспоко́иться сов. инжит хьун, авара хьун.

обесси́леть сов. гужрацIа хьун, заэв хьун, сакъат хьун, уххан.

обесси́лить сов. гужрацIа ан, заэв ан, сакъат ан, уххан ан.

обесце́нивать несов.,обесце́нить сов. кьиматрал яларай рутан, багьлул яларай рутан.

обе́т м. хъва, махъ булаву.

обеща́ние ср. махъ булаву.

обеща́ть сов. и несов. махъ булун.

обжа́ловать сов. судрал бувсса хIукмулий рязи акъа лаваймур судрайн аьрза булаву.

обже́чь сов., обжига́ть несов. 1) ччуччин бан, ччуччу-кьулу бан; 2) ччуччин (калпуш).

обжо́ра м. и ж. лякьазара, хашал лякьа, чIярусса за дукайсса инсан.

обжо́рливый прил. чIярувсса дукайсса; яиттарцIансса, обжорливая кошка — яиттарцIансса ччиту.

обжо́рство ср. янттарцIаншиву, лякьазарашиву, чIярусса за дукаву.

обзавести́сь сов., обзаводи́ться несов. тадарик дан, дузалшин дан, ласун.

обзо́р м. 1) ябитаву, ххалдигьаву; 2) кутIасса бусаву (ца журасса затурттил хIакъираву).

обзыва́ть несов. ургу обозватьрах.

обива́ть несов. ургу обитьрах.

оби́да ж. къаччан бикIаву, инжит шаву.

оби́деть сов., обижа́ть несов. 1) къаччан бикIан бан, инжит ан, дакI гъагьан дан; 2) пашман ан, ххаххан ан.

оби́деться сов., обижа́ться несов. къаччан бикIан, инжин хьун; ххаххан.

оби́дно нареч. къаччан бивкIун, кьурчIину.

оби́дчивый прил. ччяни къаччаи бикIайсса, ххаххайсса. [187]

оби́лие ср. 1) буллугъшиву, чIярушиву; 2) душиву, давлат.

оби́льный прил. буллугъсса, чIярусса.

обита́емый прил. инсантал яхъанахъисса, агьалий бусса.

обита́тель м. ума (мудан ялапар хъанай).

обита́ть несов. мудан яхъанан, оьрму бутлан.

обихо́д мн. нет, м. багьу-бизу, маэшат.

обла́ва ж. лагма ругьаву, бугьаву (циняв).

облага́ть несов. ургу обложитьрал 4-мур мяъналух.

облада́тель м. заллу.

о́блако мн. облака́, ср. ттурлу.

о́бласть ж. 1) область, билаят, улча; 2) майдан, тIивтIусса кIану.

о́блачность мн. нет, ж. ттурлукIва.

облегче́ние ср. 1) куклушиву; 2) куклу баву.

облегчи́ть сов. куклу бан.

облегчи́ться сов. куклу хьун.

обледене́ть сов. микI бакьин, микIлачIун, микI бишин.

облеза́ть несов., обле́зть сов. 1) кьатI хьун (чIарарду); 2) баллан, бакI (чIарарду).

облени́ться сов. танмал хьун.

облепи́ть сов., облепля́ть несов. лачIун дан (лагмара, гьарида чулуха).

облива́ть несов. ургу облитьрах.

облига́ция ж. облигация, паччахIлугърал заемрал чагъар.

облиза́ть сов., обли́зывать несов. ланцI учин, бущин (мазрах).

о́блик м. 1) лажин, симан; 2) чIалачIин (ялун).

обли́ть сов. 1) ялтту рутIин; 2) буккан (сир, ранг).

облицева́ть сов., облицо́вывать несов. бущин, ялтту бакьин (мармарчарил м. ц.).

облича́ть несов., обличи́ть сов. ашкара ан, аьйрду ялун личин дан, дащуй ишин.

обложе́ние ср. 1) дишала дишаву; 2) лагма ругьаву.

обложи́ть сов. 1) лагма дуз дан, дишин; 2) дахьлаган дан, кай-кай дан; тучи обложили небо — ссав ттуруллал дургьуну дур; 3) лагма ругьан; обложить крепость — къалалул лагма ругьан; 4) дишала дишин.

обло́жка ж. макьаил (луттирал).

облокоти́ться сов. чул бищун, чул бан.

облома́ть сов. 1) гъагъан, гъаргьун рутан (лагмара гъагъан); 2) ххит увну аттан.

обломи́ть сов. кьюч бивгьун гьагьан (дан).

обло́мовщина мн. нет, ж. бахх. курчIилшиву, таммалшиву, хIивил-тивил буллалаву.

обло́мок мн. обло́мки, м. 1) парча; 2) бахх. ххиличIлу, махъун дагьсса муму-таму.

облупи́ться сов. ккири ликкан (ккунукрал, мурхьирал).

облуча́ть несов., облучи́ть сов. чанна бан, чани битан.

облысе́ть сов. чIарардацIа хьун, чIарарду кьатI хьун, кIачIа хьун (бакI).

обма́зать сов., обма́зывать несов. лагмава аьгъу бан, гъулугъин бан, хIулухIин. [188]

обма́кивать несов., обмакну́ть сов. щун; обмакнуть перо в чернила — перо щекьиравун щун.

обма́н м. 1) щялмахъ, хIилла; 2) хъяврин аву.

обману́ть сов., обма́нывать несов. хъяврин ан.

обману́ться сов., обма́нываться несов. хъяврин хьун.

обма́нчивый прил. хъяврин байсса, вихшала дакъасса.

обма́нщик м. щялкъу, щялмахъ бусу, инсантал хъяврин буву.

обма́тывать несов. ургу обмотатьрах.

обма́чивать несов. ургу обмочитьрах.

обомле́ть сов. ххялтIа хьун (нех).

обме́н мн. нет, м. даххана даву, дахханаххи даву, аьриш-вариш, дахху-ласу.

обменя́ть сов. даххана дан, дахханаххи дан.

обме́ривать несов., обме́рить сов. 1) дуцин; 2) дуцавриву хъяврин бан, чансса дуцин (дулун).

обмола́чивать несов. ургу обмолотитьрах.

обмо́лвиться сов. 1) аьйкьин, гъалатI бан (гъалгьа тIийни); 2) бусан, учин.

обмо́лвка ж. аьйкьаву, гъалатI (гъалгьа тIийни).

обмоло́т мн. нет, м. 1) ччар даву; 2) ччарних бувкIсса къалмул аьдад.

обмолоти́ть сов. ччар дан.

обмоло́ть сов. гьаин (къама).

обморо́зить сов. микIлачIун бан.

о́бморок м. цаятува цува гьаву, хIал бияву.

обмота́ть сов. кай-кай дан, лагма каин.

обмо́тка ж. карумур, дулагь (мн. дулагъру).

обмочи́ть сов. атил бан, хъатан бан.

обмыва́ть несов., обмы́ть сов. шюшин, шюшуну марцI бан.

обмяка́ть несов.,обмя́кнуть сов. кIукIлу бан.

обнагле́ть сов. хIаясиз хьун.

обнадёживать сов. умуд, хьул бишин ан.

обнажа́ть несов., обнажи́ть сов. 1) кIачIа бан, ликкан (янна); 2) дуккан (тур, м. ц.).

обнажа́ться несов., обнажи́ться сов. кIачIа хьун.

обнаро́довать сов. баян бан (буюр).

обнару́живать несов.,обнару́жить сов. 1) ашкара дан, ялун личин дан; 2) лякъин.

обнару́житься сов. 1) ашкара хьун, ялун личин; 2) лякъин.

обнести́ сов. 1) лагма дан (чапар); 2) вив ласун.

обнима́ть несов. ургу обнятьрах.

обнища́ние мн. нет, ср. 1) шярайх уккушаву; 2) мискиншиву, дакъашиву.

обнища́ть сов. шярайх укку хьун, мискин хьун.

обно́ва, обно́вка ж. цIусса зад.

обнови́ть сов., обновля́ть несов. цIу дан, дакьин дан.

обновле́ние мн. нет, ср. 1) цIу даву; 2) дакьин даву.

обноси́ть несов. ургу обнестирах.

обню́хать сов., обню́хивать несов. щаланнуйн ссунтI учин.

обня́ть сов. хъазамрайн лаян ан, кару дичин, хъямала агьан.

о́бо ургу об-рах.

обобра́ть сов. 1) риттун, кьатI дан (ахъулсса); 2) хъямала ан, ссуй ан. [189]

обобще́ние 1) аьм баву; 2) амсса, жям.

обобществи́ть сов., обобществля́ть несов. аьм бан, жяматрал дан.

обобществле́ние ср. аьм даву, гьуртту даву, жяматрал даву.

обобщи́ть сов. аьм дан, аьмсса, жям дучIан дан, цачIун ласун.

обогати́ть сов., обогаща́ть несов. авадан бан, ттуршама ан.

обогна́ть сов. хьхьичIун уккан; обогнать капиталистические страны — капиталист билаятирттаяр хьхьичIун буккан.

обогну́ть сов. 1) лагма увккун гьан; 2) лагма уккан.

обогрева́ть несов., обогре́ть сов. кIири дан.

обогре́ться сов. кIири хьун.

ободра́ть сов. 1) бизан бан (ккири, чагьарду — чIирая); 2) ххяхха буккан; 3) ссуй ан, хъямала ан.

ободри́ть сов., ободря́ть несов. дакI дан, гьавас бутан.

ободри́ться сов., ободря́ться несов. дакI хьун, рухI дучIан.

обожа́ть сов. ххишала акъа ххира ан, хъинну чIувну ххира ан.

обожда́ть сов. учIаннин ацIан, ссавур дан.

обо́з м. аьравартту, чарван.

обозва́ть сов. ссуг дан.

обозли́ть сов. ссибизин бан, гьалак уккан ан.

обозли́ться сов. ссибизан, гьалак уккан.

обознача́ть несов., обозна́чить сов. 1) ккаккан бан; 2) ишара дан, аьш дан.

обознача́ться несов., обозна́читься сов. ххал хьун, ашкара хьун.

обозначе́ние ср. 1) ккаккан баву, ишара даву, аьш даву; 2) личIи баву, ккаккан бан дурсса ишара, аьш.

обозрева́ть несов.,обозре́ть сов. 1) ххал бигьин, урган; 2) бахх. ххал бувну хъирив лаян.

обозре́ние ср. 1) ххал бигьаву, уругаву, ябитаву, ххал бувну хъиривлаяву; 2) ургу обзорданух.

обо́и ед. нет, чIирайх бакьай чагьарду.

обо́йма ж. 1) обойма, патроннал ттарал; 2) шалкка, мухIлу.

обойти́ сов. 1) лагма рутьан, къинттуллухун буккан; 2) занай гьари кIанайх буккан; 3) чIарах бувккун гьан; 4) къулагьас къадан, дакIния дуккан.

обойти́сь сов. 1) бурган, къулагьас дан, кьамул бан (ххуйну ягу оьккину); 2) багьлий дацIан; пальто обошлось мне недорого — пальто ттун ххирану къадарцIунни; 3) гьашиву дан; обойтись ста рублями — ттуршра къурушрай гьашйву дан; обойтись без посторонней помощи — чил кумаг бакъанма гьашйву дан.

обокра́сть сов. дацин.

оболо́чка ж. 1) ккири, макьара; 2) пардав, ялтту личу.

обоня́ние мн. нет, ср. кьанкь ласаву, кьанкь ласун бухъяву.

обора́чиваться несов. кIурабаллан.

оборва́нец м. хилчIа, варз-варз тIисса янналувусса инсан. [190]

оборва́ть сов. 1) дуцан; 2) бахх. кьукьин бан (щил-бунугу гъалгьа), кьаикIан ан.

оборо́на мн. нет, ж. ябаву (къала), буруччаву.

оборони́тельный прил. ябаврил, ябайсса.

обороноспосо́бность мн. нет, ж. ябан бюхъаву (къала, билаят); ябансса бюхъу.

обороноспосо́бный прил. ябан бюхъайсса, ябан бюхъу бусса.

обороня́ть несов. ябуллан (къала, билаят, м. ц.).

обороня́ться несов. яхъанан (душманная).

оборо́т м. 1) кIура баяву (лагма буккаву); 2) чIан (янналул), чIанул чулухалу; 3) дулама, кIура баяву; 4) ник; в трубе 3 оборота — турбалул 3 ник дур; 5) бусаврил тагьар (калималул, мазрал).

обору́дование мн. нет, ср. 1) аьркин хьунмур, аьрки-къарцин (ярагъ, м. ц.); 2) щаллу баву (аьрки-къарциндалул, ярагъуннил, м. ц.).

обору́довать сов. и несов. 1) щаллу бан (аьрки-къарциндалул чулуха); 2) дузал бан.

обоснова́ние ср. 1) бацIан баву (хIуччардайну); 2) хIуччардайну бавцIусса, цIакь хьусса зад.

обоснова́ть сов., обосно́вывать несов. бацIан бан (хIуччардайну).

обоснова́ться сов., обосно́вываться несов. мархха итабакьин, мюхчан хьун, кIану цIакь бан.

обосо́бить сов., обособля́ть несов. личIи бан.

обосо́бленный прил. 1) личIи бувсса, личIисса, хасъсса; 2) цинналусса, цамуницIун къадархIусса.

обостри́ть сов. чIувин дан, дайл дан (дяниялу).

обостри́ться сов., обостря́ться несов. чIуллан, дайл хьун.

обою́дный прил. кIирагу чулухасса, кIирагу чулухаллин аьмсса.

обраба́тывать несов., обрабо́тать сов. 1) обработать дан, бан; обработать кожу — бурчу дамагъ бан, аьраврил бан; 2) аьйкьин ан, цала чулийнай кIункIу ан.

обрабо́тка ж. обработать даву, дакьин даву.

обра́довать сов. ххари ан, шад ан.

обра́доваться сов. ххари хьун, шад хьун.

о́браз м. 1) сурат, сипат; 2) кьайда, ххуллу, тагьар.

образе́ц мн. образцы́ — ккаккия, ккаккиялунсса (ккаккиялун дурсса, дирхьусса зад).

о́бразный прил. 1) художественныйсса, ххуйсса; 2) аьямсса, нагляднайсса, яргсса.

образова́ние 1. мн. нет, ср. 1) хIасулшаву, баву; 2) хIасул хьусса зат.

образова́ние 2. ср. дуккаву, элму лахьхьаву.

образо́ванный прил. элму дусса, чIярусса дурккусса.

образова́ть сов., образо́вывать несов., сакин дан, ляхъан дан.

образу́мить сов. аькьлулуйн учIан ан.

образу́миться сов. аькьлулуйн учIан.

образцо́вый прил. ккаккиялун дурсса. [191]

обраста́ть несов., обрасти́ сов. 1) ахьлаган; 2) ахьлаган ан, обрасти бородой — чIирттаравун ахьлаган.

обрати́ть сов. кIура дайн дан, тIайла дан.

обрати́ться сов. 1) кIура баин, кIура хьун; 2) тавакъюъ бан.

обра́тно нареч. махъунмай.

обра́тный прил. 1) махъунмайсса; 2) тарсъсса, бакъачулинмайсса.

обраща́ть несов. 1) ургу обратитьрах.

обраща́ться 1) ургу обратитьсялух; 2) лагма дуклан; 3) хIурмат бан.

обраще́ние 1. мн. нет, ср. 1) лагма дуклакаву; 2) ишла шаву (арцу); 3) къулагьас даву.

обраще́ние 2. ср. тавакъюъ баву, тавакъюрал чагъар.

обре́зать сов., обреза́ть, обре́зывать несов. кьукьин, кьуркьуну кутIа дан (янна, тахта, м. ц.).

обре́зок м. кьувкьусса касак.

обремени́тельный прил. захIматсса, кIусса.

обремени́ть сов., обременя́ть несов. захIматравун бичин, кIу бан, аьзият дудун, гьиву дишин.

обрести́ сов. лякъин, ду дан, хьун дан.

обречённый прил. оьбутIа буллусса, оьсса кьадар бувкIсса, ахир пуч дурсса.

обре́чь сов. оьбутIа булун, оьсса кьадар бучIан, ахир пуч дан.

обрисова́ть сов., обрисо́вывать несов. 1) да задрал лагма аьшру дуккан; 2) бахх. сурат дан (да иширал), тагьар бусан.

обро́к м. дишала (раэятшиврул заманнай помещиктурал раэятунная ласлай бивкIсса).

обру́бок м. кутук, тталлул бакI.

о́бруч м. шалка (кьаллул ялтту, м. ц. лаххайсса).

обру́шиваться несов.,обру́шиться сов. 1) лекьан, дагьан, ппив хьун; 2) бахх. щин унугу агьан, ххяххан.

обры́в м. 1) дурцсса зад, бувцсса кIану; 2) мурлу.

обрыва́ть несов. ургу оборватьрах.

обры́вистый прил. 1) муруллив бусса, ххяллу дусса кIану; 2) дурцсса.

обры́вок мн. обры́вки м. бувцсса парча.

обры́згать сов., обры́згивать несов. чIентIру личин бан.

обря́д ж. аьдат, кьяйда, багьу-бизу.

обсади́ть сов. лагма бугьан (мурхьру, м. ц.).

обсервато́рия ж. обсерватория, бургьи — зурул, гьавалул хIал ххал буллан дурсса личIисса къатри.

обсле́дование ср. ххал бигьаву, хъирив лаяву, бургаву.

обсле́довать сов. ва несов. ххал бигьин, хъирив лаян, бурган.

обслу́живание ср. къуллугъ баву.

обслу́живать несов., обслужи́ть сов. къуллугъ бан.

обсо́хнуть сов. кьакьан.

обстано́вка мн. нет, ж. 1) къатлул кьай, мебель; 2) бахх. хIал, тагьар.

обстоя́тельный прил. диялсса, хъирив лавсса.

обстоя́тельство ср. 1) хIал, тагьар, ахIвал; 2) предложениелуву кIилчинмур даражалул член (иширал тагьар, куц бусласисса). [192]

обстре́л м. 1) ттупру битаву, ккуллардал лачIун даву; 2) битлатисса кIану.

обтсре́ливать несов., обстреля́ть сов. ттупру битан, ккуллардал лачIун дан.

обстри́чь сов. кьукьин (хIисилттух), хIис бан (бакI, ппал, м. ц.).

обступа́ть несов., обступи́ть сов. лагма лаган, лагма ругьан, вив ласун.

обсуди́ть сов., обсужда́ть несов. ххал бигьин, пикри бувну, ххал бивгьуну хъирив лаян.

обсужде́ние ср. ххал бигьаву.

обсу́шивать несов., обсуши́ть сов. кьакьан бан.

обсу́шиваться несов., обсуши́ться сов. кьакьан (цала янна, цала-цува кьакьан ан).

обсчита́ть сов., обсчи́тывать несов. хIисавраву хъяврин ан, чансса дулун.

обсчита́ться сов., обсчи́тываться несов. хIисавраву хъяврин хьун.

обсыха́ть несов. ургу обсохнутьрах.

обточи́ть сов. даел дан, нигьирай дишин.

обтеса́ть сов. цIурцIуну тIайла дан, дючIан дан, ранна дуккан.

обтира́ние ср. ссуку даву, дуккаву (чурххайх).

обтя́гивать несов., обтяну́ть сов. 1) ялтту дакьин (чIувин дурну); 2) кIункIу-хъит дурну лахъи-утта дан.

обува́ть несов. ургу обутьрах.

о́бувь мн. нет, ж. усру.

обу́гливаться несов., обу́глиться сов. ччурччуну кIалаш хьун.

обу́заж. гьиву, кIушиву.

обузда́ть сов., обу́здывать несов. хьхьури лаххан.

обу́зить сов. къума дан (хьхьичIранияр).

обусло́вить сов., обусло́вливать несов. 1) шартI ккаккан дан, шартI дишин; 2) сквав хьун.

обу́тьсов. усру лаххан, усру лаххан дан.

обу́ться сов. цала усру лаххан.

о́бух м. рикIирал никъа.

обуча́ть несов. ургу учитьрах.

обуча́ться несов. ургу обучитьсялух.

обуче́ние ср. лахьхьин баву, дуккин аву, дуккаву.

обучи́ть — лахьхьин бан, дуккин бан.

обуча́ться несов. лахьлан, дуклан.

обхвати́ть сов., обхва́тывать несов. кару дичин, каруннил вив ласун.

обхо́д м. 1) лагма буккаву, кIани-кIанттайх уклакаву; 2) чIарах увккун гьаву; 3) къинттуллухун буккаву (душманнал).

обходи́тельный прил. хIалимсса, нахIусса, хIурмат бусса.

обходи́ть несов. ургу обойтирах.

обходи́ться несов. ургу обойтирах.

обша́рить сов. луглан, цIухла бишин, ххилтIу дуллай ххал дуллан.

обшива́ть несов., обши́ть сов. 1) дуруххан, лагма хIашия дуруххан, ялату дуруххан; 2) ялтту тахта дакьин.

обши́рный прил. уттасса, майдансса. [193]

обща́ться несов. хIалашиву дан, хIалану бикIан.

общедосту́пный прил. 1) гьарманан бучIисса, лайкьсса, гьарманаща ласун бюхъайсса, кьюркьусса; 2) бигьасса мазрай чивчусса, циняннан бувчIайсса.

о́бщее прил. аьмсса.

общежи́тие ср. 1) аьмсса утту бишай къатта, аьмсса ликкай къатта; 2) жямятрал багьу- бизулул кьайдарду.

общеизве́стный прил. машгьурсса, циняннан кIулсса, мяълумсса.

общенаро́дный прил. циняв халкьуннал, циняв халкь заллусса.

обще́ние мн. нет, ср. хIалашиву.

общеобразова́тельный прил. аьмсса образованиелул, аьмсса образование дулайсса; общеобразовательные курсы — аьмсса образование дулайсса курсру.

общесою́зный прил. щалла союзрал, щалла союзран аьмсса; общесоюзное министерство — щалла союзран аьмсса министерства.

обще́ственник м. общественник, обществолул, жяматрал иширттаву хъинну, активнайну зузисса инсан.

обще́ственный прил. жяматрал, обществолул.

о́бщество ср. общество, жямат.

о́бщий прил. 1) аьмсса; 2) уртакьсса.

общи́на ж. община, нукIу заманнай хъудугьултрал организация.

общипа́ть сов. 1) биттун, кIачIа бан; 2) къеппари бан.

общи́тельный прил. инсантуравух хIаласса, хIалимсса.

о́бщность мн. нет, ж. аьмшиву.

объеда́ть несов. ургу объе́стьрах.

объеда́ться несов. ургу объе́стьсялух.

объедине́ние ср. цашиву, цабаву.

объединённый прил. цахьусса, цачIун хьусса.

объедини́ть сов., объединя́ть несов. цабан, цачIун бан.

объедини́ться сов., объединя́ться несов. цахьун, цачIун хьун.

объе́док мн. объедки, м. дукралул ххиличIру, къалгъан.

объе́здить сов. 1) аьдат бан, вардиш бан, лахьхьин бан (чван); 2) гьарца кIанайх уккан (ссай-унугу бурттий).

объе́здчик м. объездчик, бурттийсса къаралчи.

объезжа́ть несов. ургу объездитьрах.

объе́кт 1) объект; зад (дусса, хIакьсса); 2) даву дуллалисса кIану.

объекти́вный прил. 1) объективный, хIакьну дусса; 2) тарап дугьаву дакъасса, тIайласса.

объём м. лагру.

объекти́в м. объектив, сурат рищай оппаратрал пюрундалул я.

объёмистый прил. лагру дусса.

объе́сться сов. чIярусса дукан.

объе́хать сов. чIарах увккун гьан (хьхьичIун уккан).

объяви́ть сов. баян бан, кIул бан.

объявле́ние ср. баян баву, кIул баву.

объявля́ть несов. ургу объяви́тьрах. [194]

объясне́ние ср. 1) бувчIин баву; 2) аьям баву.

объясни́ть сов., объясня́ть несов. бувчIин бан, аьям бан.

объясни́ться сов., объясня́ться несов. 1) куннал-куннан бувчIин бан, рязи хьун, бакьин; 2) аьям хьун.

объя́тие ср. кару дичаву, хъазамраву чIувин аву (ххира ан).

объя́ть сов. кай-кай ан, чулгъав ан, вив ласун.

обыгра́ть сов., обы́грывать несов. 1) духхин (играй увккун); 2) бишлай чIу буккан бан (музыкалул инструментрал м. ц.).

обы́денный прил. адатрайсса, укуннасса, вардишравун багьсса.

обыкнове́нный — дайн дикIайссакуннасса.

о́быск м. цIухла.

обыска́ть сов., обы́скивать несов. цIухла бишин.

обы́чай м. аьдат, кьайда.

обы́чный прил. аьдатрайсса.

обя́занность ж. къуллугъ, иш, бурж.

обяза́тельно нареч. чара бакъа, мин-тин бакъа.

обяза́тельство ср. 1) бан бакIрайн лавсмур; 2) бан бакIрайн ласаврил чагъар.

обяза́ть сов., обя́зывать несов. 1) дан ан, буржну бишин; 2) лахъаву дан ан, дарвачрай бишин.

обяза́ться сов., обя́зываться несов. бакIрайн ласун, дарвачрайн ласун.

ова́льный прил. ссума бивщусса, ккунукрал тагьарданийсса.

ова́ция ж. гурну хъат рищаву.

овёс м. нехъа.

овладева́ть несов., овладе́ть сов. 1) кIунттихьхьун ласун, заллушиву дан (хьун); 2) заллу хьун.

о́вод м. аькI.

овощево́дство мн. нет, ср. овощи дугьаву (къур, кьая, м. ц. дугьаву).

о́вощи ед. овощ, м. къур-кьаярду, м. ц. ахънил ххяххияртту.

овра́г м. кьакьа, кьарахьлу.

овца́ мн. о́вцы, ж. тта.

овцево́дство мн. нет, ср. ятту ябаву, ятту баву.

овча́рка ж. ятти ккаччи.

овча́рня ж. ятти мащи.

овчи́на ж. ттал лу.

ога́рок м. 1) ччукъавччуну махъун ливчIсса майлул чирахърал парча; 2) ливсса, тIул дакъасса оьрчI.

огиба́ть несов. ургу обогнутьрах.

оглавле́ние ср. оглавление, луттираву бумунил список, дайдихьуртту.

огласи́ть сов., оглаша́ть несов. баян бан, хавар бан.

огло́бля ж. чулухсса дишларду (аьраварттил).

оглохнуть сов. къюкI хьун.

оглуша́ть несов., оглуши́ть сов. 1) рирщуну къагъ лаган ан; 2) рирщуну къюкI ан.

оглуши́тельный прил. къюкI айсса, кьянкьасса, гужсса (чIу).

огляде́ть сов., огляде́ться несов., ябитан, урган, лагмава урган, тиху-шихунай урган. [195]

огляну́ться сов., огля́дываться несов. занаивкIун махъунай урган.

огнево́й прил. 1) цIарал; 2) бахх. цIай-цIай тIисса.

огнемёт м. огнемёт (ярагъ дяъвилул).

о́гненный прил. 1) цIарал лама бусса; 2) кIирисса, къизгъинсса, кIиришиву дусса.

огнеопа́сный прил. ччяни цIулачIайсса, парх учайсса.

огнепокло́нник м. цIарайн иман дирхьусса инсан.

огнепоклонни́чество, огнепокло́нство мн. нет, ср. цIарайн иман дишаву (хьхьичIарасса диннал ца).

огнестре́льный прил. ккулла битайсса; огнестрельная рана — ккуллалул щаву.

огнетуши́тель м. цIу лещан дуву, цIу лещан дай зад.

огнеупо́рный прил. цIарай кьянкьану бацIайсса; огнеупорный кирпич — цIарай кьянкьану бацIайсса калпуш.

огова́ривать несов., оговори́ть сов. 1) бунагь бишин, бакъу бишин; 2) бакIрайра шартI ккаккан дан.

огова́риваться несов., оговори́ться сое. 1) бакIрайва бусан, шартI ккаккан дан; 2) аьйкьин, гъалатI бан (гъалгъатIий уна).

огово́рка ж. 1) тIайла бацIан баву (увкумур), увкумунин ялун ххибаву; 2) гьалатI (гъалгьалуву хьусса).

оголи́ть сов., оголя́ть несов. 1) кIачIа ан, янна ликкан; 2) тIивтIуну кьабитан.

огонёк мн. огоньки́, м. цIу (чIирийсса), чаннал цIай, пар-пар.

ого́нь мн. огни́, м. 1) цIу; 2) чирахърал чани; 3) цIу (ккуллардал).

огора́живать несов. ургу огородитьрах.

огоро́д м. ахъ.

огороди́ть сов. чапар дан.

огоро́дник м. ахъчи, ахънилсса буву.

огоро́дничество ср. ахъ бугьаву.

огорча́ть несов., огорчи́ть сов. кьурчIишиву дан.

огорче́ние ср. кьурчIишиву.

огра́бить сов. хъямала ан, ссуй ан.

ограбле́ние ср. хъямала аву, ссуй аву.

огра́да ж. чапар, бару, дайгьузанну.

огради́ть сов., ограждать несов. 1) чапар дан; 2) бахх. ябан, буруччин.

огражде́ние ср. 1) чапар даву; 2) бахх. ябаву, буруччаву; 3) чапар, бару, дайгьузанну.

ограниче́ние ср. 1) ссуссукьу баву, ссуссукьушиву; 2) дазу ккаккан даву.

ограни́ченный прил. ссуссукьусса, дазу ккаккан дурсса.

ограни́чивать несов., ограни́чить сов. ссуссукьу бан, дазу ккаккан дан.

огро́мный прил. хъинну хъуннасса.

огрыза́ться несов., огрызну́ться сов. 1) ккихь чин; 2) бакх. лажиндарай ацIан, адав дакъа жуав дулун.

огу́лом, огу́льно нареч. ялун уругун, хIисав къадурну, хъирив къалавну.

огуре́ц мн. огурцы́ м. нисварти.

о́да ж. ода, цIа дуллалисса шеъри, назму. [196]

ода́лживать несов. ургу одолжитьрах.

одарённый прил. пагьму — гьунар бусса, бюхъу, бажар бусса.

ода́ривать несов., одари́ть сов. дулун (природалул), пишкаш дан, багъишла дан.

одева́ть несов. ургу одетьрах.

одева́ться несов. ургу одетьсялух.

оде́жда ж. янна, лаххия.

одеревене́ть сов. 1) тIаннуйн уккан, кьакьан; 2) бахх. чарин уккан, асар къашай хьун.

одержа́ть сов., оде́рживать несов. ласун, кIунттихьхьун ласун, хьун; одержать победу — ххув хьун, ххув шаву ласун.

одёрнуть сов. 1) хъит дурну тIайла дацIан дан; 2) бахх. кьукьин бан, аьй дурну кьаикIан ан, бащин ан (кьацI).

оде́ть сов. янна лаххан (цаманай), лаххан ан.

оде́ться сов., одева́ться несов. лаххан (цайра).

одея́ло ср. виргъан.

оди́н числит. 1) ца; 2) так, цурдалу.

одина́ковый прил. цакуццуйсса, ца журалул, куннихха ку лавхьхьусса.

одино́кий прил. 1) таксса, цувалусса; 2) ссувайсса, кулпат бакъасса.

одича́ть сов. урттил хьун, вахIши хьун.

одна́жды нареч. цал, ца кьини.

одна́ко союз и вводн. сл. 1) амма, анжагъ; 2) цукуннугу.

однобо́кий прил. цачул бусса, ца чулухалу дусса.

одновре́менно нареч. ца чIумал, гава чIумал.

однозна́чный прил. 1) ца мяъналийсса; 2) ца цифра бусса.

однокла́ссник м. ца классралма, классрал гьалмахчу.

одноле́тний прил. чIун архIалма, ца шиналсса.

одноме́стный прил. цакIану бусса, ца инсаннансса.

одномото́рный прил. ца мотор бусса.

однообра́зие ср. ца журашиву, ца сипатшиву.

однообра́зный прил. ца журасса, ца сипатсса, даим ца журалийсса.

одноро́дный прил. ца жинсирайсса, цанниха ца лавхьхьусса, ца журасса.

односельча́нин м. ца шяраватусса инсан, ца шяраваллил инсан.

односло́жный прил. 1) ца слог бусса; 2) кутIасса.

односторо́нний прил. ца чулухалу дусса, ца лажин дусса.

одното́мник м. ца том бусса.

одното́мный прил. ца том бусса.

однофами́лец мн. однофами́льцы, м. ца фамилия дусса.

одноцве́тный прил. ца ранг дусса.

одночле́н м. алгебралул выражение.

одноэта́жный прил. ца зивулийсса.

одобре́ние ср. 1) дакI дакьаву; 2) цIа даву.

одо́брить сов., одобря́ть несов. дакI дакьин.

одолева́ть несов., одоле́ть сов. 1) дух дан, ялтту уккан; 2) хIалдания гьан ан.

одолже́ние ср. хIаллихшин, кумаг баву, хатир баву. [197]

одолжи́ть сов. 1) буржирай дулун; 2) буржирай ласун; 3) хатир бан.

одува́нчик м. къуппа ххалаххул тIутIи.

оду́маться сов., оду́мываться несов. баххана бан, пикрилия махъунай хьун.

одушевлённый прил. 1) рухI дусса; 2) шадсса, рухI дуркIсса.

оды́шка мн. нет, ж. ссихI ласун къахъанахъаву, ссихI бугьлагьаву, бугъ уллалаву.

ожере́лье ср. чарсса, яха.

ожесточа́ться несов., ожесточи́ться сов. чIувин, къизгьин хьун.

ожесточённый прил. къизгьин хьусса, чIувусса, рахIму бакъасса.

оживи́ть сов., оживля́ть несов. уттава ан.

оживи́ться сов., оживля́ться несов. уттава хьун, утта буккан.

оживле́ние мн. нет, ср. утта буккаву, дири буккаву.

оживлённо нареч. уттавану, дирину, щиривкIуну.

ожида́ние ср. 1) ялугьлагьаву; 2) хьул.

ожида́ть несов. ялугьлан.

ожире́ние ср. уч шаву, майлун татаву.

ожи́ть сов. 1) утта уккан; 2) бахх. рухI дучIан.

ожо́г м. ччувччусса кIану (чурххай).

озабо́титься сов. къайгьу бан, дакI цIуцIаву дан.

озабо́ченный прил. къайгьу бусса, пикри бусса.

озабо́чиваться несов. ургу озаботитьсялух.

озада́чить сов. чаш уккан ан, гьанавиххи ан.

озагла́вить сов. цIа чичин (чивчусса хаварданул, статьялул, м. ц.).

озари́ть сов., озаря́ть несов. чанналахъан бан.

озвере́лый прил. жанаварданин увксса, жиндрал хьусса.

озвере́ть сов. жанаварданин уккан, жиндрал хьун.

озелене́ние мн. нет, ср. щюлли баву, мурхьру ягу цайми ххяххияртту дугьаву.

озелени́ть сов. щюлли бан, мурхьру бугьан.

о́зеро мн. озёра, ср. озеро, бяр.

оздорови́ть сов. 1) саль бан, хъин бан; 2) бахх. низамрайн дуцин.

ози́мый прил. ссуттил (лачIа).

о́зимь ж. ссуттил хъу.

озира́ться несов. лагмава ялугьлан, лагмава ябитлан.

озло́бить сов., озлобля́ть несов. ссибизан ан, гьалак уккан ан.

ознако́мить сов. кIул бан, дус бан (ца иширащал, даврищал).

ознако́миться сов. кIул хьун, хъирив лаян.

ознаменова́ть сов. шадлугърай дакIнин дутан, байран дан.

означа́ть несов. ургу обозначатьрах (1-мур мяъналий).

озно́б мн. нет, м. зурзу, аькъаву.

озолоти́ть сов. мусил бакьин, мусил муталла бан, пар-пар-тIи бан.

озорни́к несов. 1) тIул дакъу, къавкъин; 2) къалмакъалчи.

озорство́ мн. нет, ср. тIулдакъашиву, къавкъиншиву. [198]

озорно́й прил. тIулдакъасса, къавкъинсса.

озя́бнуть сов. микIлачIун (аькъин).

оказа́ть сов., ока́зывать несов. бан; оказывать помощь — кумаг бан.

окаймить сов., окаймлять несов. хIашия дан.

окамене́ть сов. чарин уккан, цIакь хьун.

ока́нчивать несов. ургу окончитьрах.

ока́нчиваться несов. ургу окончитьсялух.

ока́пывать несов. ургу окопатьрах.

ока́пываться несов. ургу окопатьсялух.

океа́н м. океан.

окисли́тель м. турш дуву.

оки́слить сов., окисля́ть несов. турш дан.

оки́слиться сов., окисля́ться несов. турш хьун.

оккупа́нт м. аккупант, хъап-шапчи, гужрай чил билаятру бугьу (ласу).

оккупа́ция ж. оккупация, гужрай чил билаят бугьаву (ласаву).

оккупи́ровать сов. и несов. оккупировать бан, гужрай чил билаят бугьан.

окла́д м. харж (ласайсса), дуллугъ.

окле́ивать несов., окле́ить сов. лачIун бан (ялун), ялтту бакьин (лачIун бан).

оклика́ть несов., окли́кнуть сов. оьчин, чIу бан.

окно́ мн. о́кна, м. чIавахьулу.

о́ко ср. я.

око́вы ед. нет, дишай махру, кандаллу (карунний, ччаннай дишай махру).

околева́ть несов., околе́ть сов. бивчIан (хIайван).

око́лица ж. 1) шяраваллил лагмасса чапар; 2) зумащар, лагма-ялттусса кIану; ххуллул дулама.

о́коло предл. чIарав; около школы — школалул чIарав; дирсса, около десяти километров — ацIра километралучIан дирсса.

око́льный прил. дуламасса.

оконча́ние ср. дайлитIу, ахир.

оконча́тельный прил. махърамахъсса, байливтIусса.

око́нчить сов. къуртал бан.

око́нчиться сов. къуртал хьун.

око́п м. сангар, окоп.

окопа́ть сов. диххан, бил дизан (ца задрал лагма).

окопа́ться сов. сангар дан, окоп диххан.

о́корок м. дикIул ччан, ганз жира (хаснура дунгьузрал).

око́титься сов. 1) оьрчIру бан (ччитул); 2) чIиру бан (ттал).

окочене́ть сов. микIлачIун.

око́шко ср. чIавахьулу.

окра́ина ж. зумащар.

окра́сить сов., окра́шивать несов. 1) сир буккан, ранг дан; 2) бахх. чIюлу бан.

окра́ска мн. нет, ж. 1) ранг щаву, ранг дуккаву, сир буккаву; 2) ранг.

окре́пнуть сов. цIакь хьун, сагъ хьун.

окре́стность ж. зумащар, лагма-ялттусса кIану.

о́крик м. 1) оьчаву, чIу баву; 2) гьавур-завур.

окри́кнуть сов. оьчин, лахъну чIу бувну оьчин.

окрова́вить сов., окрова́вливать несов. оьттувух уккан ан, оьттувун ахьлаган ан. [199]

окрова́виться сов., окрова́вливаться несов. оьттувух уккан, оьттувун ахьлаган.

окропи́ть сов. пурх учин.

окро́шка мн. нет, ж. дукия (мюрш дурсса дикI, м. ц. затурттия дурсса).

о́круг м. округа, улча.

округли́ть сов., округля́ть несов. 1) ккуркки бан; 2) къуртал бан.

окруже́ние ср. 1) лагма ругьаву, лагма лагаву; 2) лагмасса кIану; 3) гъансса, лагма- ялттусса, хIала-гьурттусса инсантал, жамят, чIаххул; 4) лагма-ялттусса тагьар.

окружа́ть несов. 1) ургу окружитьрах; 2) бахх. лагма-ялтту уккан, чIарав ацIан.

окружи́ть сов. лагма ругьан, лагма лаган, вив ласун.

окру́жность ж. окружность (ккюрнутIай).

окрыли́ть сов., окрыля́ть несов. хъару дан, рухI дучIан дан, дакI дан.

окрыли́ться сов., окрыля́ться несов. хъару хьун, рухI дучIан.

окуна́ть несов., окуну́ть сов. ахьлаган ан, щун (щинавун, хьюмушиврувун).

окуна́ться несов., окуну́ться сов. ахьлаган (щинавун).

о́кунь м. окунь, чавахърал ца жура.

оку́ривание ср. пуркIурал баву, оьнкьурал баву (мурхьру, микIкъалачIуншиврул).

оку́рок мн. окурки, м. папиросрал ххиличIлу.

оку́тать сов., оку́тывать несов. 1) кай-кай дан, чулгъав дан; 2) бугьан (ттуруллул).

оледене́ть сов. микIиран бакьин.

оле́нь м. бюрни.

олимпиа́да ж. олимпиада, спортрал, музыкалул, балай учаврил, м. ц. гьунарду ккаккан баврил праздник.

оли́фа мн. нет, ж. алип, сирданул аьгъушиву.

олицетвори́ть сов., олицетворя́ть несов. рухI дусса затну ккалли дан, чIалачIи дан.

о́лово мн. нет, ср. къалай.

ольха́ мн. о́льхи, ж. мурхьирал ца жура.

омерзи́тельный прил. дакIоьзансса, хъинну оьккисса.

омёт м. сумал (нухьхьал) бакIу.

омо́нимы ед. омоним, м. омонимру, чичаву цасса, мяъна личIисса махъру, мас.: хъа (лелуххул), хъа (лув рутайсса), хъа (къама).

омочи́ть сов. атил дан.

омрача́ть несов., омрачи́ть сов. лухIи-цIан лаган ан, ссибизан ан, гьалак уккан ан.

омрача́ться несов., омрачи́ться сов. лухIи-цIан лаган, гьалак уккан, дардиравун агьан.

о́мут ж. 1) кIурглу (неххал щинай хъанахъисса, кьаллай хъанай); 2) бярнил неххал чIанулусса куртIсса хъунтIа.

омыва́ть несов., омы́ть сов. 1) шюшин; 2) лагма лаган; море омывает берега острова — островрал зумарду хьхьирил шюшлашиссар.

он местоим. личн. ва, му, та, кIа, га.

онеме́ть сов. 1) маз хъама битан, маз бухIан; 2) бахх. тIаннуйн буккан. [200]

опада́ть несов. ургу опастьрах.

опа́здывать несов. ургу опоздатьрах.

опа́л м., ляълу, (кIиссурай, м. ц. дишайсса).

опали́ть сов. ччеручин дан (чIарарду, къув), ччуччин (бакIщикI), цIарахьхьун булун.

опаса́ться несов. нигьа услан, ихIтиядшиву дуллан.

опасе́ние ср. нигьачIаву, ихIтиядшиву.

опа́сливый прил. нигь-ццахлийсса, ихIтиядсса, уруччусса.

опа́сность ж. нигьачIаву.

опа́сный прил. нигьачIаву дусса.

опа́сть сов. 1) кьатI хьун, зизин (ахъулсса, чIантIив); 2) яларай дагьан, чан хьун (дурухлу); опухоль руки опала — канил дурухлу чан хьунни.

опе́ка мн. нет, ж. 1) кьажжимшиву; 2) собир. кьажжимтал.

опеку́н м. кьажжим.

о́пера ж. опера, балайлисса театрданул пьеса; музыкалущалсса, балайлисса театр.

операти́вный прил. оперативныйсса, цила чIумал ишру ккаккайсса, усттарсса.

опера́ция ж. 1) операция, чурххал къашайсса базу кьукьаву; 2) дяъвилул даву; военные операции — дяъвилул давуртту.

опереди́ть сов., опережа́ть несов. хьхьичIун уккан, махъун бичин.

опере́ние ср. къув, тIимурду (лелуххантрал).

опере́тка, опере́тта ж. оперетта, музыкалущалсса комедия.

опере́ться сов., чул бищун; агьан (ттуршарайн, чIирайн).

опери́ровать сов. и несов. 1) операция бан, ххяуккан; 2) ишла хъанан (аьраллу); 3) бахх. мюнпат ласлан (хIуччарду ккаккан буллан).

опери́ться сов. къув бичин, хъаттирду хьун.

опеча́литься сов. пашман хьун, дардиравун агьан.

опеча́тать сов. мугьру бищун, пачат бищун.

опеча́тка ж. гъалатI (лу бищайни хьусса).

опе́шить сов. гьанавиххи хьун, чаш уккан.

опи́лки ед. нет, ххака (ххарачIанттул ххуку дурсса тIаннул мюрш).

опира́ться несов. ургу оперетьсялух.

описа́ние ср. описание, бувсун, чирчуну сурат даву.

описа́ть сов., опи́сывать несов. описать бан; чивчуну, бувсун сурат дан.

опи́ска ж. гъалатI (чичрулуву).

о́пись ж. сияхI, список, (кьайлул).

опла́кать сов., опла́кивать несов. аьтIун (ивкIунах).

опла́та мн. нет, ж. хIакь, багьа.

оплати́ть сов., опла́чивать несов. хIакь булаву, арцу дулаву.

оплева́ть сов., оплёвывать несов. пув учин.

опо́ра ж. 1) къатлул ттарцI; 2) чул бищунсса кIану, ка-кумаг.

опорожни́ть сов. бачIва бан.

опоро́чивать несов., опоро́чить баябур ан. [201]

опоя́сать сов., опоя́сывать несов. 1) мухIлу дахIин; 2) лялу бахIин (ярагъ).

оппози́ция мн. нет, ж. оппозиция, политикалуву щин-бунугу муттаэну буккаву.

опра́ва ж. ялтту дакьу, рамка, бишай яруннил шалкри.

оправда́ние ср. 1) тIайлану уккаву, марцIну уккаву; 2) тIайлашйву иширайну чIалачIи баву.

оправда́ть сов., опра́вдывать несов. 1) тIайлашиврий ацIан ан, марцIну уккан ан; 2) бувсса харж тIайла бацIан бан.

оправда́ться сов., опра́вдываться несов. тIайлашиву бацIан бан, тIайлану уккан, тIайла бацIан (бувксса харж).

опра́вить сов., оправля́ть несов. 1) тIайла дацIан дан, кьяйдалин дутан; 2) цила рамкалувун дутан.

опра́виться сов., оправля́ться несов. 1) кьяйдалин агьан, тIайлаацIан; 2) сагъ хьун, цайна цува кIура айн; 3) акьин (янна ларххун).

опра́шивать несов. ургу опроситьрах.

определе́ние ср. 1) аьям баву, хъинну чIалачIи баву; 2) личIи баву; 3) хIукму.

определи́ть сов., определя́ть несов. 1) аьям бан, хъинну чIалачIи бан; 2) личIи бан, ккаккан бан; 3) хIукму бан.

определи́ться сов., определя́ться несов. аьям хьун, хъинну чIалан.

опресни́ть сов., опресня́ть несов. цIвийцIа дан, цIвийцIа марцI дан, хIачIай дан (щин).

опри́чник м. 1) бух Аьрасатнаву паччахIнал нукар; 2) бахх. зулмукар, халкьуннал душман.

опроверга́ть несов., опрове́ргнуть сов. щялмахъшиврий бацIан бан.

опроверже́ние ср. щялмахъшиврий бацIан баву.

опроки́дывать несов., опроки́нуть сов. 1) бакIракъутталий рутан; 2) бахх. чIанлаялук дан, лиян дан.

опроме́тчивый прил. пикри бакъасса, биччибакъасса, анавар уккайсса.

опроме́тью нареч. анавархъиндарай, каччуччу дурну.

опро́с м. сурагъ, цIуххаву.

опроси́ть сов. цIуххаву дан, сурагъ бан.

опры́скать сов. пурх учин, аьтрилул, м. ц. пурх учин.

опря́тность мн. нет, ж. марцIшиву, лази-лакьишиву.

опря́тный прил. лази-лакьисса, лалавкьусса, марцIсса.

о́птика мн. нет, ж. оптика; 1) физикалуву пюрунтрал чанная бусаймур бутIа; 2) оптикалул приборду, ярагъ.

опубликова́ть сов. баян бан, газетрай, м. ц. бищун; опубликовать статью — статья бищун. [202]

опуска́ть несов., опусти́ть сов. 1) бутан; 2) утту бишин бан (дарвач-пальтолул, м. ц.).

опускаться несов., опусти́ться сов. 1) дагьан; 2) бахх. сийлия агьан, иттала агьан.

опустоша́ть несов., опустоши́ть сов. 1) лекья-пIякьу дан, лиян дан, ппив дан, бат дан; 2) дачIра дан.

опустоши́тельный прил. лекьа-пIякьу дайсса, лиян дайсса, бат дайсса.

опуха́ть несов.,опу́хнуть сов. буруххан (чурххал базу).

о́пухоль ж. дурухлу (чурххал).

опу́шка ж. вацIлул зума.

опыле́ние ср. лах бищаву (ххяххиярттал).

опыли́тель м. лах биян буву (гьущу-щургьи, най, куклусса марч).

о́пыт м. опыт, 1) хIал кIулшиву, усттаршиву; 2) ххал бигьаву.

о́пытный прил. опыт бусса, иш кIулсса, усттарсса, хIал кIулсса.

опя́ть нареч. ттигу, цIуницIа.

ора́ва ж. 1) низам дакъасса ккучун; 2) бахх. ссури, газу.

ора́нжевый прил. наранжийсса (ранг).

оранжере́я ж. оранжерея; ххяххияртту диян дан бувсса пюрундалил къатта.

ора́тор м. 1) махъ лахълахъисса инсан; 2) мазрай пасихIсса, инсан.

ора́ть несов. вев тIун, гьаъ тIун.

орби́та ж. 1) орбита, бургъизурул, цIурттал ххуллурду; 2) янил ккуртта, янил кюнтIа.

о́рган м. 1) базу (чурххал); 2) орган (учреждение); 3) орган (газета, журнал).

орга́н м. аргьан (музыка).

организа́тор м. организатор, сакин буву (ца зат, ца иш).

организа́ция ж. 1) сакин баву, щаллу баву; 2) организация, (обществолул ягу паччахIлугърал учреждение).

органи́зм м. чурх (уттавасса), уттарасса зад ягу ххяххия.

организо́ванный прил. сакиндурсса, хьусса.

организова́ть сов. и несов. сакин бан, дузал бан.

органи́ческий прил. 1) организмалул, органдалул; 2) органикалул; 3) бахх. хасъсса, гьанусса.

орда́ ж. орда, низам дакъасса кьюкьа, банда.

о́рден мн. ордена́, м. орден, иширттаву хьхьичIун ливчунан хIукуматрал булайсса цIуку, лишан, награда.

орденоно́сец м. орден дума, орден дуллусса инсан.

о́рдер м. цидунугу ласунсса, дансса ихтияр дуллусса чагъар.

орёл мн. орлы́, м. барзу.

оре́х м. гьивхь, пуннукь; грецкий орех — гьивхь; мелкий орех — пуннукь.

оре́шник м. 1) гьивхьхьул, пуннукьул мурхь; 2) миннул вацIа; 3) хъуручIул жура.

оригина́л м. оригинал, ца луттирал, жужрал, м. ц. канил чичру.

оригина́льный прил. 1) оригинальныйсса, аслисса, дикIайкунсса; 2) аьжаивсса.

ориенти́р м. ориентир, нанисса, гьантIисса ххуллу, кIану кIул бан личIи дурсса зад, ишара.

ориенти́роваться сов. и несов. 1) цува усса кIану кIул хьун, тагьар кIул хьун; 2) сант кIул дан; 3) тIайла хьун (ссайн-унугу). [203]

орке́стр м. оркестр, 1) музыкачитурал даста, кьюкьа; 2) музыкалул ярагъ.

орна́мент м. накьич.

оробе́ть сов. нигьа усан.

ороси́ть сов., ороша́ть несов. щин дишин.

ороше́ние ср. щин дишаву.

ору́дие 1) ярагъ (даврил); 2) ттуп (битайсса).

ору́довать несов. 1) ишла хъанан (ярагъунних, даврил ярагъунних); 2) бачин буллан; 3) иш ккаклан.

оруже́йник м. ярагъ буву, ярагьуннил усттар (ттупанг, ххаржан дуву).

оружено́сец м. хьхьичIа заманнайсса ярагьчи — нартнал ярагъ ласун архIал занан икIайсса жагьилсса инсан.

ору́жие ср. ярагъ.

орфогра́фия ж. чичрулул кьяйдарду.

орфоэ́пия ж. орфоэфия, дурусну гъалгъа баврил кьяйдарду.

оса́ ж. урттил най, щахха най.

оса́да ж. лагма ругьаву, вив ласаву.

осади́ть 1 сов. лагма ругьан, вив ласун.

осади́ть 2 сов. 1) ацIан ан, махъунай ан; 2) щяитан, бащин ан, сус ан; 3) лицIин дан, лув дагьан дан (щин).

оса́док мн. осадки́, м. 1) лув дагьру (щинал, м. ц. лирцIуну лув дагьсса); 2) лухччинуву дурсса аьраву, хъатру гъарал, марххалданул.

осажда́ть несов. ургу осадитьрал 1–2-мур мяъналух.

оса́живать несов. ургу осадитьрал 1–2-мур мяъналух.

оса́нка ж. гьайбатрай ацIаву, чурх гьайбатрай бугьаву.

осва́ивать несов. ургу освоитьрах.

осва́иваться несов. ургу освоитьсялух.

осведоми́ть сов., осведомля́ть несов. хавар бан, баян бан.

осведоми́ться сов., осведомля́ться несов. хавра ласун, цIуххин.

освежа́ть несов., освежи́ть сов. 1) цIу бан (къатлул гьава); 2) дюхлул бан; 3) марцI бан; баххана бан; 4) жан дан.

освежа́ться несов., освежи́ться сов. 1) цIу хьун; 2) дюхлул хьун; 3) жан хьун.

освети́ть сов., освеща́ть несов. чанна бан, чанналахъан бан; аьям бан.

освети́ться сов., освеща́ться несов. чанналахъан, аьям хьун.

освеще́ние мн. нет, ср. 1) чани; 2) чанналахъан баву, аьям баву.

освободи́тель м. тархъан бувма, къуртал бувма, ххассал бувма.

освободи́ть сов., освобожда́ть несов. 1) тархъан бан, къуртал бан; 2) бачIва бан.

освободи́ться сов., освобожда́ться несов. 1) тархъан хьун, къуртал хьун; 2) бачIва хьун.

освобожде́ние мн. нет, ср. 1) тархъан баву, къуртал шаву, ххассал баву, ххассал шаву; 2) букьан баву (даврия); 3) бачIва баву (къатта).

осво́ить сов. 1) ишла дан лахьхьин; 2) вардиш бан.

осво́иться сов. вардиш хьун, лахьхьин. [204]

оседа́ть несов. ургу осестьрах.

оседла́ть сов. 1) кIили дишин; 2) буртти икIан (ттуршарай).

осе́длый прил. кIанттул хьусса, мина дирхьусса, куч къашайсса.

осёл мн. ослы́, м. ттукку.

осени́ть сов. 1) ххют дутан, ххютулун дахьлаган дан; 2) цакуну дакIнин багьан.

о́сень ж. ссут.

о́сенью нареч. ссуттил.

осе́сть сов. 1) яларай дагьан, щядикIан; 2) мина дишин.

осе́чка ж. 1) цIу къаласаву (ттупанграл), пIякь къаучаву; 2) бахх. тIайлабацIу къашаву.

осе́чься сов. 1) цIу къаласун, пIякь къаучин (ттупанг); 2) бахх. тIайлабацIу къахьун, иш дузрайн къабуккан.

оси́ливать несов., оси́лить сов. дух дан, ххув хьун.

оси́на ж. мурхьирал ца жура.

оси́пнуть сов. ххирххи чин, чIу букьан, бугь хьун.

осироте́ть сов., ятин хьун.

оска́лить сов. гьургъу чин, ккарччив ккаккан дан.

оскверни́ть сов., оскверня́ть несов. мурдал дан, ттангъа дан.

оскла́биться сов. ккарччив чIалачIи дурну пиш учин.

оскобли́ть сов. 1) ххартI дан; 2) ххартI дурну марцI дан.

оско́лок м. парча, цIалцIи (ттуплил ккуллалул, м. ц.)

оско́мина ж. ккарччив шацI шаву.

оскорби́ть сов., оскорбля́ть несов. къаччан бикIан бан, зия ан, кьюкьин ан.

ослабева́ть несов., ослабе́ть сов. 1) заэв хьун; 2) бачIва хьун

ослаби́ть сов., ослабля́ть несов. 1) заэв ан; 2) бачIва бан.

ослепи́тельный прил. яру мурчIи буллалисса, яруннил чани ласласисса, хъинну чаннасса.

ослепи́ть сов., ослепля́ть несов. 1) мурчIи ан, яру буккан; 2) яру ласласи бан.

осле́пнуть сов. мурчIи хьун.

осложни́ть сов., осложня́ть несов. жапа дан, кIу дан (даву).

ослу́шаться сов. вичIи къадишин, увкумур къабан, мютIи къахьун.

ослы́шаться сов. бавккуну баян, бяйкьуну бувчIин.

осма́тривать несов. ургу осмотретьрах.

осма́триваться несов. ургу осмотритьсялух.

осмеле́ть сов. дакI дуну, сивсуну ацIан, нигьа къаусан.

осме́ливаться несов., осме́литься сов. дакI хьун, кьас дан, сисин.

осмея́ть сов. кьякьлухун ишин, махсарттахун ишин.

осмотре́ть сов. 1) ххал бан, тамаша бан; 2) ххал бигьин.

осмотре́ться сов. 1) лагмава урган, лагмава ябитан; 2) хъирив лаян, лахьхьин.

оснасти́ть сов., оснаща́ть несов., алжан ан (ярагьуннил, м. ц.).

оснаще́ние ср. 1) аьрки-къарцин: 2) балжан баву (янна-ярагьуннил).

осно́ва ж. 1) гьану; 2) мархъ (чухъа, янна щащавриву).

основа́ние ср. 1) гьану; 2) ух, лувалу. [205]

основа́тель м. гьану бивзма, мина дирхьума.

основа́тельно нареч. цIакьну, гьану буну.

основа́тельный прил. гьану бусса, цIакьсса.

основа́ть сов., осно́вывать несов. 1) гьану бизан; 2) бацIан бан, чIалачIи бан.

основа́ться сов., осно́вываться несов. кIанттул хьун, мина дишин, мархха итабакьин.

основно́й прил. гьанусса.

основополо́жник м. гьану бивзма, мина дирхьума.

осо́ба ж. инсан, цу-унугу.

осо́бенно нареч. 1) хасну; 2) бюхъайссаксса.

осо́бенность ж. хасшиву, личIишиву; в особенности — хаснува.

осо́бенный прил. хасъсса, ляличIийсса (цинма хасъсса).

особня́к ж. цанналусса, ца кулпатрансса къатри.

осо́бый прил. хасъсса, личIисса.

осознава́ть несов., осозна́ть сов. бувчIин. бакIравун буххан.

о́спа мн. нет, ж. 1) оцIалу; 2) чутту (оьцIалу дурксса кIану).

оспа́ривать несов. 1) бяс буллан, бури-бакъари тIун, рязи къахъанан; 2) хIиркI бугьлан.

оспо́рить сов. ургу оспариватьрах 2-чинмур мяъналий.

осрами́ть сов. баябур ан.

осрами́ться сов. баябур хьун.

остава́ться несов. ургу остатьсялух.

оста́вить сов., оставля́ть несов. 1) кьаитан; 2) хъамаитан, дакIния уккан ан; 3) ядан; 4) цува итан, каласун, кьаритан.

остана́вливать несов., останови́ть сов. 1) бацIан бан (машина, м. ц.); 2) хьхьичIалу кьукьин.

остана́вливаться несов., останови́ться сов. 1) бацIан; 2) личIан, ликкан; где вы остановились? — зу чув ливккун буру?

остано́вка ж. 1) бацIан баву, бацIаву; 2) бацIай кIану, ликкай кIану.

оста́ток м. ххиличIлу, махъун лирчIмур.

оста́ться сов. личIан.

остекли́ть сов., остекля́ть несов. пюрун бишин, пюрунтру бишин

остерега́ться несов., остере́чься сов., цала цува яан, ихIтаядну икIан, личIлулну икIан.

о́стов м. гьану, вяра, ттаркIру (хIайвандалул, м. ц.).

остолбене́ть сов. микIлавчIун ацIан, чарин, тIаннуйн уккан (нигьа усун, махIаттал хьуну).

осторо́жность мн. нет, ж. ихIтиядшиву, личIлулшиву.

осторо́жный прил. ихIтиядсса, личIлулсса.

острига́ть несов., остричь сов. кьунцIу бан, хIис бан (хIисилттух).

остриё ср. тиялул (чIиллул, турлил) дайлмур чулухалу.

остри́ть несов. 1) дайл дуллан; 2) бахх. хъярч, махсара буллан.

о́стров мн. острова́, м. остров (жазира).

острота́ мн. остро́ты, ж. 1) дайлшиву; 2) ягиншиву; 3) мукъул магьиршиву, усттаршиву.

остроуго́льный прил. байлсса мурцIурду бусса.

остроу́мный прил. мазрай устарсса, пасихIсса, аькьлу бусса. [206]

о́стрый прил. 1) дайлсса, 2) мицI бусса; 3) аьнтсса, (ссирка, м. ц.); 4) кIусса (хIал).

остуди́ть сов., остужа́ть несов. дякъин дай (щин, м. ц.).

остыва́ть несов., осты́ть сов. дякъин.

осуди́ть сов., осужда́ть несов. 1) оьцIанил дуллан, дакI къадакьлан; 2) аьй дуллан; 3) суд бан, хIукму бан (дуснакь кьукьин).

осуша́ть несов., осуши́ть сов. кьакьан бан.

осуществи́ть сов., осуществля́ть несов. бакIрайн буккан бан.

осуществи́ться сов., осуществля́ться несов. бакIрайн буккан.

осчастли́вить сов. талихIрайн буккан бан.

осыпа́ть сов. 1) бичин (аьна, кIан кьама), зизин бан, кIама бищун; 2) бахьлаган бан (ялтту бивчуну), дуцIин дан; небо осыпано звездами — ссав цIурттал дурцIуну дур.

осы́паться сов., осыпа́ться несов., зизин, экьи гьан (ппив хьуну, ца-ца ккукку багьну).

ось, ж. кучал агъач.

от предлог. 1) я, яту; от брата — усия, от меня — ттуяту; от Баку до Москвы — Бакуя Москавлив бияннин; 2) ал, ил, ул; ключ от шкафа — шкафрал кIула.

ота́пливать несов., ургу отопитьрах.

ота́ра ж. ттурзан, ссури.

отбива́ть несов.,отби́ть сов. 1) махъунмай бан, байщун бан (гьужум); 2) рирщуну рутан, рирщуну гъагъан дан.

отбива́ться несов., отби́ться сов. 1) рирщумур зана дан, цува яан; 2) махънин агьан, аьйкьин, личIи хьун; 3) дуцан, гъагъан.

отбира́ть несов. ургу отобратьрах.

о́тблеск м. пперх, пар-пар; цIай, ттуранну.

отбо́р мн. нет, м. дурчIаву, дурчIуну личIи даву.

отбо́рный прил. бувчIуну личIи бувсса, язи бувгьусса, яла хъинмур.

отбра́сывать несов., отбро́сить сов. 1) экьиличин, тиннай рутан; 2) бахх. махъунай айщун ан; отбросить противника — душман махъунай аьйщун ан.

отбыва́ть несов., отбы́ть сов. 1) гьан, ххуллин уккан; 2) лавхъун къуртал бан (танмих1); къуртал дан (даву).

отва́га мн. нет, ж. къучагъшиву, виричушиву, чувшиву, журат.

отва́дить сов., отва́живать несов. кьаритан ан.

отва́живаться несов. отва́житься сов. дакI дан, сисин, бакIрайн ласун, кьас дан.

отва́жный прил. къучагъсса, виричусса, журат дусса, сивсусса.

отва́ливаться несов.,отвали́ться сов. дурцун дагьан, дуцан.

отва́р м. гьалин (ппиринж шавхьсса щин, м. ц.).

отвари́ть сов. шашан дан, даллан дан.

отвезти́ сов. ларсун гьан, диян дан (аьраварттий, ссай-дунугу, м. ц.).

отверга́ть несов., отве́ргнуть сов. кьамул къадан, арх дан.

отвердеваёть несов., отверде́ть сов. кьянкьа хьун. [207]

отве́рженный прил. яла увтсса, ихтияр дакъасса.

отверну́ть сов. 1) кIурадаин дан; 2) кIурадаруну тIитIин, кIурадаруну дуккан.

отверну́ться сов. 1) кIурааин; 2) бакI чулий дугьан, дяниялу лиян дан; 3) кIурадаруну тIитIин, кIурадаруну хIура дан.

отве́рстие ср. вярчIу.

отвёртка ж. бурмабукку.

отвёртывать несов. ургу отвернутьрах.

отвёртываться несов. ургу отвернутьсялух.

отве́стный прил. такбивкIсса (мурлу).

отвести́ сов. 1) бувцуну гьан, биян бан, (оьрчIру, м. ц.); отвести детей по домам — оьрчIру шаппа-шаппай бувцуну гьан, биян бан; 2) чулинмай кIункIу бан; 3) лихъан ан; 4) личин ан.

отве́т м. жуав.

ответи́ть сов. жуав дулун.

отвеётственность мн. нет, ж. жуав дулаву.

отвеча́ть несов. ургу ответитьрах.

отвиёливать несов., отвильну́ть сов. хIиллалий ххассал хьун, хьхьичIа укьан.

отвинти́ть сов., отви́нчивать несов. винт буккан, кIурабавну буккан, тIитIин.

отвлека́ть несов., отвле́чь сов. ххихху итан, буллалимур бан къаивтун цамур иширахух гьан ан, пикри лиян бан.

отвлечённый прил. бумуния, хIакьмуния архсса.

отводи́ть несов. ургу отвестирах.

отвоева́ть сов. махъуннай ласун, зеххин (талай, турлих).

отвози́ть несов., ургу отвезтирах.

отвора́чивать несов. ургу отвернутьрах.

отвора́чиваться несов. ургу отвернутьсялух.

отвори́ть сов. отворя́ть несов. тIитIин.

отврати́тельный прил. хъинну оьккисса, дакIоьзансса.

отврати́ть сов., отвраща́ть несов. 1) хьхьичIалу кьукьин; 2) кIурабаин бак.

отвраще́ние мн. нет, ср. 1) хьхьичIалу кьукьаву; 2) дакIоьзаву, дакIоьзанну.

отвыка́ть несов., отвы́кнуть сов. хъамаритан, кьаритан.

отвяза́ть сов., отвя́зывать несов. ттирихIин.

отвяза́ться сов., отвя́зываться несов. 1) цала цува ттирихIин; 2) бахх. каласун, личIи хьун.

отгада́ть сов., отга́дывать несов. лякъин, кIул бан; я отгадал его намерение — ттун бувчIуна танал пикри.

отга́дка ж. бувчIаву (ссигъа).

отгова́ривать несов., отговори́ть сов. пикрилия каласун ан, махъунай ан.

отгово́рка ж. багьана, багьана буллалаву.

отгоня́ть несов. ургу отогнатьрах.

отгора́живать несов., отгороди́ть сов. личIи бан (дяних чIира бувну, чапар дурну), дяниялу кьукьин, хIалашиву лиян дан.

отгружа́ть несов., отгрузи́ть сов. гьиву дишин, гьиву дирхьуну гьан бан. [208]

отдава́ть несов. ургу отдатьрах.

отдалённый прил. архсса, хъинну архсса.

отдали́ть сов., отдаля́ть несов. арх дан.

отдали́ться сов., отдаля́ться несов. арх хьун.

отда́ть сов. 1) дулун, зана дан; 2) махъунмай хъит учин (ттупанграл, м. ц.).

отде́л м. 1) отдел (учреждениелул ца бутIа); 2) бутIа, (буккайсса луттирал).

отде́лать сов. 1) бан, дузал бан; 2) чIюлу бан.

отде́латься сов. ххассал хьун, къуртал хьун, бакIрая гьан.

отделе́ние ср. 1) личIи баву; 2) бутIа; 3) кIанттул учреждение.

отдели́ть сов., отделя́ть несов. личIи бан.

отдели́ться сов., отделя́ться несов. личIи хьун.

отде́лывать несов. ургу отделатьрах.

отде́льно нареч. личIину.

отде́льный прил. личIисса.

отдёрнуть сов. хъит дурну дукьан дан, дуккан.

отдира́ть нареч. ургу отодратьрах.

отдохну́ть сов., отдыха́ть несов. игьалаган.

о́тдых м. дигьалагру, игьалагаву.

отёк м. дурухлу (базу буруххаву).

отека́ть несов. ургу отечьрах.

отели́ться сов. бярч бан (оьлин, гамушран).

отепли́ть сов. гъюш бан (къатта, ппал, м. ц.).

отеса́ть сов. цIуцIин.

оте́ц м. ппу.

оте́ческий прил. буттал.

оте́чественный прил. буттал кIанттул.

оте́чество ср. буттал кIантту.

отжа́ть сов. хьхьицIин.

отжива́ть несов., отжи́ть сов. 1) оьрму бувтун къуртал бан; 2) буххьун.

о́тзвук ж. 1) зана бивкIсса чIу; 2) архния бавсса чIу; 3) бахх. ша (марххалданий, м. ц. багьсса).

о́тзыв м. 1) махъунмай оьчаву; 2) кьимат бищаву, пикри бусаву.

отзыва́ть несов., ургу отозватьрах.

отзыва́ться несов. ургу отозватьсялул 1-чинмур мяъналух.

отзы́вчивый прил. цайминнах ургъил, къайгъу бусса.

отказа́ть сов., отка́зывать несов. къачча тIисса жуав дулун, отказ дан.

отказа́ться сов., отка́зываться несов. отказ бан, къабан.

отка́пывать несов. ургу откопатьрах.

отка́рмливать несов. ургу откормитьрах.

откача́ть сов. 1) качат дурну къуртал дан (насосрах); 2) щинавун оьвкьсса инсан, щинацIа ачIа увну, ссихIласласи ан.

откида́ть сов. отки́дывать несов. рутан, экьи рутан (чулиннай).

отки́нуть сов., отки́нуться несов. 1) дутан, экьирутан; 2) махъунмай лахIан бан; 3) буккан, ялату букьан.

откле́ивать несов., откле́ить сов. бизан бан (синттарай лачIун бувсса чагъар, м. ц.). [209]

откле́иваться несов., откле́иться сов. бизан (лачIун бувсса чагъар, м. ц.).

о́тклик м. жуав, чIунин чIу бан, гьай учин.

отклика́ться несов., откли́кнуться сов. жаваб дулун, чIунин чIу бан, гьай чин.

отклони́ть сов., отклоня́ть несов. 1) чулинмай бутан, къабан; 2) чулинмай баччин бан.

отклони́ться сов., отклоня́ться несов. аччин (чулийнай).

отколо́ться сов. 1) рирщуну дуцан дан, гьагъан; 2) буккан бан (кьувтIумур).

отколоти́ть сов. аттан.

отколо́ться сов. 1) руцан; 2) личIи хьун, дяниялу дуцан дан.

откопа́ть сов. дирххуну дуккан.

откорми́ть сов. буч бан.

отко́с м. гьан, сун, марща, зунххи бивкI кIану.

откочева́ть сов. куч бан (цаму кIанттайн бизан бан).

открове́нность ж. дакI тIитIаву, тIайлашиву.

открове́нный прил. дакI тIиртIусса, тIайласса.

открути́ть сов. кIурадаин дан (кару, м. ц.).

открыва́ть несов., откры́ть сов. тIитIин, лякъин.

откры́тие ср. 1) тIитIаву; 2) лякъаву.

откры́то нареч. аьчухну, ялун ливчуну, ашкарану, тIивтIуну.

откры́тый прил. тIивтIусса, аьчухсса, ашкарасса.

откры́ть сов. тIитIин; лякъин.

отку́да нареч. ча, чату.

откупо́ривать несов., отку́порить сов. чIутI буккан (шушлул, м. ц.).

откуси́ть сов., откусы́вать несов. 1) кьацI куну парча буцан, кьацI учин; 2) кьукьин (кьукьай къяцIух).

отлага́ть несов. ургу отложитьрах.

отла́мываться несов. ургу отломатьсялух.

отлёт мн. нет, м. леххаву, левххун лагаву.

отлета́ть несов., отлете́ть сов. левххун ,гьан, левххун арх уккан.

отли́в м. 1) отлив (ялтту лагаву, хьхьирил щин); 2) ранг ришлашаву.

отлива́ть несов. 1) ургу отлитьрах; 2) ранг ришлан, ранг-ранг хъанан.

отли́ть сов. рутIия, дачIра дан.

отлича́ть несов. ургу отличитьрах.

отлича́ться несов. ургу отличитьсялух.

отли́чие ср. личIишиву, тапават; знак отличия — личIи ай лишан.

отличи́ть сов. личIи ан; тапаватшиву ккаккан дан.

отличи́ться сов. личIи хьун (увчIин), хьхьичIун уккан.

отли́чник м. отличник, хьхьичIуй ливчума.

отли́чный прил. 1) ларайсса, хъинну ххуйсса; 2) личIисса.

отло́гий прил. зунххисса, зунххи бивкIсса.

отложе́ние ср. 1) лув дагьаву, чIанулун дагьаву (щин лирцIуну); 2) лувдагьру.

отложи́ть сов. 1) тиннай дукьан (дишин), личIи дурну дукьан; 2) махъун рутан. [210]

отло́женный прил. 1) личIи дурсса; 2) махънин дуркьсса.

отломи́ть сов. хъис учин, гъагъан, гъаргъун парча буцан бан.

отлома́ться сов. гъагъан, дурцун дагьан.

отлуча́ть несов., отлучи́ть сов. архдуккан дан, личIий дан.

отлуча́ться несов., отлучи́ться сов. арх уккан, гьан, личIий хьун.

отлы́нивать несов., багьантту буллан, хьхьичIа укьлан.

отма́хиваться несов. 1) каних лихъан буллан (цаятува — зимизру, м. ц.); 2) бахх. дан къаччан, даврия махъунай хъанан.

отме́живаться сов., отмежёвываться несов. личIий хьун, арх уцан, дяниялу личIий дан.

о́тмель ж. ххялтIасса кIану (неххаву).

отме́на ж. лиян даву, дукьан даву, (закон, аьдат, м. ц.).

отмени́ть сов., отменя́ть несов. лиян дан, дукьан дан (закон, аьдат).

отме́ривать и отмеря́ть несов., отме́рить сов. буцин, дурцуну кьукьин, дурцуну личIи дан.

отме́тить сов., отмеча́ть несов. аьш дишин, ишара дан, чичру дан (хIисавравун ласуншиврул).

отме́тка ж. 1) ишара; 2) кьимат бищаву (школалуву).

отмира́ть несов., отмере́ть сов. 1) дирчIан, кьакьан (ххяххия); 2) бат хьун, пана хьун.

отмора́живать несов., отморо́зить сов. микIлачIун дан.

отмота́ть сов., отма́тывать несов. тирихIин (щавул ацци, лиссу, бинт); отмотать бинт — бинт ттирихIин.

отмыва́ть несов., отмы́ть сов. 1) шюшин, шюрпгуну марцI дан; отмыть руки — кару шюршуну марцI дан; 2) шюршуну къуртал дан, 3) щинал даххян дурну, дуркуну ларсун гьан (неххал зума).

отмыка́ть несов., отомкну́ть сов. тIитIин; отомкнуть замок — кьункьула тIитIин.

отнести́ сов. 1) ларсун гьан, диян дан; 2) бахх. ккалли дан, хIисав дан.

отнести́сь сов. урган, ургъил бан; отнестись подозрительно — щаккирай урган.

отнима́ть несов. ургу отнятьрах.

относи́тельно нареч. 1) цамуних буругун; 2) предлог хIакъираву; относительно меня — ттул хIакъираву.

относи́ть несов. ургу отнестирах.

относи́ться несов. ургу отнестисьрах.

отноше́ние ср. 1) ургаву; 2) ара; 3) хIалашиву; 4) иширал чагъар.

отны́не нареч. ттиния мукьах, уттиния тинмай, хIакьинуния тинмай.

отню́дь нареч. гьич, цукунгу, цукунчIав.

отня́ть сов. 1) зеххин, гужрай ласун; махIрун ан (думуницIа ан); 2) кьукьин; 3) буккан бан (хIисав).

отобра́ть сов. 1) ласун, зеххин; 2) дурчIуну личIи дан, дурчIин. [211]

отовсю́ду нареч. гьарца кIаная, гьарца чулуха.

отогна́ть сов. 1) лихъан бан, арх буккан бан; 2) дуккан (спирт).

отогре́ть сов. гъили дан, гъилилаган дан; отогреть руки — кару гъили дан.

отодвига́ть несов., отодви́нуть сов. 1) махъунмай бан, чулинмай бан; дянив кIану бан; 2) бахх. махъун бутан.

отодвига́ться несов., отодви́нуться сов. 1) махъунай хьуну, чулийнай хьун; дянив кIану хьун бан; 2) бахх. махънин багьан.

отодра́ть сов. дуцан (чIапIи-календарданул, м. ц.).

отож(д)естви́ть сов., отождествля́ть несов. лащин дан, цакуц дан.

отозва́ть сов. 1) махъунай оьчин, эана ан; 2) оьчин.

отозва́ться сов. 1) жуав дулун, гьай учин, 2) цала пикри бусан, цанма ччимур кIул бан; 3) асар хьун; безсонные ночи отозвались на его здоровье — шану бакъа хьхьурдал танал сагъшиврун асар бувунни.

отойти́ сов. 1) укьан; 2) гьан; 3) личIи хьун; 4) арх уккан, уцан.

отомкну́ть сов. 1) тIитIин (кьункьула, м. ц.); 2) буккан (ччала, м. ц.).

отомсти́ть сов. интикьам ласун.

отопи́ть сов. лахъан (пач), кIири бан (къатта).

отопле́ние мн. нет, ср. лахъаву (пач), кIири баву.

оторва́ть сов. 1) дуцан, кьукьин; 2) личIи дан.

оторва́ться сов. 1) уцан; 2) личIи хьун.

о́торопь мн. нет, ж. чаш уккаву, гьанавиххи шаву.

отосла́ть сов. гьан дан, тIайла дуккан.

отоща́ть сов. илтIа хьун, заэв хьун.

отпада́ть несов., отпа́сть сов. 1) дурцун дагьан; 2) личIи хьун; 3) бахх. сийлия дагьан, мяъна дакьа хьун.

отпере́ть сов. тIитIин.

отпеча́тать сов., отпеча́тывать несов. 1) бищун (газет, лу, м. ц.); 2) мугьру бизан бан.

отпеча́ток м. 1) ххва, ща; 2) бахх. асар.

отпива́ть несов., отпи́ть сов. цачансса хIачIан, ца къункъу хIачIан, цал кьюртI учин (щинал, м. ц.).

отпили́ть сов. ххуку дан, ххуку дурну кьукьин.

отплати́ть сов., отпла́чивать несов. лахъан, бувнан бан, дуэтлумуних дулун, дуллумунил багьа буккан, бадал булун.

отплыва́ть несов., отплы́ть сов. 1) гьузуй арх уккан; 2) ххуллин буккан (жами).

отполза́ть несов., отползти́ сов. ххярктIий гьан, щурктIий арх уккан, чулинай хьун.

отпо́р м. 1) зана дан, ка кIидахIин, данди ацIаву, рищаврин рищаву даву; 2) жуав.

отпоро́ть сов. ттиризин, ттирирзуну личIи дан.

отправи́ть сов. гьан дан, тIайла дуккан, ххуллин буккан баш.

отправи́ться сов. гьан, ххуллин уккан.

отправля́ть несов. ургу отправитьрах. [212]

отправля́ться несов. ургу отправитьсялух.

отпра́здновать сов. байран дан, праздник дан.

о́тпуск м. 1) итабакьаву; 2) отпуск, даврия, къуллугърая чIумуйсоа итабакьаву (бигьалаган).

отпуска́ть несов., отпусти́ть сов. итадакьин (кьай, дуснакь, м. ц.).

отраба́тывать несов., отрабо́тать сов. 1) зий ларсмур тIайла дацIан дан, лахъан (даврину); 2) даву дурну къуртал дан.

отра́ва ж. загьру.

отрави́ть сов., отравля́ть несов. загьру булун, бичин.

отрави́ться сов., отравля́ться несов. загьру букан, хIачIан.

отравле́ние ср. загьру шаву, загьрулуйн дуккаву.

отра́да ж. ххаришиву, шадшиву.

отра́дный прил. ххарисса, шадсса.

отража́ть несов., отрази́ть сов. 1) махъунмай байщун бан, зана бан; 2) ккаккан дан, сурат дан, сурат дагьан дан (щинаву, м. ц.).

отраже́ние ср. 1) зана даву, байщун баву; сурат дагьаву (щинаву, дагьанттуву, м. ц.); 2) сурат (щинаву, дагьанттуву дагьсса).

отрази́ть сов. 1) байщун бан (гьужум); 2) ккаккан бан, чIалачIи бан; 3) сурат дан, дагьан дан.

о́трасль ж. отрасль, ца иширал бутIа; полеводство — отрасль сел. хоз. — хъудугьаву шяраваллил хозяйстволул ца бутIар.

отрасти́ть сов., отра́щивать несов. итабакьин (кIиз, чIири, м. ц.), лахъи бан.

отре́з м. 1) парча; 2) кьувкьусса касак (дансса янна).

отреза́ть сов., отре́зать и отре́зывать несов. кьукьин.

отре́зок мн. отре́зки, м. касак, парча.

отрека́ться несов., отре́чься сов. ка ласун, кIурааин, махъунай хьун.

отремонти́ровать сов. ремонт дан, дакьин дан, цIу дан.

отрица́ние ср. 1) инкар баву, бакIрайн къаласаву; 2) инкар (къабанна, къаласунна, м. ц.).

отрица́тельный прил. 1) инкар буллалисса; 2) оьсса, оьккисса.

отрица́ть несов. инкар буллан, бакIрайн къаласлан.

о́трок м. чIава жагьил, оьрчI адимина.

отро́сток мн. отростки́, м. 1) къяртта (чIирийсса), матIи; 2) лавай ливчусса мяра.

отро́чество мн. нет, ср. чIава жагьилсса чIун, оьрчI адиминасса чIун, балугьравун къаивсса чIун.

отры́в мн. нет, м. 1) буцаву; 2) яуцаву, личIишаву; без отрыва от производства — производство къакьариртун.

отрыва́ть 1 несов. ургу отрытьрах.

отрыва́ть 2 несов. ургу оторватьрах.

отрыва́ться несов. ургу оторватьсялух.

отрыви́стый прил. 1) дурцсса, дуца-кьуцарисса; 2) дахIаву дакъасса. [213]

отры́вок мн. отры́вки, м. парча, бутIа.

отря́д м. кьюкьа, отряд.

отря́дный прил. отрядрал.

отря́хивать несов., отряхну́ть сов. кьатI дан, кIутIу-кьатI дан.

отсе́в м. 1) кIучIаву; 2) личIи баву (бучIимий); кIувкIуну къуртал баву.

отсебя́тина ж. цаятува ляхъан бумур.

отсека́ть несов., отсе́чь сов. 1) кьуркьуну экьи рутан, кьукьин; 2) ххядуккан (тIама); 3) рищун.

отска́кивать несов., отскочи́ть сов. тинай тIанкI учин, ххяххан; дуцан, арх дуккан.

отсо́хнуть сов. кьакьан, кьаркьун дагьан.

отсро́чивать несов., отсро́чить сов. 1) махъун бутан, цаму чIуманнин бутан; 2) чIун ххидан, мугьлат булун.

отстава́ние мн. нет, ср. махъун агьлагьаву, махънин агьаву.

отстава́ть несов. ургу отстатьрах.

отстави́ть сов. 1) чулиннай дан, тихуннай дукьан; 2) уккан ан (къуллугьрая).

отста́вка мн. нет, ж. отставка, къуллугьрая уккаву, кьабитаву (къуллугъ).

отста́ивать несов., отстоя́ть сов. 1) ябан, буруччин; 2) цала тIимур бацIан бан; 3) бавчIин (ччанну, кару); ахирданин ияннин ччаннай ацIан.

отста́лость мн. нет, ж. махънин багьаву.

отста́лый прил. махъун багьсса, махъливчIсса.

отста́ть сов. махънин багьан, махъ личIан.

отстёгивать несов., отстегну́ть сов. 1) бандру буккан, кIичIру буккан; 2) дуккан (ряхкIив, м. ц.).

отстрани́ть сов., отстраня́ть несов. личIи ан, арх ан.

отстрани́ться сов., отстраня́ться несов. 1) чулинай хьун; 2) бахх. бакIрайн къаласун.

отстри́чь сов. кьунцIу дан (хIисилттух, м. ц. ссирсилттал мицIру, мурхьирал къяртри м. ц. кьукьин).

отступа́ть 1 несов., отступи́ть сов. махъунмай хьун, махъунмай бищун.

отступа́ть 2 сов. кьабитан, махъунай хьун (цала мукъуя, м. ц.).

отступле́ние ср. 1) махъунмай шаву; 2) чулинмай баччаву.

отсу́тствовать несов. къаикIан.

отсу́тствие ср. къаикIаву, акъашиву.

отсыла́ть несов. ургу отослатьрах.

отсыре́ть сов. хъатан, хъатлу хьун.

отсчита́ть сов. 1) дурккуну личIи дан; 2) дуккин, хIисав дан.

отсю́да нареч. шичча.

отта́ивать несов., отта́ять сов. 1) бассан, дассан (микIлачIру); бавссуну къуртал хьун; 2) бассан бан.

отта́лкивать несов. ургу оттолкнутьрах.

отта́чивать несов. ургу отточитьрах.

отте́нок м. 1) ранг-ранг хъанахъаву, ранг-ранг ришлашаву, ранг рищаву; 2) бахх. куклусса тапават.

о́ттепель ж. куклусса гьава (кIинттул, инт дайдихьулий). [214]

оттере́ть сов., оттира́ть несов. 1) ссуку дурну марцI дан; 2) ссукуках уллай хIалданин учIан ан; 3) ялтту дуккан.

оттесни́ть сов., оттесня́ть несов. 1) чIувнн увну личин ан, чIувин ан; 2) махъунай лихъан ан (душман).

о́ттиск м. оттиск, цанницIун ца хьхьачин бувну багьан бувсса букварду, чичру, сурат, м. ц.; чагъарданий дагьан дурсса чичру, чIапIи.

оттого́ нареч. и союз мунияту, мунин бувну.

оттолкну́ть сов. 1) щуну личин ан; 2) бахх. арх ан, арх уккан ан.

отторга́ть несов., отто́ргнуть сов. 1) гужрай личIи ан, гужрай уцан ан; 2) гужрай зеххин, гужрай ласун.

отточи́ть сов. дайл дан.

отту́да нареч. тичча.

оття́гивать несов., оттяну́ть сов. 1) хъит дан, кIункIу дан; 2) бахх. лахъи буллан, махъун бутлан.

оту́чивать несов., отучи́ть сов. лархьхьутура (аьдат, хасият) кьаритан ан.

оту́чиваться несов., отучи́ться сов. кьаритан (лархьхьутура), дакIния дуккан дан.

отхо́д мн. нет, м. 1) чулинмай шаву, махъунмай шаву; 2) арх буккаву; 3) ххуллин буккаву, бачаву.

отходи́ть 1 несов. ургу отойтирах.

отходи́ть 2 сов. 1) аякьалийну, къайгъулину, хъинну ялув бавцIуну хъин ан (кIуну къашавайсса инсан); 2) сакъат ан.

отхо́ды ед. нет, экьилирчуми, кьаркьаллу, ххиличIлурду (ахъулссаннул, м. ц.).

отцвета́ть несов., отцвести́ сов. 1) кьакьан, хIага хьун (тIутIив); 2) бахх. аргъ лаган, хъунав хьун.

отцепи́ть сов. 1) личIи бан (щинзирдания); 2) цидунугу лархсса, дахчин дурсса зад ликкан, ттирихIин, дуккан.

отча́иваться несов. ургу отчаятьсялух.

отча́ливать несов., отча́лить сов. 1) ттирихIин (жамйлул алхъанну); 2) зумания бачин, гьан (жами).

отча́сти нареч. ца бутIа, ца чулуха; отчасти он прав — ца бутIа (ца чулуха) та тIайлар.

отчиха́ться сов. аьнчру укуну къуртал хьун.

отча́яние ср. умуд бакъашиву, умуд бакъасса хIал.

отча́янный прил. 1) умуд бакъасса; отчаянный взор — умуд бакъасса уругаву; 2) бакIрая, жандалия каларсъсса; хъинну виричусса, къучагъсса (инсан) ; 3) хъинну оьккисса, дучIидакъасса; отчаянный характер — хъинну оьккисса хасият.

отча́яться сов. умуд кьукьин, каласун.

отчего́ нареч. цан, ци сававрай, циван, ссайн бувну.

о́тчество ср. буттан цIа.

отчёт м. хIакъи-хIисав, отчёт. [215]

отчётливый прил. аямсса, бувчIинсса.

отчи́зна мн. нет, ж. ватан.

о́тчим м. аьвкъун ппу.

отчи́слить сов., отчисля́ть несов. 1) дуккан дурну, личIи дурну дулун (арцу); 2) уккан ан (къуллугьрая, даврия).

отчита́ться сов., отчи́тываться несов. хIисав дулун, хIакъи-хIисав дулун.

отчужде́ние ср. 1) ласаву, зеххаву (мулк); 2) арх шаву, личIи шаву, яла багьаву.

отшатну́ться сов. 1) чулийнай ххяххан; 2) бахх. арх уцан, кIурааин, ттиликI рутан.

отшвы́ривать несов., отшвырну́ть сов. экьи личин, лирчуну гьан дан.

отшлифова́ть сов. дючIан дан, аьйна дан, пIяй-пIяйтIи дан.

отъе́зд мн. нет, м. махъунмай зана шаву, махъунмай ххуллин буккан (машиналий, аьраварттий, чай, м. ц.).

отъя́вленный прил. оьсса, хъинну цIакьсса (хIачIу), ливсса (играй укку).

отыска́ть сов., оты́скивать несов. лякъин, луглай лякъин.

офице́р м. хIаписар, офицер.

официа́льный прил. официальныйсса, хIукуматрал чулухасса.

офо́рмить сов., оформля́ть несов. 1) цила кьайдалийн буцин, закондалий багьайкун бан, оформит бан (документ) ; 2) дузал бан, щаллу бан.

оформле́ние ср. 1) оформить баву (документ, чагъар); 2) дузал баву, щаллу баву, бакьин баву.

ох! Межд. агь!; угь!

оха́ивать несов., ургу охаятьрах.

оха́пка ж. чIанну (ххалал, тIаннул, м. ц.).

охарактеризова́ть сов. сурат дан, хасият ккаккан дан, щил-дунугу хасъсса тIуллу бусан.

оха́ять сов. 1) баябур ан, дяъви бан, оькки-аьй ан; 2) иттала уттансса хIарачат бан.

охва́т ж. 1) кIункIу баву, батIаву, цачIун баву; 2) лагма ругьаву, вив ласаву (душман).

охвати́ть сов.,охва́тывать несов. 1) канивун ласун; 2) кIункIу бан, батIин, цачIун бан; 3) бахх. вивласун, лагма ругьан; лагма каин.

охлади́ть сов.,охлажда́ть несов. бякъин бан.

охлажде́ние ср. бякъин баву.

охо́та 1 мн. нет, ж. авли гьаву, ав баву.

охо́та 2 мн. нет, ж. гьавас, гъира.

охо́титься несов. 1) авли занан, авли уклан, авчишиву дуллан; 2) хъирив ацIан, хъирив агьан; 3) кIунттихьхьун ласун хIарачат буллан.

охо́тник м. 1) авчий; 2) гьавас бума; цайва цува увкма (доброволец).

охо́тно нареч. гьавасрай, рязину.

о́хра мн. нет, ж. ятIулсса ягу хъахъисса сир (минеральнайсса).

охра́на мн. нет, ж. 1) ядаву; 2) ябай даста (кьюкьа), къаралчийтал, къаралчийтурал кьюкьа.

охране́ние ср. ябаву, буруччаву.

охра́нка ж. кьюлтIсса пулуса (паччахIнал хIукуматрал заманнай).

охраня́ть несов. ябуллан, буручлан.

охри́пнуть сов. чIу букьан, ххирххи тIун. [216]

оцара́пать сов. ххяпри дурцIуну ххарссив дан, цIарцIин.

оце́нивать несов., оцени́ть сов. багьа бишин, кьимат бищун.

оце́нка ж. 1) багьа бищаву, кьимат бищаву; 2) багьа, кьимат, пикри бусаву (ца зарая цала пикри бусаву).

оцепене́ть сов. микIлачIун, микIлавчIун личIан, чарин уккан (нигьал, махIаттал шаврил).

оцепи́ть сов., оцепля́ть несов. лагмаругьан, вивласун.

оча́г м. 1) ужагь, вилах, къатта; 2) бахх. щаращи, мяъдан.

оча́р м. ккурчIа.

очарова́ние мн. нет, ср. 1) хIайраншиву, хIайран шаву; 2) хIайран ансса зад, хъуннасса ххуйшия.

очарова́тельный прил. хIайран айсса, хIайран ансса, хъинну ххуйсса, исвагьисса.

очарова́ть сов. хIайран ан, махIаттал ан.

очеви́дец мн. очеви́дцы, м. ца зад цала яруннин ккавкма, ккавксса инсан.

очеви́дно ввод. сл. бюхъай, чIалай бур; очевидно он не придет — бюхъай, та къаучIан (чIалай бур, та къаучIаншиву).

очеви́дный прил. аьямсса, ашкарасса, щак бакъасса.

о́чень нареч. хъинну.

очередно́й прил. ярглул, ярглийсса.

о́чередь ж. 1) яржа; 2) кьюкьа.

о́черк м. 1) очерк, кутIасса литературное произведение; 2) сурат, хах (ссал-бунугу).

очерни́ть сов., очерня́ть несов. оькки ан, зия ан, ттангьа дан.

очерта́ние ср. сурат, сипат.

очерти́ть сов. лагма аьш дуккан. Очертя голову — пикри къабувну.

о́чи мн. яру (инсаннал).

очи́стить сов., очища́ть несов. марцI бан.

очи́ститься сов., очища́ться несов. марцI хьун.

очи́стка м. марцI баву.

очи́щенный прил. марцI бувсса.

очки́ ед. нет, яру (бишайсса).

очковтира́тельство мн. нет, ср. хъяврин аву, яруннил хьхьичIух пардав рутаву.

очну́ться сов. 1) чантI учин; 2) цайна цува кIурааян.

очуме́ть сов. бакI бакъа хьун, аькьлу бакъа хьун.

очути́ться сов. хьун, икIан (чув унугу).

оше́йник м. ссурссулухух дахIайсса эн (ккаччил).

ошеломи́ть сов., ошеломля́ть несов. 1) аьжаив ан, хIайран ан; 2) чяш уккан ан.

ошиба́ться несов., ошиби́ться сов. аьйкьин, гьалатI бан.

оши́бка ж. ошибка, гъалатI, хатIа, аьйкьаву.

оши́бочный прил. бяйкьусса, къатIайласса, гъалатIсса.

ошпа́ривать несов.,ошпа́рить сов. баллан бан, щаращисса щин рутIин, ччуччин бан (щаращисса щинай, м. ц.).

оштрафова́ть сов. аьчIа дишин, штраф дишин.

оштукату́рить сов. бущин (къатта, чIира).

ощипа́ть сов. биттун (къаз, м. ц.).

ощу́пать сов., ощу́пывать несов. каш учин, кашлих ххал бан. [217]

ощути́ть сов., ощуща́ть несов. кIул хьун, асар хьун.

ощуще́ние ср. кIул шаву, асар шаву.


П

павильо́н м. павильон, 1) ккаккиялун дурсса задру выставкалий дишайсса къатта; 2) суратру рищун бувсса къатта.

павли́н м. тIавс лелуххи, тIавус.

па́водок м. дуккаву (нех).

па́губный прил. хъинну зарал бусса, балаллунсса.

па́даль мн. нет, ж. кьаркьала.

па́дать несов. 1) агьлан; 2) дагьлан; 3) лачIлан (гъарал); 4) кьатI хъанан (хIайвант).

паде́ж ж. падеж (грам.).

падёж мн. нет, м. литIаву, кьатI шаву (гъаттара).

па́дчерица ж. лувдуш.

паз м. 1) лахъисса, уттакIюласса ххярцлу (тахталий, тталлуй дагьсса); 2) тталлуй ягу чулттуй бувксса кюнтIа.

па́зуха ж. 1) хьу; 2) хавсса кIану (чурххаву).

пай м. пай, бутIа.

паке́т м. пакет; 1) далухьи, дархIусса зад (хъундакъасса); 2) лавкьусса чагъар.

па́кля мн. нет, ж. ччанаппул ххаллал махъун дагьсса ари-вари (машинартту, м. ц. лишин, марцI бан аьркин дайсса).

пакова́ть несов. дахIлан, лакьлан (кьай).

па́кость ж. 1) оьккишиву, кьадаршиву; 2) оьккисса, зад; 3) лайкь бакъасса, адав дакъасса махъ.

пакт м. пакт, халкьуннал дянивсса договор, кьутIи, икьрал.

пала́с м. хъа (лув рутайсса), парас.

пала́та ж. 1) чIалаь, дворец; 2) палата (паччахIлугьрал учреждениялун цIа); 3) больницалувусса къатта (къашаймий утту бишайсса).

пала́тка ж. 1) чятир; 2) тIаннул къатта (мюршну дахху-ласу дайсса).

пала́ч м. жаллад (бакIру кьукьу).

па́лец мн. па́льцы, м. кIисса (канил, ччаннал). Палец о палец не ударить — кIисса кIиссурайх къабищун, (цикIуй къадуллай щяикIан).

палиса́дник м. къатрал чIаравсса чIивийсса багъ.

пали́ть несов. 1) цIу щун, цIу; 2) ччучлан; 3) битлай ккуллардал лачIун дуллан.

па́лка ж. ттархь.

па́луба ж. пароходрал цIиялу, ялалу.

пальба́ мн. нет, ж. биту-ххиту (ккуллардал лачIун даву).

па́льма ж. пальма, кIирисса билаятирттай ххяххайсса, хъунисса чIапIив бусса мурхь.

пальто́ ср. пальто.

па́мятка ж. хъама къабитан ци-бунугу чичайсса книжка.

па́мятливый прил. зад дакIния къабуккайсса.

па́мятник ж. памятник, ядигар. [218]

па́мять мн. нет, ж. 1) за дакIния къабуккаву; 2) кIулши; 3) дакIния къаукканшиврул дуллусса зад, падарка.

пан м. пан, помещик (польшанаву, хьхьичIава).

пана́ма ж. сумал кьяпул ца жура.

пане́ль ж. панель, къатлул чIирайсса карниз.

па́ника мн. нет, ж. ццахханну, чаш буккаву.

паникёр м. ццахханну руту.

панора́ма ж. 1) чIалачIин; 2) сурат.

пансио́н м. къатта, дуку-хIачIулущалсса дянивсса школа.

панте́ра ж. пантера, цIиникьрал журасса, луттирай лухIисса барзру бусса хъунмасса, оьсса жанавар.

па́нцырь м. 1) хIурни (муххал щинзирдая, бурхIулттая дурсса нукIу заманнул аьралуннал янна); 2) дяъвилул пароходирттал ялтту даркьусса муххал къат.

па́па м. мямма.

па́па м. католектурал килисалул хъунма.

папиро́са ж. папирос.

па́пка ж. папка, чагъарду, документру бишайсса мужаллатру.

па́поротник м. папажари (ххяххия).

пар м. пар, ссихI, бугь.

пар м. къуру дурсса хъу, къуру хъу.

па́ра ж. 1) чут; 2) кIива; 3) тай-туш (цацIунама).

пара́граф м. параграф, § укунсса ишаралий ккаккан, чичрулул ца бутIа, му бутIул лишан.

пара́д м. парад, аьралуннал низам ккаккан даву шадлугьрай, байран.

пара́дный прил. парадрал, парадный, шадлугърал, байрамрал.

парази́т м. паразит; 1) инсаннал, хIайвантрал жандалий яхъанахъисса щулгъив (нацI, чIача, чIитI, м. ц); 2) укра дукулт, чил захIматрай ялапар хъанахъисса инсан.

парализова́ть сов. и несов. 1) парижрал угьан; 2) бахх. ласу бухIан ан, сукку къашай ан.

парали́тик м. парижрал увгьусса инсан.

парали́ч мн. нет, м. париж цIуцIаву.

паралле́ль ж. параллель; 1) архIал дачин дурну тачIав куннин ку къалахъайсса кIира аьш; 2) дунияллул дянивух (экватордания) хиялдануву дурксса аьшру.

паралле́льный прил. параллельнайсса, архIал дачин. дурсса.

параллелепи́пед м. ряхва чул бусса геометриялул чурх.

параллелогра́мм м. параллелограмм, геометриялул чурх.

парафи́н мн. нет, м. парафин, навтлия дуккайсса, хъанкуннасса, ччяни дарцIайсса аьгъушиву.

парашю́т м. парашют.

парашюти́ст м. парашютист.

па́ренный прич. пардануву шашан дурсса.

па́рень м. жагьил.

пари́ нескл., ср. бяс бишаву.

пари́к м. парик, бивхьу кIиз, бувсса кIиз.

парикма́хер м. даллак.

парикма́херская ж. даллакхана.

па́рить несов. пардануву дихьлан, пардануву, ссихIираву шашан дуллан. [219]

пари́ть несов. бигьлан (гьаваллавух), гьава буллан.

па́риться несов. 1) парданувун уххан; 2) шахьлан (кIиришиврул).

парк м. 1) гайз бай багъ; 2) буртти бикIайсса машинартту бацIан байсса, бакьин байсса кIану.

парке́т м. паркет, чIанкъатлувух — полданийх бакьайсса мюршсса тахталул парчри.

парла́мент м. парламент, конституция дусса паччахIлугьирттай законну дуккан дайсса лаваймур мажлис.

парни́к м. парник, букьайсса-бишайсса пюрундалул рамкарду ялун лакьайсса, интту ччяни ххяххияртту ва овощирду хьун дайсса цухъру.

парно́й прил. дахьа ттирзусса, гъилисса накI, цIусса дикI.

парнокопы́тные ед. парнокопы́тное, ср. кIиххябувксса хьхьимичIру бусса гьаттарал хIайван.

парообразова́ние ср. пар хIасулшаву.

парово́з м. паровоз.

паро́ль м. пароль, цания ца лишандалийну щаллу бувсса кьюлтIсса махъ (аьралуннаву).

паро́м м. паром, бурам, неххайх лахъан бувсса, лувату кваска аьчухоса жами ягу кунницIун ку бавхIусса тталлу.

паро́мщик м. паромчий, бурамчий.

парохо́д м. пароход.

парохо́дство ср. пароходство, жамив занази баврил учреждение.

па́рта ж. парта (школалул).

партбиле́т м. партийный билет.

па́ртер м. партер, театрдануву, кинораву залданул цалчинмур зивулийсса кIанттурду.

парти́ец м. партийный, Советский Союзрал Коммунист партиялул член.

партиза́нство ср. партиза́нщина мн. нет, ж. партизаншиву даву.

парти́йный прил. 1) партиялул; 2) партийный.

па́ртия ж. партия, цумур бунугу ца классрал хьхьичIунсса кьюкьа, цала классрал мурадру буручлачисса.

па́ртия ж. 1) кьюкьа; 2) бутIа; 3) ца увин.

парто́рг м. (партийный организатор) партиялул организатор.

парторганиза́ция ж. (партийная организация), партиялул организация.

партрабо́тник м. (партийный работник), партиялул зузала.

па́рус мн.паруса́, м. пардав (жамилул).

паруси́на мн. нет, ж. парусина, ганзсса чатан (янна).

па́русник м. пардаврттайсса жами.

парша́ мн. нет, ж. качал.

парши́вый прил. 1) качал бусса; 2) бахх. учIиакъу.

па́сека ж. 1) найрал хъурзилтту, ящикIру бишайсса кIану; 2) кьукьин личIи бувсса вацIлул парча.

па́смурный прил. дарщусса.

па́спорт м. паспорт, бакIрал чагъар.

пассажи́р м. пассажир, ххуллулсса (пароходрай, поездрай, м. ц. нанисса).

пассажи́рский прил. пассажиртурал. [220]

пасси́вность мн. нет, ж. пассивнайшиву, хIарачат бакъаши<ву.

пасси́вный прил. пассивныйсса, хIарачат бакъасса, хIарачат къабайсса.

па́стбище ср. гъаттара лухччи.

пасти́ несов. канаки бан (гъаттара, ятту).

пасти́сь несов. канан (ятту, гъаттара).

па́стор м. кашиш (протестантътурал).

пасту́х м. хIухчу, чупан.

пасть сов. 1) бивчIан (гъаттара; 2) бат хьун; 3) бух хьун; 4) лиян, зия хьун; 5) хIурматрая агьан, иттала агьан; пасть духом — яхI гъагъан.

пасть ж. кьацI (жанаварданул, хIайвандалул).

па́сынок м. лув арс.

патефо́н м. патефон, балай учай машина, макьан дуцай машина.

патриа́рх мн. нет, м. патриарх; 1) хъун кашиш; 2) тухундалул бакIчий (бух заманнаву).

патриарха́т мн. нет, м. ппу бакIчийну ушаву.

патрио́т м. ватан ххирама.

патриоти́зм мн. нет, м. ватан ххирашиву.

патро́н м. патрон, ккулла.

патронта́ш м. патрондаш.

патру́ль м. патруль, къаралчийтурал кьюкьа (военныйтурал).

па́уза ж. бацIаву, дя (дянивсса манзил).

пау́к м. ххялцу, хъалчу.

паути́на ж. ххялцул чухъа.

па́фос мн. нет, м. пафос, гьавас, шавкь.

па́харь м. гъайтIала.

паха́ть несов. гьайтIун.

па́хнуть несов. 1) кьанкь ришлан; 2) бахх. кIул хъанан, бувчIлан.

па́хота мн. нет, ж. гъайтIаву.

паху́чий прил. кьанкь дусса (аьтрилул).

па́чка ж. кац, къурши (папиросирттал), пачка.

па́чкать несов. чапал дуллан, гьулугъин дуллан, ттангьри дуллан.

па́шня ж. гьайкусса, гъайтIисса кIану.

пая́ть несов. лачIлан (къалайлий, лячIандарай).

певе́ц м. 1) балайуку; 2) шаэр.

певу́чий прил. чIу ххуйсса.

педаго́г м. педагог, учитель.

педаго́гика мн. нет, ж. педагогика, дуккаврил ва тарбия баврил хIакъиравусса элму.

педагоги́ческий прил. педагогиялул.

педа́ль ж. педаль, машинарттай, м. ц. ччан бивзун механизмарду зузи байсса зад.

педа́нт м. ишираву мюрш икIайсса, вас-вас тIисса инсан.

пейза́ж м. пейзаж. лагма-ялтту чIалачIисса природалул сурат.

пека́рня ж. ччатI бищайсса, ччатI шашайсса кIану, пекарня.

пе́карь м. чатIбищу, ччатI шахьу.

пе́кло мн. нет, ср. оьсса кIиришиву, бугь.

пелена́ мн. нет, ж. ялтту дакьу, пардав.

пелена́ть несов. цулцу буллан, кай-кай буллан.

пелёнка ж. оьрчIал ацци; из пелёнок — оьрчIнияцIа. [221]

пе́на мн. нет, ж. хьама.

пена́л м. кьалантбичу.

пе́нистый прил. хьама дизлазисса, хьама дусса.

пе́ниться несов. хьама дизлан.

пенсионе́р м. пенсионер, пенсия ласу.

пе́нсия ж. пенсия, зий чIун диял хьуну, ягу аьйпру хьуну, хъунав хьуну хIукуматрал бишайсса харж.

пенснэ́ нескл. ср. пенснэ, бишай яру (пуржиннай майрайн лачIун байсса).

пень мн. пни, м. ух (мурхьирал).

пе́нька мн. нет, ж. ччанаппи.

пеня́ть несов. аьй дуллан, шикаят буллан.

пе́пел мн. нет, м. лах (ччучрулул).

пепели́ще ср. 1) ччувччусса кIану (къатта, м. ц.); 2) бахх. шардалу, цала къатта, буттал къатта.

пе́пельница ж. пIапIирусрал лахбичу.

пе́рвенец м. хьхьичI оьрчI.

пе́рвенство мн. нет, ср. хьхьичIунмур кIану.

перви́чный прил. хьхьичIва-хьхьичIмур.

первобы́тный прил. хьхьичIавасса, аьвзал заманнайсса.

первоисто́чник м. хьхьичIва-хьхьичIмур щаращи (элмулул ягу литературный произведениелул).

первокла́ссник м. цалчинмур классравума.

первокла́ссный прил. хьхьичIунсса даражалул, лавайсса.

первонача́льный прил. 1) хьхьичIра-хьхьичIмур, дайдихьулиймур; 2) аслулул; первоначальные числа — аслулул числорду.

пе́рвый прил. цалчинмур, цалчинсса.

перга́мент м. 1) пергамент, хьхьичIа заманнай бурчул ххячарттая бувсса чагьарду (чагъаркунма кIюла бувсса бурчу); 2) духсса чичру (кIукунсса ххячарттуй чирчусса); 3) щин къаласайсса чагъар.

перебега́ть несов., перебежа́ть сов. 1) левчуну лахъан; 2) бахх. душманнал чулинай лихъан, душмантуравун гьан.

перебе́жка ж. лечлай, бацIлай хьхьичIунмай хъанахъаву.

перебе́жчик м. ливхъун увкIма, лихъачу, душманнал чулуха ливхъун увкIсса инсан.

перебива́ть несов., переби́ть сов. 1) парх бикIан бан (шану, кIаралу, ппал, къув, м. ц., кIутIу-кьат дурну); 2) кьатI бан, къир бан; баттан; 3) гъагъан (чIярусса тIахIникIичIу, м. ц.); 4) цIунил ялтту дакьин; 5) махъ кьукьин, бяличIан бан;

перебо́й м. 1) ливну, бавцIуну (зузаву, бишлашаву — тунну); 2) низам дакъашиву, хIурхIашиву).

переборо́ть сов. 1) утан, ккуччу ан; 2) ялтту уккан, ххув хьун.

переборщи́ть сов. ялтту ишин, дазува уккан.

перебра́ниваться несов. дяъван, ссугру дуллан.

перебра́нка мн. нет, ж. дяъва-аьву, ссугру дуллалаву.

перебра́сывать несов. ургу перебросить. [222]

перебро́сить сов. 1) бутан, личин (ттуп, м. ц. ссал-бунугу ялтту); 2) ца кIаная цаму кIанайн бичин (аьрал).

перева́л м. дяликIу, зунттал дяликIу (зунттал бурхIайх шиха тихун учIай кIану).

перева́ливать несов., перевали́ть сов. 1) шиха тихун учIан ан; 2) шиха тихун учIан, увчIун гьан.

перева́ривать несов., перевари́ть сов. 1) цIуницIа шашан; 2) даллан дан; 3) лялиян дан.

перевезти́ сов. 1) духхин, (ссай дунугу — машиналий, аьраварттий, м. ц.); 2) лахъан ан (бурттий).

переверну́ть сов. кIурадаин дан, зана дан.

переверну́ться сов., кIурадаин, зана хьун.

переве́с мн. нет, м. 1) ххишала (дуцавриву); 2) ялтту дуккаву.

переве́сить сов. 1) цIуницIа дуцаву; 2) мюрай лахъан, цамур кIанава; 3) кIу хьун; 4) ялтту дуккан.

перевести́ сов. 1) куч бан; таржума бан; 2) буккан бан (ца-бунугу); 3) цамур иширай гьан ан; 4) перевод дан, гьан дан (арцу).

перевести́сь сов. 1) цамур даврин уккан, цамур кIанайн куч хьун; 2) къуртал хьун, дакъа хьун.

переве́шивать несов. ургу перевеситьрах.

перево́д м. 1) таржума; 2) куч баву; 3) арцул перевод, арцу гьан дурсса чагъар.

переводи́ть несов. ургу перевестирах.

переводи́ться несов. ургу перевестисьрах.

перево́дчик м. переводчик, перевод буву, дилмаж.

перевози́ть несов. ургу перевезтирах.

перево́зка ж. духхаву (ссай-дунугу, кьай-кьуй, м. ц.).

перевооружа́ть несов., перевооружи́ть сов. цIуницIа ярагьуннил балжан бан, цIусса ярагьуннил балжан бан.

перевооружа́ться несов., перевооружи́ться сов. цIуницIа ярагьуннил алжан, цIусса ярагьуннил алжан.

перевора́чивать несов. ургу перевернутьрах.

перевора́чиваться несов. ургу перевернутьсялух.

переворо́т мн. нет, м. кIурадаин даву, чIанлаялун шаву.

перевоспита́ть сов., перевоспи́тывать несов. цIуницIа тарбия ан, цIуницIа тарбия дулун.

перевы́боры ед. нет, цIуницIа бувчIаву, цIусса выборду.

перевы́брать сов., перевыбира́ть несов. цIуницIа бувчIин.

перевы́полнить сов., перевыполня́ть несов. ххишалану биттур дан ххишалану бартдигьин.

перевяза́ть сов., перевя́зывать несов. 1) кай-кай дан, дахIин; 2) цIуницIа щащан.

перевя́зка ж. дахIаву (щаву).

перегиба́ть несов. ургу перегнутьрах.

перегиба́ться несов. ургу перегнутьсялух. [223]

перегля́дываться несов., перегляну́ться сов. буруган, куннах-ку буруган.

перегна́ть сов. 1) хьхьичIун уккан; 2) бачин бан, лихъан бан (гъаттара); 3) дуккан аьтри.

перегни́ть сов. аьян дан.

перегно́й мн. нет, м. аьрмур, аьрсса задру.

перегну́ть сов. 1) лахIан дан; 2) кIидахIин дан.

перегну́ться сов. 1) кIидахIин; 2) кьус икIан, лахIан.

перегова́ривать несов., переговори́ть сов. гъалгъа бан, ихтилат бан, маслихIат бан.

перегово́ры ед. нет, ихтилатру баву, ихтилатру, машварартту.

перегоня́ть несов. ургу перегнатьрах.

перегора́живать несов., перегороди́ть сов. кьукьин; личIи бан, бачIин, ляхчIира бан.

перегора́ть несов., перегоре́ть сов. 1) ччуччин; 2) цIаракIин.

перегоро́дка м. ляхчIира, дяних рирщусса тахта, (къатта кIибачIин).

перегрева́ть несов., перегре́ть сов. 1) хъинну чIувну кIири дан; 2) хъинну кIири дан (хьюмушия).

перегружа́ть несов., перегрузи́ть сов. 1) гьиву кIу дан; 2) гьиву ххишала дан.

переда́тчик м. 1) хаварчи, махъа гъалгъа буву; 2) радиолул прибор, радиопередатчик.

перегры́зть сов. кьуркьу бан, ккарччах гьагъан.

пе́ред, передо предлог 1) хьхьичI; перед домом — къатрал хьхьичI, передо мной — ттул хьхьичI; 2) хьхьичI (чIун); перед обедом — ахттайнссаннул хьхьичI.

перёд, мн. переда́, м. хьхьичI; хьхьичIалу (къатрал).

передавать несов., передать сов. 1) дулун, диян дан (тапшур дурмур); 2) бусан, баян бан (тапшур бувмур); 3) дулун (ххишала, аьйкьуну).

передава́ться несов., переда́ться сов. 1) лахъан (цIуцIаву); 2) дала цува улун, канин учIан, канихьхьун гьан.

переда́ча ж. 1) дулаву, бусаву; 2) радиолувух бусаву; 3) дуллалимур (къашайнан); 4) ххишала дуллусса арцу.

передвига́ть несов., передви́нуть сов. 1) кIункIу дурну, ххюрхху дурну ца кIанава цамур кIанай дишин; 2) бахх. чIун махъун дутан.

передвига́ться несов., передви́нуться сов. ца кIаная цамур кIаянайнай хьун, кIану баххана бан.

передвиже́ние мн. нет, ср. 1) кIану баххана баву, бачаву, хьхьичIунай хъанахъаву; 2) ялаваймур къуллугьрая лаваймунин лахъаву.

передви́жка ж. ца кIаная ца кIанайн бачаву.

передвижно́й прил. хъун-чIиви байсса, лакьа-тIитIайсса (стол), кIану баххана байсса.

переде́л м. цIуницIа дачIаву (аьрщи, м. ц.). [224]

переде́лать сов., переде́лывать несов. 1) цIуницIа дан, цIуницIа дузал дан; 2) даххана дан.

переде́лка ж. цIуницIа даву, цIуницIа дуз ал даву.

пере́дний прил. хьхьичIсса, хьхьичIмур.

пере́дник м. хьхьичIух дахIу.

пере́дняя ж. усликку, хьхьичI къатта (янна лахъайсса, кьай дишайсса).

передове́рить сов. цайнна дурсса вихшала цамунайн тапшур дан.

передови́к м. хьхьичIунма.

передови́ца ж. передовица (газетрал, журналданул бакIраймур, хьхьичIмур статья).

передово́й прил. хьхьичIунсса, хьхьичI нанисса, хьхьичIун ливчусса.

передо́хнуть сов. кьатI хьун, бат хьун (чIявусса хIайвант).

передохну́ть сов. игъалаган, гьухь бюкьан.

переду́мать сов., переду́мывать несов. 1) пикри баххана бан; 2) чIявусса пикри бан.

переды́шка мн. нет, ж. 1) бацIаву; 2) бигьалагаву, гьухь бюкьаву.

перее́хать сов. 1) ца кIаная цамур кIанайн бучIан, гьан (ссайбунугу ягу ссал-бунуту ялтту); 2) куч хьун (ссай-бунугу).

перее́зд м. ца кIаная цамур кIанайн гьаву, учIаву (бурттий), ссал-бунугу ялтту гьаву.

пережа́ривать несов., пережа́рить сов. хъинну къавур дан, къавур дурну ччуччин дан.

пережда́ть сов., пережида́ть несов. ялугьлан, ахирданин ияннин ялугьлан.

пережева́ть сов., пережёвывать несов. хъинну ккухIин.

переже́чь сов. пережига́ть несов. хъиннура ччуччин дан.

пережива́ние ср. ци-бунугу балглагаву, дакIнин хьусса асар.

пережива́ть несов.,пережи́ть сов. 1) оьрму бутан; 2) сагьну личIан; 3) чIявусса ккаккан, бакIрачIан бучIан (баларду, дард, буруккин).

пережи́ток мн.пережи́тки м. махънин лирчIмур, хьхьичIа заманнул аьдат.

пережи́ть сов. ургу переживатьрах.

перезабы́ть сов. хъама битан, хъамабивтун гьан, дакIния буккан.

перезимова́ть сов. кIи рутан, кIи гьан дан.

перезре́лый прил. хъиннура дирсса (ахъулсса, м. ц.).

перезрева́ть несов. перезре́ть сов. дияврия гьан, чIумува дуккан, лиян.

переизбира́ть несов., переизбра́ть сов. цIуницIа увчIин.

переиздава́ть сов. цIунил бищун (лу, газет м. ц.).

переименова́ть сов., переимено́вывать несов. цамур цIа дизан, цIа даххана дан (колхозран, м. ц.).

перейти́ сов. лахъан (дазуйх, ламуйх, м. ц.).

перекати́ть сов., перека́тывать несов. ккурубишин бан, ккуру битлай нани бан.

перека́чка мн. нет, ж. качат даву, качат дуллай ца задрава цамунивун рутIаву (хьюмушия). [225]

переки́дывать несов., переки́нуть сов. 1) бутан, личин, ливчуну бутан (ца кIаная цамур кIанайн), ялтту ливчуну биян бан; 2) бахх. лахъан бан (ча-бунугу ламуйх, м. ц.); 3) гьан бан.

переки́дываться несов., переки́нуться сов. 1) лахъан (чаунугу); 2) ххяххан (чун-унугу).

пе́рекись ж. перекись, зад лап хъинну кьурчIи шаву; перекись водорода — водородрал перекись (хим.).

перекла́дина ж. перекладина, неххайх лахъан дирхьусса уттусса ягу тахта, нех лахъайсса кIану.

переклика́ться несов. 1) куннал-куннайн оьвтIун, чIу буллан; 2) бахх. лахьлан, гьан хъанан.

перекли́чка мн. нет, ж. 1) гьай тIаву, оьтIаву; 2) цIарду дуклай ххал бигьаву.

переключа́ть несов., переключи́ть сов. 1) даххана дан (электричестволул нанаву); 2) даму иширайн уккан ан.

переключа́ться несов., переключи́ться сов. 1) баххана хьун, (ххуллу баххана хьун); 2) цамур даврин учIан, цIусса иширайн учIан.

перекова́ть сов. 1) цIунил чIанну рищун (чвалу, м. ц.); 2) цIунил кьутI дан (мах, м. ц.).

перекопа́ть сов. 1) биххан (цIуницIа ахъ, м. ц.); 2) щалва биххан (ахъ).

перекоси́ться сов. даччин, лап даччин.

перекочева́ть сов. цIунил куч хьун.

перекра́ивать несов. ургу перекроитьрах.

перекра́сить сов., перекра́шивать несов. цIуницIа сир буккан.

перекрёсток м. мукьбачIу.

перекрича́ть сов. хъинну вев учин.

перекрои́ть сов. 1) цIуницIа ттисин (янна); 2) бахх. щалла даххана дан.

перекры́ть сов. 1) цIуницIа дакьин (магьуйх, мах, м. ц.); 2) ялтту дакьин (щалла дахьлаган дан); 3) бахх. хьхьичIун личин (ишираву).

переку́пщик м. спекулянт, кьюркьуну ларсун ххирану даххайсса инсан.

перекуси́ть сов., переку́сывать несов. 1) кьацI учин, ккарччах кьукьин; 2) кьацI учинна дан.

перелеза́ть несов., переле́зть сов. лахъан (чIирайх), чIирал, чапарданул ялтту учIан.

переле́сок м. чIиви вацIа.

перелета́ть несов., перелете́ть сов. 1) леххан, левххун куч хьуну гьан (лелуххант); 2) ялтту левххун гьан; левххун тамур чулин гьан.

перелёт м. 1) леххаву, левххун лагаву (цайми билаятирттайнмай); 2) ца кIанава цамур кIанайн леххаву (самолетру); ялтту гьаву (аыцуйн къавщуну, ккулла, снаряд).

перелётный прил. (куч шайсса (лелуххи), левххун лагайсса (ссуттил).

перелива́ть несов. 1) ургу перелитьрах; 2) ранг-ранг хъанан, щатIи бишлай.

перелива́ться несов. ургу переливатьрах, 2-мур мяъналуй.

перелиста́ть сов., перели́стывать несов. чIапIив дичин (дичлан). [226]

перели́ть сов. 1) рутIин, цаннива дамунивун рутIин; 2) ялтту гьан дан.

перели́ться сов. 1) гьан, экьи гьан (цаннива дамунивун); 2) ялтту гьан.

переложи́ть сов. 1) дишин (даму кIанай); 2) цаманай дишин, духIан; (даву, м. ц.); 3) дяних зад дишин; 4) цIунил бан (левкьсса пач); 5) гьарза дан, ялув дишин; 6) цамур куццуй бусан.

перело́м м. 1) гъавгъсса кIану; (инсаннай); 2) бахх. кIурабаяву, даххана шаву.

перелома́ть сов. 1) гъагъан бан (чIявусса); 2) щилдунугу хасият даххана дан.

перелома́ться сов. гъагъан.

переломи́ть сов. 1) гъагъан дан, кIи дачIин; 2) бахх. баххана бан.

переломи́ться сов. гъагъан, кIива бутIа хьун.

переме́на ж. 1) дахханашйву; 2) цал лаххансса янна; 3) кутIасса бигьалагаву.

перемени́ть сов. баххана бан (къатта, гьава, м. ц.).

переме́нный прил. баххана шайсса, цали къабацIайсса.

переме́нно нареч. дахханану, цалий къадацIлай.

перемени́ться сов. даххана хьун.

перемёрзнуть сов. хъинну аькъин, микIлачIун.

перемести́ть сов. 1) кIану баххана бан; 2) куч ан, гьан ан (цаму кIанайн).

перемеша́ть сов., переме́шивать несов. 1) хIала дан, (цайминнувух); 2) хIалаккала дан (низам дакъа), дахханану дишин.

перемеща́ть несов. ургу переместитьрах.

переми́рие ср. чIумуйсса дакъаву.

перемоло́ть сов. 1) гьаян (цIунил); 2) гьаян (чIярусса, щала дарваг, м. ц.).

перемота́ть сов. цIуницIа каян.

перемы́ть сов. 1) цIуницIа шюшин; 2) шюшин (чIярусса, циняр).

перемно́жить сов. куннийх-ку бивщуну чIяву бан.

перенести́ сов., переноси́ть несов. 1) духхин; 2) лахъан дан (неххайх, м. ц.); 3) духIан, ссавур дан.

перенима́ть несов., переня́ть сов. 1) кьамул бан, ла-ласун; 2) хьхьичIалу кьукьин, дацIан дан (щин).

перено́с м. 1) ца кIаная цамур кIанайн ласаву; 2) ца кIаная цамур кIанайн лавсмур.

перено́сный прил. 1) ласаймур (ца кIаная цамур кIанайн); 2) бахханасса, цамур мяъналисса (махъ).

перено́счик ж. 1) духху (задру), кьай-кьуй; 2) хаварду батIу.

переночева́ть сов. гьантта икIан, хьхьу рутан.

переня́ть сов. ургу перениматьрах.

переобору́довать сов. и несов. цIуницIа дузал бан, щаллу бан (ярагъуннял, аьркинмунил).

переобува́ть несов., переобу́ть сов. 1) цайми усру лаххан (щий дунугу); 2) лирккун цайми усру лаххан. [227]

переодева́ть несов., переоде́ть сов. 1) янна даххана дан, цайми янна лаххан (щий дунугу); 2) лаххан (лирккун цайми лаххан).

переодева́ться несов., переоде́ться сов. дайрасса янна даххана дан, цайра цайми янна лаххан.

переоце́нивать несов., переоцени́ть сов. 1) цIуницIа багьа бишин; 2) хъинну лавайсса багьа бишин.

перепа́шка ж. кIилчин, цIунил гъайчаву (хъу).

перепёлка ж. ххюнчIа.

переписа́ть сов., перепи́сывать несов. кIилчин чичин, копия ласун (ссая-бунугу); цIуницIа цамур куццуй чичин.

перепи́ска мн. нет, ж. 1) чичлачаву, чагьарду гьан буллалаву; 2) чичру, чагъар (бувкIсса, гьан бувсса); 3) машиналий бищаву.

перепи́сываться несов. чичлан, чагьарду гьан буллан, чагьарду чичлан.

пе́репись мн. нет, ж. сияхIрайн лахъан баву, сияхI даву (инсантурал).

переплати́ть сов., перепла́чивать несов. 1) ххишала дулун (арцу); 2) ссанчIав дакъа харж дан.

переплести́ сов., переплета́ть несов. 1) макьаиллу дан (луттирал); 2) щащан; 3) дан (жуларду); 4) цIуницIа щащан.

переплёт м. 1) макьаил, мужаллат (луттирал); 2) бахх. ххараххуппа, къурхъ; попал в переплёт — ххараххуппалухьхьун ириян.

переплыва́ть несов., переплы́ть сов. гьузуй лахъан.

переполза́ть несов., переползти́ сов. щурк тIий иян, ххярк учин.

перепо́лнить сов., переполня́ть несов. дуцIин дан, дурцIуну ялтту гьан дан.

переполох мн. нет, м. чаш буккаву, аьлав-чалав, гьалак буккаву.

переполоши́ть сов. чаш буккан бан, гьалак буккан, аьлав-чалав бутан.

перепо́нка ж. 1) ххуну (вичIилул); 2) ххячара.

перепра́ва ж. 1) лахъаву (неххайх, м. ц.); 2) лахъай кIану (неххайх, м. ц.).

перепра́вить сов., переправля́ть несов. 1) лахъан бан (неххайх); 2) тIайла буккан, гьан бан; 3) тIайлабацIан бан.

перепра́виться сов. лахъан (неххайх).

перепроизво́дство мн. нет, ср. аьркинссакссаннияр ххишала хъус дуккан даву.

перепры́гивать несов., перепры́гнуть сов. ххяххан, тIанкI учин, ххявххун лахъан.

перепуга́ть сов. нигьаусан ан, ццаххандарал ан.

перепу́тье ср. ххуллу бачIлачIисса кIану, ххуллу шанбачIлачIисса кIану, шан бачIу.

перераба́тывать несов., перерабо́тать сов. 1) дан; кIура дайн дан (памма ххаллайн); 2) ккаккан дурсса чIумуяр ххишала зун; 3) нормалияр ххишала дан; 4) циняр дурну къуртал дан; 5) дакьин дан; 6) лялиян дан (дукра).

перераспредели́ть сов. цIуницIа дачIин. [228]

перераста́ть несов., перерасти́ сов. хъун хьун, лахъ хьун (чурххал).

перерасхо́д мн. нет, м. ххишала харж дурмур.

перерасхо́довать сов. ххишала харж дан (ссанчIав дакъа).

перерва́ть сов. кIибуцан бан, бяличIин бан.

перере́зать сов. кьукьин, кIикьукьин.

перероди́ться сов., перерожда́ться несов. 1) лап аххана хьун, цIуницIа ниттил ан; 2) лиян, баххана хьун.

переро́сток м. шинну ларгсса, хъун хьусса (ученик).

переры́в м. перерыв, бигьалагаву.

переры́ть сов. 1) бил дизан, биххан, цIуницIа биххан; 2) бахх. чIанлаялун бан.

пересади́ть сов. 1) цаму кIанай щяитан, кIану баххана бан; 2) ца кIаная бувккун цамур кIанай бищун (мурхь, м. ц.).

переса́ливать несов. ургу пересолитьрах.

пересека́ть несов. ургу пересечьрах 1-мур ва 2-мур мяъналий.

переселе́нец м. мн. переселе́нцы, м. цIусса кIанайн куч хьусса, ивзсса (инсан).

переселе́ние мн. нет, ср. куч шаву, куч баву.

пересели́ть сов., переселя́ть несов. куч бан (цамур кIанайн) .

пересели́ться сов., переселя́ться несов. куч хьун (цамур кIанайн).

пересе́сть сов. 1) цамур кIанай щяикIан, кIану баххана бан; 2) буртти ивкIмур (чву, машина, м. ц.) баххана бан (цанния ливккун, увчIун цамуний щяикIан).

пересечённый прил. бакIурду, кьакьарду дусса, саргьун бакъасса (кIану).

пересе́чь сов. 1) лахъан (ххуллийх); 2) кьукьин (ххуллу).

переси́ливать несов., переси́лить сов. 1) гужраву ялтту уккан; 2) ххув хьун.

переска́з мн. нет, м. хавар бусаву, магьа бусаву (цанма бавсса, бувккусса).

пересказа́ть сов., переска́зывать несов. хавар бусан, магьа бусан (цанма бавсса, бувккусса).

переска́кивать несов., перескочи́ть сов. тIанкI учин, тIанкI увкуну лахъан (неххайх, м. ц.).

пересла́ть сов., пересыла́ть несов. гьан дан, тIайла дуккан цамур кIанайн).

пересма́тривать несов., пересмотре́ть сов. цIуницIа ххал дан, ххал дигьин.

пересоли́ть сов. 1) цIву чIяву бан; 2) бахх. гьарза бан, духIин дакъашиву дан.

пересо́хнуть сов. лап кьакьан.

переспо́рить сов. ххувхьун (бяс бивхьуну).

переспроси́ть сов. цIуницIа цIуххин.

перессо́риться сов. циняннащал ххаххан.

перестава́ть несов., переста́ть сов. кьадагьан (гъарал), чIумуйсса кьадикIан, дацIан (ссят).

перестира́ть сов. 1) цIуницIа шюшин (янна); 2) циняр, чIярувсса шюшин. [229]

перестра́ивать несов., перестро́ить сов. цIуницIа дан (къатри, м. ц.); 2) цIуницIа дузал бан (фабрика, завод, м. ц.).

перестре́ливаться несов. куннайн куннал битлан.

перестре́лка мн. нет, ж. битуххиту, куннайн куннал битлатаву.

перестро́иться сов. иш цIуницIа низамрайн бутан, бакьин бан.

переступа́ть несов., переступи́ть сов. ххархху ласун (ссал-дунугу ялтту); переступить порог — бухкIулу лахъан.

пересчита́ть сов., пересчи́тывать несов. цIуницIа буккин, ккал дан.

пересыла́ть несов. ургу переслатьрах.

пересы́лка ж. гьан даву; уплатить за пересылку — гьандаврих багьа булун.

перетаска́ть сов. духхин, диняр, чIярусса, (кьай-кьуй).

перетащи́ть сов. ххюрхху дан, ххюрхху дурну ларсун гьан.

перетере́ть сов., перетира́ть несов. 1) ссуку дуллай хIувин дан; 2) ссуку буллай кIибуцан бан (хьхьва); 3) лишин, ссуку дан (тIахIни-кIичIу).

перетя́гивать несов., перетяну́ть сов. 1) кIункIу дан, кIункIу дурну ларсун гьан; 2) кIуну дучIан (дуцавриву).

переубеди́ть сов., переубежда́ть несов. вих ан, вих увну пикри баххана бан ан.

переулок мн. переулки, м. хъун бакъасса кIичIиравалу.

переустро́йство мн. нет, ср. цамур куццуй, цIусса кьяйдалий къур дан, щаллу дан.

переутоми́ться сов., переутомля́ться несов. уххан, сакъат хьун, хъинну уххан, хIалдания гьан.

переучёт м. цIусса учёт, ду-дакъамур ххал дигьин, цIуницIа хIисаврайн ласаву.

перехвати́ть сов., перехва́тывать несов. 1) угьан; 2) хъазамрайн лаян ан; 3) хъап куну ласун; 4) бахх. ххуттава уккаву.

перехитри́ть сов. хъяврин ан, хIиллардаву ялтту уккан.

перехо́д м. 1) лахъаву (дазуйх); 2) ххуллийх, ламуйх; 3) битан (манзил).

переходи́ть несов. ургу перейтирах.

перехо́дный прил. лахъайсса (ссайх бунугу); переходный период — цанния цаннин букIлакIйсса чIун.

пе́рец мн. нет, м. иссиявт.

пе́речень м. сияхI, ккал, сан.

перечеркну́ть сов., перечёркивать несов. кьалан буккан, лиххан бан.

перечи́слить сов., перечисля́ть несов. 1) ца-ца тIий буккин, ца-ца тIий ххал бигьин; 2) цамур хIисаврайн лахъан бан.

перечита́ть сов., перечи́тывать несов. 1) цIуницIа буккин; 2) цаппара чIявусса луттирду буккин.

перешагну́ть сов. ххалхху ласун (ссал-дунугу ялтту).

переше́ек м. перешеек географ. кIира кьириялу цачIун лачIун дуллалисса кьирил лиссу.

переши́ть сов. 1) цIуницIа дуруххан; 2) чIярувсса дуруххан.

переэкзамено́вка ж. 1) кIилчин экзамен дугьаву, дугъан баву; 2) кIилчинсса экзамен. [230]

пери́ла ед. нет, перила, ултти (ларзнил, чурттул, м. ц., кIайннул лагмасса чапар).

пери́метр м. периметр, геометр. фигуралул циняв чуллал лахъишиврул жям.

пери́на ж. къувлул шану.

пери́од м. замана.

периоди́ческий прил. чIун дургьусса, (чIун дургьуну лачIайсса, буккайсса); периодические дожди — чIун дургьуну лачIайсса гъараллу.

периско́п м. перископ, ник дусса дурлама, лаивкIсса кIаная, подводная лодкалува уруглан дурсса.

пе́ристый прил. 1) къув бусса, тIимурду дусса; 2) къувкунмасса, къувлуха лавхьхьусса, тIимурдаха лавхьхьусса.

перламу́тр мн. нет, м. садап.

перна́тый прил. къув бусса, тIимурду дусса; пернатые — лелуххант.

перо́ мн. пе́рья, ср. 1) тIиму, къув (лелуххул); 2) кьаламрал перо, чичай перо; 3) бахх. кьалам; 4) чавахърал тIимурду.

перпендикуля́р м. перпендикуляр, так диркIсса аьш.

перпендикуля́рный прил. так дарцIусса.

перро́н м. перрон, муххал ххуллул станциялий поездру бацIай кIану (кьан).

пе́рсик м. цIулит.

персона́ж м. цу-унугу инсан (романдаливусса, хаварданивусса, м. ц.).

персона́л мн. нет, м. персонал, ца учреждениялул, организация лул циняв къуллугьчийтал.

перспекти́ва ж. 1) янин чIалачIимур; 2) бахх. бучIанмур.

перст м. (устар.) кIисса (канил).

пе́рстень м. кIисса(лаххайсса).

пе́рхоть мн. нет, ж. чIачаран.

перча́тка ж. катIа.

пёс мн. псы, м. ккаччи.

пе́сенка ж. балай.

пе́сенник м. балайрдал жуж.

песе́ц м. севернал цулчIа.

пе́сня ж. балай.

песо́к мн. пески́ м. 1) къун; 2) хIуву качар.

пессими́зм мн. нет, м. пессимизм, оьрмулух, дунияллух гъира бакъашиву, ссахчIав гьавас бакъашиву.

пессими́ст м. пессимист, ссайнчIав умуд бакъу.

пе́стик м. гьаманграл ттала.

песча́ник м. къундалул чару.

песча́ный прил. къундалул.

песчи́нка ж. къундалул ккукку.

пети́ция ж. петиция, аьмну булайсса аьрза, миннат.

петли́ца ж. петлица, 1) янналий лачIайсса ряхкIи, хIатI; 2) къуллугьрал янналул дарвачрай, каххурттай лачIайсса лишан.

петля́ ж. 1) хIатI, ряхкIи, (банд бучIайсса); 2) бахх. аьс ай тIанттал хIатI; 3) зитIилу.

петру́шка мн. нет, ж. гъаран.

пету́х м. ажари.

петь несов. балай тIун.

пехо́та мн. нет, ж. бахьттагьалт (аьрал).

пехоти́нец ж. ахьттама (солдат).

печа́литься несов. дард дуллан, пашман хъанан.

печа́ль мн. нет, ж. дард, пашманшиву.

печа́льный прил. дардирайсса, пащмансса, махIрумсса. [231]

печа́тать несов. 1) бишлан (луттирду); 2) бищун буллан.

печа́ть ж. 1) мугьру, пачат; 2) бищаву; 3) бахх. ттангьа, мугьру, ша.

печёнка ж. ургу печеньдарах.

печёный прил. шавхьсса (кIарттуву, м. ц.).

пе́чень мн. нет, ж. ттиликI.

пече́нье ср. 1) шашаву; 2) печение.

пе́чка ж. пач.

печни́к м. пачлил усттар, пачру буву.

печь несов. 1) бишлан, шахьлан; 2) ччучлан.

пешехо́д м. ахьтта чув; ахьтта нанисса инсан.

пе́шка ж. 1) эцIа, пияда (шахматраву); 2) бахх. цайва цува акъу, бажар бакъу.

пешко́м нареч. ахьтта.

пеще́ра ж. нух.

пиани́но нескл. ср. пианино, музыкалул инструмент.

пиани́ст м. пианино бищу.

пигме́нт м. хIайвантрал ягу ххяххиялул жандаливусса дикIун ранг дулайсса ятIул задру.

пиджа́к м. пинжак (адиминал лаххия).

пик м. мицIбивкIсса зунтту.

пи́ка ж. ччала (къазихърал ччала).

пики́ровать сов. и несов. ялавай бигьаву (самолетирттал).

пикни́к м. сайр, дялахъру (шагьрулул зуманив).

пи́кнуть сов. осихIдуккан, кьацI тIитIин къаитан (ца махъ учин); он пикнуть не смеет — танаща ссихI дуккан къахьунтIиссар.

пила́ мн. пи́лы, ж. ххарачIани.

пили́ть несов. ххуку дуллан.

пило́т м. пилот, лехху, летчик.

пило́тка ж. кьяпа, пилотка (аьралуннал).

пилю́ля ж. пилюля, даруврал ккуза.

пингви́н м. пингвин, кутIасса хъаттирду дусса, леххан къашайсса бявкъу кIанттул лелуххи.

пино́к м. ччан щаву, ччаннал къюнч.

пионе́р м. 1) пионер; 2) дайдихьу дуву (ца ишираву, давриву дайдихьу дурма).

пир м. хъатIи, хъуннасса хъамалушин.

пирами́да ж. пирамида, 1) геометриялул фигура; 2) нукIу заманнай мисриллал паччахIтурал гьаттардий бусса чIюйрду.

пира́т м. хьхьирил къачагъ.

пиро́жное ср. пирожное, иникIмалия дурсса нацIу-кьацIурду.

пи́ршество ср. хъатIи, хъамалушин.

пи́сарь м. писарь, чичу, мирза (хьхьичIава).

писа́тель м. писатель, чичу.

писа́ть несов. 1) чичлан; 2) дуллан (сурат, накьич).

писк мн. нет, м. цIир-цIир тIаву, цIир-цIир.

пистоле́т м. ттупанча.

писто́н м. 1) ттупанчалий, гилзилий дишайсса сирма; 2) батинкардай хьхьа бучIан дурсса ккутIру.

пи́сьменный прил. чичрулул, чичайсса.

письмо́ мн. пи́сьма, м. 1) чагъар (гьан байсса); 2) чичру.

письмоно́сец м. чагъарду бачIу. [232]

пита́ние ср. дукия.

пита́тельный прил. бувзсса.

пита́ться несов. канан.

пито́мец м. канакима, ялапар хъанахъима.

пито́мник м. питомник, ххяххияртту ягу гъаттарал хIайван ябуллалисса, хъуни буллалисса кIану.

пить несов. хIачIлан.

питьево́й прил. хIачIайсса, хIачIан дучIисса.

пи́ща мн. нет, ж. дукия, дукра.

пища́ть несов. цIир-цIир тIун.

пищеваре́ние мн. нет, ср. зад лялиян даву.

пищево́д м. дукралул ххуллу.

пия́вка ж. оьласай шатта.

пла́вание ср. 1) гьузузаву; 2) жамилийсса ссапар.

плавать несов. 1) гьузун; 2) гьан, сайр бан (жамилий).

пла́вить несов. дарцIлан (арцу, мах м. ц.).

пла́виться несов. дарцIлан.

пла́вкий прил. дарцIайсса, ччяни дарцIайсса.

плавни́к м. тIинтту (чавахърал).

пла́вный прил. саргъунсса, кьану дагьсса, паракьатсса.

плака́т м. плакат, сурат.

пла́кать несов. аьтIун.

плакси́вый прил. аьтIаву ххирасса, аьтIун хIадурсса.

пла́менный прил. цIаран лавхъсса, лама бусса, цIу дусса.

пла́мя ср. лама.

план м. план.

планёр м. планёр, куклусса, матор бакъасса леххай апарат.

плане́та ж. планета, бургъил лагма дуклакисса, кIания чани ласласисса задру (дуниял, марс, венера, м. ц. планетарду.

планета́рий м. планетарий, планетарду ххал дайсса къатта.

плани́ровать несов. планну дан, пландалин бутан.

пла́нка ж. 1) планка, лиссу (тахталул); 2) ула.

пла́новый прил. пландалийсса.

планоме́рный прил. низамрайсса, пландалуцIун даркьусса.

планта́ция ж. плантация, хасъсса ххяххияртту дургьусса лухччи.

планше́т м. планшет, картарду дишайсса кьасса сумка.

пласт м. къат.

пласти́нка ж. 1) пластинка, балай учай машиналул пластинка; 2) ула; 3) фоторал пластинка (сурат ласайсса пюрундалул пластинка).

пла́стырь м. малхIан (щавуй бишайсса).

пла́та мн. нет, ж. хIакь, даврих булайсса багьа.

платёж м. бурж. дулаймур.

плате́льщик м. дулайма, дулу, лахъайма (бурж. м. ц.).

пла́тина жн. нет, ж. платина, кIяла мусий.

плати́ть несов. лахълан, буллан (бурж. хIакь).

пла́тный прил. багьлухсса, арцу дулайсса.

пла́то нескл., ср. яйлагъ (гъинттул гъаттара бакьай лухччи-зунттаву), кьасса зунтту.

плато́к мн.платки́, м. карщи, лачакру.

платфо́рма ж. 1) поездру бацIан дурсса кьан; 2) муххал ххуллул хъунмасса станция; 3) муххал ххуллул вагон (чIиртту ва магъи дакъасса).

пла́тье ср. янна (лаххайсса). [233]

пла́ха ж. кутук; ххядурксса кутукрал парча.

плац м. майдан, площадь (аьралуннал парадру дайсса) .

плач мн. нет, м. 1) аьтIаву, аьтIаврил чIу; 2) зума.

плаче́вный прил. аьтIунсса, кьурчIисса.

плащ-пала́тка ж. чятир-плащ, гьам ялтту лаххай янна (гъарая лаххайсса), гьамгу чятир.

плева́тельница ж. пучи.

плева́ть несов. пув тIун.

пле́вра ж. гьутрулул ххуну.

племенноёй прил. хъинсса жинсирал.

пле́мя мн. племена́, ср. племя, кьабила, тайпа.

племя́нник м. уссил, ссил арс.

племя́нница ж. уссил, ссил душ.

плен мн. нет, м. 1) ясиршиву; 2) ясир.

плена́рный прил. аьмсса, хъунмасса, циняв члентал бавтIсса (собрание).

плени́тельный прил. хIайран айсса, хъинну ххуйсса, ппирха тIисса.

пле́нный прил. ясирсса, ясирну иривсса.

пле́нум м. аьмсса заседание.

пленя́ть несов. хIайран уллан.

пле́сень ж. мяххи.

плеск м. чярх, шяпI (щатIал чIу, шяпI-шюп1).

плеска́ть несов., плесну́ть однокр. 1) чIярх учин; 2) шяпI учин; 3) тIанкI учин.

плести́ несов. щашлан.

плести́сь несов. ххюрхху хъанан, гужрай нан, ачин; плестись< в хвосте — циняннаяр махънин агьан.

плетёный прил. щаршсса.

плете́нь м. чапар (щяпрэя щаршсса).

плеть, плётка ж. чIяптIи, мархь, нурша.

плечо́ мн. пле́чи, ср. хъачI.

плеши́вый прил. качал бусса, качал.

плита́ мн. пли́ты, ж. 1) гъуни, чарил, муххал, м. ц., ула; 2) пач, пачлил мах (кухнилул).

пли́тка ж. 1) чIирисса, чарил ягу металлданул ула; 2) дукра дайсса электричестволул пач.

плов м. пулав.

плове́ц мн. пловцы́, м. гьузузала.

плову́чий прил. гьузузисса.

плод м. 1) ахъулсса; 2) оьрчIру.

плоди́ться несов. буллан, ххихъанан.

плодово́дство мн. нет, ср. ахъулсса хьун дуллалаву.

плодоно́сный прил. ахъулсса шайсса, ахъулсса дулайсса: (мурхь).

плодоро́дный прил. къама, ахъулсса шайсса аьгъусса (аьрщи).

пло́мба ж. пломба; 1) чIутIул ттангьа (кьайлуй рищэйсса); 2) зия хьусса ккарччуву дишайсса зад.

пломби́ровать несов. 1) пломба ришлан; 2) ккарччуву пломба бихьлан.

пло́ский прил. 1) кьасса; 2) бахх. лащинсса, ххуй дакъасса, кьадарсса.

плоского́рье ср. кьазунтту, яйлагъ, гъинттул куч шайсса, зунтту (геогр.). [234]

плоскогу́бцы ед. нет, исвагьан къяцIа.

пло́скость ж. 1) кьашиву, кьан; 2) кьасса кIану, билаят.

плот м. сал (цаппара тталлу кунницIун ку бавхIуну неххайх тIайла буккайссар, гай бачин бансса инсанталгу ялув щябивтун).

плоти́на ж. барт хьхьири (хьхьичIух чIира бувну нех бяр лаган дайссар, гьарахъалттин электростанциялин щин дишин).

пло́тник м. тIаннул усттар.

пло́тность мн. нет, ж. 1) ццуншиву, чIурушиву; 2) ганзшиву; 3) цIакьшиву.

пло́тный прил. 1) ццунсса; 2) чIурусса; 3) цIакьсса; 4)дукьрасса (дукия).

плотоя́дный прил. дикIуй ялапар шайсса, дикI дукайсса жанавар.

пло́хо нареч. оьккину.

плохо́й прил. оьккисса, дучIидакъасса, зиясса.

пло́щадь ж. 1) майдан; 2) кьан.

плуг м. кутан.

плут м. хIиллачи, хъяврин буву.

плы́ть несов. 1) гьузун; 2) гьузуй гьан (пароходрай, м. ц.).

плю́нуть сов. пув учин.

плюс м. 1) ялун бичаву, цачIун баврил, жям баврил ишара (+); 2) бахх. ххишала, ххишала шиву.

плющ мн. нет, м. плющ, ххяххия, уртту.

пляж м. пляж. хьхьирил ягу неххал зуманив кьабивщусса щинавун бучIай кIану.

пляса́ть несов. къавтIун.

пля́ска ж. къавтIаву.

побагрове́ть сов. ятIул ичин, лап ятIул хьун.

поба́иваться несов. нигьа услан; ихIтиядшиву дуллан.

побе́г 1. м. лихъаву.

побе́г 2. м. цIуну ххярхсса къяртта.

побе́да ж. ххув шаву, бух баву.

победи́тель м. ххув хьума.

победи́ть сов. ххув хьун, ялтту уккан.

победоно́сный прил. ххув хьусса, ххув шаву ласайсса.

побежа́ть сов. 1) лихъан, лечан; 2) экьи нан.

побежда́ть несов. ургу победитьрах.

побеждённый прил. ух хьусса.

побе́жка ж. бущи (чвал); хорошая побежка — хъинсса бущи.

побели́ть сов. кIяла бан.

побере́жье ср. зума (неххал, хьхьирил).

побере́чь сов. 1) ябан, бакъа хьун дсьабитан; 2) аякьа, къайгъулий урган.

побесе́довать сов. ихтилат бан, гъалгъа бан.

побеспоко́иться сов. инжин хьун, гьалак уккан.

побира́ться несов. шярайх уклан, цадакьа чIатIун.

поби́ть сов. 1) аттан; 2) ххит дан, гъагъан.

поблагодари́ть сов. барчаллагь учин, рязи хьун, рязишиву ккаккан бан.

побла́жка ж. ялтту-лултту гьан баву, къаххалхьу мишан даву, итаву (цибунугу буллай).

побледне́ть сов. кIялалаган, хъахъилаган.

побли́зости нареч. гъанну.

побо́и ед. нет, чурххайх рищавуртту, рищаврил ттангьри. [235]

побо́ище ср. къирмишан, чIявусса инсантал къир баву (литIаву, кьатI баву).

побо́рник м. кумагчий, чулухма, ябуву.

поборо́ть сов. 1) утан (лачIун увккун); 2) ххув хьун, ялтту уккан.

побо́ры ед. побор, кIусса дишалартту.

побрани́ть сов. дяъви бан.

побра́ть сов. ласун; чёрт тебя побери — ина щяйтIаннул ласивуй.

побуди́ть сов., побужда́ть несов. гъира бизан бан, гьавас бутан, чантIучин ан.

побу́дка ж. бизан буву, бизан бансса сигнал.

побы́ть сов. цахъи ацIан, уххан (урган учIан).

пова́дка ж. аьдат, вардиш.

пова́дно безлич. в знач. сказуем. яла-ялагу къабаван; аьдат къахьун.

повали́ть сов. 1) утан; 2) лачIлан (гъарал), буллан байбишин (марххала), бачин (чIявусса халкь).

по́вар мн. повара́, м. повар, дукра дуву.

поведе́ние мн. нет, ср. 1) тIул, хасият; 2) къел.

повезти́ сов. 1) ларсун гьан, духхин (ссайдунугу); 2) бахх. тIайлабацIу хьун.

повелева́ть несов. буюр буллан, амру буллан.

повеле́ние ср. амру, буюр.

повели́тель м. паччахI, хан.

повели́тельный прил. буюр байсса.

пове́ренный м. вакил.

пове́рить сов. вих хьун.

пове́рка ж. 1) ххал бигьаву; 2) цIарду учин (цу урив, цу акъарив ххал бан).

поверну́ть сов., повёртывать несов. 1) кIура дайн дан; 2) кIура дайн.

поверну́ться сов. кIура баин.

пове́рхностный прил. ялттувасса.

пове́рхность ж. ялалу, лажин чул.

пове́са м. 1) тIулдакъу; 2) авара.

повеселе́ть сов. шад ан, тяхъа ан, кайп бакьин баи.

повесели́ться сов. шад хьун, тяхъа хьун, кайправун гьан.

пове́сить сов. аьс ан (ивчIан).

повествова́ние ср. бусала баву, магьа, хавар.

повествова́тельный прил. бусайсса, бусала байсса; повествовательное предложение — бусай предложение (грам.).

повести́ сов. 1) увцуну гьан; 2) тIуркIу тIутIи дан, сукку тIутIи дан.

пове́стка ж. повестка, оьтIисса чагъар.

пове́ять сов. бищун (марч.), дуккан (чIаракIлу, дюхлу).

повздо́рить сов. бури-бакъари бан, къалмакъал дан.

повида́ться сов. ккаккан.

по-ви́димому ввод. сл. чIалай бур, иширах ургарча.

пови́дло мн. нет, ср. ахъулссаннул ккурч.

пови́нность ж. бигар.

повинова́ться сов. и несов. мютIий хьун, вичIи дишин.

повинове́ние мн. нет, ср. мютIишаву, вичIи дишаву.

пови́снуть сов. лахъан, зурчIай тIун.

повле́чь сов. савав хьун, ахир дучIан. [236]

повлия́ть сов. мютIи ан, вичIи дишин ан.

по́вод 1. м. багьана, савав.

по́вод 2. мн. пово́дья, м. бакIхьхьури.

поводо́к м. чIири хьхьури.

пово́зка ж. чвал аьрава.

поворо́т мн. нет м. кIурааяву.

поворо́тливый прил. дирисса, зираксса.

поврежде́ние ср. гъагъаву, лияву, дуцаву.

повремени́ть сов. ссавур дан, чIумуйсса ацIан.

повседне́вный прил. гьарица, кьинисса, аьдатрайсса.

повседне́вный прил. гьарица кIанаву.

повста́нец мн. повста́нцы, м. восстание дурма, дурмий.

повстреча́ться сов. хьуна бакьин (хархавар бакъа хьуна бакьин).

повсю́ду нареч. гьарца кIанай.

повторе́ние ср. тикрал баву.

повтори́ть сов., повторя́ть несов. тикрал бан.

повторя́ться несов. ургу повторитьсялух.

повто́рный прил. кIилчин дуллалисса, кIилчинсса.

повы́сить сов. 1) бюхттул дан, ларай дан; 2) ххи дан;' 3) къуллугърал лавай ан.

повыше́ние ср. 1) лавай баву, гьаз баву; 2) багьлул ххира даву; 3) къуллугърал лавай аву;

повяза́ть сов. 1) бахIин; 2) щащан.

повяёзка ж. дархIумур, дахIу (лиссу, лента, бакIрайх канийх, м. ц. бахIайсса), щавул ацци, бинтрал парча.

погаси́ть сов., лещан бан (лампа, чирахъ).

пога́снуть сов. лещан.

погиба́ть несов., поги́бнуть сов. бат хьун, къир хьун.

погла́дить сов. лаян бан, мангъал рищун.

поглоти́ть сов., поглоща́ть несов. 1) оькьан, дюкьан; 2) хамп дан.

погля́дывать несов. уруглан, я битлан.

погна́ться сов. хъирив лечан, хъирив агьан.

поговори́ть сов. гъалгьа бан, ихтилат бан.

погово́рка ж. учала.

пого́да ж. гьава.

поголо́вно нареч. 1) циняр (бакI хIисаврай); 2) буцири.

поголо́вье мн. нет, ср. кквал (гъаттарал).

пого́н м. ппагун, чин, чиндалул лишан.

пого́нщик м. бачин буву (гъаттара, м. ц.).

пого́ня мн. нет, ж. хъирив багьаву, хъирив дагьай кьюкьа.

пограни́чник м. дазуй ацIу, дазул къаралчи.

пограни́чный прил. дазул, дазуйсса, пограничные войска — дазуйсса аьраллу.

по́греб мн. погреба, м. кьурувалу, амбар.

погреба́ть несов. учлан (гьаттаву), аьрщаравун ахьлаган уллан.

погре́ться сов. гъили хьун, кIири хьун.

погре́шность ж. бунагь, аьйкьаву, гъалатI.

погро́м м. талан, къирмишан, чапхун.

погру́зка ж. гьиву дишаву, гьиву лакьаву. [237]

погружа́ть несов., погрузи́ть сов. 1) гьиву дишин, лакьин; 2) аьхьлаган ан (щинавун).

погружа́ться несов., погрузи́ться сов. 1) цайра гьиву дишин; 2) ахьлаган (щинавун, м. ц.); 3) гьан (шанавун).

погубить сов. бат бан.

погуля́ть сов. 1) гайз бан; 2) кайп бан.

под предлог 1) лув; поставить под столом — столданул лув бишин; 2) гьанну; под Ленинградом — Ленинградрайн гьанну; 3) ссан; помещение под школу — школалул къатри; 4) гьанну, хьхьичI; под утро — чани хьун хьхьичI.

подави́ть сов., подавля́ть несов. 1) ккуччу бан; 2) бас бан, чIувин бан; 3) бахх. бугъ бан, ссурссу дуккан.

подави́ться сов. бугъ хьун, кьакьарттух зад личIан.

подавле́ние мн. нет, ср. 1) ккуччу дан, мютIий бан (гьаз хьумий, бунт дурмий); 2) бат дан, бугъ дан (ццахханну).

пода́вленный прил. 1) заэвсса; бугъ хьусса; 2) бугьусса (чIу), дардирайсса.

пода́вно нареч. гьалбатта, ялун ххишала, махъ бакъа.

пода́льше нареч. хъиннува архну, ялунгу архну.

подари́ть сов. багьишла дан, пишкаш дан.

пода́рок мн. пода́рки, м. падарка, ссайгъат, пишкаш дурсса зад.

пода́тель м. буллума, лавсун увкIма, биян бувма.

по́дать ж. дишала.

пода́ть сов. 1) дулун; 2) ларсун увкIун дулун.

пода́ча ж. 1) дулаву, хIурматрай дулаву; 2) хьхьичI дишаву; 3) цадакьа баву.

подба́вить сов., подбавля́ть несов. ялун ххи дан.

подбежа́ть сов. левчуну учIан, иян (ссачIан-унугу).

подбива́ть несов., подби́ть сов. 1) рирщуну бутан; 2) рирщуну ккуччу бан (бищун бан); бивтун бутан.

подбодри́ть сов., подба́дривать несов. дакI дан, гьавас бутан.

подбоёр мн. нет, м. 1) бувчIаву, бувчIуну личIи баву; 2) бувчIусса, бувчIуну личIи бувсса (лу).

подборо́док м. лунтту бакI.

подбоче́ниваться несов., подбоче́ниться сов. чIаллай каругу дирхьуну ттархь ивкIун ацIан.

подбра́сывать несов., подбро́сить сов. бутан, лув бутан.

подва́л м. 1) подвал; 2) подвал, хазетрал лувмур бутIа бугьусса хъунмасса статья.

подвезти́ сов. ларсун гьан, диян дан (ссайдунугу).

подверга́ть сов., подве́ргнуть несов. ириян ан, утан (танмихIрахун).

подверга́ться несов., подве́ргнуться сов. агьан, балаллухьхьун, нигьачIаврихьхьун ириян.

подве́сить сов., подве́шивать несов. лахъан, зурчIайтIутIи дан.

подве́ска ж. 1) лархъсса зад; 2) зурчIайтIисса зад.

подвести́ сов. 1) гьан дан; ларсун бучIан; 2) дишин (ца задрал лув); 3) кунницIун ку дахIин дан; 4) жям дан; 5) дугъанну дан; 6) бахх. хъяврин ан, оьккисса иширавун утан. [238]

по́двиг м. виричушиву, игитшиву, къучагъшиву.

подвига́ть сов. сукку дан, тиннай дан.

подви́нуть сов. 1) чансса хьхьичIунай щуну тинай ан; 2) хьхьичIунай кIункIу ан, хьхьичIунай ан.

подвижно́й прил. 1) заназисса, бачайсса, дирисса; 2) хIарачат буллалисса.

подви́нуться сов. 1) чансса тинай хьун, хъит учин; 2) хьхьичIунай хьун.

подво́да ж. аьрава.

подво́дная прил. щинал лулттусса.

подво́з м. ялун диян даву, духхаву (ссай-дунугу).

подво́й м. ххяххия (дий жалгъа буллалисса).

подвяза́ть сов., подвя́зывать несов. бахIин (лувату).

подвя́зка ж. жулардайх дахIу.

подгляде́ть сов., подгля́дывать несов. ургу подсматриватьрах.

подгова́ривать несов., подговори́ть сов. лахьхьин бан, ххуллия уккан ан.

подгоре́ть сов. чIан ччуччин, лувату ччуччин.

подгоня́ть несов., анавар буккан буллан, бачин буллан, анаварну зузи буллан.

подготови́тельный прил. хIадур байсса.

подгото́вить сов. хIадур дан.

подгото́виться сов., подготовля́ться и подгота́вливаться несов. хIадур хьун.

подгото́вка мн. нет, ж. хIадуршиву, хIадуршин.

подгото́вленный прил. хIадур дурсса.

поддава́ться несов., подда́ться сов. 1) цаманал тIинийх ачин, мютIий хьун; 2) бухIан къахьун (гьужум), канин гьан.

подда́кивать несов. ди, ди тIун, цаманал тIимур мяйжан буллан.

по́дданный м. цумур дунугу ца паччахIлугърал гражданинну усса инсан.

по́дданство мн. нет, ср. цумур дунугу ца паччахIлугърал гражданиншиву.

подде́лать сов., подде́лывать несов. къалпсса зад дан, къалпшиву дан.

подде́лка ж. 1) къалпшиву; 2) къалпсса зад.

поддержа́ть сов., подде́рживать несов. 1) бугьан; 2) бахх. кумаг бан, уккан (щихлу-унугу); 3) бахх. яан, айщун ан.

подде́ржка ж. кумаг, махъ бусаву (щихлу-бунугу); ттарцI (цидунугу дугьан рирщусса).

поде́йствовать сов. асар бан, бюххан бан.

подели́ть сов. бачIин, цайхва цала бачIин.

подели́ться сов. 1) цайхва цала бачIин; фрукты мирно поделили между собой — ахъулсса бавкьуну цайхра цала дарчIунни; 2) цаламуния цаманангу дуккан дан; 3) бахх. цала дард цаманахь бусан, маслихIат ккаккан.

подело́м нареч. хъинсса иш хьуссар, багьай ххуллу хьуссар, мукун аьркинссар.

поде́ржанный прил. лархсса, духсса.

поджа́ть ж. лячIин дан (цалунна, никру), лячIан дан (мах, лурдай).

подже́чь сов., поджига́ть несов. ччуччин дан, цIу щун. [239]

поджигатель м. цIу щу, цIу дихьу, цIу кIиян дуву, цIу руту. Поджигатели войны — дявилул цIу лахъан дувулт (цIу ярг дувулт), дяъви къиз бувулт.

поджида́ть несов. ялугьлан (учIаннин).

поджо́г ж. 1) дIу рутаву; 2) пожар.

подзаголово́к м. подзаголовок, заглавиялул лувмур заглавие (статьялул, луттирал цания ца бутIул цIа).

подземе́лье ср. лухччинуву хавсса кIану, сива, нух (дурксса ягу цурда хьусса).

подзе́мный прил. лухччинул лулттусса, лухччинувухсса.

подзыва́ть несов. ургу подозватьрах.

подкарау́лить сов. ххуллу бугьан, учIаннин къарал бан.

подка́рмливать несов., подкорми́ть сов. канаки буллан, буччин буллан.

подкати́ть сов. 1) ккуру битан, ккурукки бувну биян бан; 2) ккурукки бувну гьан бан (ссал-бунугу лув); 3) анаварну, хьхьар куну иян (машиналий).

подкла́дка ж. лулттуриту (янналул).

подкла́дывать несов. ургу подложитьрах.

подко́ва ж. чIан, мярчIан (чвал, нидал, м. ц.).

подкова́ть сов. 1) чIан рищун; 2) бахх. хIадур бан, лахьхьин бан, вардиш бан.

подко́п м. 1) сива (лухччинувух дурксса ккутI, ххуллу); 2) бахх. цаманан кIаланг дуккаву.

подкопа́ть сов. сива дуккан, сива дуцин (аьрщарал лултту ххуллу бан, ккутI дуккан).

подко́рм м. 1) лазуни, дукия (гъаттаран); 2) гъаттаран ялунсса лазуни.

подкорми́ть сов. канаки бан, дукан бан, буч бан.

подко́рмка мн. нет, ж. 1) лазуни, дукия; 2) канаки бан, дукия дулун (хъин битан).

подкоси́ться сов. лахIан, кIиахIин (заэвшаврил, уххаврил, ягу хъуннасса дардирал).

подкра́дываться несов., подкра́сться сов. хIаллих кьюлтIну гьан, лукI-лукI икIлай гьан.

подкра́сить сов. сир буккан (дахьа), мурччив ятIул дан (дахьра); сир цIу бан.

подкрепи́ть сов. 1) цIакь дан, гужлан дан; 2) канаки бувну гужлан бан.

подкрепи́ться сов. дукан, цува уччин ан.

подкрепле́ние ср. 1) цIакь баву, гужлан баву; 2) бахх. кумаг.

подкупа́ть несов., подкупи́ть сов. канин ласун, цала чулинай кIункIу ан (арцуйну, пишкаш даврину, лулттурасса дулаврину).

по́дле предлог чIарав, гьанну.

подлежа́щее ср. подлежащее, (грамм.).

подлеза́ть несов., подле́зть сов. уххан (ца затрал лув).

подлета́ть несов., подлете́ть сов. 1) левххун гьан хьун, левчуна учIан; 2) ссалун бунугу леххан; мяч подлетел до самого потолка — ттуп лап магьулун бияннин гьаз хьуна. [240]

подли́за м. и ж. лажиндиссу буву, лажин ккарккун махъ бусу, чил лавай ивкIсса инсан.

по́длинник м. подлинник, дуппа (чагъар, документ, м. ц.), копия дуппа.

по́длинный прил. цила бикIайкунсса, хIакьсса.

подли́пнуть сов. лачIун (лув).

подли́ть сов. лув рутIин; ххидан; Подлить масла в огонь — ялунгу кIири ичин ян.

подло́г м. къалпшиву, хъяврин баву; щялмахъ.

подложи́ть сов. 1) бишин (ссалбунугу лув); 2) ялун ххидан; 3) къакIулну бишин.

подлоко́тный м. ссюрхъдихъу, креслолул чуллу (чуллахсса тIантту, ссюрхъру дийшн дурсса).

по́длость ж. дучIидакъашиву, кIадаршиву.

по́длый прил. учIиакъасса, кьадарсса.

подмасте́рье м. каргал.

подме́нивать несов., подмени́ть сов. баххана бан (кьюлтIну).

подмета́ть несов., подмести́ сов. башин.

подме́тить сов. ххал хьун, хIисав хьун.

подмётка ж. уссул чIан, къурша.

подми́гивать несов., подмигну́ть сов. кIанш учин, кIанш дан.

подмо́га ж. кумаг.

подмочи́ть сов. атил бан, лувату атил бан.

подмы́ть сов. 1) шюшин, лувату шюшин; 2) чансса шюшин; 3) дяххан дан, дукан (щинал — неххал зума).

подмы́шка ж. хъаралу ккутI.

поднево́льный прил. 1) чил биялдаралусса; чин мютIийсса; 2) зулмулулусса инсан.

поднести́ сов. 1) гьан дан; 2) ларсун бучIан; 3) тапшур дан.

поднима́ть несов. ургу поднятьрах.

поднима́ться несов. ургу поднятьсялух.

подно́жие ср. 1) ух (зунттул); 2) ччаннал лувалу; 3) памятник дихьу.

подно́жка ж. 1) шачIани, ччаннал лувалу; 2) къяртта рищаву (лачIун уккайни).

подно́с м. поднос.

подноси́ть несов. ургу поднестирах.

подно́ска мн. нет, ж. поднос.

подня́ться сов. гьаз хьун.

подо́бие ср. лащин, лащаву.

подо́бный прил. 1) лавхьхьусса, лащин дусса; 2) укунсса, вакуннасса.

подобра́ть сов. 1) датIин; 2) дурчIин, личIи дан.

подобра́ться сов. 1) батIин (цайва цивппа); 2) батIин (цивппа).

подогрева́ть несов., подогре́ть сов. 1) гъили дан (дяркъусса накь); 2) бахх. кIири ичин ан, гьалак уккан ан.

подожда́ть сов. ялугьлай ацIан.

подозва́ть сов. цачIанма оьчин.

подозрева́ть несов. 1) щак багьлан; 2) ххван.

подозре́ние ср. щак.

подозри́тельный прил. щак багьансса.

подои́ть сов. ттизин.

подойти́ сов. 1) гъан хьун, лаян; 2) дакьин; лайкь хьун, бучIи хьун.

подоко́нник м. чIавахьулттил ула. [241]

подо́л м. ссимиялу.

подо́лгу нареч. хъунмасса хIаллай.

подо́нки ед. подо́нок, м. 1) лув дагьру; 2) бучIи бакъудт, ливсса инсантал.

подоплёка ж. кьасттансса, кьюлтIсса савав.

подорва́ть сов. 1) дуца-кьуцал дан, ххяхха дуккан; 2) пIякь учин бан; 3) бахх. лиян дан, зия дан, (даву, иш); 4) утан (силия, иттала).

подорва́ться сов. 1) пIякь учин; 2) кIутIу-кьатI хьун; 3) лиян, зия хьун.

подоро́жник м. хIухчил чIапIи.

подосла́ть сов. гьан ан, тIайла уккан (кьюлтIну).

подоспе́ть сов. иян (цила чIумал).

подо́шва ж. 1) чIанччан, ччаннал лувалу; 2) чIан (уссул); 3) ух, лувалу (зунттул).

подпада́ть несов., подпа́сть сов. мютIий хьун, ириян, агьан; подпасть под влияние — асарданухьхьун ириян.

подпере́ть сов., подпира́ть несов. ттарцI рищун, ттарцI рирщуну бацIан бан.

подписа́ть сов. 1) качичин, къулбас дан; 2) чичин бан (газетру, журналлу).

подписа́ться сов. 1) качичин, къулбас дан; 2) чичин (газетру, журналлу).

подпи́ска ж. 1) подписка даву, чичаву, подписчик шаву; 2) чичрулину дибунугу бакIрайн ласаву.

подпи́счик м. подписчик, чивчуну бучIан буллалима (газетру, журналлу).

по́дпись ж. 1) чирчусса ка, къулбас; 2) къулбас даву, ка чичаву.

подполза́ть несов., подползти́ сов. 1) ссурктIий, ххярктIий гьан; 2) ссурктIий гъан хьун, ссурктIий уххан.

подпо́лье ср. 1) лувчIин, подвал; 2) кьюлтIну политический ишру бачин буллалаву, зузаву.

подпо́льный прил. кьюлтIсса; подпольная типография — кьюлтIсса типография.

подпра́вить сов. чансса дакьин дан, лувату дакьин дан.

подпры́гивать несов., подпры́гнуть сов. тIанкI учин, лавай ххяххан.

подпру́га ж. киласса.

подпуска́ть несов., подпусти́ть сов. 1) гъан хьун битан; 2) ялун ххибан.

подража́ть несов. лащан дуллан, цаманаха лахьлан, цаманалкунна дуллан.

подразделе́ние ср. 1) бачIаву (бутIрайх); 2) аьралуннал ца бутIа.

подраздели́ть сов., подразделя́ть несов. бачIин, личIи бан.

подразумева́ть несов. пикрилуву ххван, хIисаврайн ласлан (букъавсунма).

подраста́ть несов., подрасти́ сов. хъун хьун, чурх буккан.

подра́ться сов. иян, къалмакъал дан.

подро́бность ж. биялшиву, биялсса, аыцун щуну бусаву (хавар м. ц.).

подро́бный прил. биялсса, аыцуйн щусса.

подро́сток мн. подро́стки, м. чIава жагьил. [242]

подруби́ть сов. 1) ссал-бунугу хъун бакъасса мицI кьукьин, цахъий кутIа дан (ттархь, м. ц.); 2) зума вирдай рищун (ссалдунугу), дищун (карщи).

подру́га ж. гьалмахчу (душ), дус.

подружи́ться сов. дус хьун.

подрывни́к м. пIякь учин буву, минарду дирхьуну ци-дунугу пIякь учин дуву.

подря́д нареч. куннил хъирив ку.

подсади́ть сов. 1) кумаг бан (щяикIан, лахъан); 2) щичIан-унугу ца къатлувун акьин; 3) ци-дунугу дугьан (къур, нувщи, м. ц.).

подсе́сть сов. чIарав щяикIан.

подска́кивать несов., подскочи́ть сов. тIанкI учин, ххяххан.

подсказа́ть сов. 1) хIурхIа, хавар къахьунну цамунахь ци-бунугу бусан (жуав дулун кумаг хьуншиврул); 2) бахх. ссалбунугу хIакъираву ца пикри гьуш учин, банмур, махъру лахьхьин бан.

подска́зка ж. 1) бусаву ( лулттучIин); 2) бувсмур.

подслу́шать сов., подслу́шивать несов. вичIи дишин (кьюлтIну).

подсма́тривать несов., подсмотре́ть сов. кьюлтIну урган.

подсме́иваться несов. кьякьлухун ихьлан, хъян (щий-унугу).

подсне́жник м. дараччу (тIутIи).

подсо́бный прил. кумагрансса, кумаг байсса.

подсо́вывать несов. ургу подсунутьрах.

подсо́лнечник, подсо́лнух м. пархтIутIи.

подсо́хнуть сов. чансса кьакьан, щалла кьакьан.

подспо́рье мн. нет, ср. кумаг.

подста́вка ж. 1) ттарцI, бюрна; 2) памятникрал лу дишайсса зад, лахъру.

подста́вить сов. 1) лув бишин (бяшкаиттулу варакъи), чIарав бацIан бан; 2) ттарцI рищун,

подстерега́ть несов., подстере́чь сов. ялув бацIан, къарал бан, хъирив бацIан.

подстилка ж. лурсса (гъаттарал).

подстрека́тель м. дянив дичу, гьус буву, ссайн-бунугу бучIи бакъасса иширайн кIункIу буву.

подстрека́ть несов., подстрекну́ть сов. 1) гьус ан, кIири ичин ан; 2) чантI учин ан.

подстре́ливать несов., подстрели́ть сов. битан, бивтун ищун ан.

подстрига́ть несов., подстри́чь сов. 1) кьукьин, хIис бан. (михьру, мурхьирал мицIру); 2) хIис дан, кьунцIу дан (чIарарду, ппал).

по́дступ м. 1) гьан шаву, чIаравнай шаву; 2) гьансса кIану, гьан хьун, къулайсса кIану.

подсуди́мый м. судрахьма, судрахьхьун уллусса инсан, тахсирлу.

подсу́нуть сов. бучIан, лув бучIан.

подсуши́ть сов. чансса, кьакьан бан.

подсчита́ть сов., подсчи́тывать несов. хIисав дан, кквал дан.

подта́лкивать несов., подтолкну́ть сов. 1) дахьа щун (лувату ягу махъа); 2) бахх. ца иширайн кIункIу ан; тIайла ан, чантI учин ан. [243]

подтащи́ть сов. гьаз дан (ххюрхху дурну).

подтверди́ть сов., подтвержда́ть несов. тасдикь бан.

подтвержде́ние ср. тасдикь базу.

подтёк м. оьттубацIу, някIлавгсса кIану (чурххай).

подтолкну́ть сов. ургу подталкиватьрах.

подточи́ть сов. зиян бан вивату ягу лувату кьуркьу дуллай.

подтя́гивать несов., подтяну́ть сов. 1) кIункIудан, хъит дан; 2) кIункIу увну гьан ан; 3) бахIин (балай тIиминнацIун), хIала уххан.

подтя́гиваться несов., подтяну́ться сов. 1) мухIлу чIувин; 2) кьярщ ивкIун изан; 3) архIал бадIан, гьан хьун; 4) бахх. хIарачат бан, ишру тIайла бацIан бан.

поду́мать сов. пикри бан.

подучи́ть сов. 1) чансса лахьхьин бан; 2) лахьхьин бан.

поду́шка ж. кIаралу.

подхали́м м. лажин. ккарккун махъ бусу, лажин диссурду буву.

подхвати́ть сов., подхва́тывать несов. 1) бугьан, лачIун; 2) бахх. мюнпат ласун; 3) бахIин, (балай тIинацIун).

подхо́д ж. 1) гъан шаву; 2) чунбунугу гъан хьунсса кIану; 3) ци-бунугу бансса кьяйдарду, куцру, усттаршив, сант.

подходи́ть несов. 1) гьан хъанан, лаллан; 2) бакьлан, бакьин.

подходя́щий прил. дакьайсса, лайкьсса, дучIисса.

по́дчас нареч. куний, ца-ца чIумал.

подчёркивать несов., подчеркну́ть сов. 1) лултту аьш дуккан; 2) личIи бан.

подчине́ние мн. нет, ср. мютIийшиву, бургаву (къуллугьраву).

подчинённый прил. мютIийсса, канихьсса, уругсса (къуллугьраву).

подчини́ть сов., подчиня́ть несов. мютIий бан, бурган бан (къуллугъраву).

подчини́ться сов., подчиня́ться несов. мютIий хьун, бурган.

подшива́ть несов., подши́ть сов. лув дуруххан, лултту дуруххан.

подшути́ть сов. щий-бунугу хъян, хъянсса къел дан, хъярчлун.

подъез́д м. 1) къатрал хьулу (кIичIиравунмайсса); 2) ххуллу (ссачIан-бунугу гъан шайсса).

подъезжа́ть несов. ургу подъехатьрах.

подъём мн. нет, м. 1) бакIларайшиву; 2) бартччан (бакIччаннал ялалу); 3) бахх. гьавас, шавкь жуш шаву.

подъе́хать сов. гъан хьун (бурттий ссай-унугу).

подыма́ть несов. гьаз дуллан.

подыска́ть сов., поды́скивать несов. лякъин, луглай лякъин.

подыто́живать несов., подыто́жить сов. жям дан.

поеди́нок м. данди уккаву, данди ацIаву (кIия душман цаннащал ца биян буккаву), ттупанчриннуй буккаву (дуэл).

по́езд мн. поезда́, м. поезд, машина. [244]

пое́здка ж. гьаву, аьрххи (ссай-унугу).

пое́сть сов. дукан (чансса).

поеха́ть сов. гьан (ссай-унугу).

пожале́ть сов. 1) рахIму бан, язугъ хьун; 2) хIайп бизан; аякьа дан, къайгъу бан.

пожа́ловать сов. 1) наград дулун; 2) бучIан (хъамалу), сан бан.

пожа́ловаться сов. аьрза бан, шикаят бан.

пожа́луй вводн. сл. балики, бучIир, бикIан бюхъай.

пожа́луйста частица 1) буюр, лажинни, миннатри; 2) ца захIмат бува.

пожа́р м. цIу дагьаву, пожар.

пожа́рище ср. 1) хъуннасса пожар; 2) пожар хьусса кIану.

пожа́рник м. пожарник, пожар лещан дуву.

пожа́ть сов. чIувин дан, кьарчI ритан; пожать плечами — хъачIру кьарчIритан (банбит бакъар чин).

пожа́ть сов. 1) ттихIин, ттивхIуну къуртал бан; 2) бахх. къазан дан.

пожела́ние ср. мурад, дакIнин ччимур.

пожела́ть сов. хьуну ччван.

пожелте́ть сов. хъахъилаган.

поже́ртвование ср. кьурван даву, дулаву щин-дунугу мюнпатран).

поже́ртвовать сов. 1) кьурван дан; 2) дулун, багъишла дан (щил-дунугу мюнпатран).

поже́чь сов. ччуччин, ччурччуну гьан дан.

пожива́ть сов. оьрму бутан, дулан хьун.

пожи́зненный прил. оьрмулухунсса, даимансса.

пожило́й прил. агьилсса, хъунав хъанан ивкIсса, чал хIала хьусса.

пожина́ть несов., ургу пожатьрах.

пожира́ть несов., ургу пожратьрах.

пожи́тки мн. къатлувусса аваданшиву, задру.

пожи́ть сов. оьрму бутан, ялапар хьун.

по́за ж. ацIаву, поза, положение — тагьар.

позабо́титься сов. къайгъу, аякьа дан.

позабы́ть сов. хъама битан.

поза́втракать сов. кIюрххилсса дукан, нагьар дан.

позавчера́ нареч. цархьхьу.

позади́ нареч. и предлог — махъ, ахирданий.

позва́ть сов. оьчин.

позволе́ние мн. нет, ср. рухсат булаву, изму булаву, ихтияр дулаву.

позвони́ть сов. 1) занг рищун; 2) телефондалух оьчин, телефон дан.

позвоно́к мн. позвонки́, м. бурхIал ттаркI.

позвоно́чник бархI (ттаркIру).

по́здний прил. 1) чIалсса; 2) ахирданийсса; 3) махъ дияйсса.

по́здно нареч. чIалну.

поздоро́ваться сов. ивзрав чин, ссалам булун.

поздра́вить сов., поздравля́ть несов. барачат дан.

поздравле́ние ср. барачат баву, барачат буллалисса чагъар.

по́зже нареч. хъинну чIалну, хьхьичIванияр чIалну.

пози́ция ж. позиция; 1) дяъвилий аьралуннал бувгьусса кIану; 2) бахх. пикри, ургаву. [245]

познава́ть несов. ургу познатьрах.

познако́мить сов. кIул бан.

познако́миться сов. кIул хьун.

позна́ние ср. 1) кIулши; 2) мн. позна́ния — кIулшиву, знания.

позо́р мн. нет, м. баябуршиву, оьккишиву, кьюкьала, нааьна.

позо́рить несов. баябур уллан.

позо́рный прил. баябурсса, кьюкьаласса.

позывно́й прил. оьчаврил, сигналданул.

по́иски ед. по́иск, м. луглагаву, луглагавуртту.

поиска́ть сов. луглай лякъин, хIакъирай.

пои́ть несов. хIачIлачIи уллан, щин рутIин, щин дишин.

пои́стине нареч. мяйжаннугу, хIакъирай.

пойло́ ср. 1) диссин; 2) гъаттара хIачIан бай кIану.

пойма́ть сов. угьан.

пойти́ сов. 1) гьан (чун-унугу); 2) бахх. байбишин.

пока́ 1) нареч. цалсса; пока я здесь — цалсса на шикку ура; 2) союз ссаксса; пока он учится, надо ему помогать — та дуклакиссаксса, танан кумаг бан аьркинни; 3) нин (союз) сражаться пока не победим — ххув хьуннин талан.

пока́з мн. нет, м. ккаккия.

показа́ние ср. 1) ккаккан баву; 2) барашинна; 3) бусаву.

показа́тель м. 1) ккаккан буву, (алгебралуву); 2) ккаккан бай лишан.

показа́тельный прил. ккаккан байсса, ккаккиялунсса.

показа́ть сов., пока́зывать несов. 1) ккаккан бан; 2) хавар баян бан.

показа́ться сов. 1) ххал хьун; 2) уккан, учIан (чунай-унугу); 3) цува ккаккан ан.

пока́мест нареч. и союз цалсса.

покати́ть сов. 1) ккуру битан (ккуручай); 2) анаварну гьан (ссай-унугу).

пока́тый прил. зунххисса, зунххи диркIсса (цIиялу, муххал магьи).

поката́ться сов. сайр бан, кIатIайцца бан (ссай-бунугу), гайз бан (бурттий).

покача́ть сов. чансса гьуркку бан; хъюлчу ан.

покая́ние ср. 1) тахсир бакIрайн ласаву, мукIру шаву; 2) тавва даву, пащман шаву.

покида́ть несов., поки́нуть сов. 1) кьабитан, кьабивтун гьан; 2) личIи хьун.

покла́жа мн. нет, ж. гьиву.

поклёп м. бухьтан, бакъу бишаву.

покло́н м. 1) икран, бакI лахIан даву; 2) ссалам.

поклони́ться сов. 1) икран бан, бакI лахIан дан; 2) ссалам булун.

покло́нник м. 1) икран буву, хIурмат буву; 2) ччисса, гьалмагъай.

поклоня́ться несов. икран буллан, чак буллан.

поко́иться несов. 1) бацIлан, гьану бизлан; 2) рахIатну утту ихьлан (ивчIан).

поко́й мн. нет, м. 1) паракьатшиву, пахъ дагьаву; 2) динжшиву, рахIатшиву.

поко́йник м. ивкIусса инсан, жаназа. [246]

поко́йный прил. динжсса, паракьатсса, рахIатсса. Покойной ночи — хьхьурду хъинну, (хьхьу хъинну).

поко́йный прил. ивкIума, ивкIусса.

поколеба́ть сов. сукку бан, зурзучин бан.

поколе́ние ср. ник, наслу.

поколоти́ть сов. 1) аттан, кьутI ан; 2) гъагьан, ххит дан.

поколо́ть сов. 1) цаппара кьутIин; 2) ххядуккан (тIама).

поко́нчить сов. 1) къуртал дан; 2) бат дан, ивчIан.

покори́тель м. ласайма (гужрай билаятру, паччахIлугьру ласу); махь буву.

покори́ть сов., покоря́ть несов. ласун (талай), цайнма мютIий бан; 2) махь бан (хIайван).

покори́ться сов., покоря́ться несов. мютIий хьун, канин гьан, бакI хьхьичIун рутан.

покоре́ние мн. нет, ср. мютIий шаву, канин лагаву, мютIи баву.

покорми́ть сов. дукан ан, уччин ан.

поко́рный прил. мютIийсса, вичIи дишайсса.

поко́с м. 1) цулун буккаву; 2) ххалал лухччи.

покра́сить сов. сир буккан, ранг щун.

покра́ска мн. нет, ж. сир буккаву, ранг щаву.

покрасне́ть сов. ятIул ичин.

покро́в м. ялттусса къат, ялтту личу.

покрови́тель м. кумагчи, кабакьу, хъирив изу, щихлу унугу уккайсса инсан, леххаврий укку.

покрови́тельство мн. нет, ср. кумагчишиву, кабакьушиву, леххаврий уккаву.

покрови́тельствовать несов. кумаг буллан, кабакьлан, леххаврий уклан.

покро́й м. янналул форма, фасон.

покроши́ть сов. бурусу бан, парча-парча дан, дугьра дан, дурусу дан.

покрыва́ло ср. ялтту личIу.

покрыва́ть несов., покры́ть сов. 1) дахьлаган дан, ялтту личин; 2) дуккан (ранг, сир); 3) лахъан, лахъаву дан; 4) ларитан; 5) къат дан.

покры́шка ж. покрышка (автомобильданул нигьирттай лаххайсса резиндалул шалка, макьара).

покупа́тель м. ласу, муштарий.

покупа́ть1. сов. щинавун учIан ан, шюшин (чурх).

покупа́ть2. несов. ласлан, машан ласлан.

поку́пка ж. 1) машан ларсъсса зад; 2) машан ласаву.

покуси́ться сов., покуша́ться несов. кьаст дуллан (ивчIан, ищун ягу цамур оьсса иш бан).

покуша́ть сов. дукан.

покуше́ние ср. ялун ххяххаву (гьалла дурну), кьаст даву (оьсса).

пол1. мн. полы́, м. пол, тахта даркьусса чIанкъатта.

пол2. м. жинс, тайпа (адиминал, щарссанил).

пола́ мн. по́лы, ж. 1) ссимиялу (хялатрал, м. ц.); 2) пардав.

полага́ть несов. ххван, хIисав хьун.

полага́ться несов. 1) ургу положитьсялух; 2) бучIину, багьавай бикIан. [247]

пола́дить сов. ххуллин дуцин, дузал дан, низамрайн дутан.

по́лдень м. ахттайн чIун, кьинилул дачIи.

по́ле мн. поля́, ср. 1) хъинну хъунмасса кьасса майдан, вацIа бакъасса лухччи; 2) къур, хъу; 3) зумарду (тетрадрал, чикъарчуну кьариртсса).

полево́дство мн. нет, ср. хъу дугьаву.

полежа́ть сов. цахъи утту ишин, чул бан.

поле́зный прил. мюнпат бусса, пайда бусса, дучIисса, хайр бусса.

поле́зть сов. 1) лахъан; 2) уххан; 3) кьатI хьун, кьатI хъанан дайдишин.

поле́мика мн. нет, ж. полемика, бяс (ци бунугу ххал бигьлагьавриву — литературалул, элмулул, м. ц. хIакъираву).

поле́но мн. поленья, ср. кьуркьу тIама.

полёт м. леххаву.

полете́ть сов. 1) леххан, левххун гьан; 2) агьан (ча-унугу лахъсса кIаная).

поле́чь сов. уттуишин.

по́лзать несов. ххярк тIун, ссурк тIун.

ползко́м нареч. ххярк тIий, ссурк тIий.

ползти́ несов. 1) ххярк тIун; 2) ссурк тIун; 3) бахх. хъинну хIурхIа ачин; 4) хханхха лачIлай лавхъун нан; 5) ппив хъанан.

полива́ть несов. ургу политьрал 2-мур мяъналух.

поли́вка мн. нет, ж. щин рутIаву (ахъувун, багьравун).

полиго́н м. полигон; 1) аьралуннал опытру байсса, халкь бакъасса хъунмасса майдан; 2) чIяву мурцIурду (геометриялул).

поликли́ника ж. поликлиника, дарув бай къатта.

полирова́ть несов. бючIан буллан, аьйна дуллан.

поли́тик м. политикачи.

поли́тика мн. нет, ж. политика.

полити́ческий прил. политикалул.

поли́ть сов. 1) рутIин, лачIлан (гъарал); 2) щин рутIин, щин дишин.

поли́ция мн. нет, ж. пулуса; 1) полициялул канциляр; 2) пулусалул зузалт.

по́лка ж. чIаму, тахча.

полково́дец м. аьралуннал яла хъунама, бакIчий.

полне́ть несов. учхъанан.

по́лно нареч. гьар.

полновла́стный прил. диялсса власть дусса.

полново́дный прил. щин чIярувсса (нех).

полномо́чие ср. вакилшиву, ихтияр.

полномо́чный прил. ихтияр дусса.

полнопра́вный прил. диялсса ихтияр дусса.

по́лностью нареч. щаллуну, тамамну.

полнота́ мн. нет, ж. 1) учшиву, уцIаву; 2) диялшиву, битавшиву.

по́лночь мн. нет, ж. хьхьудяризу, хьхьунил дачIи.

по́лный прил. 1) дурцIусса; 2) диялсса; 3) увцIусса, учсса.

полови́на ж. дачIи, ххярахIала.

поло́вник м. кIичIала. [248]

полово́дье мн. нет, ср. нех дуккаву.

по́лог м. пардав (тахлил хьхьичIух руртсса).

поло́гий прил. зунххи бивкIсса, зунххисса.

положе́ние ср. 1) хIал; 2) низамрал чагъар; 3) пикри, тезис.

положи́тельный прил. 1) рязишиврийсса, мин-тин бакъасса; 2) ххуйсса, рязи хьунсса.

положи́ть сов. бишин.

положи́ться сов. вих хьун, алхаинну икIан, вихшала дан.

полома́ть сов. гьагъан.

полоса́ мн. полосы, м. 1) щва, лиссу, зул; 2) мухIлу; 3) бахх. замана.

полоса́тый прил. щуттарисса, зуллу-зуллу дусса.

поло́ска ж. щва, лиссу.

полоска́ть несов. вилаглан.

по́лость ж. 1) хавшиву, дачIрашиву; 2) ялтту дихьу, никирттайх дихьу (пIайтIундалий).

полоте́нце ср. лажинлихьу.

полотно́ ср. 1) чатан (янна); 2) лиссу; 3) сурат (чатандалий сурат дувул дурсса).

поло́ть несов. дурчIлан (хъу), чIун (хъув).

полпре́д м. тIайла увксса вакил (чил паччахIлугьрайн).

полу́денный прил. ахттайн чIумул, дачIи кьинилул.

полукру́г м. дачIи круг (ккурнютIай).

полумёртвый прил. ачIиивкIусса, ивкIлакIисса.

полуме́сяц м. цIубарз.

полумра́к мн. нет, м. цIан-чани.

полуо́стров мн. полуострова́, м. бачIиостров.

получа́ть несов., получи́ть сов. 1) ласун, 2) хIасул дан.

полу́чка ж. (лавсъсса харж. зузалал, къуллугъчийнал).

полуша́рие ср. дачIи дуниял, дачIи дунияллул карта, дунияллул шарданул бачIи.

полушу́бок м. бачIирахIу, кутIасса рахIу.

полчаса́ м. дачIиссят.

по́лый прил. 1) вивалу хавсса; 2) дуккаву (нех);

полы́нь мн. нет, ж. ла (уртту).

полы́нья ж. микIкъалавчIсса кIану: бавссусса кIану (неххай, бярав, хьхьирий): массутату.

полыха́ть несов., полыхну́ть сов. 1) ламаран лахъан; 2) пперх-пперх тIун.

по́льза мн. нет, ж. хайр, пайда, мюнпат.

по́льзование мн. нет, ср. аьркин даву, мюнпат ласаву.

по́льзоваться несов. аьркин дуллан, мюнпат ласлан.

полюби́ть сов. ччан хьун, ччаву дишин, ххира хьун.

по́люс м. полюс, дунияллул кьабакI.

поля́к м. поляк (польшанал инсан).

поля́на ж. кьан (чIирисса ар, вацIлуву мурхьру бакъасса кIану).

поля́рник м. полярник, полярный билаятрал, (бявкъу билаятрал) зузала.

поля́рный прил. полярный, полярный билаятрал (бявкъу билаятрал), полюсрал лагмаялттусса.

пома́зать сов. дугъан, гъулугъин дан, дукан.

помале́ньку нареч. анавар къаувккун, хIургьа. [249]

пома́лкивать несов. кьаикIлан, зума къаахълан.

помани́ть сов. ка галай дан, ка галай дурну оьчин.

пома́рка ж. чапалшиву, гъулугьанну, лиххан бувну цIунил бакьин бувсса кIану (чичрулуву).

помаха́ть сов. кIутIу бан (кьяпа), кIутIу дан (карщи, м. ц.).

помере́ть сов. ивчIан.

поме́рить сов. дуцин, дуцин дан.

помести́ть сов. 1) гьан бан (луттирду — ящикравун), бишин; 2) кIану бан; 3) бищун (газетрай м. ц.).

помести́ться сов. гьан, кIану бугьан (луттирду гьанссар ящикравун).

поме́стье ср. мулк (помещикнал).

по́месь ж. 1) гьанна хIала хьуну хьусса, бувсса (хIайван); 2) хIалашиву даву (личIи- личIисса журалул зад); 3) жалгьа (ххяххиялул).

поме́тка ж. лишан, аьш.

поме́ха ж. дайшишру.

помета́ть сов. хьхьичIун агьлан, манеъ хъанан.

помеша́ть сов. хIала дан.

помеще́ние ср. къатта, къатлул вивалу.

поме́щик м. помещик, мулкирдал заллу.

поми́ловать сов. ялтту бучIан, багъишла бан.

поми́мо предлог 1) ххишала, му бакъасса; 2) къабурувгун.

помина́ть несов. ургу помянутьрах.

помина́ться несов. дакIнин утлан.

помири́ть сов. дакьил бан.

помири́ться сов. дакьил хьун.

по́мнить несов. дакIнин бутлан, хъама къабитлан.

помно́жить сов. бищун (хIисав дан).

помога́ть несов. кумаг буллан, кабакьлан; ургу помочьрах.

помо́и ед. нет, шюшу-кьюшулул щин, ссал-дунугу чапал дурсса щин.

помолча́ть сов. кьаикIан, зумакъаахъан.

помо́йка ж. къуй (чапалшивуртту, шюшу-кьюшулул щинну рутIайсса къуй).

помо́ст м. тахтардая бувсса лахъай кIану; лахълу.

помо́чь сов. кумаг бан.

помо́щник м. кумагчи.

по́мощь мн. нет, ж. кумаг, кабакьаву.

помутне́ть сов. 1) оьлукъин дан; оьлукъин; 2) гъавлаган, лухIилаган.

помча́ться сов. никъащун, лихъан, лечан.

по́мысел м. пикри, ният.

помы́слить сов., помышля́ть несов., пикри бан, пикрирдавун гьан.

помяну́ть сов. 1) дакIнин утан; 2) зукьлу бан, аьпа учин, дуаь дан (диндалий).

помя́ть сов. ккуччу дан.

понаде́яться сов. вихшала дишин, умуд бишин.

пона́добиться сов. аьркин хьун, дучIи хьун.

понапра́сну нареч. нахIакь укуна, ссанчIав акъа.

понево́ле нареч. чарабакъул, къачча-къаччайнма.

понемно́гу, понемно́жку нареч. 1) чан-чансса; 2) хIурхIа-хIурхIа. [250]

понижа́ть несов., пони́зить сов. яларай дутан, чан дан, лагь дан.

понижа́ться несов., пони́зиться сов. ялавай хьун, ялавай багьан, лагь хьун.

пониже́ние ср. багьаву, бучIаву, лагь шаву, чан шаву.

пони́зить сов. ургу понижатьрах.

понима́ть несов. ургу понятьрах.

поно́с м. лякьа лияву, хьюму ласаву.

поноси́ть сов. 1) карав увцуну ачин (оьрчI); 2) лаххан; еще год поносить пальто — пальто цашинай ттигу лаххан.

поно́шенный прил. лархсса, духсса.

понра́виться сов. ххуйизан.

поню́хать сов. ссунтI учин.

поня́тие ср. 1) бувчIаву; 2) мяъна.

поня́тный прил. 1) бувчIайсса, аьямсса, ашкарасса; 2) хIакьсса, бикIан бучIисса.

поня́ть сов. бувчIин.

пообеща́ть сов. махъ булун (ци-бунугу бан).

поо́даль нареч. цахъи архну, чансса ябувккун.

поодино́чке нареч. ца-цаних, личIи-личIину, так-такну.

поощре́ние ср. 1) гьавас, гъира бутаву, шавкь рутаву; 2) награда.

поощри́ть сов., поощря́ть несов. гьавас бутан, шавкь рутан.

поп м. кашиш.

попада́ть несов., попа́сть сов. 1 )щун бан (аыцуйн); 2) багьан (ттуп-багьан къирттаравун); бириян, попасть в капкан — къатIухьхьун бириян.

попада́ться несов., попа́сться сов. 1) хьунаакьин; 2) агьан, 3) кIунттихьхьун ириян.

попарно нареч. чут-чутну, кIи-кIива.

попа́сть сов. ургу попадатьрах.

поперёк нареч. и предлог уттаннай.

попече́ние мн. нет ср. къайгьу баву; къайгьу.

попере́чник м. 1) диаметр; дерево шесть сантиметров в поперечнике — диаметралий ряхра сантиметра дусса мурхь; 2) ялтту руту, кIиллул ялтту рутай эн.

поплаво́к м. поплавок: 1) гьузузала (чавахъ бирившиву кIулхьуншиврул чавахъ бугьай ххалаххуцIун бавхIусса пропкалул ягу тIаннул парча); 2) хьхьириву, неххаву гьузузисса лишан (пароходран ххуллу ккаккан бан дацIан дурсса).

поплати́ться сов. лахъаву дан; бадал ласун (лахъан).

поплести́сь сов. хIурхIа-хIурхIа гьан, щурктIий гьан.

поплы́ть сов. гьузуй гьан, гьузун айишин.

попо́вщина мн. нет, ж. кашишлугъ.

попола́м нареч. бачIи, бачIи-бачIи, ххарахIалтту.

поползти́ сов. ххярк тIий гьан, ххярх чин (инсаннал); щурк чин (шатлул).

попо́лнить сов. пополня́ть несов. диял дан, ххи дан, тамам дан, дуцIин дан.

попо́лниться сов. пополня́ться несов. диял хьун, дуцIин.

пополу́дни нареч. ахтIая мукьах, ахттая махъ. [251]

пополу́ночи нареч. хьхьудая махъ.

попра́вить сов., поправля́ть несов. тIайла бацIан бан, гъалатIру тIайла бацIан бан.

попра́виться сов. 1) хъин хьун, сагъ хьун; 2) ххуй хьун, учхьун.

попра́вка ж. бакьин баву, дузал баву, тIайла бацлан баву, хъин шаву.

по-пре́жнему нареч. хьхьичIва кунма.

по́прище ср. майдан, кьан.

попро́бовать сов. ургу пробоватьрах.

попроси́ть сов. ургу проситьрах.

по́просту нареч. цила багьайкун, бикIайкун.

попроща́ться сов. хъинну бикIи учин, хIалал ити учин, хIалалшиву ласун.

попуга́й м. тутукъуш.

попуга́ть сов. нигьаусан ан, цахучин ан.

популя́рный прил. 1) циняннан бувчIайсса, бигьасса; 2) машгьурсса, хъинну пиив хьусса.

по-пусто́му, по́пусту нареч. нахIакь, ссанчIав бакъа, бачIва, оьнма.

попу́тно нареч. мунищала архIал, нани ххуллий.

попу́тчик м. ххуллул гьалмахчу.

попыта́ть сов. ххал бигьин.

попытаться сов. хIарачат бан, чалиш хьун, бан къашайрив ххал бан.

попы́тка ж. ххал бан, бан къашай ххал бан.

пора́ ж. пора, бурчуйсса, хъинну чIирисса ккутI.

пора́ ж. чIун, замана; пора идти домой — чIунни шаппай гьан.

порабо́тать сов. зун (цаппара хIаллай; я еще немного поработаю — на цахъи тIигу зунна.

поработи́тель м. ясир буву, зулмукар.

поработи́ть сов., порабоща́ть несов. ясир бан, лагьарт бан, зулму бан.

порабоще́ние мн. нет, ср. ясир баву, лагьарт баву.

пора́довать сов. ххари бан.

пора́доваться сов. ххари хьун.

поража́ть несов. ургу поразитьрах 2, 3 ва 4-мур мяънардай.

пораже́ние ср. бух шаву.

порази́тельный прил. 1) аьжаивсса, хIайран хьунсса, 2) махъва-махъсса даражалул.

порази́ть сов. 1) рахьин, рищун; 2) ппив-ххив бан, бух бан; 3) лиян бан; 4) бахх. хIайран бан.

порази́ться сов. хъинну махIаттал хьун, хъинну аьжаив хьун; хIайран хьун.

пора́нить сов. ищун ан, щаву дай.

по́ристый прил. мюршсса ккутIру дусса.

порва́ть сов. 1) ххядуккан; 2) бахх. ара кьукьин, личIи хьун.

порва́ться сов. 1) ххядуккан (цурда); 2) бахх. кьукьин (ара), личIи хьун.

пореде́ть сов. ххялтIа хьун, сайрак хьун.

поре́з м. кьувкьусса кIану.

поре́зать сов. кьукьин, щаву дан.

порица́ние ср. даъви баву, аьйбюкьу даву. [252]

порица́ть несов. дяъви бан, аьйбюкьу буллан.

по́ровну нареч. архIа-архIалну.

поро́г м. бухкIулу.

поро́да ж. жинс, жура, тайпа.

поро́дистый прил. жинсирал, тайпалул, журалул.

породи́ть сов., порожда́ть несов. оьрчI бан; ляхъан ан.

поро́жний прил. бачIвасса. Из пустого в порожнее переливать — мяъна дакъасса иширахун машгьул хьун, ссанчкв бакъасса ишираха зун.

поро́й, поро́ю нареч. куний, цаца чIумал.

поро́к м. 1) аьй, тIал, нукьсаншиву; 2) хасият дакъашиву.

поро́ть 1 несов. ттиризлан.

поро́ть 2 несов. атлан, щяпри бишлан, хIатI бищун (бух хьусса махъ).

по́рох мн. нет, м. янсав.

пороховни́ца ж. янсав бичу, янсаврал дуцIу.

поро́чить несов. оькки уллан, оьцIанил уллан.

порошо́к мн. порошки́, м. порошок; лекарство в порошках — порошокирттавусса дарув.

порт мн. порты́, м. порт; хьхьирил зуманив хасну пароходру бацIан бувсса бяр.

по́ртить несов. зия дуллан.

по́ртиться несов. зия хъанан.

портно́й м. дарзий.

портре́т м. сурат, шакил.

портфе́ль м. портфель, луттирду, чагьарду, м. ц. бишайсса.

портя́нка ж. портянка, ччаннайх дахIу (жуларданун кIанай).

поруга́ться сов. дяъви бан, ссугру дан.

пору́ка ж. замин, заминшиву.

поруча́ть несов., поручи́ть сов. тапшур дан.

поруче́ние ср. тапшур баву.

поручи́тель м. замин, заминшиври авцIума, лув авцIума.

поручи́ться сов. замин хьун, лув ацIан.

порха́ть несов., порхну́ть сов. ппур учин, ппур куну леххан.

по́рция ж. порция, цаннан ккаккан дурсса дукиялул дуцин, кьарал.

поры́вистый прил. чIуллалисса, жуш хьусса.

поры́в ж. 1) чIуяву, жуш шаву; 2) бахх. жушшиву.

по́рча ж. зия шаву, лияву.

по́ршень м. поршень, машиналул цилиндрданувух лавай-ялавай хъанахъисса стакан куннасса прибор (машиналул).

поря́док мн. поря́дки, порядка, 1) низам, кьяйда; 2) яржа.

поря́дочно нареч. мадарану, тамамну, хъинну ххуйну.

поря́дочный прил. 1) ламус бусса; 2) хъинну хъинсса; 3) чIявусса, тамансса.

посади́ть сов. 1) бугьан (нувщи); 2) шяитан, буртти итан (машиналий, аьраварттий, м. ц. щяитан); 3) бакьин; посадить в клетку — ххурххуппалувун бакьин.

поса́дка ж. 1) бугьаву (нувщи, калан, м. ц.); 2) щябитаву, лахъаву (машиналин, вагоннавун).

посвети́ть сов. 1) чани бан, 2) чанна бан (ххуллу).

посвяти́ть сов., посвяща́ть несов. 1) хавар бусан; 2) ца иширахун агьан, ца иширахьхьун улун (цува). [253]

посе́в м. дугьаву (хъу).

посевно́й прил. хъудугьаврил.

поседе́ть сов. кIяла хьун (чIарарду).

поселе́ние ср. 1) куч шаву, бизаву (цIусса кIанайн); 2) халкь бусса кIану — шяравалу; 3) ссивир хIисаврай куч баву (революция хьуннин хьхьичI).

посели́ть сов., поселя́ть несов. кIану бугьан бан, мина дишин бан (цIусса кIанай).

посели́ться сов., поселя́ться несов. кIану бугьан, мина дишин.

посёлок м. посёлок; цIуну дирхьусса шяравалу (шагьрулуха лархьхьусса).

посреди́не нареч. и предлог дянив.

посети́ть сов., посеща́ть несов. учIан; ялун учIан, урган учIан.

посети́тель м. ялун ухху, укIу.

посе́ять сов. бугьан, кIама бищун.

посиде́ть сов. цахъи щяикIан, щяикIан.

поскользну́ться сов. ччехикIан.

посла́нец мн. посла́нцы, м. гьан увма, тIайла увкма, вакил, илчи.

посла́нник м. паччахIлугьрал вакил, цамур паччахIлугьрайсса.

посла́ние ср. 1) чичрулинусса оьчаву, миннат; 2) насихIатрал м. ц. чагъар; 3) авторнал произведение.

посла́ть сов. гьан бан, тIайла дуккан.

по́сле нареч. и предлог яла.

после́дний прил. 1) махъра-махъсса, яла махъмур; 2) бахх. яла оьккимур.

после́дователь м. цу-унугу ца язи увгьуну ганил тIимунийх нанисса инсан.

после́довательность мн. нет, ж. куннил хъиривку, дацIаву дакъа.

после́довательный прил. куннил хъирив ку хъанахъисса, нанисса, дацIаву дакъасса.

после́довать сов. 1) хъирив ачин, щабувгьуну ачин; 2) хъирив учIан.

после́дствие ср. ахир.

послеза́втра нареч., сарану, гьунттий бакъа сарану.

посло́вица ж. учала, мисал.

послужи́ть сов. къуллугъ бан.

послуша́ние ср. увкумур баву, мютIийшиву.

послу́шать сов. вичIи дищин, увкумур бан.

послу́шаться сов. мютIий хьун, вичIи дишин, увкумур бан.

послу́шный прил. мютIийсса, увкумур байсса.

посме́иваться несов. хъян, рашхантру дуллан.

посме́ть сов. журат хьун; сисин.

посмотре́ть ср. урган, тамаша бан.

посо́бие ср. пособие; 1) арцуйнусса, м. ц. кумаг; 2) дарсирал лу; 3) дарс лахьхьин кумаг байсса задру (учебные пособия).

посо́бник м. кумагчи.

посове́товать сов. маслихIат бан, бан-битан бусан, совет бан.

посове́товаться сов. маслихIат ккаккан, бан-битанмур цIуххин, совет ккаккан.

посо́л мн. по́слы, м. посол, вакил, илчи (ца паччахIлугърал цамур паччахIлугърайн гьан увсса; ларайсса чиндалул дипломат). [254]

посоли́ть сов. цIву бичин.

посо́льство ср. посольство: 1) посолнал къатри, канцеляр; 2) посол бакIрайну циняв ганачIасса къуллугьчийтал.

по́сох м. аьсав, ттархъ (канил дугьайсса).

посо́хнуть сов. кьакьан.

поспа́ть сов. цахъий шанан, шану лахъан.

поспе́ть сов. 1) биян (тIутIи м. ц.) 2) шашан гьадур хьун.

поспе́ть сов. иян (поездрайн), цила чIумал иян.

поспеши́ть сов. анавар уккан.

поспе́шный прил. анаварсса.

поспо́рить сов. 1) бяс бан, хIуччат бан; 2) бяс бишин.

посреди́ нареч. и предлог дянив, вив, кIира задрал дянив.

посреди́не нареч. ургу посерединелух.

посре́дник м. 1) дянивчу, дязма дуву, маслихIатчи; 2) дахху-ласулуву даллалшиву дайма.

посре́дственно нареч. дянивну, мадарану.

посре́дственный прил. дянивсса, мадарасса.

поссо́рить сов. ххаххан бан.

поссо́риться сов. ххаххан.

поста́вить сов. 1) бишин; 2) диял дан, дулун (хъус, ярагъ, м. ц.).

постанови́ть сов. хIукму бан, кьукьин (диван).

постано́вка ж. 1) бишаву; 2) тамаша.

постановле́ние ср. хIукму (судрал, исполкомрал, м. ц.).

постара́ться сов. хIарачат бан, чалиш хьун.

постаре́ть сов. хъунав хьун.

посте́ль ж. 1) шану-кIаралу, лултту-ялттусса; 2) уттуишай кIану (лултту-ялттуссаннущалсса).

постепе́нно нареч. хIургьа-хIурхIа, хIалли-хIаллих.

постепе́нный прил. хIалли-хIаллих хъанахъисса, хIургьа-хIургьасса.

постига́ть несов. ургу постигнутьрах.

пости́гнуть, пости́чь сов. 1) бувчIин, бакIравун буххан; 2) бакIрайн буккан.

посторо́ниться сов. ххуллу булун, чулинай хьун.

посторо́нний прил. 1) чил; яртсса: посторонние разговоры личIисса гъалгьарду; 2) в знак сущ. чил инсан, ялтсса инсан.

постоя́нный прил. даимсса.

постоя́ть сов. 1) бацIан, 2) ябан (къала).

пострада́ть сов. ургу страдатьрах.

пострига́ть несов., постри́чь сов. кьунцIу бан (бакI), хIис бан (чIири).

пострига́ться несов., постри́чься сов. кьунцIу бан бан (бакI).

постро́ить сов. 1) дан (къатри, м. ц.) 2) дуз бан (машина); 3) кьюкьлуй дуз бан, бацIан бан.

постро́йка ж. постройка, дуллалаву (къатри, м. ц.).

постро́йка ж. чулух эн (чву аьраварттилу бахIайсса къамутрацIун ва аьраварттицIун дахчин дурну).

поступа́ть несов., поступи́ть сов. 1) бан (ци-бунугу); 2) уххан (дуклан); 3) диян (тIайла дуркнин — хъус).

посту́пок мн. посту́пки, м. къел, тIул. [255]

по́ступь мн. нет, ж. заназин, бущи, ща.

постуча́ть сов. къутI учин.

постыди́ться сов. нач хьун.

посу́да мн. нет, ж. 1) тIахIни-кIичIу; 2) банка, шуша, м. ц.

посчастли́виться сов. талихI хьун, тIайла бацIу хьун.

посчита́ть сов. 1) ккал дан, хIисав дан; 2) ккал дуллай цаппара хIал бан.

посыла́ть несов. ургу послатьрах.

посы́лка ж. 1) посылка (почрай гьан дайсса); 2) гьан баву, тIайла буккаву.

посяга́ть несов., посягну́ть сов. 1) кьаст дан (зарал биян бан); 2) цалалуш дан кьаст дан.

пот м. гьухъ.

потащи́ть сов. ххюрхху дан.

потво́рствовать несов. къабучIимунин ххуллу буллан, битлан, бахчу къабуллан.

потёмки ед. нет, цIан, цIаншиву.

потемне́ть сов. цIан хьун, цIанрищун, цIан лакьин.

потепле́ние мн. нет, ср. гъили лагаву, гъили дагьаву.

потепле́ть сов. гьили дагьан, гъилишиву хьун.

потерпе́ть сов. 1) бухIан, ссавур дан, яхI бан; 2) бириян (балаллухьхьун), заралданувун агьан.).

потёртый прил. ссурссусса, дух хьусса.

поте́ря ж. дакъа шаву, канища, дуккаву, чIарашин шаву.

потеря́ть сов. дакъа хьун; 2) канища дуккан, чIарашин хьун.

поте́ть несов. гьухъа итлан.

поте́ха ж. дялахъру.

поте́шный прил. дялахърусса, хъянсса.

потихо́ньку нареч. 1) хIалли-хIаллих, 2) хIаллих, кьюлтIну.

по́тник м. али (кIиллулу бишай варси).

пото́к м. мугьали, кьурукь.

потоло́к м. магьи.

пото́м нареч. яла.

пото́мство собир. ср. наслу.

потому́ нареч. и союз мунияту, мунин бувну; потому что — мунияту, цанчирча.

потону́ть сов. оькьан.

пото́п м. 1) тIюпан (диндалул магьраву; 2) бахх. нехру дуккаву.

потопи́ть сов. 1) бюкьан бан; 2) бат бан.

потра́ва ж. хъув, ххалав хIайван бияву (хъу, ххулув зия баву).

потра́тить сов. харж дан, харж буккан бан, оьнма.

потреби́тель аьркин дуву, ишла дуву, муштарий.

потре́бность ж. аьркиншиву, мюхтажшиву, тIалавшин.

потре́бовать сов. тIалав дан.

потрево́жить сов. инжит бан, хIучI учин бан, ццаххандарал бан.

потроха́ мн. нет, ж. вирсса, багьри-сагъри.

потру́диться сов. захIмат бан.

потряса́ть несов., потрясти́ сов. 1) зурзучин бан, хъюлчучин бан; 2) кIутIу-кIусу бан.

потуши́ть сов. лещан, лещан бан.

потяну́ть сов. 1) кIункIу бан; 2) хъит бан.

потяну́ться сов. 1) тIитIу бан; 2) тIитIи акьин.

поу́жинать сов. гьанттайнсса дукан. [256]

поумне́ть сов. аькьлулуйн учIан, аькьлу хьун.

по́утру нареч. кIюрххила, кIюрххил-ччяни.

поучи́тельный прил. эбрат ласунсса, дарсну хьунсса.

похвала́ ж. цIа даву.

похвали́ть сов. цIа дан.

похвали́ться сов. цаятура цIа дан, пахру буслан.

похва́льный прил. цIа дурсса.

похити́тель м. дурку, лихъан буву (кьюлтIну).

похи́тить сов., похи́щать несов. бадин, лихъан бан.

похло́пать сов. хъат рищун.

похо́д м. 1) бачаву; 2) ссапар, аьраллу дяъвилийн бачаву.

походи́ть сов. лащан, лавхьхьусса хьун.

похо́дка ж. заназин, бущи, заназаврил кьяйда.

похо́дный прил. аьраллу ххуллийх нанисса.

похожде́ние ср. хьусса иш, щил-бунугу бакIрачIан бувкIмур.

похо́жий прил. лавхьхьусса.

похолода́ть сов. дяркъу хьун.

похорони́ть сов. уччин (гьаттаву).

по́хороны ед. нет, уччаву (ивкума).

похороше́ть сов. ххуй хьун.

похуде́ть сов. илтIа хьун.

поцара́пать сов. ххяпри дуцIин.

поцелова́ть сов. хъямала агьан, ппай учин.

поча́ток м. 1) оьрчилу; 2) ххаллу ларусса зукка.

по́чва ж. 1) аьрщарал къат (ххяххия шаймур), кIану; 2) бахх. гьану, чул бищунсса кIану, ттарцI.

почвове́дение мн. нет, ср. аьрщарал ялттусса къатлия (почвалия) бусласисса элму.

почём нареч. цан, ссал ялув.

почему́-то нареч. цаннив, ссал ялуврив.

по́черк м. хатI.

почерне́ть сов. лухIилаган.

по́честь ж. хIурмат, эзат.

почёт мн. нет, м. хIурмат, авур, сий, кьадру.

почётный прил. 1) хIурмат бусса; почётный гость — хIурмат бусса хъамаличу; 2) бусравсса, сий дусса; почётное звание — бусравсса цIа.

почи́н мн. нет, м. сипта, дайдихьу.

почини́ть сов., починя́ть несов. мачI дизан, починка дан: къурхьри бичин, лачIун, абия дизан, м. ц.

почи́нка мн. нет, ж. дакьин даву: мачI дизаву, къурхьри бичаву, м. ц.

почи́стить сов. марцI бан.

почита́ть сов. буккин, цахъий буккин.

по́чка ж. ччарлу.

почкова́ние мн. нет, ср. къупайх бичаву.

по́чта ж. 1) почта, пуч; 2) пучрай гьандурсса задру.

почтальо́н м. пуч бачIу, чагьарду бачIу.

почте́ние мн. нет, ср. хIурмат, эзат.

почте́нный прил. хIурмат бусса, бусравсса.

почти́ нареч. сайки.

почти́тельный прил. 1) хIурмат байсса; 2) бахх. хъунмасса; на почтительном расстоянии — хъунмасса манзилданий.

почти́ть сов. хIурмат бан.

почу́вствовать сов. 1) асар хьун; 2) кIул хьун, бувчIин; хIисав хьун. [257]

поши́вка мн. нет, ж. дуруххаву, дурухлу (янналун).

поши́ть сов. дуруххан, чансса дуруххан.

по́шлый прил. кьадарсса, учIиакъасса.

пошути́ть сов. хъярч бан, махсара бан.

поща́да мн. нет, ж. рахIму; багьишла баву.

пощади́ть сов. 1) рахIму бан, багьишла бан; 2) ябан.

пощёчина ж. ккарччаравух хъат рищаву.

поэ́зия мн. нет, ж. поэзия, шеърирду, назмурду.

поэ́ма ж. поэма, назмулий чивчусса хавар, магьа.

поэ́т м. шаэр, поэт.

поэти́ческий прил. 1) поэтнал зумунусса; 2) пасихIсса; художественно-поэтическая речь — пасихIсса ихтилат.

поэ́тому нареч. мунияту, му сававрай, мунихтуну.

появи́ться сов. загьир хьун; буккан, личин (баргь, барз, м. ц.); 2) бахх. бай бишин, майданнив дуккан.

поя́с м. 1) мухIлу; 2) лялу; 3) шалка (кьаллуйх лавхсса), лиссу.

поясне́ние ср. бувчIин баву, аьям баву, бувчIинну бусаву.

поясни́тельный прил. бувчIин байсса.

поясни́ть сов. поясня́ть несов. бувчIин бан, аьям бан.

поясни́ца ж. бянивсса (лялаллил махъмур, ттиликIрахмур бутIа).

праба́бушка ж. ниттил ниттил нину; буттал буттал нину; ниттил буттал нину; буттал ниттил нину.

пра́вда мн. нет, ж. 1) тIайламур, хIакьмур, тIайлашиву; 2) в знач. вводн. сл. тIайлану; 3) в знак сказ. тIайлассар.

правди́вый прил. 1) тIайласса, мяйжансса, хIакьсса; 2) тIайламур ххирама, тIайламур бусу.

правдоподо́бный прил. тIайламуниха лавхьхьусса, мяйжанмуниха лавхьхьусса, вих хьунсса.

пра́вило ср. кьяйда.

пра́вильный прил. 1) тIайласса, мяйжансса; 2) низамрайсса.

прави́тель м. 1) паччахI, хIаким; 2) хъунама.

прави́тельство ср. хIукумат.

пра́вить несов. 1) дачин дуллан; 2, ссур дуллан (аьрава); 2) дакьин дуллан ошибкартту; 3) дайл дуллан (чIила).

правле́ние ср. правление 1) учреждениелул, организациялул бувчIуну дала ялув бивтсса орган; 2) хIукумат, паччахIлугь дачин даву.

пра́внук м. арснал арснал арс, ягу душнил арснал арс.

пра́во мн. права́, ср. ихтияр.

правописа́ние ср. тIайлану чичаврил кьайдарду.

правота́ мн. нет, ж. тIайлашиву, мяйжаншиву.

пра́вый прил. урчIахсса; урчIахма.

пра́вящий прил. къуллугърал ишру бачин буву, хIаким.

пра́дед м. хъуна ттатта (буттал буттал ппу).

пра́зднество ср. байран даву, праздник даву.

пра́здник м. праздник, байран.

пра́здновать несов. праздник дуллан, байран дуллан. [258]

пра́здный прил. 1) оьнасса, аварасса; 2) бахх. бачIвасса, мяъна дакъасса, ялун чIалансса.

пра́ктик м. практик 1) цала иш хъинну кIулсса, практика дусса, магьирсса зузала; 2) иш бюхъайсса инсан.

пра́ктика мн. нет, ж. практика, усттаршиву, даврил хIал кIулшиву, сант кIулшиву.

практикова́ть несов. 1) практикалий, иширай дачин дуллан; 2) практикалухун машгьул хьун, практика дачин дуллан.

практикова́ться несов. 1) даврил сант, низам лахьлан; практикалийну иш лахьлан; 2) практикалий ишла хъанан.

практи́ческий прил. 1) практикалул, практикалун аьркинсса; 2) бажар бусса, практика дусса.

практи́чный прил. 1) бажар бусса, иш кIулсса; 2) къулайсса, мюнпат бусса.

прах мн. нет, м. 1) лах, ххит, аьрщи; 2) жаназа, нурчIи; 2) щуртул лах, ччучрулул лах.

пра́чечная ж. янна шюшай кIану.

пра́чка ж. янна шюшу, янна шюшай щарсса.

пребыва́ть несов. чу-бунугу хьун.

превзойти́ сов., превосходи́ть несов. хьхьичIун уккан; ялтту уккан (щиярнугу).

превознести́ сов., превозноси́ть несов. хъиннура ххишала цIа дан.

превосхо́дный прил. хъинну ххуйсса, хъинну хъинсса, ларайсса; превосходная степень — яла хъинмур даража (грам.).

превосхо́дство мн. нет, ср. ларайшиву, ялттушиву.

преврати́ть сов., превраща́ть несов. кIурадаин дан, ца зад цамунин дуцин.

превраще́ние ср. кIурадаин даву, ца зад цамур задрайн дуцаву.

прегра́да ж. дайшишру, чIира чапар, манеъ.

прегради́ть сов., прегражда́ть несов. хьхьичIалу, ххуллу кьукьин, манеъ дуллан.

преда́ние ср. бусала, магьа.

пре́данность мн. нет, ж. мютIишиву, дакI тIайлашиву.

пре́данный прил. мютIийсса дакI тIайласса.

преда́тель м. хаин, лавмарт.

преда́тельство ср. хаиншиву, хиянатшиву.

преда́ть сов. 1) булун; 2) хаиншиву дан; кIунттихьхьун улун. Предать забвению — хъама битала бан.

предвари́тельный прил. дайдихьу, хIадуршиндарансса.

предве́стник м. хьхьичIва бусу, баян буву (хьун гъан хьушиву).

предвеща́ть несов. хьхьичIва буслан, хьхьичIва хавар буллан.

предви́дение ср. хьхьичIва чIалачIаву, бучIантIимур чIалачIаву, хъинну ххал шаву.

предви́деть несов. хьхьичIва чIалан, бучIантIимур чIалан.

предводи́тель м. бакIчи.

предводи́тельствовать несов. бакIчишиву дуллан.

предвы́борный прил. выбордал хьхьичIсса. [259]

предго́рье ср. зунттал ухнилалу, зунттачIан бияннинсса кIану.

преде́л м. 1) дазу; 2) улча, билаят; махъра махъсса дазу.

преде́льный прил. махъра-махъсса даражалул.

предисло́вие ср. хьхьичIмахъ.

пре́дки ед. пре́док, м. уттинин хъинну хьхьичI диркIсса никру, тухунну.

предлага́ть несов. ургу предложитьрах.

предло́г 1. м. багьана.

предло́г 2. м. предлог мукъул хьхьичI бихьу (грам.).

предложе́ние 1. ср. 1) банмур, битанмур бусаву (собраниелий); 2) дулаву, ма учаву; 3) буюр баву.

предложе́ние 2. ср. предложение, къуртал хьусса, пикри бувчIин буллалисса махъ ягу цаппара махъру.

предложи́ть сов. 1) бусан (банмур, битанмур); 2) булун; предложить вопрос — суал булун.

предло́женный прил. буллусса (суал); предложенный вопрос — танал буллусса суал.

предме́стье ср. шагьрулул зумащар, шагьрулуйн гъансса хъуннасса шяравалу.

предме́т м. 1) зад; 2) дарс, элму.

предназнача́ть несов., предназна́чить сов. хьхьичIра личIи дан.

пре́док м. 1) ларгсса чIуннардий цаппара никирттаяр хьхьичI ивкIсса тухундалул начальник, бакIчIий; 2) бахх. хъинну хьхьичIра ларгсса никру (тухунну).

предоста́вить сов. предоставля́ть несов. булун.

предостерега́ть несов. предостере́чь сов. 1) яхьун, хьхьичIалу кьукьин; 2) кIул бан, личIлул ан.

предосторо́жность ж. ихIтиядшиву, личIлулну икIаву, личIлулшиву.

предотврати́ть сов., предотвраща́ть несов. хьхьичIалу кьукьин.

предохрани́ть сов., предохраня́ть несов. яан, сахла ан, уруччин.

предписа́ние ср. чичрулинусса амру, банмур бусаву (чивчуну).

предписа́ть амру бан (чичрулину), буюр бан.

предполага́ть несов. ургу предложитьрах.

предположе́ние ср. 1) ххван бикIаву; 2) бикIан бюхъайшиву.

предположи́ть сов. ххван, пикри хьун.

предпосы́лка ж. бакIрайрасса шарт; ца задрал дайдихьу.

предпочте́ние мн. нет, ср. цамунияр ялттушиву.

предохране́ние мн. нет, ср. бакIрайва, цила чIумал ябаву, буруччаву (заралдания).

предприи́мчивый прил. тадвир бусса, бажар бусса, иш бачин бан кIулсса.

предпринима́ть несов., предприня́ть сов. байбишин.

предприя́тие ср. предприятие (фабрика, завод, м. ц.).

предрассу́док м. щяллусса пикри, аьдатрайн кIурабавсса; бух пикри, дух аьдат. [260]

председа́тель м. председатель.

председа́тельствовать несов. председательшиву дуллан.

предсказа́ть сов., предска́зывать несов. бакIрайва бусан; бучIантIимур бусан; бувчIин.

представи́тель м. вакил.

предста́вить сов. 1) биян бан, булун, ккаккан бан; 2) дус бан, кIул бан; 3) личIи увну ккаккан ан (орден, м. ц. дулун); 4) сурат хьхьичI дацIан дан (пикрилуву, хиялдануву), ляхъан дан; представить себе будущее — бучIантIимунил сурат дан.

представле́ние ср. 1) биян баву, ккаккан баву; 2) аьрза; 3) тамаша; 4) сурат хьхьичI дацIан даву.

предстоя́ть сов. хьхьичI ацIан.

предубежде́ние ср. хьхьичIва бакIравун бувкIсса щялусса пикри.

предугада́ть сов., предуга́дывать несов. хьхьичIва бувчIин, бакIравун буххан.

предупреди́ть сов. предупрежда́ть несов. 1) хавар баян бан, бакIрай ацIан ан, 2) хьхьичIалу кьукьин, 3) хьхьичIуй уккан.

предупрежде́ние ср. 1) хавар баву, баян баву; 2) дюъ дишаву.

предусма́тривать несов., предусмотре́ть сов. янилу бугьан, хьхьичIава пикри бан.

предусмотри́тельность мн. нет, ж. ихIтиядшиву, личIлулшиву.

предусмотри́тельный прил. ихIтиядсса, личIлулсса.

предчу́вствие ср. дакIнил хьхьичIава бусаву (хьуннин бусаву).

предчу́вствовать несов. хьхьичIва илгьан багьан, буслан.

предше́ственник м. цайминнаяр хьхьичI ивкIма (къуллугърай, гара даврий, элмулуву, литературалуву).

предъяви́тель м. ккаккан бувма, буллума.

предъяви́ть сов., предъявля́ть несов. 1) ккаккан бан, булун; баян бан.

предыду́щий прил. 1) хьхьичIсса, лавгсса; 2) цIанамунияр хьхьичI хьусса, хьхьичI бивкIсса.

прее́мник м. 1) щил-бунугу кIану бувгьума; 2) варис; 3) иш бачин бувма.

пре́жде 1) нареч. и предлог. хьхьичI; хьхьичIава, бакIрайва.

преждевре́менный прил. чIун къадирсса.

пре́жний прил. хьхьичIсса, хьхьичIвама.

президе́нт м. президент; 1) ку лавайми учреждениярттал бакIчинайн учайсса цIа: 2) республикIалул бакIчи.

прези́диум м. президиум.

презира́ть несов. кьюкьуну, кьадарну чIалан, бучIибакъа чIалан, ссанчIав ккалли къабан.

презре́ние мн. нет, ср. кьюкьуну, кьадарну чIалачIаву, бучIибакъа чIалачIаву, дакI оьзлазаву.

презре́нный прил. кьадарсса, кьюкьусса (ккараш).

преиму́щество ср. хьхьичIуншиву, ларайшиву, къулайшиву, ляличIийшиву.

преклони́ться сов., преклоня́ться несов. никирттайн агьан, икран бан, кьус икIан. [261]

прекло́нный прил. хъинну хъунавхьусса.

прекра́сно нареч. хъинну ххуйну.

прекра́сный прил. 1) хъинну ххуйсса, 2) хъинну хъинсса. В один прекрасный день — кьинирдал ца кьини.

прекрати́ть сов., прекраща́ть несов. бацIан бан, кьабикIан бан, кьукьин бан, бугьан.

прекращённый прил. кьариртсса, ахир дурсса.

преле́стный прил. ххуйсса, хIайран байсса.

пре́лесть ж. ххуйшиву.

преломи́ться сов., преломля́ться несов. гъагъан.

пре́лый прил. аьрсса, мяххи даркьусса.

прельсти́ть сов., прельща́ть несов. 1) хIайран бан; 2) аькьлулуя гьан ан.

прельсти́ться сов., прельща́ться несов. 1) хIайран хьун; 2) тамахI бишин.

преми́ровать сов. и несов. премия дулун.

пре́мия ж. премия; ца личIину хьхьичIунсса даврин, иширан дулайсса падарка (арцу ягу цамур зад).

премье́ра ж. премьера, пьеса хьхьичIва-хьхьичI бишаву.

пренебрега́ть несов. ургу пренебречьрах.

пренебреже́ние мн. нет, ср. сан къаан, ссанчIав ккалли къаан.

пренебрежи́тельный прил. кьюкьин буллалисса, сан къабуллалисса.

пренебре́чь сов. сан къаан, кьюкьин ан.

пре́ния мн., ср. прение, ххал бигьаву (ци-бунугу ца масъала) гъалгъа тIаву, докладрайн бувну ихтилат баву.

преоблада́ние мн. нет, ср. хьхьичIуншиву, ларайшиву, ххишалашиву.

преоблада́ть несов. ялтту ну бикIан, хьхьичIунну бикIан.

преобража́ть несов., преобрази́ть сов. симан даххана дан, цамур суратрайн кIурааян.

преобразова́ть сов., преобразо́вывать несов. 1) мархлуцIакул даххана дан; 2) кIурадаин дан, цамур хIалданин дуцин.

преобразова́тель м. мархлуцIакулсса дахханашивуртту дуву, дурма.

преодолева́ть несов., преодоле́ть сов. бух бан, ххув хьун, яхI бувну яла гьан бан.

препара́т м. препарат; опыт бан, хъирив лаян. м. ц. хIадур бувсса дарув.

препина́ние ср. знаки препинания (грам.), чичрулул лишанну (кIунтI, кIикIунтI, запятая, м. ц.).

преподава́ние мн. нет, ср. 1) лахьхьин буллалаву; 2) дарс дихьлахьаву, учительшиву даву.

преподава́тель м. учитель, дарсдихьу.

преподава́ть несов. дарс дихълан, учительшиву дуллан.

преподнести́ сов., преподноси́ть несов. дулун (хIурматран), багьишла дан (шадлугърайну).

препроводи́ть сов., препровожда́ть несов. 1) тIайла дуккан; 2) гьан дан (чIун).

препя́тствие ср. дайшишру, манеъ. [262]

препя́тствовать несов. хьхьичIун агьлан, манеъшиву дуллан.

прерва́ть сов. 1) кьукьин, бугьан, бацIан бан, дуцан; 2) бяличIин бан (махъ).

пререка́ние ср. бяс буллалаву, лажиндарай ацIлацIаву.

пререка́ться несов. бяс буллан, лажиндарай ацIлан.

пре́рия ж. ар, урттул лухччи, авлахъ (Сев. Американаву).

преры́вистый прил. буца-буцарисса, бацIлай бишлашисса (марч).

пресека́ть несов., пресе́чь сов. кьабикIан бан, кьукьин, мархри буккан, бат дан.

пресле́довать несов. 1) хъирив багьлан; хъирив бацIлан; луглан; 2) къума буллан.

преслову́тый прил. 1) машгьурсса, цIадурксса (ххуйдакъачулиннай); 2) зума-ккарччулун дагьсса.

пресмыка́ться несов. щурк тIун, ххярк тIун.

пресмыка́ющиеся м. пресмыка́ющееся, ср. щурк чайсса, ххярк чайсса (хIайван, шатта, кьюрщала, м. ц.).

пресново́дный прил. цIву чансса щин дусса (бяр).

пре́сный прил. 1) цIву бакъасса; пресная вода — цIву бакъасса, марцIсса щии (неххал, щаращул, м. ц.).

пресс м. пресс, ци-дунугу лаян дан чIувин дайсса, бас дайсса прибор.

пре́сса собир. ж. пресса, газетру, журналлу.

престо́л м. тахт (паччахI щяикIайсса кIану).

преступле́ние ср. тахсир шаву, закон лиян даву.

престу́пник м. тахсирлув.

претвори́ть сов., претворя́ть несов. бакIрайн буккан бан.

претендова́ть несов. дяъви буклан, тIалав дуллан.

прете́нзия ж. дяъви буклакаву.

преувеличе́ние ср. лахъа хъун буллалаву.

преувеличива́ть несов., преувели́чить сов. хъун бан, пурш лахъан ан.

преуменьше́ние мн. нет, ср. чIиви баву, цуппа буссаннияр чIивину ккаккан буллалаву.

преуспева́ть несов., преуспе́ть сов. хъинну оьрму бутан, тIайла бацIу хьун.

при предлог 1) чIарав; при отце — буттал чIарав; 2) чIа; я был при нем — на таначIа уссияв; 3) чIумал, уний; при мне этого не было — на уний, на усса чIумал му бакъассия.

прибе́гнуть сов. миннат бан; кумаг тIалав дан, байбишин. Прибегнуть к решительным мерам — кьянкьасса ишру бачин буллан байбишин.

прибежа́ть сов. ливхъун учIан, левчуну учIан.

прибавле́ние ср. гьарза баву, ххи баву, ялув бишаву.

прибе́жище ср. 1) уххансса кIану, ттиликI рищуисса кIану; 2) бахх. арх.

прибере́чь сов. ябан (сагь-саламатну, запасран махъун бувкьун).

приби́ть сов. 1) мюрярдий рищун; 2) авттун танмихI бан.

приближа́ть несов. ургу приблизитьрах.

приближе́ние мн. нет, ср. гьан баву гьан шаву.

приближа́ться несов. ургу приблизитьсялух. [263]

приблизи́тельно нареч. сайки, гъанну, чансса чанну.

приблизи́тельный прил. сайки диял шавайсса, дурус шавайсса.

прибли́зить сов. гъан бан.

прибли́зиться сов. гъан хьун.

прибо́й мн. нет, м. зуманих бишлашисса хьхьирил щатIив.

прибо́р м. ярагъ (усттарнал, прибор.).

прибра́ть сов. лакьин, низамрайн буцин.

прибре́жный прил. зуманицIухсса.

прибы́тие мн. нет, ср. бучIаву, бйяву.

прибыва́ть несов., прибы́ть сов. 1) учIан, иян; 2) ххихьун; ялун диян.

при́быль ж. 1) къажанжу, мюнпат; 2) ххихьумур.

прива́л м. 1) ликказанну; 2) ликказан дай кIану.

привезти́ сов. ларсун бучIан (ссай-бунугу).

приве́рженец мн. приве́рженцы м. чулух авцIума (щил-унугу), тарап дургьума.

привести́ сов. 1) уцин (шавай), увцуну уккан ан (ва чулухунай); 2) иян ан.

приве́т м. ссалам.

приве́тливый прил. ненттабакI тIивтIусса, хIалимсса.

приве́тствие ср. ссалам булаву, ссалам, яхши-хаш баву.

приве́тствовать несов. 1) ссалам буллан; 2) хъин бизан, рязи хьун (буллалимуний).

привива́ть несов. ургу привитьрах.

приви́вка ж. 1) жалгъа баву; рищаву (оьцIалу, м. ц.).

привиле́гия ж. ххишаласса ихтиярду душаву.

привива́ть сов. жалгъа бан; рищун (оьцIалу, м. ц.).

приви́ться сов. 1) ххяххан, хьун (жалгъа дурсса къяртта), дуккан (оьцIалу); 2) аьраврил хьун (бурчу).

при́вкус м. тIааьн, дади.

привлека́тельный прил. цичIанма кIункIу тIисса, хIайран буллалисса.

привлека́ть несов., привле́чь сов. 1) кIункIу бан, буцин; 2) ххуйбизан, дакI дакьин; 3) булун (судрахьхьун).

привози́ть несов. ургу привезтирах.

приво́льно нареч. тархъайну, гьартану, гьартану, илкинну.

привыка́ть несов., привы́кнуть сов. вардиш хьун, аьдат хьун, махь хьун.

привы́чка ж. аьдат, вардиш.

привя́занность ж. вардиш шаву, дакIнин ласаву, ххира шаву.

привяза́ть сов., привя́зывать несов. бахIин.

привяза́ться сов. 1) аьхIин; 2) ка къаласун, лачIун, бизар бан.

пригласи́ть сов., приглаша́ть несов. хъамалу оьчин, оьтIун.

приглаше́ние ср. хъамалу оьчаву, хъамалушинна.

пригна́ть сов. 1) лихъан бан, лихъан бувну буцин (гъаттара, дучри); 2) дакьин дан, цила кIанттайн дутан.

пригну́ть сов. лахIан дан.

пригова́ривать несов., приговори́ть сов. хIукму бан (судрал), дуснакь ан, ягу суд кьукьин.

пригово́р м. хIукму (судрал).

пригоди́ться сов. аьркин хьун. [264]

приго́дный прил. аьркинсса, аьркин дан дучIисса.

при́город м. 1) шагьрулул зума-щар, шагьрулул лагма-ялттусса, шагьрулуха лархьхьусса шяравалу; 2) хьхьичIава Аьрасатнаву хъун шагьрурдачIан кIункIу тIисса шагьрурду.

приго́рок м. бакIу.

приго́ршня ж. 1) кIама; 2) кIияма; 3) кIунттивун, кIиянттувун ларгсса зад (къама, ппиринж. м. ц.).

приготовля́ть несов. ургу приготовитьсялух.

пригото́вить сов. хIадур дан.

пригото́виться сов. хIадур хьун.

приготовле́ние ср. хIадур шаву, хIадур хъанахъаву, хIадуршин.

пригрози́ть сов. нигьаусан ан.

придава́ть несов. ургу придатьрах.

прида́ное прил. душнил хьхьичь хъиривсса.

прида́ток мн. прида́тки м. 1) цIунмур (цамур задрацIунмур), цамур задрацIун дархIумур, 2) ялун ххидурмур.

прида́точный прил. 1) ялун ххидурсса; 2) цамуницIун дархьусса.

прида́ть сов. дулун, ххидан.

придвига́ть несов., придви́нуть сов. кIункIу дан, гъан дан.

придвига́ться несов., придви́нуться сов. кIункIу хьун, гъан хьун.

придво́рный прил. 1) паччахьнал дворецравусса (инсан, къуллугъчи, м. ц.); 2) дворецрал къуллугъчи.

приде́рживаться несов. лачIлан, бугьлан.

приди́рка ж. ахчилачаву.

приди́рчивый прил. гьармунихун ахчилан икIайсса, багьанттах луглагисса.

придра́ться сов. багьана бакъа ахчин, аьй дан.

придти́ сов. учIан.

приду́мать сов., приду́мывать несов. лякъин, пикри бувну лякъин.

прие́зд м. бучIаву, бияву (ссайнбунугу).

прие́зжий прил. увксса, хъамаличу, гъарив.

приём м. 1) кьамул баву; 2) букаву-хIачIаву (дарув) 3) кьайда, куц, (дайсса куц).

прие́млимый прил. кьамул бан бучIисса, мюнпат бусса.

приёмная м. кьамул бай къатта.

приёмник 1. м. приёмник, аппарат, радиолул приёмник.

приёмник 2. м. приёмник, нину-ппу дакъа ливчIсса оьрчIру ябан кьамул байсса учреждение.

приёмыш м. оьрчIшиврун ивхьума (душ ягу оьрчI); арсшиврун, душъшиврун бивхьуми.

прие́хать сов. учIан (сай-унугу бурттий).

прижа́ть сов., прижима́ть несов. 1) чIувин ан, лячIан ан; 2) бахх. къума ан.

прижа́ться сов., прижима́ться несов. лячIан (лякIлан).

прижи́ться сов. кIанттул хьун, вардиш хьун, аьдат хьун.

приз м. приз, хьхьичIун ливчу дулайсса лишан.

призаду́маться сов., призаду́мываться несов. пикрирдавун гьан, пикри бан. [265]

призва́ть сов. 1) оьчаву; 2) аьралуннавун уцаву; 3) тIалав дан.

при́зма ж. призма; чIяру хъачIру дусса фигура (мат.); 2) чаннасса пюрундалял, квардрал, залакIул, м. ц.

признава́ться несов. ургу признатьсялух.

при́знак м. аьламат, лишан.

призна́ние ср. 1) ккалли баву; 2) кьамул баву, тасдикь баву.

призна́тельность мн. нет, ж. рязишиву, барчаллагь.

призна́ть сов. 1) кIул хьун; кьамул бан, тасдик бан; ккалли бан, аьркиншиву кIул хьун.

призна́ться сов. мукIру хьун, бакIрайн ласун.

при́зрак м. дарс (дизайсса), хиял.

призы́в м. 1) оьчаву; 2) леххаву.

призывни́к м. призывник аьралуннавун уцинтIисса жагьил.

при́иск м. мяъдан.

прийти́ сов. учIан; прийти в ярость — ссибизан, гьалак уккан; прийти в ветхость — дух хьун; прийти в себя — дайна цува учIан (дайна цува кIурааин).

прика́з м. приказ, амру, буюр.

приказа́ние ср. амру, буюр, тапшур баву.

приказа́ть сов., прика́зывать несов. приказ бан, амру бан, буюр бан.

прика́лывать несов. ургу приколотьрах.

прикаса́ться несов. ургу прикоснутьсялух.

прикла́д м. 1) къуннагъ (ттупанграл); 2) янналун аьркинсса лулттуриту, бандру, ххал, м. ц.

прикла́дывать несов. бихьлан; бацIан буллан (чуртту, чIирацIух).

прикле́ивать несов., прикле́ить сов. лачIун бан (марка-чагъарданин).

прикле́иваться несов., прикле́иться сов. лачIун (чагъарданицIун).

приключе́ние ср. хьусса иш, приключение.

прикова́ть сов., прико́вывать несов. 1) махру дишин, щинзирдай бахIин; 2) бахх. батIин бан (инсантал), тамаша буллали бан.

прико́лот сов. 1) щун (ччала м. ц.); 2) мицI байлсса задрах ивчIан.

прикосну́ться сов. лаян, дахьа щун.

прикра́сить сов. чIюлу-ккулу бувну, лахъахъун бувну бусан.

прикрепи́ть сов., прикрепля́ть 1) рищун (мюрардий, м. ц.); 2) бахIин, лачIун бан; 3) цIакь бан.

прикрыва́ть несов., прикры́ть сов. 1) дахьлаган дан; 2) байщун бан, ябан; 3) лакьин (нуз); 4) лабитан.

прикры́тие ср. 1) дайшишру; 2) сангар, яхьун буххай кIану; 3) хьхьичIух руту, пардав.

прикуси́ть сов. 1) кьацI учин; 2) кьацI учинна дан, нагьар дан.

прику́ска мн. нет, ж. дишлама; пить чай в прикуску — дишлама бувну чай хIачIан. [266]

прила́вок м. дазга (ттучандалуву, магазиндалуву); работник прилавка — дахху (ттучандалий).

приласка́ть сов. ххираххуй ан.

прилежа́ние мн. нет, ср. хIарачат, гьавас (даврихсса).

приле́жный прил. хIарачат бусса, дирисса.

прилепи́ть сов., прилепля́ть несов. лачIун дан, (синттай).

прилета́ть несов. прилете́ть сов. левххун учIан.

приле́чь сов. 1) цахъи утту ишин, чул бан; 2) утту дишин, (хъу, ххулув, м. ц.).

прили́в м. дучIаву (хьхьирил щин, чIун дургьуну хъуни хьхьирирдал щин дуклайлаглан дикIайссар).

прилипа́ть несов., прили́пнуть сов. лачIун (янналуцIун, м. ц.).

прили́чие ср. адав, тарбия; адаврал кьяйдарду.

прили́чный прил. 1) адав дусса; 2) хъинсса.

приложе́ние ср. 1) бишаву, лачIун баву; 2) ялунсса, ххи дурмур.

приложи́ть сов. 1) бишин, лаян бан, лачIун бан; 2) ххи дан, ялунсса; 3) дакьай дан.

прима́нка ж. 1) къатIуйх лаххайсса дикI, ччатI, м. ц.

примене́ние мн. нет, ср. 1) аьркин баву, ишла баву, бачин баву 2) лащаву (кIанун).

примени́ть сов., применя́ть несов. аьркин дан, ишла дан.

приме́р м. пример; 1) мисала; 2) ккаккия.

приме́рить сов. ларххун дуцин дан, (янналул).

приме́рно нареч. 1) дянивну, мисалдаран; 2) эбратну, ккаккиялунну.

приме́рный прил. 1) ккаккиялунсса; 2) дянивсса.

при́месь ж. хIала, гьанна хIала хьусса.

приме́та ж. ттангьа, лишан, аьш.

приме́тить сов., примеча́ть несов. ххал хьун, хIисав хьун.

примеча́ние ср. примечание, ялунсса бувчIин баву (чичрулину).

примире́нец м. бакьин буву, дакьил буву.

примире́нчество мн. нет, ср. дакьил бувшиву, бакьин бувшиву.

примири́ться сов., примиря́ться несов. дакьил бан.

примири́ться сов. примиря́ться несов. 1) дакьил хьун; 2) рязи хьун.

примити́вный прил. 1) дайдихьулийсса; 2) хъинну простойсса, укуннасса; 3) ххуй дакъа дурсса.

примкну́ть сов. 1) хьун, щицIун-унугу хьун, щил-унугу хъирив ачин; 2) хIала уххан, ца хьун.

примо́рье ср. хьхьирил зуманицIухсса кIанттурду.

примча́ться сов. левххуну бучIан.

принадлежа́ть несов. щил-бунугу бикIан, щин-бунугу хасъсса, бикIан; дом принадлежит колхозу — къатри колхозралли.

принадле́жность ж. аьркинмур; учебные принадлежности — дуккаврин аьркинмур; 2) ушиву (ссаву-унугу), принадлежность к союзу — союзраву ушаву. [267]

принести́ сов. 1) ларсун учIан, биян бан; 2) бан (оьрчIру, ккунукру); 3) дулун (колхозрал доход); принести клятву — хъва бан.

принима́ть несов. ургу принятьрах.

принима́ться несов. ургу принятьсялух.

приноси́ть несов. ургу принестирах.

принуди́тельный прил. дан айсса, гужрай дан байсса.

принуди́ть сов., принужда́ть несов. гужрай дан ан, буржну бишин.

принужде́ние мн. нет, ср. гужрай бан аву, буржшиву.

при́нцип м. принцип; 1) гьану; 2) пикри, ургаву.

принципиа́льный прил. принципиальныйсса, гьанусса, хъинну агьамсса.

приня́тие мн. нет, ср. 1) кьамул даву; 2) ххал дигьаву; 3) итаву (уххан).

приня́ть сов. 1) кьамул дан; 2) ххал дигьин; 3) итан (цачIана уххан).

приня́ться сов. 1) айишин, машгъул хьун; 2) дуккан (оьцIалу), ххяххан, мархри итабакьин.

приобрести́ сов., приобрета́ть несов. 1) ласун; ду дан; 2) лякъин, къазан дан (арцу, ччатI, м. ц.).

приобща́ть несов., приобщи́ть сов. хIала бакьий, буххан бан, ца бан.

приостана́вливать несов., приостанови́ть сов. бацIан бан, чIумуйсса бацIан бан, хьхьичIалу кьукьин.

приоткрыва́ть несов., приоткры́ть сов. ххярацлу дан (нузал), цахъи тIитIин.

припа́док м. цаятува цува гьаву, тунну буккаву, хIал бияву.

припа́сы м. сурсат, аьркинмур, луртанну, хIадуршин.

припе́в м. припев, балайлуву тикрал баймур бутIа.

приписа́ть сов., припи́сывать несов. 1) ххи дан (чичру); 2) примечание дан, чичин; 3) лахъан бан, чичин (ссайн-бунугу).

припло́д мн. нет, м. лургъишин (гъаттарал).

приподня́ть сов. гьаз дан (чансса, пардав, м. ц.).

припомина́ть несов., припо́мнить сов. 1) дакIнин бутан; 2) цаманан дакIнин бутан.

прира́внивать несов., приравня́ть сов. архIал бацIан бан.

приро́да мн. нет, ж. 1) природа, тIабиаьт; 2) бахх. хасият.

приро́дный прил. 1) природалул; 2) цила цкIайкунсса (хъудугьу); 3) ниттил увниясса.

природове́дение мн. нет, ср. природа лахьхьаврил элму.

прирождённый прил. ниттил увнияцIасса.

приро́ст мн. нет, м. ххи шаву.

прируча́ть несов. приручи́ть сов. махь бан, вардиш бан.

присва́ивать несов., присво́ить сов. 1) цалалуш бан, цамма битан; 2) цIа дизан.

присе́сть сов. 1) къис икIан; 2) къис дурну щяикIан.

присла́ть сов. гьан дан, тIайла дуккан.

прислони́ть сов., прислоня́ть несов. зунххи бивщуну бацIан бан (чуртту-чIирацIух). [268]

прислони́ться сов., прислоня́ться несов. чул бищун; стал прислоняться к стенке — чIирайн чул бишлан ивкIуна.

прислу́га ж. 1) ичIува душ, ичIура щарсса; 2) ичIувасса къуллугъчий; 3) ттупалсса, пулеметиртталсса байсса команда (солдат).

прислу́шаться сов. 1) вичIи дишин; 2) къулагъас дан.

присма́тривать несов., присмотре́ть сов. 1) урган; ябитан, хъирив ацIан; 2) ххал бан, лякъин.

присма́триваться несов. ургу присмотретьсялух.

присмотре́ться сов. 1) лагма-ялтту урган, хъирив лаян, кIул бан, валад хьун; 2) яру вардиш бан.

присни́ться сов. макI ккаккан.

присоедини́ть сов., присоединя́ть несов. цачIун бан, цабан.

приспе́шник м. кумагчи, уртакь (ссаятучIав махъунай акъасса) .

приспоса́бливать несов. ургу приспособитьрах.

приспосо́бить сов. дакьин дан (ссацIун-дунугу), дакьай дан.

приспосо́биться сов. дакьин (ссацIун-дунугу).

приспособле́ние ср. 1) дакьин даву (ссацIун-дунугу); 2) аппарат.

приспособля́ться несов. ургу приспособитьсялух.

пристава́ть несов. ургу пристатьрах.

приста́вить сов., приставля́ть несов. 1) чIарах бацIан бан, лап чIарав бишин; 2) ялун ххи дан; 3) чIарардай дан, хIала дан.

приста́вка ж. приставка; 1) мукъул бутIа, мархлул хьхьичIсса (грам.); 2) ххи дурмур, дарзумур.

при́стально нареч. хIисаврай.

при́станище ср. уххансса, ацIансса кIану.

при́стань ж. пристань (пристин), 1) хьхьирил зуманив хасну пароходру, жамив бацIан бувсса кIану; 2) буххансса, бацIансса кIану.

приста́ть сов. 1) лачIун (ци-дунугу, янналуцIун, м. ц.); 2) гъан хьун (жами); 3) бахх. лахъан (цIуцIаву); 4) ка къаласун, бакIрая къагьан; 5) хIала уххан, цачIун хьун 6) акьин (ссацIун-унугу).

присто́йный прил. адав дусса, тарбия дусса, лайкьсса.

пристра́ивать несов. ургу пристроитьрах.

пристра́стный прил. тарап дугьлагьисса, лажинккарккун махъ бусласисса; тарап дугьу (тIайла акъа).

пристро́ить сов. 1) чIарав дан (лачIун дурну), ххи дан; 2) дузал дан; 3) дуз дан (кьюкьрайх).

при́ступ м. 1) гьужум, ххяххаву; 2) зурзу булун (бургъил м. ц.).

приступа́ть несов., приступи́ть сов. байбишин.

пристыди́ть сов. нач дан.

присуди́ть сов. присужда́ть несов. 1) хIукму бан (судрай); 2) ци-дунугу ца зад дулаврил хIакъираву хIукму бан; 3) дулун (награда).

прису́тствовать несов. гьуртту хьун (чув-унугу); присутствовал на собрании — собраниелий ия; щивух-унугу хIала икIан. [269]

присыла́ть несов. ургу прислатьрах.

присыпа́ть сов. 1) бичин, ялун бичин; 2) зурзу бан.

прися́га ж. хъва (бишайсса).

присяга́ть несов., присягну́ть сов. хъва бан.

притаи́ться сов. лаикIан.

притащи́ть сов. ххюрхху дан.

притвори́ть сов., притворя́ть несов. дахьа лакьин (нуз, чIавахьулу).

притесни́ть сов., притесня́ть несов. къума бан, чIувин бан; зулму бан.

прито́к м. 1) дачаву (щин, нех, мугьали, м. ц.) 2) къяртта (неххал.).

прито́м союз, му бакъасса, мунинма, мунищала, цагу, гьамгу.

при́торный прил. 1) ххишалану нацIусса ягу аьгъусса; 2) дакIларай нани дуллалисса; 3) бахх. цIву бакъасса.

притупи́ть сов., притупля́ть несов. къуркъа дан (чIила, м. ц.).

притяжа́тельный прил. кIункIу тIисса, цичIана кIункIу уллалисса.

притя́гивать несов., притяну́ть сов. 1) кIункIу дан, хъит дан; кIункIу бувну буцин; 2) цайва ябацIан бан.

притяже́ние мн. нет, ср. кIункIу шаву, кIункIу тIаву.

притяза́ние ср. дяъви буккаву, судрайн булаву, тIалав даву.

приуны́ть сов. пашман хьун, паракьат хьун, дард дуллан.

приуро́чивать несов., приуро́чить сов. чIумуйн буцин, чIумуцIун бакьин бан; приурочить отъезд к каникулам — гьаву каникулданул чIумуйн дутан.

приуча́ть несов., приучи́ть сов. лахьхьин бан, вардиш ан, аьдат ан.

приуча́ться несов., приучи́ться сов. лахьхьин, вардиш хьун, аьдат хьун.

прихо́д мн. нет, м. 1) учIаву; 2) дучIаймур, (доход, м. ц.).

приходи́ть несов. ургу прийти.

прихо́довать несов. дуркIмур чичлан.

прихотли́вый прил. 1) ттюнгъасса; 2) чIюлусса, оьрчIисса.

при́хоть ж. тюнгъашиву, наз.

прихра́мывать несов. дахьа аьрчча тIун, чансса аьрчча тIун.

прице́л м. 1) ишан (ттупанграл); 2) ишан ласаву.

прице́ливаться несов., прице́литься сов. ишан ласун.

прицепи́ть сов., прицеплять несов. 1) ахчин, лачIун, кьувмах, м. ц., дахIин; 2) лаххан; кьуртIуну лачIун дан.

прицепи́ться сов., прицепля́ться несов. 1) ахчин, лачIун, кьувтIуну лачIун; 2) хIала хьун.

прича́л м. 1) гъан шаву (жами); 2) жами зуманив бахIайсса алхъан; 3) жами бахIай кIану.

прича́ливать несов., прича́лить сов. 1) бахIин (жами); 2) гъан бан, лаян бан (жами).

прича́стие ср. глаголданул прилагательное (грам.).

причеса́ть сов. причёсывать несов. зеххин (бакI, м. ц.), ттарал дуккан.

причеса́ться сов., причёсываться несов. бакI зеххин (цала). [270]

причёска ж. 1) бакI зиххаву; 2) причёска, бакIрайсса чIарарду дакьин даврил форма; — пышная причёска — парх-диркIсса причёска.

причи́на ж. савав.

причини́ть сов., причиня́ть несов. 1) биян бан (зарал); 2) дулун (аьзият).

причи́слить сов., причисля́ть несов. 1) ххи дан, чичин (хIисав дурну); 2) кьамул ан, ласун (къуллугьрайн); 3) акьин, ккалли ан (цайминнавух).

причита́ться несов. дагьан; ему причитается сто рублей — танан ттуршра къуруш дагьлагьиссар.

причу́да ж. 1) дахханашиву, аьжаившиву; 2) ттюнгъашиву.

причу́дливый прил. 1) дахханасса, аьжаивсса; 2) ххуйсса, чIюлусса; 3) ттюнгъасса.

прише́лец мн. прише́льцы м. увкIсса, яртсса, чил инсан.

пришива́ть несов., приши́ть сов. 1) дуруххан; 2) мюрардий рищун.

пришко́льный прил. школалучIасса.

при́шлый прил. увкIсса, яртсса, чил инсан.

прищеми́ть сов., прищемля́ть несов., ккуччу ан, чIувин ан (нузкьунттухьхьун ириян увну).

прищу́ривать несов., прищу́рить сов. явш битан (яру).

прищу́риваться несов., прищу́риться сов. явш икIан.

прию́т м. 1) уххансса, ликкансса кIану; 2) хьхьичIва ятинтурал къатта.

приюти́ть сов. яан, сахла ан.

приюти́ться сов. яхьун, сахла хьун.

прия́тель м. дус.

прия́тный прил. 1) тIааьнсса; 2) ххуйбизансса, ххуйсса.

про́ба ж. 1) ххал баву, проб баву; 2) пробран ххал дан ларсъсса зад; 3) арцу-мусил, кьайлий бищайсса проб (сичча, ттангьа).

пробежа́ть сов. лечан (чун-унугу ияннин), левчуну иян.

пробе́л м. 1) бачIвасса кIану; 2) диялдакъашиву.

пробива́ть несов. ургу пробитьрал 2-мур мяъналух.

пробива́ться несов. ургу пробитьсялул 1, 3, 4-мур мяънардах.

проби́ть сов. 1) рищун, диян (ссят); 2) буккан, личин, ккутI дан; 3) тIитIин (ххуллу).

проби́ться сов. 1) буккан, кьувтIуну буккан; 2) бахх. хIарачат бан; 3) бакI буккан бан, дулан хьун; 4) кIурхру личин.

про́бка ж. пробка, чIутI (шушлул).

пробле́ма ж. проблема, хъирив лаян, ххал бигьин аьркинеса масъала, вопрос, задача.

про́блеск м. 1) пархханну, парх учаву; 2) бахх. дахьа кIулшилуйн, аькьлулуйн учIаву (къашайма).

про́бный прил. 1) ххал бан бувсса, ккаккан бувсса; 2) проббусса (сикка рирщусса).

про́бовать несов. 1) ххал буллан, проб буллан; 2) дади, тIин, тIааьн ххал буллан; 3) дайдихьу дан.

пробо́ина ж. вярчIу, хъяклу, <ххярацлу.

проболе́ть сов. къашай хьун.

проболта́ться сов. ургу проговоритъсялух. [271]

пробра́ться сов. гужрай кьутIин, кьюч бивгьуну, кьувтIуну уххан.

пробуди́ть сов., пробужда́ть несов. чантIучин ан.

пробуди́ться сов., пробужда́ться несов. чантI учин.

пробури́ть сов. ккутI дущан (маткьаврах диххан).

пробы́ть сов. личIан, оьрму бутан.

прова́л м. 1) лекьаву, зеххаву (къатри, эяллу); 2) мурлу; 3) бахх. тIайлабацIу къашаву.

провали́ться сов. 1) агьан; 2) лекьан, ппив хьун; 3) тIайлабацIу бакъашиву хьун; къабюхъан, зияхьун (экзамендалий).

прове́дать сов. 1) урган учIан, уххан; 2) хъирив лаян, хазар ласун.

прове́рить сов., проверя́ть несов. ххал дигьин.

прове́ренный прил. ххал диргьусса.

прове́рка мн. нет, ж. ххал дигьаву.

провести́ сов. 1) уккан ан (ца чулуха тамур чулухун); 2) бан (ххуллу); 3) дачин дан (собрание); 4) гьан дан (чIун).

прове́тривать несов., прове́трить сов. гьава итабакьин, гьава баххана бан (цIу бан).

прови́зия мн. нет, ж. дукия, дукралун аьркин дайсса.

провини́ться сов. тахсирлу хьун, тахсир хьун, бунагь хьун.

прови́нция ж. провинция, центрданияту ябувксса щархъал кIану.

про́вод мн. провода́ м. муххал ххал, кIуну.

проводи́ть несов. 1) ургу провестирах; 2) тIайла уккан, гьан ан.

прово́дка мн. нет, ж. 1) тIайла буккаву; 2) электричестволул ххаллу дишаву; 3) занази баву (дучри), хIурхIа, дюхлул бан.

проводни́к м. 1) валад, ххуллу ккаккан буву, кIулма; 2) тIайла букку, (кондукторвагоннаву).

провожа́тый м. валад, ххуллу ккаккан буву, тIайла букку.

провожа́ть несов., ургу проводитьрах.

провозгласи́ть сов., провозглаша́ть несов. 1) учин, бусан (шадну); 2) баян бан.

провока́тор м. провокатор, ламмам, питнакар, дянив дачу.

провока́ция ж. провокация, питначийшиву, дянив дичазу, питна.

прово́лока мн. нет, ж. муххал ххал, кIуну.

прово́лочка ж. дацIан даву, махъун рутаву, аглан даву.

прово́рный прил. зираксса, дирисса.

провоци́ровать сов. и несов. 1) дянив дичин (питна бутан ччай); 2) савав хьун.

прогада́ть сов. прога́дывать несов. 1) духхин дан, заралданувун агьан; 2) пал руглан.

прога́лина ж. кьан (вацIлувусса мурхьру къаххявхсса кIану).

прогляде́ть сов. прогля́дывать несов. ургу посматриватьрах.

прогна́ть сов. лихъан бан. [272]

пригова́ривать несов., приговори́ть сов. 1) учин, бусан; 2) гъалгъа бан.

прогно́з м. прогноз, хьунтIимур хьхьичIва бусан (гьавалуву).

проголода́ть сов. ккашилну личIан.

проголода́ться сов. ккашил хьун.

прогоня́ть несов. ургу прогнатьрах.

програ́мма ж. 1) программа, даврил, бан-битанмунил план; 2) банмур, битанмур, бикIан аьркинмур кIицIлагаву, бусаву, бувчIин баву; 3) театрдануву, вечерданий м. ц. ккаккан бантIисса, бишинтIисса нумерду кIицIлагаву.

прогре́сс м. хьхьичIунмай шаву.

прогресси́вный прил. 1) хьхьичIунмайсса, прогрессрайн кIункIу тIисса; 2) ххи хъанахъисса.

прогресси́ровать несов. 1) хьхьичIунмай хъанан; 2) ххи хъанан.

прогрыза́ть несов., прогры́зть сов. кьуркьу дан, кьуркьу дурну ккутIа-вярчIари дан.

прогу́л м. оьзру бакъана даврин къауккаву.

прогу́ливать несов. ургу прогулятьрах.

прогу́ливаться несов. ургу прогулятьсялух.

прогу́лка ж. заназаву, гайз баву, сайр баву.

прогуля́ть сов. 1) занан, гайз бан; 2) сазав дакъана даврин къауккан; 3) канища дуккан дан, махIрум хьун (бакI гайз баврихух гьан бувну).

прогуля́ться сов. гайз бан, сайр буллан.

продава́ть несов. ургу продатьрах.

продава́ться несов. ургу продаватьсялух.

продаве́ц мн. продавцы́ м. дахху, даххулт.

прода́жа мн. нет, ж. даххаву.

прода́жный прил. 1) даххайсса; продажный дом — даххайсса. къатри; 2) даххаврил (чагъар); 3) бахх. цала цува аххайсса.

прода́ть сов. даххан.

прода́ться сов. цала аххан.

продвига́ть несов., продви́нуть сов. 1) бачин бан, буккан бан, щуну хьхьичIунмай бан; 2) хьхьичIунмай кIункIу бан.

продвига́ться несов., продви́нуться сов. 1) хьхьичIунай хьун; 2) лавай хьун (къуллугърал).

проде́лать сов., проде́лывать несов. 1) дан (даву); 2) бакIрайн дуккан дан.

проде́лка ж. къел, тIул, даву.

продержа́ть сов. дургьуну дацIан дан, сахла дан.

продержа́ться сов. ацIан (ругьан), бухIан, ссавур дурну, ацIан бюхъан.

проде́ть сов. бучIан; продеть ленту в ушко медали — медальданул шамувух лента бучIан.

продиктова́ть сов. бусан, диктовка дан.

продли́ть сов. лахъи дан (чIун).

продли́ться сов. лахъи хьун.

продово́льствие мн. нет, ср. дуки-хIачIия, дукралун аьркинсса задру.

продолгова́тый прил. ссумасса. [273]

продолжа́тель м. цала учительнал, цаярва хьхьичI ивкIсса бакIчийнал ишру бачин буллалима.

продолжа́ть несов. дачин дан (дуллай къуртал къархьумур).

продолжа́ться несов. дачин (къуртал къархьуну лирчIмур),

продолже́ние ср. 1) дачин даву; 2) махълирчIмур (къуртал къархьуну), хъиривмур.

продолжи́тельный прил. лахъисса, хъунмасса хIаллайсса.

продо́лжить сов. 1) лахъи дуккан дан; 2) дайдирхьумур хьхьичIуннай дачин дан (дацIан къадурну).

продо́льный прил. лахъиннайсса.

продро́гнуть сов. микIлачIун, оьккину аькъин.

продува́ть несов. ургу продутьрах.

проду́кт м. продукт, дуркIмур (захIматрайну, хъуних м. ц.).

продукти́вный прил. продукт дулайсса; ахъулсса, м. ц. дулайсса.

проду́кция мн. нет, ж. продукция, дучIаймур (ахъулсса, къама, дурсса задру, кьай м. ц.).

проду́мать сов., проду́мывать несов. пикри бан, хъирив лавну пикри бан.

проду́ть сов. 1) уф учин, уф увкуну марцI дан; 2) дяркъу щун.

проезжа́ть несов. ургу проехатьрах.

прое́кт м. проект, къатри, м. ц. дан хIадур дурсса план.

проекти́ровать несов. проект дуллан; 2) ци-дунугу дансса пикри буллан.

прое́кция ж. проекция, экрандалий сурат ккаккан даву.

прое́хать сов. 1) чIарах увккун гьан (бурттий); 2) цаппара хIаллай бачин (бурттий); 3) битан (ххуллу).

прожева́ть сов. прожёвывать несов. ккухIин.

проже́ктор м. прожектор, хъинну гужсса чани итабакьайсса прибор.

проже́чь сов., прожига́ть несов. ччуччин.

прожива́ть несов., прожи́ть сов. оьрму бутан; 2) харж дан, ссанчIав дакъа харж дан, чIвай дан.

прожо́рливый прил. лякьазарасса, хампIурсса, чIярувсса зад дукайсса.

про́за мн. нет, ж. проза, шэърилий къачирчумур литература.

проза́ик м. проза чичу, прозалий чичайсса писатель.

прозаи́ческий прил. прозалий чивчусса.

прозва́ть сов. цIа дизан, чулуй цIа дизан, чулуй цIа дулун.

про́звище ср. чулуй цIа.

прозева́ть сов. канища дуккан дан.

прозо́рливый прил. бучIантIимур ххал шайсса, кIул байсса.

прозорли́вость мн. нет, ж. ялун бучIанмур кIул байсса, пагьму бушиву.

прозра́чный прил. 1) чаничIалачIисса, пюрункуннасса; 2) бахх. ашкарасса.

прозяба́ть несов. бахх. мяъна дакъасса, мурад бакъасса куццуй оьрму бутлан.

прозя́бнуть сов. хъинну аькъин, микIлачIун. [274]

проигра́ть сов., прои́грывать несов. 1) духхин дан; 2) дуцин (макьан).

произведе́ние ср. произведение 1) захIматрал ахъулсса; ляхъан баву 2) ляхъан бувмур; хьумур (хIисавраву).

произвести́ сов. 1) хьун бан, ляхъан бан, дунияллин буккан бан; 2) бартбигьин, къуртал бан; 3) дулун (чин, цIа).

производи́тельность мн. нет, ж. производительность; кьай-кьуй, хъус дуккан давриву лябукку бушиву.

производи́тельный прил. лябукку бусса.

производи́ть несов. ургу произвестирах; 2) дуккан дан (кьай-кьуй, хъус); 3) ляхъан дуллан.

произво́дство ср. дуккан даву, хIадур даву; 2) дуккан дурмур.

произво́л мн. нет, м. цайва-цувашиву, цанма ччи-ччимур баву; 2) гьану бакъашиву; оставить на произвол судьбы — кумаг бакъа, ургала акъа, цанма цивппалу кьабитаву.

произво́льный прил. 1) тархъансса; 2) гьану бакъасса; цала биялдарайсса.

произнести́ сов., произноси́ть несов. 1) учин, бусан; 1) махражрай учин.

произойти́ сов. 1) хIасул хьун; 2) ляхъан.

произраста́ние мн. нет, ср. ххяххаву.

про́иски ед. нет, питна, питнакаршиву.

происходи́ть несов. ургу произойтирах.

происхожде́ние ср. 1) хIасул шаву, ляхъаву; 2) дайдихьу.

происше́ствие ср. хьумур, ца иш шаву.

пройти́ сов. 1) гьан; 2) лавгун къуртал хьун, битан (манзил) 3) бахх. ппив хьун (хавар, м. ц.); 4) лачIун (гъарал); бичин (микI); 5) кьабагьан, къуртал хьун (гъарал, марххала. м. ц.).

пройти́сь сов. цахъи гайз бан.

прок мн. нет, м. пайда, хайр.

прока́за 1. мн. нет, ж. оькки цIуцIаву, лахъайсса, хъин дан къашайсса.

прока́за 2. ж. тIул дакъашиву, вяйлияву, паракьат акъашиву.

прока́зник м. тIулдакъу, паракьат акъу, вяйливма.

проката́ть сов. 1) кьа дан (ккуручайлух); 2) машиналувух дуккан (металлу); 3) гайз бан ан (бурттий).

прокипяти́ть сов. щаралахъан дан.

прокати́ть сов. 1) гайз бан ан, сайр бан ан (буртти); 2) ккурубитан, анаварну гьан (машиналий) .

прокати́ться сов. 1) ккуру гьан; 2) сайр бан, гайз бан, гьан (машиналий м. ц.).

прокла́дывать несов. ургу проложитьрах.

проклама́ция ж. прокламация, кьюлтIсса, рирщуну ягу канил чирчуну дачIайсса чIапIив (инсантуран политикалул хаварду баян баншиврул).

прокля́тие ср. нааьна, малъоьншиву.

проколо́ть сов. кьутIин, ккутI дан; 2) щун (ччала). [275]

прокорми́ть сов. ябан, канаки бан, буччин бан.

проконтроли́ровать сов. ххал бигьин, контроль бан.

прокрича́ть сов. 1) вев учин; 2) вевтIий икIан; прокричать всю ночь — щаллусса хьхьуну вев тIун.

проле́зть сов., пролеза́ть несов. уххан, гужрай вивай кьутIин.

пролёт м. 1) леххаву; 2) кIира задрал дянивсса манзил, (ххуллул, ламул, чурттул, м. ц.).

пролетариа́т мн. нет, м. пролетариат.

пролета́рий м. пролетарий, капиталист обществолуву багьлух угьуну зузи увсса зузала (рабочий).

пролета́ть несов., пролете́ть сов. леххан, левххун гьан.

проли́в м. пролив, бугьаз (геогр.).

пролива́ть несов., проли́ть сов. экьи рутIин, экьи гьан бан.

пролива́ться несов., проли́ться сов. экьи гьан.

проливно́й прил. хъинну гужсса (гъарал, чявхъа).

проло́г м. пролог, дайдихьу.

проложи́ть сов. 1) бишин, бан (ххуллу); 2) лях бишин; проложить солому между стеклянными вещами — пюрундалил затурттил лях сунтту дишин.

проломи́ть сов. гъагъан дан, гъаргъун вярчIу бутан.

проломи́ться сов. гъагъан, вярчIу багьан.

промедле́ние ср. 1) хIаллих шаву, чIал даву, махъун дутаву, агланшиву, хIаллихшиву.

промежу́ток мн. промежу́тки м. ара, манзил (кIира задрал дянивсса).

промежу́точный прил. дянивсса, дянихсса.

промелькну́ть сов. ца парчин, ххал хьун; 2) анаварну чIарах увккун гьан.

промока́тельный: промокательная бумага — кьакьан бан чагъар.

промока́ть несов. 1) ургу промокнутьрах; 2) щин итадакьлан, щин личлан.

промо́кнуть сов. атил хьун, хъатан.

промо́лвить сов. учин, бусан.

промолча́ть сов. кьаикIан, зума къаахъан, ссихI къадуккан, жаваб къадулун.

проморга́ть сов. канища дуккан дан, итххяххан дан.

промочи́ть сов. атил дан.

промча́ться сов. никъащуну гьан, анаварну гьан (бурттий) .

про́мысел мн. про́мыслы м. 1) санят, пиша; 2) мяъдан, 3) дярххуну ларсун гьан, щинал ссуссин дан.

промы́шленник м. завод-фабрикIалул заллу.

промы́шленность мн. нет, ж. промышленность — фабрик, заводру, мяъданну, м. ц. хъус, кьай-кьуй дуккан дайсса предприятияртту.

пронести́ сов. 1) ларсун гьан; 2) ларсун бучIан; 3) дуккан дан (хьулувух).

пронести́сь сов. хъинну анаварну дурккун гьан. [276]

прониза́ть сов. 1) лаххан (кюрщант-ххалуйх, хьхьуттайх); 2) духхан, кьутIин; холод пронизывал тело — дяркъу чурххавун кьутIлай дия (духлай дия).

проника́ть несов., прони́кнуть сов. 1) уххан (чун унугу); 2) иян.

проница́тельный прил. камилсса, хъинну за бувчIайсса, аькьлу бусса.

проны́ра м. и ж. гьарца иширавун хIала ухлахисса инсан.

проны́рливый прил. гьарца иширавух хIала ухлахисса (инсан).

проню́хать сов., проню́хивать несов. 1) кьанкь ласун; 2) хъирив лаян, кIул бан.

пропага́нда мн. нет, ж. пропаганда, идеяртту, учение лахьхьин дуллалаву, куртIну дурчIин дуллалаву.

пропаганди́ровать несов. пропаганда дуллан.

пропада́ть несов. ургу пропастьрах.

пропа́жа ж. 1) дакъа шаву; 2) дакъа хьумур, дакъа хьусса зад.

пропа́сть сов. дакъа хьун.

пропе́ллер м. пропеллер, самолетрал, м. ц. винт, чарх.

пропе́ть сов. 1) балайчин, э-оь учин; 2) чIу букьан (балай тIаврил).

прописа́ть сов., пропи́сывать несов. 1) чичин ан; 2) чичин.

прописа́ться сов., пропи́сываться несов. цува чичин ан (домовой книгалий).

пропита́ть сов. дукан ан; 2) атил бан, жандалувун, дагьан дан.

пропи́тывать несов. ургу пропитатьрал 2-мур мяъналух.

проплыва́ть несов., проплы́ть сов. гьузун, гьузуй лахъан.

про́поведь ж. 1) вяъза, хавар; 2) бахх. цания ца учение ягу идеяртту ппив дуллан (мазрайну ягу чичрулийну).

пропо́лка ж. дурчIаву, чIучIаву (хъув).

пропорциона́льный прил. архIалсса, даркьусса, дурусьсса.

пропо́рция ж. 1) пропорция, кIива отношение архIалшиву; 2) бутIрал куннищал куннилсса бакьаву, дурусшиву, архIалшиву.

пропоте́ть сов. 1) хъинну гьухъаитан; 2) гьухъал атил хьун.

про́пуск м. 1) итаакьаву; 2) ихтияр дуллусса, рухсат буллусса чагъар; ургу парольданух.

пропуска́ть несов. пропусти́ть сов. 1) итаакьин; 2) дуккан дан (дикI, машиналувух); пропустить мимо ушей — пикрибакъул дан; 3) тинай хьуну ххуллу булун; 4) лях гьан бан.

прорабо́тать сов. 1) зий икIан, зий цала чIун гьан дан; 2) ххалбигьин, лахьхьин (лу).

прораста́ние мн. нет, ср. ххяххаву.

прорва́ть сов. 1) ххядуккан; 2) вярчIу бутан; 3) ппив дан; 4) кIи ххядуккан; 5) итххяххан, дуккан (нех).

прорва́ться сов. 1) ххялаган, вярчIу багьан; 2) лавсун гьан (бартхьхьири; 3) итххяххан, ххуллу ласун; 4) хъячин (щаву, дурухлу, пицIу).

проре́зать сов. 1) кьукьин, кьуркьуну ххярацлу дан; 2) кьувкьуну ххуллу ласун. [277]

проре́зать несов. проре́зывать несов. ургу прорезатьрах.

проре́заться сов. личин (ккарччи).

проре́заться, проре́зываться несов. ургу прорезатьсялух.

проре́ха ж. 1) ххядуклу, вярчIу (янналийсса); 2) ххяватту (хIажакрал), 3) диялдакъашиву, нукьсаншиву.

проро́к м. идавс (диндалул).

проро́чить несов. бучIантIимур буслан, кIул буллан.

проруба́ть несов. проруби́ть сов. 1) ххядуккан, вярчIу бутан; 2) мурхьру бивчуну ххуллу бан.

про́рубь ж. цIил (микIирай, неххай ягу бярав дурксса).

проры́в м. 1) ххядигьаву, ххядиргьуну ххуллу ласаву; 2) бахх. лияву (давриву).

проса́чиваться несов. ургу просачитьсялух.

просве́т мн. нет, м. чаннал тIиму, чани; 2) щару (погоннайсса).

просвети́тель м. просветитель инсантал чаннайн буккан, дуккин баврилсса, тарбия дулаврилсса буллалисса инсан.

просвети́ть 1 сов., просвеща́ть несов. чанна бан, дуккин бан.

просвети́ть 2 сов., просве́чивать несов. чанна бан, чаннайн буккан бан.

просвеще́ние мн. нет, ср. чанна баву, дуккин баву.

про́седь мн. нет, ж. чал хIала шаву (чIарарду кIяла хъанан дикIаву); кIяла чIарарду.

про́сека ж. ххуллу (вацIлувухсса).

просёлочный прил. шяраваллал дянивсса аьрщарал (ххуллу).

просёлок м. аьрщарал ххуллу.

просе́ять сов. кIучIин.

проси́ть несов. 1) миннат буллан; 2) оьтIун.

проси́ться несов. чIа тIун, рухсат тIалав дуллан.

просия́ть сов. пар-пар тIун дай дишин; 2) шад хьун.

проскочи́ть сов. 1) левчуну гьан, анаварну лечан; 2) уххан.

просла́вить сов., прославля́ть несов. машгьур ан, цIа дуккан дан.

просла́виться сов., прославля́ться несов. машгьур хьун, цIа ласун; цIа дуккай.

проследи́ть сов., просле́живать несов. хъирив бацIан, ша бугьуну лякъин; 2) хъирив лаян, лахьхьин.

прослези́ться сов. яру мукьал буцIин.

просло́йка ж. 1) къат; 2) ххуну.

прослу́шать сов., прослу́шивать несов. 1) вичIи дишин; 2) баян.

просма́тривать несов., просмотре́ть сов. 1) ххал бигьин, ябитан, урган; 2) ххал къахьун, хIисав къахьун.

просну́ться сов. чантI учин.

про́со мн. нет, ср. 1) ши; 2) шилул хъу.

просоли́ть сов. цIву бичин.

просо́хнуть сов. кьакьан.

просочи́ться сов. 1) личин, лирчуну дуккан; 2) бахх. ппив хьун.

проспа́ть сов. 1) шанай икIан; 2) шанай личIан.

проспо́рить сов. 1) бясттираву духхин дан; 2) бяс бан (цаппара хIаллай).

проста́вить сов., проставлять несов. бишин, чичин; проставить дату — тарих бишин (чичин). [278]

просте́йший прил. — хъинну простойсса.

простира́ть 1 несов. 1) тIитIлан (кару); 2) бахх. тIайла дуллан, лахъи дуллан.

простира́ть 2 сов. шюшин (янна).

простира́ться несов. ургу простеретьсялух.

прости́тельно нареч. багьишла бан бучIир.

прости́тельный прил. багьишла бан бучIисса, оьзру бусса.

прости́ть сов. 1) багъишла бан; 2) тахсирдания ялтту учIан.

прости́ться сов. хъинну бикIи учин, личIи хьун, цIуллушиврий личIаннав учин, барчаллагь чин.

простоду́шный прил. дакI марцIсса, дакI тIиртIусса, хIилла-пилла дакъасса.

про́сто нареч. 1) укунма; 2) лап, кьасттан.

просто́й 1 прил. 1) укуннасса; 2) бигьасса, простойсса; 3) яларайсса (кьай-кьуй); 4) дакI хъинсса, ххаллил акъасса (инсан).

просто́й 2 м. иш бакъа ацIаву, оьна ацIаву.

простоква́ша мн. нет, ж. тартнакI.

просто́рно нареч. 1) гьартану; 2) илкинну, тархъанну.

простота́ мн. нет, ж. 1) простойшиву; 2) бигьашиву; 3) дакIмарцIшиву.

простоя́ть сов. 1) ацIан; 2) личIан.

простра́нный прил. 1) уттасса, майдансса; 2) хъинну лахъисса (ихтилат, чагъар).

прострели́ть ср. бивтун ккутI дан (ккуллалух).

просту́да мн. нет, ж. дяркъу щаву; ссатиржан шаву.

простуди́ть сов., простужа́ть несов. аькъин ан.

простуди́ться сов., простужа́ться несов. дяркъу щун, аькъин.

просту́пок м. тахсир, хатIа, бунагь.

простыня́ мн. про́стыни, ж. шанийх дихьу, шанул пута.

просты́ть сов. аькъин.

просу́нуть сов. бучIан (уссувун ччан).

просчита́ть сов., просчи́тывать несов. 1) ккал дан, хIисав дан; 2) аьйкьин, байкьуну буккин.

просчита́ться сов., просчи́тываться несов. 1) ххишала дулун; 2) аьйкьин.

просыпа́ть сов. экьи гьан бан, зизин бан, ппив бан (къама, пиринж. м. ц.).

просыпа́ться сов. экьи гьан, ппив хьун, зизин (къама, м. ц.).

про́сьба ж. миннат.

прота́лкиваться несов. ургу проталкатьсялух.

прота́скивать несов., протащи́ть сов. 1) ххюрхху увну уцин; ххюрхху увну лахъан ан; 2) ачин ан.

проте́з м. протез; бишайсса каччан, кьацI, м. ц.

протека́ть несов. ургу протечьрах.

протере́ть сов. ссуссин дурну ккутI дан; 2) ссуку дурну марцI дан, ссуку дан.

проте́ст м. протест, къарязишиву.

протестова́ть сов. и несов. протест бан, рязибакъашиву кIул дан. [279]

проте́чь сов. 1) экьи гьан; 2) кIукI нан; 3) гъан (оьрму).

про́тив предлог 1) хьхьичI; 2) къаршину, зиттирай, муттаэну; 3) хас бакъа, ччай бакъа.

проти́виться несов. къарщи ацIлан, данди ацIлан.

проти́вник м. 1) душман, муттаэ, энадчи; 2) душманнал аьрал.

проти́вный прил. 1) къаршисса; 2) зид бусса; 3) хъинну оьккисса; мурдалсса.

противога́з м. противогаз.

противоде́йствие мн. нет, ср. ка кIидахIаву, къаршину къуццу тIутIаву.

противоде́йствовать несов. ка кIидахIлан, къаршину къуццу буллан.

противоесте́ственный прил. тIабиаьтрайн къаршисса.

противопожа́рный прил. пажарданун, цIудагьаврин къаршисса.

противозако́нный прил. закондалин къаршисса, закондалий бакъасса.

противополо́жный прил. 1) къаршисса, къаршимур чулухсса; 2) зид бусса.

противопоста́вить сов., противопоставля́ть несов. 1) цачIу бивхьуну ххал бигьин; 2) къаршину бацIан бан.

противоречи́вый прил. кунницIун-ку къабавкьусса.

противоре́чие ср. кунницIун-ку къабакьаву.

противоре́чить сов. къаршину гъалгъа тIун, бяс буллан, рязи къахьун.

противостоя́ть сов. данди ацIан, къарши ацIан.

проткну́ть сов. ккутI дуккан (щуну);

протолкну́ть сов. 1) щуну уххан ан; щилай хьхьичIунай ан; 2) sбахх. анавар бан (иш).

протяже́ние мн. нет, ср. лахъишиву, мутта; на протяжение пяти дней — ххюва гьантлул лахъишиврий (мутталий); манзил; на протяжение пяти километров — ххюра километралул манзилданий.

протя́жный прил. лахъисса (чIу).

протяну́ть сов. 1) тIитIин; 2) кIункIу дан; 3) оьрму бутан.

протяну́ться сов. лахъи уккан.

проучи́ть сов. 1) танмихI бан; 2) махь ан, лахьхьин бан.

профе́ссия ж. санят, пиша.

профе́ссор мн. профессора́, м. профессор.

профила́ктика мн. нет, ж. профилактика, къашайшивурттал хьхьичIалу кьукьинсса тадвирду, давуртту.

профилакти́ческий прил. профилактикалул.

профсою́з м. профессиональный союз.

прохла́да мн. нет, ж. дюхлу.

прохлади́тельный прил. дюхлул байсса.

прохла́дный прил. дюхлулсса.

прохо́д м. 1) ххуллу; 2) лахъай кIану (шия-тин).

проходи́ть 1 несов. ургу пройтирах.

проходи́ть 2 сов. гайз бан.

прохо́жий м. ххуллулсса.

процвета́ние мн. нет, ср. тIутIайх бичаву, хьхьичIунмай шаву.

процвета́ть несов., процвести́ сов. тIутIайх бичин, хьхьичIунмай хьун. [280]

процеди́ть сов., проце́живать несов. дигьин.

процеду́ра ж. процедура; 1) кьяйда; 2) личIисса лечение (хъинсса).

проце́нт м. процент, ттуршва бутIул ца бутIа.

проце́сс м. процесс, 1) иширал, даврил дачаву; 2) суд бургайсса кьайда, судрал дело; 3) иширал тагьар.

проце́ссия ж. процессия, ххаришиврий, пашманшиврий ягу цамур иширай бавтIсса чIявусса инсантал нанаву, бачаву.

про́чий прил. и в знач. сущ. м. цама.

прочи́стить сов. марцI бан.

прочита́ть сов., прочи́тывать несов. буккин.

про́чность мн. нет, ж. цIакьшиву.

про́чный прил. цIакьсса.

прочь нареч. 1) тихунай, чулинай, тинай; 2) бат хьу, акъахьу; прочь! — бат хьу! не прочь — рязира.

проше́дший прил. ларгсса (чIун), хьхьичIарасса; прошедшее время — ларгсса чIун (грам.).

прошлого́днийприл. ларгсса шиналсса, дукIусса.

про́шлый прил. 1) ларгсса; прошлый год — ларгсса шин; 2) сущ. прошлое — ларгсса (ларгсса чIун, хьусса иш).

проща́ние ср. хIалалшиву ласаву, хъинну бикIи учаву, личIи шаву.

проща́ть несов., ургу проситьрах.

проща́ться несов., ургу проститьсялух.

про́ще хъиннува бигьасса, хъинну.

проще́ние мн. нет, ср. багъишла баву, ялтту учIаву.

прояви́ть сов., проявля́ть несов. 1) ялун личин дан, чIалачIи дан (сурат рищайни); 2) ккаккан дан, (виричушаву)

проясни́ться сов. дайн, чанна буккан (гьава).

пруд м. бяр.

пружи́на ж. пуржин.

прут мн. пру́тья, м. щяпа, щяпри.

пры́гать несов., пры́гнуть сов. 1) тIанкI учин, ххяххан 2) ришлан (дакI).

прыжо́к мн. прыжки, м. танкI, ххяххаву.

пры́скать несов., пры́снуть сов. чIархьчин бан; 2) жарт личин дан (оьттул).

прыщ, пры́щик м. тIинк, пицIу.

прядь ж. 1) чIантIи, къунчу (чIарардал); 2) кIурадару ххал, щавшсса хьхьа.

пря́жа мн. нет, ж. ххаллу.

пря́жка ж. чалпаз(мухIулттул).

пря́дка ж. ххаллу дай къватIа.

пря́мо нареч. 1) тIайланма; 2) лажи-лажиндарайн: 3) бахх. цичIав кьюлтI къабувну.

прямо́й прил. 1) тIайласса; 2) тIайланма нанисса; 3) хIилла дакъасса, дакI тIайласса; 4) хIакьсса, аьмсса; прямая речь — чил гъалгьа (грам.).

прямоуго́льник м. тIайла мурцIу, прямоугольник.

прямоуго́льный прил. тIайла мурцIу бусса.

пря́ность ж. турщи, аьнтшивуртту: иссиявт, михак, дарчин, кIяла жавж. м. ц. [281]

прясть несов. ххаллу дуллан, ххаллу лаллан.

пря́тать несов. лаитлан, кIучI уллан.

пря́таться несов. лаикIлан.

пря́тки ед. нет, лакIрай буккаву.

пса́рня ж. ккаччал къатта.

псевдони́м м. псевдоним, ляхъан дурсса цIа.

пси́хика мн. нет, ж. психика; пикрилул, бакIрал туннурдал ахIвал.

психи́ческий прил. пикрилул; психические болезни — бакIрал туннурдал цIуцIавуртту.

психологи́ческий прил. психологиялул.

психоло́гия мн. нет, ж. психология; бакIрал пикрилул даврил законну лахьлахьисса элму.

птене́ц м. лелуххул оьрчI.

пти́ца ж. лелуххи.

птицево́д м. лелуххант ябаврил специалист.

птицево́дство мн. нет, ср. лелуххив ябаву (аьнакIив, ажартту м. ц.).

пу́блика мн. нет, ж. жамят, агьалий, инсантал (чун-бунугу бавтIсса).

публикова́ть несов. баян бан, бищун (газетирттай, м. ц.).

публи́чный прил. 1) аьчухсса, аьмсса; 2) илданул, жяматрал, аьмсса.

пу́гало ср. аццалав, мамав.

пуга́ть несов. нигьабусан буллан.

пуга́ться несов. нигьа услан.

пугли́вый прил. нигьаусайсса.

пу́говица ж. банд.

пуд ж. пут, 16,3 килограмм лахIайсса дуцин.

пуза́тый прил. 1) хъуннасса лякьа дусса (инсан); 2) бахх. лагьсса, ккуркки-ганзсса, чухь дуркIсса (самовар, кIартташи, м. ц.).

пузырёк мн. пузырьки́ м. 1) чIири шуша; 2) хьхьиничIали, бюнбутIи.

пузы́рь м. 1) бюнбутIи, гюнгутIи (щинал, хьамарал); 2) хьхьиничIали; 3) пурпуххи.

пулемёт м. пулемет.

пулемётчик м. пулеметчи.

пульс м. пульс, тунну бищаву.

пу́ля ж. ккулла.

пункт м. пункт; 1) кIантту (мащи, щар, м. ц.); 2) ци-дунугу даву дан личIи бувсса кIану (хIакин ургайсса).

пункти́р м. кIунтIру, кIунтIай дурсса аьш (ссал-дунугу).

пунцо́вый прил. яркну ятIулсса.

пурга́ мн. нет, ж. буран.

пурпу́рный, пурпу́ровый прил. тунтну ягу яргну ятIулсса.

пуска́й частица и союз ити, бита.

пуска́ть несов., пусти́ть сов. 1) итаакьин; 2) битан, ихтияр дулун; 3) зузи ан; 4) ритан (чIатIаракI, мина, м. ц.).

пуска́ться несов. ургу пуститьсялух.

пусте́ть несов. бачIва хъанан.

пусти́ться сов. 1) гьан, ххуллин уккан (аьрххилий); 2) байбишин (зун).

пустова́ть несов. бачIва личIлан.

пу́сто нареч. бачIва.

пустота́ ж. дачIрашиву.

пустоте́лый прил. вивату хавсса, вивалу дачIрасса.

пусты́нный прил. 1) бачIвасса, цучIав акъасса, агьалий бакъасса (авлахърал кIану); 2) халватсса, цучIав акъасса. [282]

пусты́ня ж. къундалул чул, авлахъ.

пусты́рь м. бачIвасса кIану.

пусть 1) частица бити; 2) союз битанну, бикIуча; 3) частица хъинни.

пустя́к м. бачIвасса зад, мяъна дакъасса зад.

пустяко́вый, пустя́чный прил. бакъасса, бачIвасса, мяъна дакъасса.

пу́таный прил. хIала-ккала дурхсса, цирив къадурчIайсса зад, ххарарххусса.

пу́таный прил. хIала-ккала дурхсса, ххарарххусса.

пу́тать несов. хIала-ккала дуллан, ххараххан дуллан.

пу́таться несов. 1) хIала ухлан; 2) аьйкьлан; 3) цайва къабивхьусса иширттавун хIала ухлан.

путёвка ж. 1) ххуллул чагъар; 2) путёвка (санаториялуву, дом отдыхраву игьалаган буллусса чагъар).

путеводи́тель м. 1) ххуллу ккаккан буву; 2) аьрххилий, ххуллийх нанини аьркинмур, бан-битанмур бусайсса лу (сурагъ бай лу).

путём предлог ххуллийх, кьяйдалий, кумаграйну.

путеше́ственник м. путешественник, путешествиялий лагайсса инсан.

путеше́ствие ср. сайр баву, дуниял ххалдуллай заназаву.

путеше́ствовать несов. путешествие буллай занан.

пути́на ж. чавахъру бугьай чIун (сизон).

пу́тник м. ххуллулсса.

пу́тный прил. 1) бажар бусса, аькьлу бусса; 2) учIисса.

пу́ты ед. нет, тIюванжари.

путь м. ххуллу.

пух мн. нет, м. къув (лелуххул).

пу́хлый прил. 1) парх бивкIсса; 2) бурувххусса.

пу́хнуть несов. урухлан.

пучи́на ж. 1) кIурглу, кьаллай (неххал); 2) хьхьирил чIан.

пучо́к м. кацI (урттул, ххалал, сумал м. ц.).

пуши́стый прил. 1) парх бивкIсса (къувкунма), кIукIлусса чIарарду дусса; 2) хъинну кIукIлусса.

пу́шка ж. ттуп (битайсса).

пушни́на мн. нет, ж. хаз, луттирду (хIайвантрал, жанавартрал).

пушо́к мн. нет, м. ургу пухрах.

пу́ще нареч., хъиннура ххишала, хъиннура чIуруну.

пчела́ мн. пчёлы ж. най, ницI дай най, найрду.

пчелово́д м. найрду буву, найрдучи.

пчелово́дство мн. нет, ср. найрдучишиву, найрду баву.

пче́льник м. найрду бишай кIану.

пшени́ца мн. нет, ж. сарабугъда, лачIа (къама).

пшени́чный прил. сарабугьдарал, лачIал, къалмул.

пшено́ мн. нет, ср. хъахъу.

пыл мн. нет, м. 1) цIу, лама, кIиришиву; 2) бахх. къизгьиншиву, жушъ шаву.

пыла́ть несов. ччучлай, лама бивзун най ччучлан.

пыли́нки ж. лах, луххал чIивисса ккукку.

пыли́ть несов. лах бизан буллан.

пыли́ться несов. лах бихьлан. [283]

пы́лкий прил. 1) хъинну лачIайсса; 2) къизгъинсса, жушсса.

пыль мн. нет, ж. лах; пыль в глаза пускать — щялусса цала иширттая цIарду дуллай хъяврин буллан.

пыльца́ мн. нет, ж. тIутIал лах.

пыта́ть несов. аьзав дуллан, инжит уллан: 2) ххалбигьлан, проб буллан; 3) цIухлан.

пыта́ться несов. хIарачат буллан; ххал бигьлан.

пы́тка ж. аьзав.

пытли́вый прил. гьарца задрал хъирив агьсса, кIул бан хIарачат буллалисса, зад вив бишайсса.

пыхте́ть несов. 1) ухь тIун, захIматну ссихI ласлан; 2) пахь-пухь тIун (паровоз).

пы́шный прил. 1) хъинну ххуйсса, чIюлусса; 2) кIукIлусса, куклусса, парх бивкIсса.

пьедеста́л 1) пьедестал, памятник дихьу, бюрна, гьану; 2) авур, сий, бусравшиву.

пье́са ж. пьеса (драмалул произведение).

пядь чIара аьнт, чарак.

пя́лить несов. кIункIу-хъит буллан, кIикIлан (ссуникIру).

пята́ мн. пя́ты, ж. 1) ччаннал никъа ягу ччан; 2) задрал уттамур, кьамур чулухалу; по пятам — шаттирай ша бизлай; под пятой — ччанналу, зулмулулу.

пята́к м. 1) шагьи; 2) ххюра кIапIикI.

пятёрка ж. 1) ххюва; 2) ххюннилсса (чагъар); 3) ххюя инсан; 4) ххюра зад.

пятиконе́чный прил. ххюва къянцIа бусса.

пятиле́тие ср. 1) ххюшин; 2) ххюра шин шаву.

пятиле́тка ж. пятилетка, ххюшинал план.

пятиле́тний прил. 1) ххюра шин хьусса, ххюра шинавусса; 2) ххюра шинайсса.

пя́тить несов. махъунмай бачин буллан, махъунмай буллан.

пя́титься несов. махъа-хьхьичIунмай бачин, махъу-махъунай ачин.

пятиуго́льник м. ххюмурцIу.

пятиуго́льный прил. ххюва мурцIу бусса.

пятиэта́жный прил. ххюра зивулийсса.

пя́тка ж. 1) никъа; 2) ургу пяталул 2-мур мяъналух.

пятна́ть несов. ттангъри дуллан.

пятни́стый прил. ххаллу дусса, ттангъарисса.

пятно́ мн. пя́тна, ср. ттангьа.


Р

раб м. лагь.

рабовладе́лец м. лагъартуннал заллу.

рабовладе́льческий прил. лагъартуннал заллухълуннал, лагъарт бусса. Рабовладельческое общество — лагъарт бусса общество.

рабовладе́ние мн. нет, ср. лагъарт ябаву; лагъартуннал заллухълуннал паччахIлугърал низам.

раболе́пие, раболе́пство мн. нет, ср. никирттайн агьаву, цува кьюкьин аву, лавай икIаву, лажиндиссу баву. [284]

раболе́пствовать несов. никирттайн агьлан, лавай икIлан, цува кьюкьин уллан, лажиндиссурду буллан.

рабо́та ж. 1) иш, даву; 2) произведение.

рабо́тать несов. зун, даву дуллан.

рабо́тник м. зузала.

работорго́вец м. лагьарт бахху, лагьарт бахху-ласу буву.

работорго́вля мн. нет, ж. лагьарт баххаву.

работоспосо́бность мн. нет, ж. зун бюхъаву, даврил бюхъу, гьунар бушиву.

работя́щий прил. хъинну зузисса, хIарачат бусса.

рабо́чий м. рабочий, зузала.

ра́бство мн. нет, ср. 1) лагьшиву; 2) ясиршиву.

ра́венство мн. нет, ср. архIалшиву, бараншиву.

равне́ние мн. нет, ср. саргъуншиву, архIал бацIаву.

равни́на ж. кьан.

ра́вно нареч. архIалру; 2) в знач. сказ. архIалссар; 3) союз кунма.

равнобе́дренный прил. чуллу архIалсса (геом.).

равновели́кий прил. на хъуншиврийсса (физ.).

равнове́сие мн. нет, ср. та раза тIайла бацIаву, цинцилтту архIал дацIаву.

равноде́йствие ср. хьхьува кьини архIал дацIаву.

равноду́шие мн. нет, ср. биччи-бакъашиву, ургъил бакъашиву, пикри бакъашиву (хъанахъимуних, хьумуних).

равноду́шный прил. ургъил бакъасса, биччи бакъасса, пикри бакъасса.

равнозна́чный прил. 1) ца мяъналийсса, ца агьамшиву дусса; 2) архIалсса кьимат бусса, багьа цасса.

равноме́рный прил. ца дуциндарайсса, ца низамрайсса.

равнопра́вие мн. нет, ср. ихтиярду, архIалшиву.

равнопра́вный прил. ихтиярду архIалсса.

равноси́льный прил. 1) архIалсса гуж бусса; 2) архIалсса; 3) лап лархьхьусса.

равносторо́нний прил. чуллу архIалсса.

равноуго́льный прил. мурцIурду архIалсса.

равноце́нный прил. багьлул цасса, архIалсса.

ра́вный прил. архIалсса, цасса.

равня́ть несов. архIал бацIан буллан, цану ккаклан.

равня́ться несов. архIал ацIлан.

рад в знач. сказ. ххарира.

ра́ди предлог 1) цIаний, — хьуну; 2) мурадну.

ра́дио нескл. ср. радио.

радиовеща́ние мн. нет, ср. радиолувух булаймур.

радиогра́мма ж. радиограмма, радиолувух баян бувсса хавар.

радиолюби́тель м. радиолух гьавас бума.

радиопереда́ча ж. радиолувух бусласимур.

радиоприёмник м. радио кьамул дай аппарат.

радиоста́нция ж. радиолул станция.

радиоу́зел м. радиоузел, радиолулсса буллалисса учреждение. [285]

радиофика́ция мн. нет, ж. радиофикация, радиортту дишаву.

радиофици́ровать сов. и несов. радиортту дишин.

ради́ровать сов. и несов. радио дулун, радио гьан дан, радиолувух хавар баян бан.

ради́ст м. радиочи, радиолул специалист.

ра́диус м. 1) радиус, окружностьрал дяния зуманив дияннинсса тIайласса яьш; 2) бахх. майдан, ттарацIалу.

ра́довать несов. ххари буллан, шад буллан.

ра́доваться несов. ххари хъанан, шад хъанан.

ра́достный прил. ххарисса, шадсса.

ра́дость ж. ххаришиву, шадшиву.

ра́дуга ж. ссурулккуртта.

ра́дужный прил. 1) ссурулккуртлул, ссурулккуртлул рангирдайсса; 2) бахх. ххари бансса.

раду́шие мн. нет, ср. ненттабакI тIитIаву, дакI тIитIаву.

раду́шный прил. ненттабакI тIивтIусса, дакI тIиртIусса.

раз нареч. цал.

разба́вить сов., разбавля́ть несов. 1) хIала дан (ххи дурну, цамур зад дан), 2) бахх. ссалдунугу аьнтшиву, гуж гьан бан, цибунугу ялун ххибувну.

разбаза́ривать несов., разбаза́рить сов. пуч дан, ссанчIав дакъа харж дан, бат дан.

разбе́г мн. нет, м. биза-биза бувну лечан, ххяххан.

разбега́ться несов., разбежа́ться сов. 1) биза-биза бан (ххяхханнин); 2) лихъан (тиху — шихунмай); левчуну гьарица чулинмай ппив хьун; 3) яру, пикри цалий къабацIан.

разбива́ть несов. ургу разбитьрах.

разведе́ние мн. нет, ср. 1) баву, хьун баву (гъаттара, урттущин, м. ц.); разведение овец — ятту баву; 2) батIул бан, бутIрайх личIи бан.

разбинтова́ть сов., разбинто́вывать несов. бинт ттирихIин.

разбира́ть несов. ургу разобратьрах.

разби́ть сов. 1) гъагъан, гъюжу дуккан дан 2) дачIин, личIи дан; 3) дуз бан (марсри бувну); 4) бугьан, бан (багъ), 5) бищун (чятир); 6) ккуччу бан, ппив бан, дардагъил бан (душмантал).

разби́ться сов. 1) гъагъан, гьюжу дуккан, парча-парча хьун; 2) дачIин, личIи хьун; 3) ккуччу хьун.

разбогате́ть сов. давлатлу хьун, авадан хьун.

разбо́й м. къачагъшиву, чапхун даву, ссуй баву, хъямала баву.

разбо́йник м. къачагь, чапхунчи.

разбо́йничать несов. къачагъшиву дуллан, чапхун дуллан.

разболе́ться сов. 1) хъинну къашай хьун; 2) хъинну цIун.

разболта́ть 1. сов. 1) хъюлчу дан, дищун, хIала дан; 2) дачIра дан.

разболта́ть 2. сов. ппив бан, бусан, кьацI къабугьан.

разбомби́ть сов. бомбарду бичин, бомбарду бивчуну ппив бан. [286]

разбо́р м. 1) зеххаву 2) бувчIаву 3) бурган, хъирив лаян.

разбо́рчивый прил. 1) бувчIинсса (хатI, чичру); 2) мюрш ивкIсса, хъинну хъирив лаяйсса; 3) кьадру-кьимат кIулсса.

разбра́сывать несов. ургу разбросатьрах.

разбра́сываться несов. ургу разбросатьсялух; 2) бахх. гьарица иширавух хIала ухлан.

разбрести́сь сов. ппив хьун.

разбро́д мн. нет, м. лияву, рагьаву, питна.

разброса́ть сов. экьиличин, ппив дан, зизин дан, чIа дан.

разбры́згать сов. чIентIан гьан бан.

разбуди́ть сов. чантIучин ан.

разбуха́ть несов., разбу́хнуть сов. буруххан, пурш лахъан.

разбушева́ться сов. жуш хьун, къизгъин хьун, гьалак хьун.

разва́л м. лияву, бирибат шаву; пасадшиву.

разва́ливать несов., развали́ть сов. 1) лекьан дан, зеххин, ппив дан; 2) пасат дурсса хIалданин рутан, лиян дан.

разва́лины мн. эяллу.

разве́дать сов. разве́дывать несов. 1) ххал бан, кIул бан, 2) хъирив лаян.

разве́дка ж. разведка: 1) паччахIлугь дуруччиншиврул ясустуращал ва зиянчийтуращал талатаву дачин урсса орган; 2) ххал баву, хъирив багьаву; 3) аьралуннал, душманнал гужру, тагьар ххал дан гьан дурсса кьюкьа; 4) хъирив лаву.

разве́дчик м. 1) разведкалий гьанусса инсан; 2) ясус; 3) разведкалий гьан дурсса самолет.

развезти́ сов. духхин, диян дан (ссай-дунугу).

разверну́ть сов. 1) тIитIин дан; сакин дан; 2) бахх. хъун дан, гьарта дан; 3) кIурадаин дан.

разверну́ться сов. 1) тIитIи дакьин; 2) сакин хьун; 3) бахх. хъун хьун, гьарта хьун; 4) кIура дайн.

развести́ сов. 1) биян цала-цаланин (бурттий); 2) къарал бацIан бан, битан (бувцуну); 3) кунная-ку личIи бан, цIа рутан; 4) хIала дан (щин спиртравух); 5) чIяву бан (ятту, м. ц.); 6) дишин (цIу).

разветвле́ние ср. 1) къяртрайх дачIаву (нех); 2) ци-дунугу къяртрайх дачIайсса кIану.

разве́шать сов., разве́шивать несов. лахъан (микку-тикку).

разве́ять сов. гьувуну гьан бан; ппив бан.

разве́яться сов. гьувуну гьан, ппив хьуну гьан.

развива́ть несов. ургу развитьрах.

развива́ться несов. ургу развитьсялух.

разви́тие мн. нет, ср. 1) гьаз шаву, хьхьичIуннай шаву, тIутIайх бичаву; 2) аькьлу-кIулшилул, дукаврил даража.

развито́й прил. 1) аькьлу бусса, кIулши дусса, зад кIулсса; 2) гьаз хьусса, хьхьичIунай хьусса.

разви́ть сов. 1) гьаз бан, хьхьичIунмай бан; 2) итххяххан бан; 3) гужлан бан.

развлека́тельный прил. дялахъру дусса. [287]

развлека́ть несов. ургу развлечьрах.

развлека́ться несов. ургу развлечьсялух.

развлече́ние ср. 1) бялахъан баву; 2) дялахъру.

развле́чь сов. бялахъан бан.

развяза́ть сов., развя́зывать несов. ттирихIин (къурхъ, м. ц.).

развяза́ться сов., развя́зываться несов. 1) ттирихIин; 2) бахх. ххассал хьун, бакI ххассал бан.

развя́зка ж. 1) ттирихIаву, итххяххаву; 2) ахир.

разгада́ть сов., разга́дывать несов. 1) лякъин (ссигълун жуав); 2) бувчIин, бакIравун буххан.

разга́дка ж. бувчIаву, кIул баву.

разга́р мн. нет, м. ца задрал къизгъинсса чIун.

разгиба́ть несов., ургу разогнутьрах.

разгильдя́й м. лазикъалавкьусса инсан, танмал.

разгла́дить сов., разгла́живать несов. 1) лаян дан, кьа дан; 2) мангъал рищун.

разгласи́ть сов., разглаша́ть несов. ппив бан, гьарцаннахь бусан, тIитIин (кьюлтIсса зад).

разгляде́ть сов., разгля́дывать несов. уругун кIул бан, бувчIин.

разгне́вать сов., ссибизан ан.

разгне́ваться сов. ссибизан.

разгова́ривать несов. гъалгъа тIун, ихтилат буллан.

разгово́р ж. гъалгъа, ихтилат.

разго́н ж. 1) лихъан баву (бавтIсса инсантал); 2) манзил (кIира задрал дянивсса); 3) биза-биза; 4) лечаву, лихъаву.

разгора́ться несов., разгоре́ться сов. кIиин, ччучлай дачин; 2) бахх. къиз хьун, кIири ичин, чIувин.

разгорячи́ться сов., кIири ичин, ссибизан.

разгра́бить сов. хъямала бан.

разграни́чивать несов., разграни́чить сов. дазу дан; личIи бан.

разгра́фить сов. урафитьрах.

разгреба́ть несов., разгрести́ сов. ппив бан, кIама бищун, чIа бан.

разгро́м мн. нет, ж. 1) ххит баву, дардагъил баву; бухлаган баву; 2) чапхун даву.

разгроми́ть сов. 1) ххит бан, дардагъил бан; бухлаган бан; 2) чапхун дан.

разгружа́ть несов. разгрузи́ть сов. ликкан дан (гьиву), бачIва бан (пароход, м. ц.); 2) бахх. даву чан дан, даву куклу дан.

разгружа́ться несов., разгрузи́ться сов. 1) бачIва хьун; 2) бахх. иш чан хьун.

разгу́л мн. нет, м. хъинну хIанттихун агьаву, кайпру буллалаву; 2) бахх. азгъуншиву, къудуршиву.

раздава́ть несов. ургу раздатьрах.

раздава́ться несов. ургу раздатьсялух.

раздави́ть сов. 1) ккуччу бан, 2) бас бувну бивчIан, бас бувну ккуччу бан.

раздари́ть сов. багьишла дан, дачIин. [288]

разда́ть сов. 1) дачIин; 2) тий-шиннай дан, утта дан.

раздвига́ть несов., раздви́нуть сов. тий-шиннай дан, личIи дан.

раздвига́ться несов., раздви́нуться сов. тий-шиннай хьун, личIи хьун.

раздева́ть несов. ургу раздетьрах.

раздева́ться несов. ургу раздетьсялух.

разде́л м. 1) дачIаву; 2) бутIа; 3) бачIу (шанбачIу, мукь бачIу).

разде́латься сов. къуртал хьун; 2) бахх. хIисав ккаккан.

раздели́ть сов. 1) дачин; 2) шарик хьун (пикрилул, дардирал).

раздели́ться сов. 1) дачIин; 2) личIи хьун.

разде́лываться несов. ургу разделатьсялух.

разделя́ть несов. ургу разделитьрал 2-мур мяъналух.

разде́ть сов. янна ликкан.

разде́ться сов. цаятура янна ликкан.

раздобы́ть сов. лякъин, дудан.

раздо́лье мн. нет, ср. гьарташиву; 2) бахх. тархъаншиву.

раздо́р м. рагьаву, биллалаву: дяниялу лияву.

раздража́ть несов., раздражи́ть сов. 1) ссибизан ан, гьалак уккан ан; 2) зуву дулун дан.

раздража́ться несов., раздражи́ться сов. 1) ссибизан, гьалак уккан, 2) зуву дулун.

раздраже́ние ср. 1) ссибизан баву, гьалак уккан аву; 2) зуву дулаву.

раздроблённость мн. нет, ж. мюрш баву, мюрщи баву.

раздува́ть несов. ургу раздутьрах.

раздува́ться несов. ургу раздутьсялух.

разду́мать сов. пикри баххана бан.

разду́мывать несов. 1) ургу раздуматьрах; 2) пикри буллан.

разду́мье мн. нет, ср. 1) пикрирдавун гьаву; 2) куртIсса щугълурду.

разду́ть сов. 1) уф чин, лачIун дан (цIу) 2) пурш бищун; 3) пурш лахъан бан; 4) гьувин, гьувуну гьан бан.

разжа́лобить сов. цIими хьун бан, дакI кIукIлу лаган дан.

разжа́ловать сов. къуллугърал, чиндалул ялавай ан.

разжа́ть сов. тIитIин бан (чIувин бувсса заккана).

разжа́ться сов. тIитIин (чIувин бувмур).

разжева́ть сов. 1) ккухIин; 2) бахх. аьщуйн щуну бувчIин бан, ккухIуну зуму бишин (пикри, бан-битанмур).

разже́чь сов., разжига́ть несов. 1) гужну лахъан дан, лачIун дан (цIу); 2) кIири дурну ятIул дан (мах); 3) бахх. къизгьин дан, гужлан дан.

разева́ть несов., рази́нуть сов. абахъан бан (кьацI); стоит, разинув рот — кьацIгу абахъан бувну авцIуну ур (цичIав къабувчIлай).

рази́нуть сов. ургу разеватьрах.

рази́ня м. и ж. къагъсса, бажар бакъасса инсан.

рази́тельный прил. гужсса, асар хьунсса (иш). [289]

рази́ть несов. 1) ришлан, кьатI буллан; 2) ххит буллан, бух буллан; 3) гужсса асар буллан.

разлага́ть несов. 1) личIи-личIи буллан, цила бутIрайх бачIлан, анализ дуллан; 2) бахх. виватучIин лиян буллан (душмантал).

разлага́ться несов. 1) личIи хъанан (цила бутIрайх); 2) аьллан; 3) бахх. лиллан.

разла́д мн. нет, м. 1) лияву, низам дакъашиву; 2) энад, рагьаву.

разла́мывать несов. ургу разломатьрах ва разломитьрах.

разлета́ться несов., разлете́ться сов. 1) левххун гьан; 2) левххун ппив хьун; 3) гъаргъун гъюжу дуккан.

разли́в ж. 1) дуккаву (нех), сил ялун дияву; 2) рутIаву.

разлива́ть несов., разли́ть сов. 1) рутIин, 2) ялтту гьан дан; 3) бахх. ппив бан (бургьил цила чани).

разлива́ться несов., разли́ться сов. 1) ппив хьун (бургьил чани) 2) дуккан, ялтту гьан (нех).

разлинова́ть сов. аьшру дуккан (чагъарданийх, лахъиннай, лахъиннай ва уттаннай).

разли́ть сов. ургу разливатьрах.

различа́ть несов. ургу различитьрах.

разли́чие ср. дахханашиву, тапават, личIишиву.

различи́ть сов. 1) бувчIин, личIи бан; 2) тапават дан, личIишиву бувчIин.

разли́чный прил. 1) личIи-личIисса; 2) кьачIа-кьачIасса.

разложе́ние мн. нет, ср. 1) личIи баву; 2) аьяву, кьанкьшаву, лияву.

разложи́ть сов. 1) дуз бан, бишин; 2) бутан, тIитIин бан (ссупра); 3) бачIин, бутIри бан; 4) цила бутIрайх личIи бан (анализ дан); 5) бахх. зия дан.

разложи́ться сов. 1) цила бутIрай личIи хьун; 2) аьян, кьанкь хьун; 3) бахх. лиян, зия хьун.

разломи́ть сов. 1) гъагьлай, дачIин; 2) цIун, къюву дуллан.

разлу́ка мн. нет, ж. личIи шаву.

разлуча́ть несов., разлучи́ть сов. личIи бан.

разлуча́ться несов., разлучи́ться сов. личIи хьун.

разма́зать сов., разма́зывать несов. 1) гъулугъин дан; 2) бахх. лахъа-хъун бан, чIюлу-ккулу бан (ихтилат).

разма́х мн. нет, ж. палцI, манзил (тIитIин дурсса каруннил ягу хъаттирдал лахъишиврул).

разма́хивать несов., личлан, палцIа тIун (кару, хъару).

разма́шистый прил. хъунмасса, уттасса.

разме́нивать несов., разменя́ть сов. хурда дан.

разме́р ж. 1) дуцин, хъуншиву-чIиришаву; 2) аьдад; 3) лагру; 4) дуцин (шэърилувусса).

размести́ть сов., размеща́ть несов. 1) цила-цила кIанттаву дишин; 2) бахх. дачIин, бутIри бан.

размести́ться сов., размеща́ться несов. цала-цала кIану бугьан.

размеще́ние ср. 1) кIану бугьан баву, дишаву; 2) дишаврил низам. [290]

размини́ровать сов. минарду дуккан.

размножа́ть несов., размно́жить сов. чIяву бан, ххи бан, гьарза бан.

размножа́ться несов., размно́житься сов. чIяву хьун, ххи-хьун (лувгъи хьуну).

размозжи́ть сов. ккуччу бан (няличин дан).

размо́лвка ж. дахьасса рагьаву, къаччан бикIаву (дустурад дянив,) ххаххаву.

размоло́ть сов. 1) гьаян (кьама); 2) хIувин дан.

размота́ть сов. ттириххен.

размыва́ть несов., размы́ть сов. дяххан дан, дярххуну ларсун гьан; дукан (неххал — зума).

размышле́ние ср. 1) пикри баву; шугълурдавун гьаву; 2) пикри, шугълу.

размышля́ть несов. пикрирду буллан, шугълурду буллан.

размягча́ть несов., размягчи́ть сов. кIукIлу дан.

размя́ть сов. 1) кIикIин; дяргьин; 2) бахх. дяхчIин къаритан, ссуку-ках дан.

разнести́ сов. 1) бачIин, биян бан (газетру, чагьарду); 2) бахх. ппив бан (хаварду, м. ц.); 3) лавсун гьан, бичин (мурчал); 4) бахх. зия бан, ппив бан; 5) бахх. гъургьа буккан, ссуку ан; 6) чивчуну лахъан бан (луттирайн).

ра́зница мн. нет, ж. личIишиву, тапават.

разнобо́й мн. нет, м. личIи-личIишиву, цалин къабучIаву (пикрирду, ишру).

разнове́с мн. нет, м. мюршсса гирартту (кило, грамм, гилавка, м. ц.).

разнови́дность ж. ца задран цамур жура, личIи-личIисса дахханашиву.

разногла́сие мн. нет, ср. пикри личIишиву; чIурду къабакьаву, дакъакьаву.

разнообра́зие мн. нет, ср. жура-журашиву, личIишиву.

разнообра́зный прил. жура-журасса, личIи-личIисса.

разноплемённый прил. личIи-личIисса миллатру бусса.

разноречи́вый прил. куннин-ку зиттирайсса (ихтилатру, м. ц.).

разноро́дный прил. личIи-личIисса жинсирал.

разноси́ть 1. несов. ларххун гьарта дуккан дан, къулай дан, рахIатну лаххай дан (усру).

разноси́ть 2. несов. ургу разнестирах.

разносторо́нний прил. 1) личIи-личIисса чуллу бусса (шанмурцIу, м. ц.); 2) личIи-личIисса ягу гьарица чулухунмайсса.

ра́зность ж. 1) буккан бувну ливчIмур; 2) личIишиву.

разно́счик м. 1) биян буву, бачIу (газетру, м. ц.); 2) мюрш кьай дахху (ларсун занай).

разноцве́тный прил. оьрчIисса, ранг-рангсса, личIи-личIисса рангирдал.

ра́зом нареч. 1) цал архIал; 2) цакуну.

разнузда́ть сов., разну́здывать несов. зумур дуккан.

ра́зный прил. личIи-личIисса, жура-журасса.

разня́ть сов. личIи бан (биллалими), дяума дан, букьан бан. [291]

разоблача́ть несов., разоблачи́ть сов. 1) ялун личин ан, ашкара ан; 2) баябур ан.

разобра́ть сов. 1) зеххин (къатри), лекьан дан; 2) ларсун къуртал дан (дириян къариртун); 3) кьяйдалин бутан; 4) бахх. бувчIин, хъирив лаян, кIул бан.

разобща́ть несов., разобщи́ть сов. личIи бан.

разогна́ть сов., разгоня́ть несов. 1) лихъан бан; 2) ппив бан.

разогну́ть сов. 1) тIайла бацIан бан (барх1); 2) тIитIин дан (чIапIи).

разогну́ться сов., тIайла дацIан (дарккусса зад).

разогрева́ть несов., разогре́ть сов. гъили дан, кIири дан.

разозли́ть сов., ссибизан бан.

разойти́сь сов. 1) ппив хьун; 2) бахх. даххан; 3) бахх. буккан (аваза), багьан (чяв); 4) дарцIан; 5) хьуна къабавкьуну, ца тихунай — ца шихунай гьан; 6) личIи хьун; 7) бахх. цаятува цува гьан.

разомкну́ть сов. тIитIин, тий-шиннай дан.

разорва́ть сов. 1) дуцан, ххядуккан; 2) гъагъан, ппив, дан; 3) пIякьучин дан; 4) бахх. кьукьин (дяниялу), ххаххан.

разорва́ться сов. 1) ххяуккан; 2) пIякь учин.

разоре́ние мн. нет, ср. лияву, ппив даву, лекьа-пIякьу даву, лиян даву, зарал баву, ду-дакъамуницIа баву.

разори́тельный прил. 1) лиян дайсса, ппив дайсса; 2) лекьапIякьу дайсса; 3) зарал бусса, дудакъамуницIа айсса.

разори́ть сов., разоря́ть несов. 1) кIутIур ан, ду-дакъамуницIа ан; 2) ппив дан, лекьа- пIякьу дан, хъямала дан.

разори́ться сов., разоря́ться несов. кIутIур хьун, ду-дакъамуницIа хьун; лекьа-пIякьу хьун, чапхундарай гьан.

разоружа́ть несов. разоружи́ть сов. ярагъ зеххин, ярагъ ласун.

разоружа́ться несов., разоружи́ться сов. ярагъ кьабитан, ярагъ бакъа бан, ярагъ чан бан.

разоруже́ние мн. нет, ср. ярагъ батIаву, ярагъ къабитаву.

разосла́ть сов. гьан бан, тIайла буккан.

разостла́ть сов. бутан, тIитIин бан (халича, м. ц.).

разочарова́ние ср. умуд кьукьаву, умуд бакъашиву, пашманшиву, кьурчIишиву, мяхIрумшиву.

разочарова́ть сов., разочаро́вывать несов. умуд ссайнчIав къабуккай бан, махIрун ан, гьавас лещан бан.

разочарова́ться сов., разочаро́вываться несов. умуд ссайнчIав къабуккан, пашман хьун, хIайп тIун, гьавас гьан.

разрабо́тка ж. ишла баву, буккаву (мяъдан, м. ц.).

разраба́тывать несов., разрабо́тать сов. 1) ишла бан; 2) хIадур бан, дучIи дан, ххал бигьин, хъирив лаян.

разраста́ться несов., разрасти́сь сов. 1) хъун хьун, къяртрайх бичин, ццун хьун; 2) бахх. утта хьун, гьарта хьун.

разряди́ть сов., разряжа́ть несов. ххялтIа бан.

разряди́ться сов., разряжа́ться несов. ххялтIа хьун. [292]

разре́з м. 1) кьукьаву; 2) ххяватту, кьувкьусса кIану.

разре́зать сов., разреза́ть несов. кьукьин, ххяуккан, парчаан (кьувкьуну).

разреша́ть несов. ургу разрешитьрах.

разреше́ние ср. 1) разрешение, рухсат булаву; 2) разрешение, рухсат.

разреши́ть сов. 1) рухсат булун, разрешить бан; 2) ххуллу лякъин (дансса).

разреши́ться сов. 1) разрешить хьун; 2) къуртал хьун, ахир хьун, цачулин багьан.

разро́зненный прил. личIи-личIи бувсса, ябувцсса.

разруба́ть несов., разруби́ть сов. кьукьин, ххядуккан, дугъра дан, парча-парчари дан.

разру́ха мн. нет, ж. лекьа-пIакьу, лияву.

разруша́ть несов., разру́шить сов. 1) ппив дан, лекьан дан, эяллу дан, зия дан, харав дан; 2) бахх. лиян дан.

разруша́ться несов., разру́шиться сов. 1) ппив хьун, лекьан; 2) бахх. лиян.

разруше́ние ср. 1) ппив даву, лекьан даву; 2) лекьаву, эяллу шаву; 3) лекьлу, эяллу, лияву.

разруши́тельный прил. лекьан дайсса, эяллу дайсса.

разры́в м. 1) кьукьаву, дуцаву; ххаххаву; 2) пIякь учаву; 3) ххярацлу, ххяватту, вярчIу.

разрыда́ться сов. агьитIий аьтIун, кьупIатIий аьтIун.

разры́ть сов. 1) дирххун ппив дан; 2) бахх. дирххун хIалаккала дан.

разры́хлить сов., разрыхля́ть несов. зузна дан, кIукIлу дан (аьрщи).

разря́д м. 1) отдел, группа; 2) даража; 3) жура; 4) тарихру чичайни гайннул бугьайсса кIану (мат.).

разряди́ть 1. сов., разряжа́ть несов. чIюлу увну лаххан, чIюлу ан.

разряди́ть 2. сов., разряжа́ть несов. 1) бачIва бан (бувцIусса ттупанг) 2) бахх. лагь бан, паракьат бан.

разря́дка ж. 1) чичрулуву букварду ххялтIану бищаву (бищайни); 2) бачIва баву (ттупанг) .

разря́дник м. прибор цира-цурдану электричество дукьан дайсса.

разубеди́ть сов., разубежда́ть несов. пикри баххана бан ан, банмуния махъунай ан.

разубеди́ться сов., разубежда́ться несов. пикри баххана хьун.

разува́ть несов. ургу разутьрах.

разува́ться несов. ургу разутьсялух.

разузнава́ть несов., разузна́ть сов. хъирив лаян, хъирив лавну кIул бан.

разукра́сить сов., разукра́шивать несов. чIюлу бан.

ра́зум м. 1) аькьлу; 2) кIулши.

разуме́ть несов. 1) бувчIлан, бакIравун итабакьлан, 2) кIул хьун (оьрус маз, м. ц.).

разуме́ться несов. бувчIлан, бакIравун бухлан; разумеется — гьалбатта (гьай-гьай).

разу́мный прил. 1) аькьлу бусса; 2) зад бувчIайсса. [293]

разу́ть сов. усру ликкан (цаманая).

разу́ться сов. усру ликкан (цаятура).

разу́чивать несов., разучи́ть сов. лахьхьин, дакIних лахьхьин.

разу́чиваться несов., разучи́ться сов. хъама битан, дакIния буккан бан.

разъеда́ть несов. ургу разъестьрах.

разъедини́ть сов. личIи бан.

разъедини́ться сов. личIи хьун.

разъяри́ть сов. гьалак уккан ан, ссибизан ан, кIириичин ан.

разъяри́ться сов. гьалак уккан, ссибизан, кIири ичин.

разъясне́ние ср. 1) бувчIин баву (бувсун); 2) бувчIин баву (чивчуну).

разъясни́ть сов., разъясня́ть несов. бувчIин бан, бакIравун бакьин.

разъясни́ться сов., разъясня́ться несов. бувчIин; чанна хьун.

разыгра́ть сов., разы́грывать несов. 1) учин (балай); 2) лахьхьин (роль ягу цIусса макьан); 3) буллалисса тIуркIу бакIрайн буккан бан.

разыгра́ться сов. 1) уккаврихух, тIуркIулухух гьан; 2) жуш хьун.

разыска́ть сов., разы́скивать несов. лякъин, луглай лякъин.

разыска́ться сов., разы́скиваться несов. лякъин.

рай мн. нет, м. алжан (диндалул, магьлул хавардаву).

райо́н м. 1) район; 2) майдан, кIану, улча.

райони́ровать сов. и несов. районнайх бачIин, личIи бан, районну бан.

рак м. рак.

раке́та ж. пишкIант, гьаваллаву пIякь увкуну чани байсса щир-щиртIала.

ра́ковина ж. 1) хIавлул вичIи; 2) хIавлул вичIилуха лархьхьусса личIи-личIисса затурттин цIа; 3) хавсса, кюнтIа багьсса кIану (металлданувусса).

ра́ма ж. рама, хах (чIавахьулттил).

ра́на ж. щаву.

ра́нее нареч. ургу раньшелух.

ране́ние ср. 1) ищаву; 2) щаву.

ра́неный прил. ивщусса, щаву дирсса.

ра́нец мн. ра́нцы, м. чантай; мукьав лахъайсса чантай; мукьав лахъай кьуцуру.

ра́нний прил. 1) ччясса; 2) чIумуяр ччяни хьусса, чIун дакъа хьусса.

ра́нить сов. и несов. ищун ан щаву диян дан.

ра́но нареч. 1) ччяни, ччянива; 2) кIюрххила ччяни.

ра́ньше нареч. 1) хьхьичI, хьхьичIава; 2) чIун дияннин хьхьичI; цал хьхьичI; 3) хьхьичIава, лавг заманнай.

ра́порт м. рапорт, баян баву, кIул баву (цаярва хъунаманан).

рапортова́ть сов. и несов. рапорт булун; баян бан.

ра́са ж. раса, инсантурал жура (бурчул, чIарардал ранг, лажиндарал къалип личIисса).

раска́иваться несов. ургу раскаятьсялух.

раскали́ть сов., раскаля́ть несов. ятIул дан (мах, м. ц.). [294]

раскали́ться сов., раска́ливаться несов. ятIул хьун (мах, м. ц.).

раска́т м. гургу.

раската́ть сов., раска́тывать несов. 1) тIитIин бан (ккурубишин бувну, ккуручин бувну, халича, м. ц.); 2) лаян дан, саргъун дан (иникIма — ялтту оьрчилу ритлай); 3) ккурубитан.

раскача́ть сов., раска́чивать несов. 1) хъюлчай тIутIи бан; 2) сукку-кьютIу бан; 3) бахх. танмалшиву кьаритан увну зузи ан.

раскача́ться сов., раска́чиваться несов. 1) хъюлчу чин; 2) сукку чин; бахх. танмалшиву кьариртун зун.

раска́яние мн. нет, ср. пащманшиву, тавва.

раска́яться сов. пашман хьун, тавва дан.

раски́дывать несов., раски́нуть сов. 1) тIитIи дакьин дан (кару, ччанну); 2) лирчуну, руртун хъунмасса кIану бугьан бан; 3) тIитIи бакьин бан, тIитIин бан.

раски́дываться несов., раски́нуться сов. 1) тIитIи дакьин (кару, ччанну тIиртIуну); 2) бахх. тIитIи бакьин, ппив хьун.

раскла́дывать несов., ургу разложитьрал 1 ,2, 3 ва 4-мур мяънардах.

раскла́дываться несов., ургу разложитьсялул 1-мур мяъналух.

раскла́ниваться несов., раскла́няться сов. 1) икран бан, ссалам булун; 2) хъинну бикIи учин, цIуллушиврий личIаннав чин.

раскле́ивать несов., раскле́ить сов. 1) бизан бан (лачIун бувсса чагъар, м. ц.); 2) лачIун бан (чIявусса кIанайн — чагьарду, газетру).

раскле́иваться несов., раскле́иться сов. 1) бизан (лавчIсса чагъар, м. ц.); 2) бахх. бакIрайн къабуккан, лиян.

раскова́ться сов. чIанну дагьан (чвал).

раско́л м. 1) личIи шаву; 2) рагьаву.

расколо́ть сов. 1) ххядуккан дан, гъагъан дан; 2) парча-парча дан.

расколо́ться сов. 1) ххябуккан, гъагъан; 2) парча-парча хьун, личIи хьун.

раскопа́ть сов. 1) диххан; 2) дирххуну лякъин.

раско́пки ед. раско́пка, ж. диххаву; 2) бивхсса кIану.

раскра́сить сов., раскра́шивать несов. сир буккан (ранг-рангсса сир буккан).

раскрасне́ться сов. ятIул лаган.

раскрепости́ть сов., раскрепоща́ть несов. 1) раэятшиврия тархъан бан; 2) бахх. тархъан бан (зулмулуща, ясиршиврия, чил биялдаралуща).

раскрепости́ться сов., раскрепоща́ться несов. 1) раэятшиврия тархъан хьун; 2) бахх. тархъан хьун (зулмулуща, ясиршиврища, чил биялдасаща).

раскритикова́ть сов. цIакьну критиковать ан.

раскрича́ться сов., вев-гьай тIун; аьлагъужа бан, кьакьари итабакьин.

раскрои́ть сов. 1) ттирсуну парча-тика дан; 2) кьукьин (оьттуйн бияннин). [295]

раскроши́ть сов. мюрш бан, бурусин.

раскроши́ться сов. мюрш хьун.

раскрыва́ть несов., раскры́ть сов. 1) тIитIин, я бишин; 2) ялун личин бан, ашкара бан.

раскула́чивать несов. раскула́чить сов. кулактурал хозяйствортту духлаган дан.

раскуси́ть сов., раску́сывать несов. 1) кьацI учин, кьацI увкуну гъагъан дан, дуцан; 2) бахх. хъинну кIулхьун, увчIин.

распа́д мн. нет, м. 1) ппив шаву, парча-парча шаву; лирну гьаву; 2) лияву, ялавай, багьаву.

распада́ться несов. ургу распастьсялух.

распакова́ть сов., распако́вывать несов. ттирихIин (дархIусса зад, тяй, м. ц.).

распали́ть сов., распаля́ть несов. 1) хъинну кIирилаган дан; 2) кIири ичин ан, ссибизан ан.

распа́хивать несов., распахну́ть сов. ядишин дан (хъинну тIитIин дан); 2) ссимиялтту тIитIин бан.

распа́хиваться несов., распахну́ться сов. 1) ядишин (хъинну); тIитIин; 2) ссимиялтту тIитIин.

распа́шка мн. нет, ж. гъайчаву, дугьаву (хъу).

распева́ть несов. 1) балай тIун; балай тIий лахьлан, тикрал буллан.

распеча́тать сов., распеча́тывать несов. тIитIин (лачIун бувсса, мугьру бивщусса зад).

распи́ливать несов., распили́ть сов. ххуку бан (ххарачIанттух).

распина́ть несов. ургу распятьрах.

расписа́ние ср. расписание, даву, чIун ккаккан дуллалисса таблица.

расписа́ть сов. 1) чичин (личIи-личIисса кIанттурдай); 2) накьичру дан; 3) бахх. сурат дан, чIюлу бан.

расписа́ться сов. 1) ка чичин, къулбас дан; 2) чичлай улукьин, жуш хьун.

распи́ска ж. расписка.

расписно́й прил. накьичру дурсса, оьрчIи бувсса, чIюлу бувсса.

распла́вить сов. дарцIан дан (металл).

распла́виться сов. дарцIан (металл).

распла́каться сов. аьтIун (гужну).

расплани́ровать сов. план дан (чIумул, даврил).

распла́та мн. нет, ж. 1) хIисав ккаккаву; 2) бахх. интикьам, ласаву, бувнан бувмур баву.

расплати́ться сов., распла́чиваться несов. 1) лахъан, булун, хIисав ккаккан; 2) бахх. интикьам ласун; 3) бахх. цала дурсса къеллал жуав дулун.

расплеска́ть сов., расплёскивать несов. къявхъ чин, чярх учин (хьюмушия).

расплеска́ться сов., расплёскиваться несов. къявхъ тIун, чярх тIун (хьюмушия).

расплета́ть несов., расплести́ сов. ттериххин бан (хIаллу, хьхьа). [296]

расплы́вчатый прил. гъавлавгсса, хIала бувхсса (бувчIин къашайсса), аьям бакъасса.

расплы́ться сов. 1) экьи гьан, ппив хьун (хъюмушия); 2) гузуй гьарца чулинмай ппив хьун.

распознава́ть несов., распозна́ть сов., ашкара бан, кIул бан, бувчIин бан.

располага́ть несов. 1) ургу расположитьрах; 2) заллу хьун, канихь дикIан, цала ихтиярданилу дикIан; он не располагает свободным временем — танал оьннасса чIун дакъар.

располага́ться несов. ургу расположитьсялух.

располза́ться несов., расползти́сь сов. 1) гьарца чулинмай ппив хьун (щурк тIий, ущу щулгъи); 2) утта хьун, тIи-тIи дакьин; 3) бахх. лиян, зия хьун.

расположе́ние мн. нет, ср. 1) бавцIусса, ливксса кIану; 2) дишаву, дуз даву (цила-цила кIанай); 3) ххуйсса, хъинсса ургаву, хIала-гьурттушиву.

расположи́ть сов. 1) кIану бугьан бан, ликкан бан; 2) дуз дан, цила-цила кIанай бишин 3) цува ххуйизан ан, цайнма гъан бан.

расположи́ться сов. 1) кIану бугьан, ликкан; 2) дуз хьун.

распоро́ть сов. ттиризин (дурурххусса зад).

распоряди́ться сов. 1) амру бан, буюр бан; 2) кабакьин, къайгъу бан.

распоря́док м. низам, кьяйда.

распоряже́ние ср. амру, буюр, хIукму.

распра́ва ж. диван баву; кьисас.

распра́вить сов., расправля́ть несов. кьабан, саргъун бан.

распра́виться сов., расправля́ться несов. 1) кьа хьун, 2) диван бан, хIисав дан.

распределе́ние ср. дачIаву.

распредели́ть сов., распределя́ть несов. бачIин, бутIри бан.

распрода́жа мн. нет, ж. даххаву, дарххуну къуртал даву.

распрости́ться сов. хIалалшиву ласун, хъинну бикIи учин.

распространи́ть сов., распространя́ть несов. ппив бан, бачIин (хаварду, м. ц.); 2) хъун бан, гьарта бан (цала мулк).

распространённый прил. чIяруну хьуна дакьайсса, чIяруну ишла дайсса.

распространи́ться сов., распространя́ться несов. 1) хъун хьун, утта хьун; 2) ппив хьун; 3) чIявусса гъалгьа тIун, ихтилат лахъи бан.

распроща́ться сов. ургу распроститьсялух.

распряга́ть несов., распря́чь сов. ттирихIин (аьраварттила).

распрями́ть сов., распрямля́ть несов. тIайла бацIан бан.

распуска́ть несов., распусти́ть сов. 1) итабакьин; 2) къадагьа дан, лакьин; 3) хIура дан (мухIлу), 4) ттирихIин (дархIусса зад); 5) цайва цивппану итабакьин, 6) ппив бан. [297]

распуска́ться несов., распусти́ться сов. 1) хъячин (тIутIив); 2) ттирихIин, хIура хьун (дархIусса зад); 3) низам дакъашиву хьун, зия хьун; начхIая дакъу хьун, вяйлиян.

распу́тать сов., распу́тывать несов. 1) ттериххин дан (ххаллу, хьхьа, хIаллу, м. ц.); 2) тIюванжари ттирихIин; 3) бахх. аьям бан, аьч бан.

распу́тица мн. нет, ж. кьутIанну хьуну ххуллурду зия хьусса чIун.

распу́тье ср. ххуллу бачIу (шанбачIу, кIибачIу).

распуха́ть несов., распу́хнуть сов. буруххан (чурххал базу).

распу́щенность мн. нет, ж. 1) низам дакъашиву, лияву, хIала духхаву; 2) тIул дакъашиву, хIаялува уккаву.

распу́щенный прил. 1) низам дакъасса, лирсса, хIала дурхсса; 2) тIул дакъасса, хIаялува увксса.

распыли́ть сов., распыля́ть несов. 1) хIувин бан, луххайн буккан бувну; 2) пурх учин бан.

расса́да мн. нет, ж. рассада, цамур кIанай дугьан гьаннаран дургьусса ххяххия.

рассади́ть сов., расса́живать несов. 1) щябитан, цанма цанмасса кIанггу бан; 2) цанная ца личIийну щябитан .(ххавхсса оьрчIру); 3) ххялтIану дугьан.

расса́дник м. 1) рассада дургьусса кIану; 2) бахх. щаращи, кюру.

рассве́т мн. нет, м. зунзул чани, кIюрххицIун чIун.

рассвета́ть несов., рассвести́ сов. чани итххяххан, чани хъяхъа чин.

рассвирепе́ть сов. хъинну ссибизан, жиндрал хьун, гьалак уккан.

рассе́ивать несов. ургу рассеятьрах.

рассека́ть несов. ургу рассечьрах.

рассе́лина ж. куртIсса кьакьа, ххярацлу, хъяклу (лухччиний, ххяллуй хьусса).

рассерди́ть сов. ссибизан ан.

рассерди́ться сов. ссибизан.

рассе́чь сов. 1) ххядуккан (кIи кьукьин, тIама, м. ц.), кIи ххябуккан бан (хханхха); 2) хъинну ищун ан, щаву дан.

рассе́янный прил. 1) ххая лавгсса, гьана-виххи хьусса; 2) ппив хьусса; 3) ххялтIасса.

рассе́ять сов. 1) кIама бищун, бугьан (гьанна); 2) бахх. гьувин, ппив бан; 3) ххялтIа бан; 4) лихъан бувну ппив бан.

рассе́яться сов. 1) ххялтIа хьун; 2) ппив хьун; 3) бахх. бялахъан.

расска́з м. 1) хавар (хьумур); 2) хъун бакъасса художественный произведение.

рассказа́ть сов., расска́зывать несов. бусан, хавар бусан.

рассле́дование ср. 1) сурагъ баву, цIуххаву; силиста баву; 2) сурагъ, силиста.

рассле́довать сов. и несов. цIуххин, сурагъ бан, цIуххаву дан.

расслы́шать сов. баян (хъинну).

рассма́тривать несов. 1) ургу рассмотретьрах; 2) ххал бигьин.

рассмеши́ть сов. хъяхъи бан.

рассмея́ться сов. хъян икIан. [298]

распра́шивать несов., расспроси́ть сов. цIуххин, хъирив лавну цIуххин, гьарца зад цIуххин.

расстава́ться несов., расста́ться сов. личIи хьун, ккавккун личIи хьун.

расста́вить сов., расставля́ть несов. 1) дуз бан, бишин; 2) ххялтIа бан, гьартану бишин.

расстано́вка ж. 1) дуз баву. бишаву; 2) низамрай бишаву; 3) кутIасса бацIаву, бяличIаву (буккайни, бусайни).

расстёгивать несов., расстегну́ть сов. хьу тIитIин, бандру буккан, кIичIру буккан.

расстёгиваться несов., расстегну́ться сов. хьу тIитIин (бандру, кIичIру буккан).

расстила́ть несов. ургу разостлатьрах.

расстила́ться несов. ургу разостлатьсялух.

расстоя́ние ср. манзил, ара.

расстра́ивать несов. ургу расстроитьрах.

расстра́иваться несов. ургу расстроитьсялух.

расстре́л ж. аьщун изаву.

расстре́ливать несов., расстреля́ть сов. 1) аьщун изан; 2) бивтун къуртал бан (ккулларду).

расстро́ить сов. 1) лиян дан, зия дан; 2) бакьаву зия дан (чугурданул, тарданул, м. ц.) 3) бахх. кайп лиян бан, пашман ан.

расстро́иться сов. 1) лиян, зия хьун; 2) бакьаву зия хьун (чугурданул, тарданул, м. ц.); 3) бахх. хIал, кайп лиян, пашман хьун.

расступи́ться сов. 1) тий-шинмай хьун; 2) пIякь чин, хъячин.

рассуди́тельный прил. аькьлу-кIулши дусса, пикри бусса, духIин дусса.

рассу́док мн. нет, м. аьклу, кIулши. Лишаться рассудка — кIулшилуцIа хьун, кIулши дуккан.

рассужда́ть несов. 1) пикри буллан; 2) гъалгьа тIун, хIисав дуллан.

рассужде́ние ср. 1) пикри; 2) гъалгьа.

рассчита́ть сов. 1) хIисав дан; 2) хIисав ккаккан, даврия укьан ан; 3) буккин бан (воен.).

рассчита́ться сов. 1) хIисав ккаккан; 2) буккин (воен.).

рассчи́тывать несов. 1) ургу рассчитатьрах; 2) умуд бишин, архаинну икIан.

рассчи́тывать несов. ургу рассчитатьсялул 1-мур мяъналух.

рассыла́ть несов. ургу разослатьрах.

рассыпа́ть сов. 1) экьи бичин, кIама бищун бан; 2) бичин, ппив бан.

рассыпа́ться несов. экьи гьан, зизин, ппив хьун.

рассы́пчатый прил. зузнасса.

расста́ять сов. бассан (марххала, микI).

раство́р 1 м. 1) ххярацлу (чIавахьулттил, хьулул нуз тIиртIуну хьусса); 2) чIивисса ттучан бишинсса кIану.

раство́р 2 м. 1) цидунугу ца зад дяххин дурсса хьюмушия; 2) пяп (чIира бан дурсса). [299]

раствори́ть сов., растворя́ть несов. тIитIин (чIавахьулу, хьулу).

раствори́ть сов., растворя́ть несов. дассан дан, дяххан дан, хIала духхан дан.

раствори́ться сов., растворя́ться несов. тIитIин (цира цурдану нузкьун, м. ц.).

раствори́ться сов., растворя́ться несов. бяххан, бассан.

расте́ние ср. ххяххия.

растерза́ть сов. парча-парча ан.

растеря́ть сов. дакъа дан (чан-чансса тIий).

растеря́ться сов. 1) дакъа хьун; 2) гьана-виххи хьун, чаш уккан.

расти́ несов. 1) хъун хъанан, чурх буклан; 2) ххяхлан 3) бахх. ххи хъанан, гьарза хъанан.

расти́тельность мн. нет, ж. 1) ххяххия; 2) чIарарду.

расти́тельный прил. ххяххиярттал.

расти́ть несов. 1) хъун уллан, яуллан; 2) тарбия уллан.

растолкова́ть сов., растолко́вывать несов. бувчIин бан, вив багьан бан.

растопи́ть сов. 1) лахъан (пач), 2) дарцIан дан (нагь).

растопта́ть сов., ккуччу дурну тапта дан, ччанналун дуртун ккуччу дан.

расто́ргнуть сов. лиян бан, бяличIин бан (договор, кьутIи).

расторо́пный зираксса, дирисса.

расточи́тельный прил. пикри бакъа, ургьил бакъа харж дайсса, инсапшиву дакъа харж дайсса (инсан).

растра́та ж. 1) харж даву; 2) цанна харж даву (цайминнал арцу, хъус); 3) кIукун харж дурмур.

растра́тить сов., растра́чивать несов. 1) харж дан (цайминнал арцу, хъус); 2) чIва дан (экьи дичин), мюнпат бакъа харж дан.

растра́тчик м. исрапчи, растратить дурма.

растрепа́ть сов. ккуччу-кьютIу дан, хIала духхан дан, пперх дикIан дан.

растя́гивать несов., растяну́ть сов. 1) лахъи буккан бан; 2) кIункIу бувну лахъи бан; 3) хъит бан.

растя́гиваться несов., растяну́ться сов. 1) лахъи буккан; 2) тIитIи акьин.

расформирова́ть сов., расформировать бан, букьан бан, итабакьин.

расхва́ливать несов., расхвали́ть сов. хъинну цIа дан.

расхва́статься сов. цаятура цIа дан, пахру бан.

расхи́тить сов., расхища́ть несов. дацин (циняр ягу чIярумий).

расхище́ние ср. дацаву.

расхля́банность мн. нет, ж. низам дакъашиву, лияву, лази-къалакьаву.

расхля́банный прил. низам дакъасса, лазикъалавкьусса, ливсса.

расхо́д м. харж даву, ларгму.

расходи́ться 1 сов. 1) занаи аьдат хьун; 2) чIявуну занан (ча-бунугу); 3) гьалак буккан, ссибизан.

расходи́ться 2 несов. ургу разойтисьрах.

расхо́довать несов. 1) харж дуллан; 2) ишла дуллан.

расхожде́ние ср. 1) личIишиву, пикри личIишиву; 2) личIи шаву. [300]

расхохота́ться сов. а-а тIий хъян.

расцвести́ сов., расцвета́ть несов. 1) тIутIайх бичин; 2) бахх. ххуй хьун, хьхьичIунмай шаву.

расце́нивать несов., расцени́ть сов. багьа бишин, кьимат бищун.

расце́нка ж. 1) багьа бищаву, кьимат бищаву; 2) багьа, кьимат.

расчеса́ть сов., расчёсывать несов. 1) зиххин; 2) ххяп куну дизан дан (кьил, м. ц.).

расчёт м. 1) хIисав, хIисав ккаккаву; 2) пайда, хайр; 3) кьюкьа, группа;орудийный расчет — ттупчитурал кьюкьа.

расчётливый прил. хIисав-китав кIулюса, хIисаврай харж дайсса.

расчи́стить сов., расчища́ть несов. марцI бан.

расчлени́ть сов., расчленя́ть несов. бачIин, бутIри бан, парча-парча бан.

расшата́ть сов., расша́тывать несов. 1) хIуркку тIи бан; 2) заэв бан, лиян бан.

расшата́ться сов., расша́тываться несов. 1) хIуркку тIун; 2) заэв хьун, лиян.

расшевели́ть сов., 1) хъюлчу- кIутIу ан, сукку-кьюкку ан; 2) бахх. сукку ан, хIарачат буллали ан.

расшире́ние ср. утта баву, утта шаву.

расши́рить сов., расширя́ть несов. утта бан, гьарта бан.

расще́лины ед. расще́лина ж. 1) къума ратI (зунттаву); 2) куртIсса хъяклу (мурхьирай).

ра́тный прил. аьралуннал, талатаврил.

рать ж. аьрал (бухсса).

рафина́д мн. нет, м. марцI бувсса, ххуку бувсса качар.

рационализи́ровать сов. и несов. цумур-дунугу даву яла мюнпат бусса сантирайн дуцин, сакин дан.

рвану́ть однокр. 1) хъит дан, цакуну кIункIу дан; 2) цакуну сукку ан.

рвану́ться однокр. цакуну хъит хьун, цакуну ххяххан (чву).

рва́ный прил. ххядурксса, тIартIсса.

рвань мн. нет, ж. 1) хилчIа, хилкIри; тIартIсса янна, усру; 2) гьаргьсса муму-таму.

рвать 1 несов. 1) дуцлан, хъит дурну дуклан; 2) ххяхха дуклан; 3) парча-парча дуллан; 4) бахх. кьукьин, дуцан дуллан (ара).

рвать 2 несов. дакI оьзлан, дакIларай нан, кIарчI биллан.

рва́ться несов. ххядуклан, дуцлан.

рвач м. рвач, дуллалисса даврих хъинну хъунмасса багьа ласласисса инсан.

рва́чество мн. нет, ср. рвачшиву даву (ургу рвачрах).

рве́ние мн. нет, ср. хъит тIаву, кIункIу тIаву.

рво́та мн. нет, ж. 1) кIарчI, 2) кIарчIанну.

реакционе́р м. реакционер, бухсса пикрирдал, духсса низамрал чулухма, цIусса пикрирдал, хьхьичIунмай шаврил душман.

реакцио́нный прил. реакционнайсса, реакциялул. [301]

реа́кция 1. ж. реакция, революция ва гьарица хьхьичIунмай шаву бугъ дан ччисса политика.

реа́кция 2. ж. 1) реакция, хьусса асардан чурххал дулайсса жуав; 2) цакуну чурххал хIал баххана шаву; 3) веществарду куннивух-ку хIала дурххун даххана шаврил, куннин ку кIура даяврил процесс.

реали́зм мн. нет, м. реализм; литературалуву в а искусстволуву хIакьмур тIайлану ккаккан баврил ххуллу; ца зат бартбигьайни мунил тIайласса шартIру дурчIаву, хIисавравун ласаву.

реализова́ть сов. и несов. бакIрайн дуккан дан; 2) даххан.

реализова́ться сов. и несов. 1) бакIрайн дуккан; 2) даххан.

реалисти́ческий прил. реалистсса; хIакьсса, тIайласса.

реа́льный прил. хIакьсса, тIайласса, дусса.

ребёнок м. мн. ребята, чIиви (оьрчI ягу душ); ккуккулуй оьчI.

ребро́ ср. 1) линс; 2) хъачI (мат.); поставить вопрос ребром — масъала кьянкьану бишин.

рёв мн. нет, м. 1) вев (жанаварданул, гъаттарал); 2) ав-ав (оьрчIал вев тIисса аьтаву); 3) бахх. ав-ав тIисса чIу (мурчал).

реве́ть несов. 1) вев тIун, вев-гьай тIун; 2) ав-ав тIун; 3) вев тIий аьтIун.

реви́зия ж. ревизия; ххал дигьаву (даву, къуллугъ м. ц.).

ревизова́ть сов. и несов. ревизия бан, даву, къуллугъ рал ишру ххал бигьин.

ревизо́р м. ревизор, ревизия буву.

ревмати́зм мн. нет, м. дякъил цIуцIаву, дяркъу.

ре́вностный прил. бажар бусса, къирият дусса.

ре́вность мн. нет, ж. 1) гужсса вих акъашиву, аьркин бакъа щак тIаву (ххирашиврин, мютIийшиврин); 2) хъинну хIарачат буллалаву.

револьве́р м. ттупанча.

революционе́р м. революциячи.

революцио́нный прил. революциялул, революционный.

револю́ция ж. революция.

регистра́тор м. регистратор, бувкIсса, лавгсса-чагъар луттирайн лахъан байсса къуллугъчи (учреждениелуву).

регистри́ровать сов. и несов. регистрировать бан, луттирайн лахъан бан (бувкIсса, лавгсса чагьарду).

регре́сс мн. нет, м. регресс; махъунмай шаву, ялавайсса даражалин багьаву.

регресси́ровать несов. махъун багьлан, ялавай багьлан.

регули́ровать несов. кьайдалин бутлан, низамрайн бутлан.

регуля́рный прил. низам дусса.

редакти́ровать несов. редактировать бан.

реда́ктор м. редактор.

реда́кция ж. редакция.

реде́ть несов., ххялтIа хъанан.

реди́ска ж. редиска, ятIул кьая.

ре́дкий прил. 1) ххялтIасса, так-туксса; 2) надирсса, чанну хьуна дакьайсса.

ре́дкостный прил. ургу редкийлул 2-мур мяъналух. [302]

ре́дкость ж. 1) ххялтIашиву, так-тукшиву; 2) чанну хьуна дакьайсса зат, аьнтIикIасса зад.

ре́дька ж. кьая, кIяла кьая.

режи́м м. 1) режим; паччахIлугьрал низам; 2) кьяйда, низам; 3) даврил шартIру.

режиссёр м. режиссёр.

ре́зать несов. 1) кьукьлан, дугъра дуллан, ххядуклан; 2) кьаландалух накьичру дуллан, кьалан битлан.

резви́ться несов. тIуркIу тIун, тIиринтру бишлан.

ре́звый прил. 1) тIуркIутIисса, тIиринтру бишлашисса; 2) дирисса, хъинну лихъайсса.

резе́рв м. 1) луртанну, аьркин хьуний дучIи дан дуркьмур; 2) махънин бивтмий аьраллу.

резе́ц м. 1) кьалан (битайсса), кьукьай ярагь; 2) хьхьичIа ккарччи.

рези́на мн. нет, ж. резин.

ре́зкий прил. 1) чIувусса, цIакьсса; 2) хъинну яргсса; 3) аьямсса; 4) адав дакъасса, духIин дакъасса.

ре́зкость ж. 1) чIуяву, цIакьшиву, каскиншиву; 2) яргшиву; 3) аьямшиву; 4) адав дакъашиву.

резня́ мн. нет, ж. къир баву, къирмишан диян даву.

резолю́ция ж. 1) резолюция; 2) амру, буюр (чагъардай, аьрзирай, м. ц. чивчусса).

результа́т м. результат, ахир.

резьба́ мн. нет, ж. 1) накьич; 2) бивчусса щару (бурмалийх, ттупанграл вярттувух).

рейд 1. м. рейд; хьхьирил зуманив жамив бацIан къулайсса, мурчая бурувччусса кIану.

рейд 2. м. рейд, цакуну душманнал къинттуллухун, чулухун ххявххун басхун даву, къирмишан диян даву.

ре́йка ж. рейка, лахъисса, утта-кIюласса тахталул лиссу.

река́ ж. нех.

реквизи́ровать сов. и несов. гужрай ласун.

рекомендова́ть сов. и несов. маслихIат бан, совет бан.

реко́рд м. рекорд, яла лаваймур даража (ссал-бунугу).

религио́зный прил. 1) диндалул; 2) дин дайсса.

рели́гия ж. дин.

релье́ф м. рельеф, лухччинул ялаллил сурат (геогр).

релье́фный прил. 1) къутI бивкIсса, ялун ливчусса; 2) бахх. аьямсса, бувчIинсса.

рельс м. рельс.

реме́нь м. эн.

реме́сленник м. пишакар, сянаткар, усттар.

ремесло́ мн. ремёсла, ср. пиша, сянат.

ремо́нт м. ремонт; дакьин даву.

ремонти́ровать сов. и несов. ремонт дан, дакьин дан.

реорганизова́ть сов. и несов. цIунил къур дан, цIунил организовать бан, цIунил сакин бан.

ре́па ж. кьая.

репети́ция ж. репетиция; тикрал баву, лахьхьаву, бантIимунин хьхьичIва хIадур шаву.

репре́ссия ж. жаза, танмихI.

репута́ция ж. репутация, щил-бунугу лайкыниврул, хъин-оьккишиврул хIакъираву хьусса аьмсса пикри, цIа. [303]

ресни́ца ж. иттал чIара, иттархъен.

респу́блика ж. республика.

рессо́ра ж. рессора, аьраварттил, пIайтIундалул, вагондалул, м. ц. пружинартту.

рестора́н м. ресторан; аьшваш хана.

ресу́рс мн. ресу́рсы, м. запас; дуланмагь, дучIай кIану; луртан, кани-кIунттихьсса.

рети́вый прил. гьунар бусса, дирисса, пагьму бусса.

рефера́т м. реферат; кутIану бусъсса, чивчусса мурад. (луттирал статьялул, м. ц.).

рефо́рма ж. реформа, ххуй даву, дахханашивуртту даву.

рецензи́ровать несов. рецензия чичлан, рецензия дулун.

реце́нзия ж. ца произведениялул хIакъираву пикри бусан, кьимат бищун.

речь ж. речь; 1) гъалгъа; 2) маз; 3) ихтилат баву, гъалгъа тIаву, махъ лахъаву.

реша́ющий прил. агьамсса, ца зад чулуйн буккан бансса.

реша́ть несов. ургу решатьрах.

реше́ние ср. 1) хIукму, хIукму баву; 2) аьркинсса жуав лякъаву; задачалунсса жуав.

решётка ж. панжара.

решето́ ср. кIурчIлу (ххялтIасса).

реше́тчатый, решётчатый прил. 1) панжара бусса; 2) ххур-ххуппалул суратрайсса; кIурчIлувкуннасса.

реши́мость мн. нет, ж. тайаккул, кьаст, дакIнимур барт бигьин хIадуршиву, дакI дацIан даву, ццах бакъашиву.

реши́тельность мн. нет, ж. сисаву, дакI дацIаву, къучагъшиву.

реши́тельный прил. сивсусса, дакI дарцIусса, къучагъсса.

реши́ть сов. 1) хIукму бан; 2 )дан (задача).

реши́ться сов. 1) ца хIукмулин бучIан; 2) дакI дацIан дан, кьаст дан.

ре́я ж. рея; жамилул пардав дахIайсса ттурцIай уттанмай бивхьусса къазихъ.

ре́ять несов. 1) лехлай гьава буллан, бигьлан; 2) хIурхIа липI-липI тIун (ттугъ).

ржаве́ть несов. сси багьан, сситтул дукан.

ржа́вчина мн. нет, ж. сси (муххайн багьайсса).

ржа́вый прил. 1) сси багьсса, сситтул дуркусса; 2) чапалну ятIулсса.

ржано́й прил. сусул (ччатI, м. ц.).

ржать несов. хIу-хIу тIун, эр-э тIун.

ри́нуться сов. ххявххун гьан, кьувтIуну гьан.

рис мн. нет, м. ппиринж.

риск мн. нет, м. 1) хьун бюхъайсса нигьачIаву; хатIа; 2) таваккул, журат.

рискну́ть сов., рискова́ть несов. 1) таваккул бутан (нигьачIаврих къаурувгун); 2) журат дан, дакI дацIан дурну зун.

риско́ванный прил. нигьачIаву дусса; хатIасса.

рисова́ние мн. нет, ср. 1) суратру даву; 2) суратру даврил дарс.

рисова́ть несов. 1) сурат дуллан; 2) сурат дурну буслан.

рису́нок м. сурат. [304]

ритм м. ритм; чIунил сукку тIаврил дуцин, дакьаву, му куннил хъирив-ку лагал хъанахъаву.

ритми́ческий, ритми́чный прил. ритмалийсса, тIайлану тикрал хъанахъисса, дуциндарайсса.

риф м. щинавусса ххяли (хьхьирил чIанулусса).

ри́фма ж. рифма; стихотворениялул ххуттардил ахирду кунницIун-ку дакьаву.

рифмова́ть несов. рифма дучIан дуллан.

робе́ть несов. нигьа услан, махъунай хъанан.

ро́бкий прил. нигьа усайсса, дакI дакъасса.

ров мн. рвы, м. ханнакь.

рове́стник м. чIун архIал чув, ягу оьрчI.

ро́вно нареч. 1) дурусну; 2) лап, цукун чIав.

ро́вный прил. 1) кьасса, саргьунсса; дурусъсса 2) тIайласса; пахъ багьсса, паракьатсса.

ро́вня м. и ж. архIалсса, чут; он тебе не ровня — та вил тайтуш акъар.

ровня́ть несов. кьа дуллан, тIайла дацIан дуллан.

рог мн. рога м. 1) хъи; 2) зюрнавкунма бищайсса хъи, дюду.

рога́тый прил. хъиртту бусса.

рога́тка ж. 1) дайшишру; 2) чарттаракIи; 3) кIикъян-цIасса ттархь.

рогови́ца ж. роговица; ялувсса, чани чIалачIисса къат (янил).

рого́жа ж. хIасил (янналул лиссурдая ягу тIаннул цIуцIалттая щарщсса, хъакуннасса лув рутайсса зад).

род м. 1) тухун; 2) наслу; 3) жура; всякого рода товар — гьарца журалул кьай (хъус); 4) кьяйда; 5) жинс.

роди́мый прил. 1) цала гъансса; 2) аьзизсса; родимое пятно — хал, ттангьа, ургу родинкалух.

ро́дина ж. ватан.

ро́динка ж. хал, гьулув, лякьлувасса ттангьа.

роди́тели ед. нет, нину-ппу.

роди́тельный: родительный падеж — гьаншиврул падеж (грам.).

роди́ть сов. и несов. 1) буллан (оьрчIру); 2) бахх. ляхъан бан; в чем мать родила — ниттил увкун, кIачIану; 3) хъун хьун.

роди́ться сов. и несов. 1) ан, 2) бахх. ляхъан, хьун.

родни́к м. щаращи, булагь.

родни́ться несов. мачча хъанан.

родно́й прил. 1) маччасса, гъансса; 2) ххирасса, аьзизсса.

родня́ ж. собир. 1) мачча-гьанми; 2) мачча-лахъин.

родови́тый прил. аслу-наслу бусса, бухсса хъун тухундараясса, симирдаятусса.

родонача́льник м. 1) тухундалул хъунама, тухундалул гьану бивзма, 2) дайдихьу дурма.

ро́дственник м. гъанчув, маччачув.

родство́ мн. нет, ср. 1) маччашиву, гьаншиву; 2) маччагъанми; 3) бахх. гьаншиву, лащаву. [305]

рожь мн. нет, ж. сус, сус лачIа.

ро́за ж. 1) хъункIул тIутIи; 2) гара тIутIи дирхьусса накьич.

ро́зга ж. щяпа.

рознь мн. нет, ж. 1) энад; 2) душманшиву.

ро́зовый прил. 1) хъункIул тIутIул рангсса; шагьраисса; 2) хъункIул тIутIул; розовое масло — хъункIул тIутIул аьгъушиву.

ро́зыгрыш м. 1) буккаву (ссай-бунугу); 2) духхаву.

ро́зыск м. луглагаву.

рои́ться несов. 1) цачIун батIлан (най биян); 2) ккучун хьуну леххан (найрду, ущу- щулгъи).

рой м. 1) цачIун бавтIун, ккучун хьуну леххаву (найрду, мичIакру, м. ц.); 2) най бияву.

рок мн. нет, м. талихI, кьадар (диндалул магьраву — аллагьнал чичру).

роково́й прил. 1) тIайлабацIу бакъасса, баласса; 2) хъинну , нигьачIаву дусса.

ро́кот мн. нет, м. гъур-гъур, жюр-жюр (щинал).

рокота́ть несов., гъур-гъур, жюр-жюр тIун (экьи нанисса щинал чIу).

роль ж. 1) роль; 2) агьамшиву, ца иширавух хIала уххаву.

рома́н м. роман; бусалакунма чивчусса хъунмасса литературалул произведение.

романи́ст м. романну чичу.

рома́нс м. романс, хьун бакъасса, балайлий учайсса стихотворение.

романти́зм мн. нет, м. 1) романтизм; литературалуву, искусстволуву инсан ва ганал багьу-бизу хьхьичIун буккан буллалисса ца ххуллу: 2) аькьлунияр хиял, шугълу ялттуссар тIисса пикри.

рома́шка ж. кIяла тIутIи (дяния хъахъисса).

ромб м. ромб; циняр чулухалурду архIалсса параллелограм (зунххи мурцIурду бусса).

ро́пот мн. нет, м. рязи бакъашиву.

ропта́ть несов. рязибакъа хъанан, рязибакъашиву ккаккан дуллан, шикаят буллан.

роса́ ж. хьхьем.

роси́стый прил. хьхьем дусса.

раско́шный прил. 1) ларайсса; 2) хъинну ххуйсса, чIюлусса.

ро́скошь мн. нет, ж. 1) ларайшиву, чIюлушин; 2) природалул аваданшиву.

ро́слый прил. чурххал хъунасса, хъунмасса чурх бусса.

ро́спись ж. 1) чичру; 2) чичрулинусса сияхI; 3) чIирттайсса накьичру, чIюлушин.

ро́ссказни ед. нет, щялмахъ, ляхъан бувсса зад.

ро́ссыпь ж. 1) зизаву; 2) мяъдан. Золотые россыпи — мусил мяъдан.

рост мн. нет, м. 1) ххишала шаву, хъун шаву; 2) лагру (чурххал).

ростовщи́к м. пайдачи, пайдалун арцу дулу, чил захIмат буку.

ростовщи́чество мн. нет, ср. пайдачишиву, пайдалун арцу дуллуну чил захIмат канакаву.

росто́к мн. ростки, м. 1) кIурх (къалмул, м. ц. ккуккулия лирчусса); 2) жалгъа бан кьуркьусса къяртлул парча.

рот мн. рты, м. кьацI. [306]

ро́та ж. рота (баталиондалулца бутIа).

ротозе́й м. танмал, гьагьру бигьу, кIулши дакъу.

ро́ща ж. хIалу.

роя́ль м. и ж. роял (музыкалул ярагь).

ртуть мн. нет, ж. хьюму мусий.

руба́нок мн. руба́нки, м. ранна (тIаннул усттарнал).

руба́шка ж. 1) гьухъа (адиминал); 2) ранг (хIайвандалул луттирал).

рубе́ц мн. рубцы́, м. 1) щавул аьш; 2) дурурххусса дазу, дурухлу (янналий); 3) ку (хъуни хIайвантрал, яттил дуркумур лялияндай базу).

руби́н м. якьут (ххирасса чару, кIиссурай, м. ц. бишайсса); ляълу.

руби́ть несов. кьукьлан (ришлан), рутлан.

руби́ться несов. тур, ххаржан дурккун хIала бухлан.

ру́гань мн. нет, ж. ссугру, ссугру даву, оькки махъру.

руга́ть несов. ссугру дуллан.

руга́ться несов. ссуг дан; он ругается — та ссугай ур.

руда́ мн. ру́ды, ж. мяъдан, руда.

ружьё ср. ттупанг.

руи́на ж. эя, эялу, лекьа-пIякьу хьусса кIану.

рука́ ж. 1) ка; 2) хатI, къул- бас.

рука́в м. 1) кахха (янналул); 2) къяртта (неххал).

рукави́ца ж. хъук.

руководи́тель м. бакIчий.

руководи́ть несов. бакЬшшиву дуллан.

руково́дство ср. бакIчийшиву.

руково́дствоваться несов. ургу руководитьсялух.

рукоде́лие ср. канил даву (гулавати баву).

рукомо́йник м. лажин-ка шюшу.

рукопа́шный прил. хIала бувхсса (турдах, ччаллах); рукопашный бой — хIала бувхсса талатаву.

ру́копись ж. канил чичру.

рукоплеска́ние ср. хъатру рищаву (тIайла буллай).

рукоплеска́ть несов. хъатру ришлан.

рукопожа́тие ср. кадугьаву, ка дулаву.

рукоя́тка, рукоя́ть ж. кьуру (ххаржандалул, турлил м. ц.).

рулево́й прил. 1) рульданул; 2) в знач. сущ. м. рульчий (жамилий, лодкалий).

руло́н м. рулон; ккур куну лулакунма бавхIусса чагъарданул ттуп.

руль м. руль, нигь, чарх (пароход, автомобиль ччининнай даччин дайсса).

румя́нец м. ятIулшиву.

румя́нить несов. ятIул буллан.

румя́ниться несов. ятIул хъанан, ятIул лаглан.

румя́ный прил. ятIулсса, чаннану ятIулсса.

рупо́р м. рупор; оьчай дюду.

руса́лка ж. русалка; хьхьирил душ, хьхьирил парий (магьраву).

ру́сло ср. 1) неххамачI, ратI 2) бахх. бувгьусса ххуллу, чулухалу.

ру́сый прил. 1) чаннану михакрал рангсса, русыйсса; 2) русыйсса чIарарду дусса.

рути́на ж. лавгмунил, бухмунил чулух ацIаву, духмунил хъирив багьаву. [307]

ру́хлядь мн. нет; собир. ж. духсса янна, хилкIри.

ру́хнуть сов. 1) лекьан, ппив хьун; 2) бахх. пуч хьун, ссайнчIав къадуккан.

руча́тельство мн. нет, ср. заминшиврун ацIлан.

руче́й м. чIири нехру.

ру́чка ж. 1) чIирисса ка; 2) кьуру, кIюй; 3) ручка (чичайсса).

ру́шить несов. 1) лекьан дуллан; 2) ттирихьхьин (оьрчилу).

ру́шиться несов. 1) лекьлан; 2) бахх. пуч хъанан.

ры́ба ж. чавахъ, хIава, балугь.

рыба́к м. чавахъру бугьу, хIаври бугьу.

рыба́чить несов. чавахъру бугьлан.

рыбово́дство мн. нет, ср. чавахъру (балугъру) ябуллалаву.

рыболо́вство мн. нет, ср. балугъчийшиву, чавахъру бугьлагьаву.

рыда́ть несов. вавшав тIий, кьупIа тIии аьтIун.

ры́жий прил. чIяйсса.

ры́ло ср. щунщуматIи, пяртIу (дунгъузрал).

ры́нок мн. ры́нки, м. базар.

рыса́к м. халт бусса чIу.

рыси́стый прил. халт дусса.

ры́скать несов. 1) буклан, занан, мичча-тичча занан; 2) луглан.

рысь 1 ж. халт (дучрал).

рысь 2 рысь; цIиникьрал журалийсса жанавар.

ры́твина ж. аьраварттил хха (ххуллий хьусса).

рыть несов. дихлан.

ры́ться несов. ххилтIу дуллан.

ры́хлить несов. зузна дуллан (аьрщи).

ры́хлый прил. 1) зузнасса; 2) бахх. хьахьасса.

ры́царь м. пагьливан, нарт.

рыча́г м. рычаг; 2) бахх. ца зад дан аьркин байсса гуж.

рыча́ть несов. гъургъу тIун, ав тIий вев тIун (жанавар, ккаччи, аслан, м. ц.).

ряби́ть несов. 1) хIурхIа мюршсса щатIив бишлан; 2) ккюрнутIайртту итталух занан.

рябо́й прил. чутту бусса, чуттугъярисса.

рябь мн. нет, ж. 1) мюршсса щатIив; 2) иттав ккюрнутIайртту хъанахъаву.

ряд м. кьюкьа, яржа.

ряди́ть несов. чIюлу буллан, лаххан буллан.

ряди́ться несов. чIюлу хъанан, лахлан, акьлан.

рядово́й прил. 1) укунасса, 2) кьюкълувума; 3) ярглийсса; 3) в знач сущ. м. солдат.

ря́дом нареч. лавну, чIарав; сплошь и рядом — дайн, чIявуну.


С

с и со предлог — я (яту), щал; с окна — чIавахьулттия; со стола — столданияту, с братом — уссийщал.

са́бля мн. са́бли, ж. тур.

сабота́ж мн. нет, м. саботаж; кьасттирай даву лиян даву, кьюлтIну даврин манеъшиву дуллалаву. [308]

сабота́жник м. саботаж дуву (ургу саботажрах).

саботи́ровать сов., и несов. саботаж дуллан.

са́ван м. сурув (ивкIума ишайсса).

сад м. багь; детский сад — оьрчIал багь.

сади́ть несов. бугьлан (мурхьру, м. ц.).

сади́ться несов. ургу сестьрах.

садни́ть несов. зув дуллан.

садо́вник м. багъманчи.

садово́д м. багьру бугьу (багъирдал специалист).

садово́дство мн. нет, ср. багьру буллалаву.

са́жа мн. нет, кIув.

сажа́ть несов. 1) бугьан (нувщи, мурхьру, м. ц.); 2) щяитан; 3) бакьлан (дуснакьрайн).

са́женец и са́женцы м. бугьансса мурхь (гьаннарал мурхь).

са́жень — сажень (2,13 метр дусса лахъишиврул духсса дуцин).

саза́н м. сазан (балугьрал ца жура).

са́кля ж. къатта (зунттал шяраваллил).

сала́зки ед. нет, чана, санка.

сала́т м. салат (ххяххия).

са́ло мн. нет, ср. аьгъушиву, май.

салфе́тка ж. салфетка; карщи (зад канакийни кару лишайсса).

салю́т м. салют; саллугъ (ттупру, ттупангру бивтун, ттугь гьаз бувну); хIурмат баву.

салютова́ть сов. и несов. саллугъ дан (ттупру бивтун хIурмат бан).

сам м. (в знач. сущ.) цува.

саме́ц мн. самцы́, м. бурхьнимур.

са́мка ж. ццумур.

самобы́тный прил. аслисса, цайминнуха къалавхьхьусса.

самова́р м. самовар.

самово́льничать несов. цанма ччи-ччимур буллан.

самово́льный прил. цанма ччи-ччимур буллалисса.

самоде́льный прил. цала дурсса.

самодержа́вие мн. нет, ср. самодержавие, паччахIнал биялдарай дачин дурсса паччахIлугърал жура.

самоде́ятельность мн. нет, ж. 1) цала гьунар, пагьму ккаккан баву; 2) сухIат, концерт дузал даву (цала гужрацIух).

самоде́ятельный прил. цала гужрацIух, гьунарданицIух дурсса; самодеятельный музыкальный кружок — цала гужрацIух цачIун дурсса музыкалул кружок.

самодово́льный прил. цаятува рязисса, цува ххуй излазисса.

самоду́р м. дюхъ дакъу, духIин дакъу, тарс.

самозащи́та мн. нет, ж. цала цува айщун аву, уруччаву, мюхчан аву.

самозва́нец мн. самозва́нцы, м. самозванец; щялмахърай цаманал цIа цалалуш дурма, щялкъу, хъяврин буву. [309]

самокри́тика мн. нет, ж. самокритика; цала цува критиковать аву, цайрасса диялдакъашивуртту бусаву.

самолёт м. самолёт, леххай машина.

самолюби́вый прил. цува лавайну чIалачIисса, цанма хIурмат ччисса.

самолю́бие ср. нара тIутIаву, цана цува лавайну чIалачIаву, цана цува ххирашиву.

самомне́ние мн. нет, ср. цана цува хъунну чIалачIаву, пахру, ххарачийшиву.

самонаде́янный прил. цайна цува умудсса, цайна цува ххишалану вихсса.

самонаде́янность мн. нет, ж. цайна цува ххишалану вихшиву, цайнма цала ххишала умуд бушиву.

самооборо́на мн. нет, ж. цува яшаву, цува уруччаву.

самоотве́рженность мн. нет, ж. цайра цалану дуккаву, учитель акъа дурккуну образование ласаву.

самоотве́рженность мн. нет, ж. жандалия каласаву.

самоотве́рженный прил. жандалия каларсъсса.

самопоже́ртвование ср. жан кьурван даву.

саморо́док мн. саморо́дки, м. 1) лухччинуву ляркъусса марцIсса, ца металлданул парча; 2) бахх. ххинну пагьму бусса, магьирсса инсан; 3) аькьлукIулши.

самосозна́ние мн. нет, ср. кIулши.

самостоя́тельно нареч. цалалу, цама хIала акъа.

самостоя́тельность мн. нет, ж. цайва цивппа бушиву, чин хъар дакъашиву, цала бияла цахьва бушиву.

самостре́л м. къуннагъ дусса ккуртта (нукIузаманнул ярагъ); 2) кьасттирай цала цува ищун увсса инсан.

самостре́льный прил. автоматсса, цива цуппа битайсса.

самосу́д м. самосуд; суд къабувнува цанма танмихI баву.

самотёк мн. нет, м. 1) цира цурда нанаву (даву); 2) план дакъашиву.

самоуве́ренный прил. цайна цува ххишалану вихсса, цайва цува ххишалану дакI дарцIусса.

самоуправле́ние ср. самоуправление; цайва цалану ишру бачин баву (виваллил ишру), автономия.

самоучи́тель м. 1) ххуллу ккаккан буву; 2) цайва цалану дуккинсса лу, самоучитель.

самоу́чка м. и ж. цайва цалану дурккусса инсан.

самохо́дный прил. цурда дачайсса.

самочи́нство ср. цанма ччимур баву, закон дакъашиву даву.

самочу́вствие мн. нет, ср. хIал, ахIвал.

саму́м м. самум, марч (кIирисса, къун хIаласса марч).

самши́т мн. нет, м. щенщитIрал мурхь, тIама хъинну кьянкьасса мурхь. [310]

са́мый местоим. 1) ва, в этом самом месте — вана ва кIанай; 2) лап; с самого утра — лап кIюрххияцIа; 3) яла; самый хороший — яла хъинмур: 4) дурда; в самом деле — мяйжаннугу, тIайламур.

санато́рий м. санатория, бигьалаган, хъин хьун гьан байсса кIану (учреждение).

са́ни ед. нет, чана, санка.

санита́р м. санитар; къашайминнаха къуллугъ байсса инсан (больницардаву).

санитари́я мн. нет, ж. санитария; агьалинал марцIшиврулсса буллалисса, гайннал цIуллушиву дуручлачисса даву.

сантиме́тр м. сантиметр, метралул ттуршва бутIул ца бутIа.

сапёр м. цIакьшивуртту дуву (аьралуннал).

сапо́г м. чакма.

сапо́жник м. уссал усттар.

сара́й м. чIаркIу, амбар.

сап м. мангъав (лахъайсса, хъин дан къашайсса ттуккучал цIуцIаву).

саранча́ мн. нет, м. хъацI (хъу руннайн багьайсса).

сарафа́н м. хъаннил лаххиялул ца жура.

сатана́ мн. иблис, хъун щяйтIан.

сати́ра ж. литературалул ца жура, иширттал диял дакъашивуртту кьякьлухун дишаву.

сафья́н м. ятIул лу.

са́хар м. качар.

сахари́стый прил. 1) нацIусса; 2) качар бусса.

са́харница ж. качар бичу.

сба́вить сов., сбавля́ть несов. 1) чан дан, ялату дукьан; 2) чан хьун (дуцавриву).

сбе́гать несов., сбежа́ть сов. 1) левчуну лахъан (ягу бучIан); 2) кьюлтIну лихъан.

сбежа́ться сов. левчуну батIин (ца кIанайн).

сберега́тельный прил. арцу ядан, дукьан дулайсса аманатрал (касса); сберегательная касса — аманатрал касса.

сберега́ть несов., сбере́чь сов. 1) ядан, сахла дан; 2) салкьи дан, кадишин, ка дирхьуну салкьи дан.

сбереже́ние ср. 1) салкьи даву, датIаву; 2) ка дишаву, ка дирхьуну салкьи даву.

сбива́ть несов. ургу сбитьрах.

сбива́ться несов. ургу сбитьсялух.

сби́вчивый прил. гьана-виххисса, чаш увксса, цалин къабучIайсса.

сбить сов. 1) рирщуну бутан, личин бан; 2) ришлай къуркъа дан; 3) ххявххун бух бан; 4) рирщуну утан, тIитIиакьин ан; 5) ххуллия личин ан, аьйкьин ан; 6) бахх. гьана-виххи ан; 7) бахх. кьюкьин бан; 8) рирщуну ккуччу дан; 9) дищун (накI, урша, м. ц.).

сби́ться сов. 1) лахIан, личин; 2) къуркъа хьун, даччан; 3) ххуллия личин, аьйкьин, ххуллу бакъа хьун; 4) бахх. гъалатI бан, аьйкьин; сбиться с ног — канища уккан.

сближа́ться несов., сбли́зиться сов. гъан хьун, дус хьун. [311]

сближе́ние ср. 1) гъан шаву, гъан аву; 2) гьаншиву.

сбо́ку нареч. чулуха, чулухату.

сбор м. 1) батIаву; 2) дишала, датIайсса арцу; 3) чIа-чIаннин батIаву (дяъвилул къуллугьрайн); мн. сбо́ры — хIадуршин.

сбо́рище ср. хъуннасса даккаву, даккаврин батIаву.

сбо́рка ж. 1) бутIри цачIун баву, дуз баву (машина); 2) жигу (янналул).

сбо́рник м. сборник, бавтIмур, цачIун бувмур.

сбо́рщик м. сборщик, датIу (арцу, м. ц.).

сбра́сывать несов. ургу сброситьрах.

сброд собир. м. аьпур — чапур, зирзибил, ливсса инсантал, бучIи бакъулт.

сбро́сить сов. 1) утан (ялавай); 2) бахх. экьиличин, бат дан (власть, зулму); 3) чан дан, дуккан.

сбруя́ собир. ж. энтту-хьхьуртти, бахIаврин аьркинмур (чву аьраварттилу бахIин).

сбыва́ть несов., сбить сов. 1) даххан; 2) бакIрая гьан дан; 3) чан хьун (щин).

сбыва́ться несов., сбы́ться сов. тIайла бацIан, тIийкун хьун.

сбыть мн. нет, м. даххаву, харж даву.

сва́дьба ж. хъатIи.

сва́ливать несов., свали́ть сов. 1) утан; 2) дучIан дан; 3) экьиличин; 4) чан дан, заэв хьун, дагьан (кIиришиву, м. ц.).

свали́ться сов. 1) агьан; 2) бахх. къашай хъун, шанин агьан.

сва́лка ж. 1) цIинцI кIану; 2) бияву (хIала бувххун); 3) бахх. аьпур-чапурданул бакIу.

сва́риваться несов. ургу сваритьсялул 2-мур мяъналух.

свари́ть сов. 1) шашан дан; 2) ятIул дурну лачIун дан (мах).

свари́ться сов. 1) шашан; 2) дарцIуну лачIун (мах).

сва́рка ж. 1) лачIаву (дарцIуну — мах); 2) шашаву.

сварли́вый прил. дяъван, мурияртту бихьлан ччисса.

сват м. 1) мугьису, мугьи; 2) мачча (ласнал ва щарнил нину-ппу ягу гъанми, куннан- ку маччахъул шайсса).

сва́я ж. ттала (щяв кьувтIусса).

све́дение ср. сведение; хавар, кIулсса зад, баян баву.

све́дущий прил. кIулсса, хавар бусса; кIулчув.

све́жесть мн. нет, ж. 1) цIушиву; 2) марцIшйву; 3) дюхлу; 4) дюхлулсса гьава.

свеже́ть несов. 1) дюхлул хъанан, дяхълан; 2) ятIул хъанан, сагъ хъанан.

све́жий прил. 1) цусса; 2) марцIсса; 3) дюхлулсса.

свезти́ сов. 1) ларсун гьан, духхин (ссай-дунугу, бурттий); 2) яларай духхин (ссай дунугу).

свёкла мн. нет, ж. чIикIунтIа.

свеклови́ца мн. нет, ж. качар байсса чIикIунтIа.

свекро́вь ж. ласнал нину.

свёкор м. ласнал ппу.

све́ргнуть сов. ялавай утан, экьи личин (паччахI, хIукумат).

сверже́ние мн. нет, ср. ялавай утаву, экьиличаву (паччахI, хIукумат).

све́рить сов. цачIу дирхIуну ххал дигьин (тIайлану дурив).

све́риться сов. тIайлану бурив ххал бан.

сверка́ть несов. цIай-цIай тIун. [312]

сверли́ть несов. ккутI дуклан (маткъаврах).

сверло́ мн. свёрла, ср. маткъав.

сверну́ть сов. 1) кай-кай дан, дахIин; 2) ккур учин бан (халича, м. ц.); 3) кутIа дан, чIири дан (фронт); 4) аьйкьин (ххуллия).

све́рстник м. чIун архIалчув (оьрчI).

свёрток мн. свёртки, м. далухIи.

свёртывать несов. ургу свернутьрах.

свёртываться несов. ургу свернутьсялух.

сверх предлог. 1) ялтту; сверх шубы одел тулуп — рахIулул ялтту баркьут лавххуна; 2) ххишала, ххишалдаран, му бакъассагу.

све́рху нареч. 1) ялату; 2) ялтту; 3) ялув.

сверхуро́чный прил. ккаккан дурсса чIумуяр тиннайсса.

сверхесте́ственный прил. бакъачIинсса, караматсса.

сверчо́к мн. сверчки́, м. чIиви хъацI.

све́сить сов. лахъан, зурчIайтIи дан.

свести́ сов. 1) увцуну гьан; 2) учIан ан; 3) уккан ан (ххуллия); 4) марцI дан, лишан (ттангьа); 5) гьан бан, да бан; 6) ца кIанайн батIин; 7) чан дан; 8) диян дан.

свет м. чани.

свет мн. нет, м. дуниял, дуллу дуниял.

света́ть несов. чани хъанан, чани хъяхъа тIун, чани щяр дагьлан.

света́ло ср. 1) баргь, барз, дуниял, цIуртти; 2) хъуннасса, цIа дурксса, машгьурсса инсан.

свети́льник м. чирахъ.

света́ть несов. 1) чани буллан, чани итабакьлан, 2) чани бан, чанна бан.

свети́ться несов. чанна хъанан, пар-пар тIун.

светле́ть несов. 1) чанна бишлан; 2) чIалан (чани бусса зад).

светло́ нареч. чаннар, чаннану.

све́тлый прил. 1) чаннасса; 2) пар-пар тIисса; 3) аьчухсса (ранг).

светочувстви́тельный прил. чаннал асар байсса.

свеча́ мн. све́чи, ж. майлул чирахъ, картупил, шам.

свида́ние ср. свидание; чIун лирчIуну ккаккаву.

свиде́тель м. бара.

свиде́тельство ср. 1) барашинна; 2) сведетельство (удостоверение); бакIрал чагъар, диплом, м. ц. ца зад тIайлашиврий барашинна дуллалисса чагъар.

свиде́тельствовать несов. 1) барашинна дуллан; 2) тасттикь буллан; 3) ккаккан буллан; 4) ххал бигьлан.

свина́рник м., свина́рня ж. дунгьузирттал ппал.

свине́ц мн. нет, м. чIутIи.

свини́на мн. нет, ж. дунгьузрал дикI.

свиново́д м. дунгъузчи, дунгъузирттал специалист.

свиново́дство мн. нет, ср. дунгьузчишиву, дунгъузру ябаву.

свинья́ мн. свиньи, ж. дунгъуз.

свире́ль ж. щютIуххи. [313]

свирепе́ть несов. 1) урттил хъанан, вахIши хъанан, кьянкьа хъанан, азгъун хъанан, жуш хъанан, къиз хъанан; 2) чIуллан, гужлан хъанан.

свире́пствовать несов. 1) гьалак буклан, къизгьин хъанан, 2) чIуллан, гужлан хъанан.

свире́пствовать несов. 1) гьалак буклан, къизгъин хъанан, оьхIал хъанан; 2) пасатшиву дуллан; 3) бахх. хъинну ппив хьун( цIуцIаву).

свире́пый прил. 1) гьалаксса, залимсса, вахIшисса; 2) бахх. хъинну чIурусса.

свист м. 1) щютI, щютлил чIу; 2) зев-зев (ккуллардал).

свисте́ть несов. 1) щютIа тIун; 2) зев-зев тIун (ккулларду).

свисто́к м. 1) щютI; 2) щютIуххи (машиналул, ягу жиплуву бишайсса, леххаврин бищун).

свить сов. 1) каин; 2) щащан.

сви́ться сов. 1) каин; 2) бурма хьун.

свихну́ть сов. 1) дуккан (ка, ччан); 2) ургу свихнутьсялул 1-мур мяъналух.

свихну́ться сов. 1) авлия хьун; 2) тIайласса ххуллува уккан.

свобо́да ж. тархъаншиву.

свобо́дный прил. 1) тархъансса; 2) оьнасса; 3) гьартасса.

свободолюби́вый прил. тархъаншиву ххирасса.

свободомы́слие мн. нет, ср. тархъаншиву ххирашиву.

свободомы́слие мн. нет, ср. тархъанну пикрирду баву.

свободомы́слящий прил. тархъансса пикрирду бусса.

свод м. 1) цачIун датIаву (законну), законну цачIун дурсса лу; 2) къуппа, къуп,(къуп диркIсса магъи, ссавнил къуппа).

своди́ть сов. ургу свестирах.

сво́дка ж. сводка; хьумур, хъанахъимур цачIун бувну бусласисса документ.

сво́дчатый прил. къуп бивкIсса.

своевла́стие мн. нет, ср. ургу своевластьрах.

своево́лие мн. нет, ср. цала биялдарайшиву, цала бияла цIакьлин бувгьуну цанма ччимур буллалаву, мютIи акъашиву.

своево́льничать несов. цанма ччи-ччимур буллан.

своево́льный прил. цанма ччи-ччимур байсса.

своевре́менно нареч. цила чIумал.

своевре́менный прил. цила чIумалсса.

своенра́вный прил. тарсъсса, энадрайсса, шилтагъсса.

своеобра́зие мн. нет, ср. цанна хасшиву.

своеобра́зный прил. цайминнаха къалавхьхьусса, цана хасъсса.

свози́ть несов. ургу свезтирах.

свою 1) местоим. цала; любить свою родину — цала ватан ххира хьун; 2) цанна хасъсса.

сво́йство ср. хасият, хасшиву.

сво́ра ж. 1) ккаччал илхъи; 2) ккаччил хьхьури, ккаччил дарвачрахун бутай бутIа.

свора́чивать несов., свороти́ть сов. 1) кIурадаин дан; 2) занаритан.

своя́к м. щаннил ссил лас, бажа.

своя́ченица ж. щаннил ссу.

свыка́ться несов., свы́кнуться сов. аьдат хьун, вардиш хьун. [314]

свысока́ нареч. бюхттулния, пахрулий, сан къаувну.

свы́ше нареч. 1) ял ату; 5) предл. хъинну ххишала.

связа́ть сов. 1) ахIин, кай-кай дан; 2) хIала-гьуртту бан; 3) щащан.

связа́ться сов. 1) хIала уххан; 2) бакI хIала бакьин.

связи́ст м. связист, пучрал къуллугъчи.

свя́зка ж. 1) къар, гьи; 2) къурхъ, далухIи.

связно́й м. связной; аьралуннал къуллугъчи, чапар.

свя́зывать несов. ургу связатьрал 1-мур ва 2-мур мяънардах.

связь ж. связь; 1) дахIаву; 2) хIала-гьурттушиву; ара; 3) гъансса дусшиву; 4) пучрал учреждение.

свя́то нареч. лавайну, хIурматрай.

свяще́нник м. кашиш.

свяще́нный прил. марцIсса, лавайсса.

сгиб м. лахIру.

сгиба́ть несов. лахIан дуллан.

сгиба́ться несов., лахIлан.

сгла́дить сов., сгла́живать несов. 1) кьа дан, дючIан дан; 2) бахх. тIайладацIан дан, кIукIлу дан.

сгла́диться сов. сгла́живаться несов. 1) кьа хьун; 2) тIайладацIан.

сгнива́ть несов., сгнить сов. аьян.

сгнои́ть сов. аьян дан.

сгова́ривать несов., сговори́ть сов. 1) икьрал дан, махъ щащан, рязи хьун, махъ цабан; 2) да мукъуйн бучIан, маслихIатшиву хьун.

сгово́рчивый прил. махъ бувчIайсса, бигьану рязи шайсса.

сгора́ть несов. ургу сгоретьрах.

сгорби́ться сов. 1) кьуси бучIан; 2) кIиахIин, бархI лахIан.

сгоре́ть сов. ччуччин.

сгоряча́ нареч. анавар увккун, ссибивзун, пикри къабувну.

сгружа́ть несов., сгрузи́ть сов. гьиву ликкан дан, бачIва бан.

сгруппирова́ть сов. группа дан, ккучун дан.

сгуби́ть сов. бат бан, лиян бан.

сгусти́ть сов. сгуща́ть несов. дукьра дан.

сдава́ть несов. ургу сдаватьсялух.

сдави́ть сов., сда́вливать несов. чIувин ан, бас ан.

сда́вленный прил. ккуччу хьусса, бувгь хьусса (чIу).

сдать сов. 1) дулун (экзамен), тапшур дан; 2) чирилун дулун, ижаралий дулун; 3) ххимур зана дан; 4) заэв хьун.

сда́ча ж. 1) дулаву; тапшур даву; 2) ххимур зана даву.

сдвиг м. 1) хьхьичIунай шаву; 2) бахх. дахханашиву.

сдвига́ть несов., сдви́нуть сов. 1) кIаная сукку ан; 2) диян дан (цанничIан ца).

сдвига́ться несов., сдви́нуться сов. 1) цила кIаная сукку хьун; 2) цачIун диян (иттацIантту).

сдвои́ть сов. 1) кIилину бан, кIийла бан; 2) кIира дан (кьюкьа).

сде́лать сов. дан; ургу делатьрах.

сде́лка ж. бакьаву (ци-бунугу бан, кьутIи. [315]

сде́льный прил. дурмур хIисаврайсса, дурмур хIисаврай дулайсса.

сде́льщина мн. нет, ж. дурмур хIисаврай багьа булайсса кьайда, низам.

сдёргивать несов., сдёрнуть сов. кIункIу дан, хъит дан.

сде́ржанный прил. савур дусса, ругьан шайсса, цала цува угьайсса.

сдержа́ть сов., сде́рживать несов. 1) бугьан, бацIан бан; 2) барт бигьин, мукъуй ацIан. Сдержать слово — мукъуй, икьралданий ацIан.

сдержа́ться сов., сде́рживаться несов. цала цува угьан, ссавур дан.

сдира́ть несов. бизан буллан (лачIун бувсса чагъар, марка, м. ц.).

сдо́бный прил. нагьлий, накIлий бувсса ччатI, м. ц.

сеа́нс м. сеанс; 1) кино ягу цамур, ца чIун лирчIуну ккаккан даву; 2) ца ккаккан дурсса чIумуй дурсса даву.

себесто́имость ж. цанна дацIаву, цанна багьамур, задрал багьа.

себе́ частица, ничего себе — бучIир, мадарар, так себе — мадарасса дур.

себя́ местоим. 1) цува, нава; я вижу себя в зеркале — ттуна нава дагьанттуву чIалай ура; 2) цайнма, ттуйнма; взять на себя ответственность — жаваб дулаву цайнма ласун.

себялюби́вый прил. цува ххирасса, цана цува ччисса.

сев мн. нет, м. дугьаву (хъу); кIама бищаву (гьаннарал).

се́вер мн. нет, м. ухссав, север.

се́веро-восто́к мн. нет, м. северо-восток, ухссавнил-баргь буккай чулухалу.

се́веро-за́пад мн. нет, м. северо-запад, ухссавнил-баргъ лагавар чулухалу.

севооборо́т м. лагал дуллай дугьаву (хъу).

сего́дня нареч. хIакьину.

седе́ть несов. чIара кIяла хъанан, чал хIала хъанан.

седина́ мн. седины́, ж. кIяла чIара.

седла́ть несов. кIили дихьлан.

седло́ мн. сёдла, ср. кIили.

седлови́на ж. 1) бурхIал лахIлу (хIайвандалул); 2) кIилийкунмасса зунтту.

седовла́сый, седоволо́сый прил. чIара кIяласса, чал хIаласса.

седо́й прил. 1) кIаласса (чIара); 2) кIяла чIара, чIара кIяла хьусса; 3) чал хIала хьусса.

седо́к м. бурттигьу.

седьмо́й числ. арулчинмур.

сезо́н м. шинал чIун, сезон.

сейча́с нареч. 1) ва ссят; 2) цIана.

секи́ра ж. секира. 1) рикI (ярагъ); 2) хьхьичIа заманнул аьралуннал ярагъ.

секре́т м. 1) кьюлтIсса зад; 2) душманнал хъирив бацIан бивтсса кьюлтIсса къарал; 3) савав; — ххувшаврил савав.

секрета́рство мн. нет, ср. секретаршиву.

секрета́рь м. секретарь.

секре́тный прил. кьюлтIсса.

се́тка ж. тIарикьат (диндалул тIимуния личIихьуну, цанма личIисса диндалул ишру бачин буллалисса инсантурал группа).

секта́нт м. тIарикьатчий. [316]

се́ктор м. 1) сектор, кIира радиусрал ва окружностьрал да бутIул дянивсса кIану (геом.); 2) майдан; 3) отделение.

секу́нда ж. 1) дакьикьа, 2) чIун (ца янил ляпI учинсса), лахIза.

секу́щая ж. кьукьайсса, кьукьай аьш (геом.).

се́кция ж. 1) бутIа; 2) парча.

селёдка ж. ургу се́льдрах.

селезёнка ж. кьучI.

селе́кция мн. нет, ж. селекция; искусственнайну личIи буллай хIайвантрал, ххяххиярттал журарду ххуй буллалаву.

селе́ние ср. шяравалу, щар.

сели́ть несов. цIусса кIанттайн бизан буллай миналул буллан.

сели́ться несов. цIусса кIанайн бивзун миналул хъанан.

село́ мн. сёла, ср. щар, шяравалу; Ни к селу, ни к городу — лап бакъагьайни, аьркин бакъа.

сельдь ж. сельдь; чавахърал ца жура.

се́льский прил. шяраваллил; сельское хозяйство — шяраваллил хозяйство.

семафо́р м. семафор; муххал ххуллийсса, ххуллу бавхIуссарив-тIивтIуссарив бусайсса чани лавхъсса ттарцI.

семе́йный прил. 1) кулпатрал; 2) кулпат бусса, щарсса дурцусса.

семе́йство ср. 1) кулпат, ичIувасса; 2) хIайвантрал, ххяххиярттал жура.

семена́ мн. гьаннарду.

семе́нник м. гьаннарал ххяххия дургьусса хъу.

семеново́дство мн. нет, ср. гьаннарду бугьлагьаву, гьанначийшиву.

семе́стр м. дачIи шин, дуккаврил дачIи шин.

семина́р м. 1) семинар; студентътурал практикалул даву; 2) кружок.

семья́ мн. се́мьи, ж. кулпат.

се́мья мн. семена, ср. гьанна.

сена́т м. сенат; 1) ку капиталист паччахIлугъирттай законну дуккан дайсса ялувмур палата; 2) хьхьичIвасса Аьрасатнаву судирттал ва администрациярдал ялувсса учреждение.

се́ни ед. нет, усликку.

се́но ср. ххулув.

сенозагото́вки мн. ххулув хIадур баву, ххалал тадарик даву.

сеноко́с м. 1) ххулув буцаву, ххулув баву; 2) ххулув буцай чIун; 3) ххалал лухччи, ххалазанну.

сенокоси́лка ж. ххулув буцай машина.

сенокоше́ние мн. нет, ср. цулуцаву, ххулув буцаву.

сентимента́льный прил. сентиментальнайсса; ччяни асар шайсса, хъиннува иминсса, кIукIлусса.

се́ра мн. нет, ж. 1) чIаматIу; 2) вичIилул чапалшиву.

серде́чный прил. 1) дакIнил; сердечная болезнь — дакIнил (къюкIлил) къашайшиву; 2) да,кIнихтунусса, тIайласса.

серди́ть несов. ссибизан уллан, гьалак уккан уллан.

серди́ться несов. ссибизлан, гьалак уклан. [317]

се́́рдце ср. дакI (къюкI); Положа руку на сердце — дакI тIиртIуну, тIайла-тIайланма.

сердцебие́ние ср. дакIришлашаву.

сердцеви́на ж. вирдакI.

серебри́стый прил. 1) арцукунна пар тIисса, арцул рангирайсса; 2) чIара кIяла хьусса.

серебри́ть несов. арцул щин дуккан.

серебро́ мн. нет, ср. 1) арцу, гъаргь арцу; 2) мюрш арцу; 3) арцул кьай.

середи́на мн. нет, ж. дя, дяниялу.

середня́к м. 1) дянивсса хъудугьу; 2) бахх. дянивсса пагьмулул, кIулшилул инсан.

сере́ть несов. луххал ранг хъанан.

сержа́нт м. сержант; аьралуннал чиннаву яларайсса чин.

се́рия ж. серия; ца журалул затурттил группа, билетирттал нумердал кьюкьа.

се́рна ж. авлул кьяца, зунттал ав.

се́рный прил. чIаматIурал.

серова́тый прил. луххал рангсса.

серогла́зый прил. луххал рангсса яру бусса.

серп м. мирхь, мухI; лунный серп — цIубарз, зурул ххячча.

серча́ть несов. ургу сердитьсялух.

се́рый прил. 1) луххал рангсса; 2) чал хIала хьусса; 3) оьрусса; серые глаза — оьрусса яру; 4) бахх. интересный бакъасса, укунмасса.

серьга́ мн. се́рьги ж. вичIилус.

серьёзно нареч. бунияла.

серьёзный прил. 1) бунияласса, унгу-унгусса; 2) цана цува кIулсса; 3) агьамсса.

се́ссия ж. сессия; чIун-чIумуй батIайсса совещание.

сестра́ мн. сёстры, ж. ссу, двоюродная сестра — ссурахъурссу.

сесть сов. 1) щяикIан; 2) буртти икIан; 3) лакьин (янна).

се́тка ж. 1) къери; 2) чапар.

се́товать несов. 1) шикаят буллан, аьрза буллан; 2) хIайп тIун.

сеть мн. се́ти, ж. 1) къери; 2) чапар.

се́ча ж. (устар.) талатаву, хIала буххаву.

сечь несов. 1) хIатI бишлан (щяпрах атлан); 2) атлан.

се́ялка ж. хъудугьай машина, гьанна бищай машина.

се́ять несов. 1) кIама бишлан, бугьлан; 2) бахх. гьуллан, кIукIлан.

сжа́литься сов. язугъ хьун, рахIму бан, дакI ччуччин.

сжа́тие ср. чIувин баву, къума баву (чIувин бувну).

сжать сов. чIувин бан, къума бан (чIувин бувну).

сжать сов. ттихIин.

сжечь сов., сжига́ть несов. ччуччин.

сжима́ть несов. ургу сжатьрах.

сза́ди нареч. и предлог. 1) махъа, къинттуллуха; 2) махъ, къинттуллух.

си́вый прил. оьрусса, хьхьинякIсса (чвал ранг).

сигна́л м. сигнал; 1) ишара; 2) хавар бушиву. [318]

сигнализи́ровать сов. и несов. 1) сигнал дулун, ишара дан; 2) хавар баян бан, кIул бан.

сиде́ние ср. 1) щяикIаву; 2) щяикIай кIану.

сиде́ть несов. щяикIлан.

си́зый прил. луххал рангсса, оьрусса.

си́ла ж. гуж. кьуват.

сила́ч м. гуж бусса инсан, пагьливан.

си́литься несов. хIарачат буллан, чалиш хьун.

си́лой нареч. гужрай.

силко́м нареч. гужрай.

сило́к мн. силки, м. къери (лелуххантран дизайсса).

си́лос м. силос; 1) гьаттаран щюллисса лазуни ядайсса къуй, кIаланг ягу чIюй; 2) кIукун хIадур дурсса лазуни.

си́льно нареч. гужну.

си́льный прил. 1) гужсса, гуж бусса 2) цIакьсса, кьянкьасса.

си́мвол м. символ, лишан, аьламат.

симметри́ческий, симметри́чный гьарца чулуха къалиправун дагьсса, саргъунсса.

симме́трия мн. нет, ж. гьарца чулуха саргъуншиву.

симпатизи́ровать несов. хъинну ккаккан, цIву буну чIалан, дакIнил ласун, дакIнин хас хьун.

симпати́чный прил. цIву бусса дакI дакьайсса, ххуйну чIалачIисса, хъинсса.

симпа́тия ж. симпатия; 1) дакIнин хасшиву, цIву буну чIалачIаву, дакIнин ласаву; 2) дакI даркьумур, ххирамур.

симули́ровать сов. и несов. хIилларду дуллан, аьмаллу буллан (хъяврин буллан); симулировать болезнь — хIиллалий къашавай ура тIун.

синева́ мн. нет, ж. някIшиву, някIсса ранг.

синева́тый някI ришлашисса, някI рирщусса.

синегла́зый прил. някI яру, някIсса яру бусса.

сине́ть несов. някI ришлан.

си́ний прил. 1) някIсса; 2) някI ларгсса.

сини́ть несов. 1) някI дуллан, някIсса ранг дуллан; 2) анттув бан.

сини́ца ж. жалин чIелму.

сино́нимы ед. сино́ним, м. синонимру, мяъна цасса, чичру личIисса махъру; масала: виричу, къучагъ, игит.

си́нтаксис мн. нет, м. синтаксис; грамматикалул бутIа, предложениерду ва предложениелуву махъру цачIун баврил кьяйдартту бусласисса.

си́нька ж. 1) анттув (янналин байсса); 2) планну дан аьркинбайсса някIсса чагъар.

синя́к м. оьтту бацIу, чурххал базу някIлагаву (рирщуну, щуну). [319]

си́плый прил. бугь хьусса; ххирххи тIисса (чIу).

сире́на ж. сирена; 1) грекнал магьлул хаварданисса, лялату ялаваймур чавахъралсса, ххуйсса чIу бусса хьхьирил щарсса; 2) лахъсса вев (чIу), гудок.

сире́невый прил. сирендалул (тIутIи); сиреневый куст — сирендалул къватIа (ургу сиреньдалух).

сире́нь мн. нет, ж. сирень (бугьарасса къатIуй, мурхьирай ххяххайсса, чаннану банавшасса, тIутIул къюмайкуннасса тIутIи), ягу кIа къатIа.

сиро́п м. ахъулссаннул шарват, ахъулссаннул щин.

сирота́ м. и ж. ятин, мн. сироты.

сироте́нь несов. ятинну личIлан.

сиротли́вый прил. цучIав акъасса, таксса, цувалусса.

систе́ма ж. система; 1) низам, кьяйда; 2) дуз даву, къур даву.

систематизи́ровать сов. и несов. системалин дуцин, низамрайн, кьяйдалин дуцин.

системати́ческий прил. 1) низамрайсса, система дусса, низам дусса; 2) даимсса, дацIаву дакъасса.

системати́чный прил. ургу систематическийлух; система дусса; куннил хъирив-ку нанисса.

си́тец м. чит.

си́то ср. кIурчIлу.

ситуа́ция ж. ахIвал, хIал, тагьар.

сия́ние мн. нет, ср. пар-пар тIаву, чани, нур, бургьил, чаннал тIинтту.

сия́ть несов. 1) пар-пар тIун, нур ита дакьлан; 2) лажин хъяхъи дан, шад хъанан, ххари хъанан.

сказа́ние ср. бусала, магьа.

сказа́ть сов. учин, бусан.

ска́зка ж. магьа.

ска́зочный прил. 1) магьлул, магьакунмасса; 2) вих хьун захIматсса.

сказу́емое ср. сказуемое.

скака́ть несов. 1) никъащилан, ххяххан буллан (чву).

скакну́ть однокр. ххявххуц гьан; 2) мукьралий лихълан, ххяхлан; 3) тIанкIа тIун.

скаку́н м. ххяххан бай чву.

скала́ ж. мурлу, ххяли.

скали́стый прил. муруллив бусса, мурулларисса, ххяллу дусса, ххялларисса.

ска́лить несов. скалить зубы — ккарччив чIалачIи дуллан.

скаме́йка, скамья́ ж. щябикIай кIантту, на школьной скамье — школалуву дуклакисса; со школьной скамьи — школа къуртал байхту.

сканда́л м. 1) баябуршиву; 2) дяъви, къалмакъал.

сканда́лить несов. дяъви бутлан, къалмакъал дуллан.

скарб мн. нет, м. шардаллил задру; кьай-кьуй.

скаре́дничать несов. учIи акъа, мяш хъанан, мяшъшиву дулллан.

скаре́дный прил. мяшсса.

скат м. лахIуни, гьан, сун.

ската́ть сов. 1) ккур учин бан, кай-кай бан, ттуп бан (чагъар, халича, м. ц.); 2) лаян бан, ккуручай битан; 3) анаварну; 4) хавар бакъа, кьюлтIну щия-бунугу чичин.

ска́терть м. ссупра.

скати́ть сов. ккуру битан; 2) ялавай ккуру ишин.

ската́ться сов. ккуру гьан; 2) ялавай утан.

ска́чка ж. 1) ххяххаву; 2) тIанкI учаву; 3) никъащуну гьан, никъащун; 4) мн. скачки — дучри ххяххан баву.

скачо́к мн. скачки м. ххяххаву, тIанкI учаву.

сква́жина ж. 1) вярчIу, ккутI; 2) навтлил кьуй. [320]

сквер м. шагьрулул чIиви багь.

скве́рно нареч. оьккину, хъинну оьккину, мурдалну.

скве́рный прил. хъинну оьккисса, мурдалсса.

сквози́ть несов. 1) тиха-шиха личлан, буклан (ссавух бунугу); 2) бахх. чIалан, хIисав хъанан; 3) бишлан, хьхьев-хьхьев тIун (дюхлу, марч — ссавух бунугу буклай, бухлай).

сквозня́к м. къатлувух гьава бивщуну нанаву (тиха-шиха личлай), гьав-гьав тIий дюхлу нанаву (ххярацулттивух, м. ц.).

сквозь предлог вийх, вивух, дяних.

скворе́ц мн. скворцы м. лухIи чIелму (макьанну дуцайсса).

скворе́чник м., скворе́чница лухIи чIелмуллун бувсса къатта.

ски́дка ж. 1) яларай даву, багьа чан баву, кьюркьуну дулаву; 2) багьлул яларай дичаву (кьай-кьуй, м. ц.).

скирд м. скирда́ ж. 1) кьаму, ччантIу, лизу; 2) ххалабакIу.

скирдова́ть несов. 1) ччантIурду бан, лизурду дуллан; 2) ххалабакIурду буллан.

ски́снуть сов. кьурчIи хьун.

скита́лец м. саяхъ, минадакъу, аварану дунияллийх уклакисса инсан.

скита́ться несов. аварану дунияллийх уклан.

склад м. амбар.

скла́дка ж. 1) букма; 2) къат.

скла́дный прил. кIидахIин дурсса, лакьайсса, къат-къат дурсса.

скла́дывать несов. ургу сложитьрах.

скле́ить сов. лачIун бан (чагъар, м. ц.).

склепа́ть сов. парчин бан, дарчIин дишин.

скло́ка ж. дянив рагьаву, куннайн-ку багьаву.

склон м. лахIуни (зунттул); гьан, сун.

склоне́ние ср. 1) лахIаву, кьус икIаву; 2) чулийнай икIаву, кIункIу тIаву; 3) падежирттайх баххана баву (грам.).

склони́ть сов. 1) лахIан, ялавай бикIан бан, кьус битан; 2) бахх. вих бан, рязи бая; 3) падежирттайх баххана бан.

склони́ться сов. 1) лахIан, кьус икIан; 2) учIан (ялавай); 3) рязи хьун.

склонно́сть ж. 1) ца зарал чулухунмайсса гьавас, ччаву; 2) бюхъу.

склонны́й прил. гьавас бусса.

склоня́ть несов. 1) ургу склонитьрах; 2) падежирттайх баххана бан.

склоня́ться несов. 1) ургу склонитьсялух; 2) падежирттайх баххана хьун.

скло́чник м. дянив дичу, ламмам, маз буву.

скля́нка ж. шуша, пюрундалил тIахIни.

скоба́ мн. скобы, ж. 1) къулп, кIюй (мюхIулттул парчрай лачIайсса).

ско́бка ж. 1) ургу скобалух; 2) скобка (мукъурттил, предложениердал тийх-шийх дишайсса).

скобли́ть несов. ххартI дуллан. [321]

скова́ть сов., ско́вывать несов. кьутI дан, кьутI дурну диян дан (мах); 2) махру дишин (ччаннай, каруннай); 3) бахх. ккару-ччанну дахIин.

сковорода́ мн. сковороды́, ж. тава.

скола́чивать несов., сколоти́ть сов. 1) цачIун дан, лачIун дан; 2) рищун (мя-кIичI); 3) дузал дан, сакин дан; 4) бахх. датIин, цачIун дан.

сколо́ть сов. 1) ххядуккан, ххядуккан дан, дуцан дан; 2) ччала щун, кьутIин (ппа, ххалаххи, м. ц.).

скользи́ть несов., скользну́ть однокр. ччех икIан.

ско́льзкий прил. 1) ччехдикIру дусса, ччехбикIайсса; 2) бахх. вихшала дакъасса, хатIасса.

ско́лько нареч. и местоим. циксса, цимий.

ско́лько-нибу́дь нареч. цаппара, цахъий.

скома́ндовать сов. команда дан.

скомка́ть сов. 1) ккуччу бан, жиг батIин бан; 2) бахх. зия бан, лиян бан.

сконфу́зить сов. начливун утан.

сконфу́зиться сов. начливун агьан.

сконча́ться сов. ивчIан, личIи хьун, накьлу хьун.

скопи́ровать сов. 1) копия ласун, сурат ласун; 2) цаманаха лащан буллан, цаманал руллан.

скопи́ть сов. батIин, цачIун бан.

скопи́ться сов. батIин, цачIун хьун.

скорбе́ть несов. дард дуллан, буруккин буллан, кьурчIишиву дуллан.

ско́рбный прил. дардирайсса, буруккинттарайсса, кьурчIисса.

скорбь ж. дард, буруккин, кьурчIишиву.

скоре́е нареч. 1) анаварну, хъиннува ххишала; скорее всего — хъиннува тIайлар.

скорлупа́ ж. 1) макьара (гьивхьхьул, м. ц.); 2) къин.

скорми́ть сов. дукан бан, буччин бан.

скорогово́рка ж. 1) анаварну гъалгъа тIаву; 2) анаварну гъалгъа тIун икIайсса.

скоропости́жный прил. хавар бакъа, цакуну, дакIний-мазрай бакъа.

скороспе́лый прил. 1) чIяни дияйсса; 2) бахх. пикри къабувну анавар бувксса.

ско́рость ж. анаваршиву.

скорпио́н м. экьрав.

ско́рый прил. 1) анаварсса, ччясса; 2) бахх. чIивисса хIаллай барт бигьайсса.

скоси́ть сов. буцан, ттихIин (ххулув, хъу).

скот мн. нет, м. гъаттара.

скоти́на мн. нет, ж. 1) ургу скотрах; 2) бахх. хIайван.

скотово́д м. гъаттарачи, гьаггарачишиву.

скребни́ца ж. ххартIи (муххал),

скре́жет мн. нет, м. кьиркьир (ккарччал).

скрежета́ть несов. ккарччив кьир-кьир тIутIи дан.

скрепи́ть сов. скрепля́ть несов. 1) цIакь бан; 2) мюхчан бан; 3) тастикь бан.

скре́пка ж. скрепка; чагьарду кунницIун-ку лачIун байсса муххал ххалул парча.

скрести́ несов. 1) ххартI дуллан, дизан дуллан; 2) цIуцIлан, ххарссив дуллан. [322]

скриви́ть сов. даччин дан, лахIан дан, энчI дикIан дан (лажин).

скриви́ться сов. даччин, лахIан, энчI дикIан (лажин).

скрип м. зертI (нузал, м. ц.).

скрипа́ч м. скрипка бищу.

скрипе́ть несов., скри́пнуть однокр. зертI учин дан.

скри́пка ж. скрипка (музыкалул инструмент).

скрипу́чий прил. зертIа тIисса.

скрои́ть сов. ттисин.

скро́мность мн. нет, ж. 1) начламус бушиву, ххаллил акъашиву; 2) паракьатшиву, иминшиву.

скро́мный прил. 1) начламус бусса, ххаллил акъасса; 2) паракьатсса, иминсса.

скрути́ть сов., скру́чивать несов. 1) кIура дайн дан, кай-кай дан (пIапIирус, м. ц.); 2) кару-ччанну дархIуну ахIин; 2) бахх. заэв ан, хIалдания гьан ан.

скрыва́ть несов. ургу скрытьрах.

скрыва́ться несов. ургу скрытьсялух.

скры́тный прил. кьюлтIсса, кьюлтI байсса, пикри къабусайсса, бан-битанмур цайминнах къабусайсса.

скря́га м. мяшу.

скря́жничать несов. мяш хъанан, мяшъшиву дуллан.

скуде́ть несов. 1) чан хъанан, заэв хъанан, 2) мискин хъанан.

ску́дный прил. 1) чансса, заэвсса; 2) дакъасса, мискинсса, касивсса.

скудоу́мный прил. аькьлу биял бакъасса, аькьлулул заэвсса.

ску́ка мн. нет, ж. бизаршиву.

ску́ла мн. ску́лы, ж. чIавурдил ттаркIру.

скула́стый прил. чIавурдил ттаркIру хьхьичIунай лирчусса, лажин утта дирщусса.

скули́ть несов. цIир-цIир тIун, цIуру-кIуру буллан.

ску́льптор м. скульптор; чария ва м. ц. памятникру, суратру дайсса усттар, специалист.

скульпту́ра ж. скульптура; 1) чария, м. ц. памятникIру даву; 2) памятникру.

скупи́ть сов. машан ласун (цинярда).

скупи́ться сов. мяш хьун.

скупо́й прил. 1) мяшсса; 2) чансса, агьам дакъасса.

скуча́ть несов. бизар хъанан.

ску́чный прил. 1) бизарсса; 2) пашмансса, буруккинттарайсса.

ску́шать сов. букан.

слабе́ть несов. заэв хьун.

слаби́тельное ср. лякьа марцIдай дарув.

слабово́льный прил. бияла бакъасса, бияла заэвсса.

сла́дость ж. 1) нацIушиву, нацIу-кьацIу; 2) бахх. тIааьншиву, хIаз шаву, кайп.

слабоу́мные мн. нет, ср. аьклулул нукьсаншиву, аькьлу заэвшиву.

слабоу́мный прил. аькьлу нукьсансса, аькьлу заэвсса.

слабохара́ктерный прил. хасияг заэвсса, бияла бакъасса.

сла́бый прил. 1) заэвсса; 2) чансса; дахьасса; 3) дачIрасса. [323]

сла́ва мн. нет, ж. 1) цIа ларай шаву, цIа дуккаву, машгьур шаву; 2) бувксса хавар, аваза, тIар; 3) цIа; на славу — хъинну ххуйсса.

сла́вить несов. санаъ дуллан, машгьур уллан, цIа ларай дуллан.

сла́виться несов. машгьур хъанан, цIа ласлан.

сла́вный прил. 1) цIа дурксса, машгьурсса, ларайсса; 2) хъинну ххуйсса, хъинну хъинсса.

славя́не ед. славянтал.

слага́емое ср. слагаемое, ялун бутаймур (хIис.)

слага́ть несов. ургу сложитьрах.

сла́дить сов. 1) дузал дан, кIанттайн рутан; 2) бюхъан, бакIрайн буккан бан.

сла́дкий прил. нацIусса.

сладкова́тый прил. нацIу рирщусса.

сла́дость ж. 1) нацIушиву; 2) мн. сла́дости нацIушивуртту.

сла́зить сов. 1) лахъан, хханхха лавчIун; 2) ялавай бучIан, ликкан.

слаща́вый прил. нацIу бивщусса.

сле́ва нареч. кияха, кия чулуха.

слегка́ нареч. дахьа, дахьа-махьа, хIаллих, хIурхIа.

след м. ша (инсаннал, жанаварданул).

следи́ть несов. 1) хъирив ялугьлан, уруглан; 2) бахх. хъирив бацIлан, хъирив агьлан.

следо́ватель м. следователь, силистта буву.

следо́вательно союз, туну, мукун бухьукун, мунияту.

следо́вать несов. 1) хъирив занан, нан; хъири-хъирив занан; 2) бахх. бувмур буллан, цамунал хъирив занан; 3) аьркинни; следует кончить — къуртал дан аьркинни.

сле́дом нареч. хъирив, шаттирай ша бизлай.

сле́дствие ср. 1) ахир; 2) силистта, цIуххаву, сурагъ.

сле́жка мн. нет, ж. хъирив бацIаву, ша бувгьуну хъирив гьаву.

слеза́ мн. слёзы, ж. макь.

слеза́ть несов. ургу слезтьрах.

слези́ться несов. макь нан.

слезли́вый прил. 1) аьтIисса, дайн аьтIисса, 2) аьтIала.

слезоточи́вый прил. макь нани дайсса, дачин дайсса; слезоточивый газ — макь дачин дайсса газ.

слезть сов. 1) учIан (ссая-унугу); 2) учIан (ххуллулсса); 3) бизан (бурчу, м. ц.).

сле́пнуть несов. мурчIи хъанан.

сле́по нареч. 1) мурчIину; 2) цIухху-бусу бакъа, кIулбакъанма.

слепо́й прил. мурчIисса, мурчIу.

слепота́ мн. нет, ж. мурчIишиву.

сле́сарь м. слесарь.

слёт м. 1) левххун бувкIун батIаву; 2) даккаву даву.

слете́ть сов. 1) левххун ялавай бучIан, багьан (лелуххант); 2) агьан (ялавай); 3) ппур куну левххун гьан (лелуххи).

слете́ться сов. левххун бучIан, батIин.

слечь сов. къашай хьун, шанин агьан.

сли́ва ж. кякан.

сли́ва ед. нет, къаймагъ.

сли́зистый прил. ччюргъаннусса, ччюргъандарал (хьурхв куннасса хьюмушия дусса). [324]

слизь мн. нет, ж. слизь; ччюргьанну (хьурхь куннасса хьюмушия).

слипа́ться несов., сли́пнуться сов. 1) лачIун; 2) бахх. лакьин (яру).

сли́тный прил. битавсса, цанусса, лавчIсса, лавчIун чивчусса.

сли́ток мн. слитки, м. куша, калпуш (дарцIуну руртIусса, металлданул парча).

слить сов. 1) рутIин (дарцIуну); 2) бахх. цачIун дан, хIала дан.

сли́ться сов. 1) хIала хьун (цайминнущал), цахьун; 2) бахх. хIала буххан (цайминнавух).

слича́ть несов., сличи́ть сов. цачIу бивхьуну ххал бигьин.

сли́шком нареч. ххишала, гьарзану.

слия́ние мн. нет, ср. 1) хIала шаву, хIалбакьаву, ца баву; 2) хIаладуххаву (кIира нех, м. ц.).

слобода́ мн. сло́боды, ж. щар, хъун дакъасса щяравалу, (шагьрулия арх дакъасса).

слова́рь м. (мазравусса мукъурттил лу).

слове́сный прил. дакIнихсса.

сло́вно союз — кунма, хханссар.

слово́ мн. слова, ср. махъ, калима.

сло́вом вводн. слово кутIану бусан.

словоохо́тливый прил. ихтилат ххирасса.

слог м. слог (мукъул бутIа).

слогоразде́л м. слограл дяниялу.

сложе́ние ср. 1) ялун бичаву; 2) хIала баву, бахIаву (балай).

сложи́ть сов. 1) куннин-ку бичин; 2) жям бан, батIин; 3) бахIин (балай); 4) гьиву ликкан дан, щяв дишин; сложить оружие — канин гьан; сложить голову — жан кьурван дан.

сложи́ться сов. 1). арцу датIин, уртакьтал хьун; 2) бахх. дуз хьун; 3) бахх. биян, камил хьун, аькьлу хьун.

сло́жное прил. цачIун дурсса, жапасса.

слои́стый прил. къат-къат дусса.

слой м. къат.

слома́ть сов. 1) гъагъан дан, гьюжу дуккан дан; 2) ппив дан.

слома́ться сов. 1) гъагъан, гьюжу дуккан; 2) ппив хьун.

сломи́ть сов. 1) гъаргъун ппив дан, бат дан, рутан; 2) бахх. гужрая дутан; сломить сопротивление врага — душман лажиндарай ацIаву гъагъан дан.

слон м. пил.

слоня́ться несов. аварану занан.

слуга ж. къуллугъчи, нукар.

слу́жащий прил. къуллугьчий.

слу́жба ж. къуллугъ.

служи́ть сов. 1) къуллугъ бан; 2) махъмий ччаннай бацIан (ккаччи).

слух м. 1) баяву; 2) хавар, тIар.

слу́чай м. 1) хьусса зад; 2) тIайла бацIаву; в таком случае — мукун хьурча; в крайнем случае — чаран бакъасса ххуллий; ни в коем случае — цукунчIав; в случае — агарда. [325]

случа́йность ж. 1) хар-хавар бакъашиву; 2) хатIалийсса иш, хавар бакъулий хьусса зад.

случа́йный прил. хар-хавар бакъа хьусса, хавар бакъулийсса.

случа́ться несов., случи́ться сов. 1) хьун, хIасул хьун; 2) кьисмат хьун.

слу́шатель м. 1) вичIи дихьу; 2) дуклакима, студент.

слу́шать несов. 1) вичIи дихьлан; 2) ххал бигьин (собраниелий); 3) увкумур буллан.

слу́шаться несов. увкумур буллан, мукъух вичIи дихьлан.

слыха́ть несов. 1) буллан; 2) в знач. сказ. баллай бур; ничего не слыхать — цичIав баллай бакъар.

слу́шаться несов. 1) баллан, чIу буклан; 2) бахх. асар хъанан; 3) бахх. ххан.

слюда́ ж. слюда; чани чIалачIисса минерал.

слюна́ мн. нет, ж. чIенпи, хьурхь.

сля́коть м. хьюпIу-кьупIу, венп, кьяркьи (хьюмусса).

сма́зать сов., сма́зывать несов. 1) дуккан, аьгъу бан; 2) лиххан бан, лиян бан, гъулутин бан, гъулугъин бан, ялтту-лултту гьан бан.

сма́заться сов. сма́зываться несов. 1) дайхра цидунугу дуккан (мазь, м. ц.); 2) гъулугъин.

смани́ть сов. 1) хъяврин увну оьчин; 2) хъяврин увну удин.

смастери́ть сов. усттаршиву дан.

смахну́ть сов. 1) палцI бан, кьат бан; 2) ци-дунугу палцI дурну арх бан (зимиз, в. ц.).

сме́жный прил. чIаххувсса, чIира лях бакъасса, дазу цасса.

смека́листый прил. за бувчIайсса, хIисав ласайсса, кIулши дусса.

смека́лка ж. за бувчIаву, аькьлу, кIулши.

смека́ть несов., смекну́ть однокр. бувчIин, хIисав хьун.

сме́ло нареч. 1) сивсуну, къучагьну; 2) бигьану.

сме́лость мн. нет, ж. сисаву, къучагъшиву, чувшиву.

сме́лый прил. сивсусса, къучагьсса, журат дусса.

смельча́к м. сивсусса, къучагъсса.

сме́на ж. 1) баххан баву; 2) бадал; 3) даххана лаххансса янна.

смени́ть сов., сменя́ть несов. баххана бан, цIу бан.

смени́ться сов. сменя́ться несов. баххана хьун, цIу хьун.

сме́рить сов. буцин (метралух, м. ц.), лахъи-кутIа дуцин.

смерка́ться несов. цIан лакьлан.

смерте́льный прил. 1) ивчIансса; 2) бахх. хъинну чIурусса.

смерть ж. бивкIу; ивчIаву.

смерч м. смерч; мурчал гьанагьисса ттарцI (щин, къун гьаз байсса, кIири билаятирттай шайсса).

смести́ сов. башин, бавхьуну гьан бан; смести с лица земли — дунияллия ххартI бан.

смести́ть сов. 1) укьан ан, къуллугьрая укьан ан; 2) кIану баххана бан.

смести́ться сов. кIану баххана хьун. [326]

смесь ж. хIала-ккалашия.

сме́та ж. смета, хьунеса дукIулагулул хIисав даву; гьанмур-дучIанмур хIисав дурсса чичру.

смета́на ж. барт.

сметли́вый прил. аькьлу-кIулши дусса, зад бувчIайсса.

сметь несов. журат дуллан, къучагъшиву дуллан.

смех мн. нет, м. хъяхъаву, а-а. Поднять на смех — кьякьлухун ишин.

смехотво́рный прил. хъянсса, хъяхъаву лачIун дансса.

смеша́ть сов. 1) хIала бан; ялун хIала дан, ххи дан; 2) кIихIулла бан, кIихIуллану яичIан бан.

смеша́ться сов. 1) хIала хьун; 2) кIихIулла хьун.

смеши́ть несов. хъяхъи буллан.

смешли́вый прил. хъян хIадурсса, чIявуну хъян икIайсса.

смешно́й прил. хъянсса.

смеща́ть несов. ургу сместитьрах.

смеща́ться несов. ургу сместитьсялух.

смеще́ние ср. 1) укьан аву; 2) кIану баххана баву.

смея́ться несов. 1) хъян; 2) кьякьлухун ихьлай хъян, рашхантру дуллан; 3) бахх. хъярч буллан.

смири́ть сов. паракьат бан, мютIий бан, леща-лекьа бан.

смири́ться сов., смиря́ться несов. паракьат хьун, мютIий хьун.

сми́рно нареч. паракьатну, тIайлану.

смола́ ж. къир; мн. смолы.

сми́рный прил. паракьатсса, динжсса.

смоли́ть сов. къир бутIин.

смо́лкнуть сов. сус хьун, кьаикIан.

смо́лоду нареч. жагьилния.

смолча́ть сов. кьаикIан, гъалгьа къатIун.

сморка́ться несов., сморкну́ться сов. однокр. оьнш учин, май лишин.

сморо́дина мн. нет, ж. хъунмасса къатIуй ххяххайсса лухIисса ахъулсса.

смо́рщить сов. жигдатIин дан.

смо́рщиться сов. жиг датIин.

смотр м. 1) ххал даву; 2) ххал бигьаву.

смотре́ть несов. 1) буруглан; 2) ххал буллан.

смотри́тель м. ургайсса инсан (ссал-бунугу иширттах), ялтту укку.

смочи́ть хъатан бан, атил бан.

смрад мн. нет, м. цухханну, оьккисса кьанкь.

сму́глый прил. лухIи-пурщисса, лачIал кьачIасса (инсан).

сму́та ж. 1) оьлукъаву; бизаву (бунт даву); 2) къача-къучшиву; питна.

смути́ть сов. 1) гьанавиххи ан, нач дан; 2) оьлукъин бан, гьалак буккан бан; 3) хIалаккалашиву рутан, къача-къучшиву рутан.

смути́ться сов. 1) гьана-виххи хьун, нач хьун; 2) гьаз хьун (бунт дан).

сму́шка ж. чIилул лу.

смуща́ть несов. ургу смутитьрах.

смуща́ться несов. ургу смутитьсялух.

смуще́ние мн. нет, ср. гьана-виххи шаву, нач шаву.

смыва́ть несов. ургу смытьрах.

смыва́ться несов. ургу смытьсялух.

смыка́ться сов. и несов. ургу сомкнутьсялух. [327]

смыка́ться несов. ургу сомкнуться.

смысл м. 1) мяъна; 2) аькьлу, пикри, бувчIаву.

смы́слить несов. бувчIин, вив багьан.

смы́чка ж. 1) дахчин дан, дахчусса, ларчIсса кIану; 2) ара, союз.

смычо́к мн. смычки́, м. смычок; ккуртта (ккуртлуй чагъана, скрипка бищайсса).

смышлённый прил. зад бувчIайсса, кIулши дусса.

смягча́ть несов. смягчи́ть сов. 1) кIукIлу бан; 2) бахх. куклу бан.

смягча́ться несов., смягчи́ться сов. 1) кIукIлу хьун; 2) бахх. куклу хьун.

смяте́ние ср. гьана-виххи шаву, чаш уккаву, гьалак буккаву.

смять сов. 1) ккуччу дан; 2) бахх. лиян дан, лажиндарай бацIаву ххит дан.

снабди́ть сов., снабжа́ть несов. балжан бан, аьркинмур диял дан, вив битан.

снабже́ние мн. нет, ср. 1) балжан баву, щаллу баву, вив битаву (гьарца задрал); 2) щаллушин, аьркинмур.

сна́йпер м. снайпер, хъинну биту, щялу къабуву.

снару́жи нареч. ялату, кьатIату; лажинчул.

снаря́д м. 1) ярагъ, прибор; 2) ттуплил ккулла.

снаряди́ть сов., снаряжа́ть несов. балжан бан (хIадур бан).

снаряди́ться сов. снаряжа́ться несов. балжан, тадарик дан, хIадур хьун.

снаряже́ние ср. хIадуршин, аьркинмур.

снача́ла нареч. 1) бакIрай, цIубутIуй; 2) цIуницIа.

снег м. марххала.

снегопа́д мн. нет, м. марххала баву.

снежи́нка ж. марххалданул пиягь.

сне́жный прил. 1) марххалданил; снежная буря — марххалданул буран; 2) марххала бусса, марххалданущалсса.

снести́ сов. 1) ларсун гьан; 2) лекьан дан, зеххин (къатри, м. ц.); 3) ларсун гьан (мурчал); 4) бахх. бухIан (ххуйбакъасса махъ); снести яйцо — ккунук бан.

снести́сь сов. ара (чичаву, лагубукIу) дузал дан.

снижа́ть несов., сни́зить сов. 1) ялавай ан; 2) бахх. чан дан, чIири дан.

снижа́ться несов., сни́зиться сов. 1) ялавай хьун; 2) бахх. чан хъун.

сниже́ние мн. нет, ср. ялавай шаву, ялавай аву.

сни́зу нареч. лувату.

снима́ть несов. ургу снятьрах.

снима́ться несов. ургу снятьсялух.

сни́мок мн. сни́мки, м. сурат.

снисходи́тельный прил. хIурмат бусса.

снисхожде́ние мн. нет, ср. хIурмат.

сни́ться несов. макI ккаклан, итталун багьлан.

сно́ва нареч. цIуницIа.

сновиде́иие ср. макI, макI ккаккаву.

сноп м. 1) къав (лачIал, м. ц.); 2) бакIу (чIивисса). [328]

сноро́вка мн. нет, ж. вардиш шаву, канилух дуккаву, тивтал бушиву.

сноси́ть сов. дух дан.

сноси́ть сов. ларсун гьан.

сноси́ть несов. ургу снестирах.

сноси́ться несов. ургу снестисьрах.

сно́сный прил. гьашиву дан бучIисса, мадарасса, дянивсса.

снотво́рный прил. 1) шану биян байсса; 2) бахх. бизар айсса.

сноше́ние ср. ара, хIалашиву.

снять сов. 1) ликкан; 2) уккан ан; 3) чирилун бугьан (ттучIан, къатта, м. ц.).

сня́ться сов. 1) личIи хьун, бизан (чагъар), уккан (къуллугьрая); 2) итххявххун бачин; 3) сурат рищун дан.

соба́ка ж. ккаччи.

собесе́дник м. ихтилатчи (щищал-бунугу ихтилат буллалисса инсан).

собира́ть несов. ургу собратьрах.

собира́ться несов. ургу собратьсялух.

соблазни́ть сов., соблазня́ть несов. 1) тамахI багьан, ччан бикIан, тамахIкар хьун, 2) хъяврин ан, ххуллия уккан ан.

соблюда́ть несов., соблюсти́ сов. 1) цила багьайкун барт бигьин; 2) мукъуй ацIан.

соболе́знование алалав баву, жижара баву.

соболе́зновать сов. алалав бан, жижара бан.

со́боль м. соболь; собольданул хаз (лу).

собра́ние ср. собрание; 1) батIаву; 2) дуккаву; ккуранну.

собра́т мн. собраться, м. пишарал, санятрал гьалмахчу.

собра́ть сов. 1) батIин, цачIун бан; 2) хIадур бан; 3) дуз бан (машина — парчри, базурду бавтIун).

собра́ться сов. 1) батIин, цачIун хьун; 2) хIадур хьун.

со́бственник м. заллу (хъуслил, аьрщарал).

со́бственность мн. нет, ж. 1) мулк, хъус (цивппа заллусса); 2) цува заллусса зад.

со́бственный прил. цала, хасъсса, цува заллусса.

собы́тие ср. хьусса зад.

сова́ мн. со́вы, ж. ису.

сова́ть несов. букIлан (ччанну — калуширттавун, м. ц. ).

сова́ться несов. вив ухлан, хIала ухлан (чил иширавун).

соверша́ть несов. ургу совершитьрая.

соверша́ться несов. ургу совершитьсялух.

соверше́нно нареч. лап, диялну, кьянкьану.

совершенноле́тие мн. нет, ср. балугьравун бияву.

совершенноле́тний прил. балугьравун ивсса.

совершённый прич. 1) камилсса, лавайсса; 2) хIакьсса, тамсса.

соверше́нствовать несов. камил дуллан, тамам дуллан, ххуй дуллан.

соверши́ть сов. 1) бан; совершить подвиг — чувшиву дан; 1) `барт дигьин; 3) къуртал дан.

соверши́ться сов. 1) хьун, хIасул хьун; 2) къуртал хьун.

со́вестно в знач. сказ. аьйссар, оьккиссар, начссар; мне совестно за тебя — ттун начри вихлу. [329]

со́весть мн. нет, ж. инсап, нач, хIая, ламус.

сове́т ж. 1) маслихIат; 2) мушавара.

сове́тник м. маслихIатчи, мушавара буву.

сове́товать несов. маслихIат буллан, мушавара буллан.

сове́товаться несов. маслихIат ккаклан.

совеща́ние ср. совещание, мушавара.

совеща́ться несов. 1) мушвара буллан; 2) маслихIат ккаклан.

совме́стно нареч. аьрхIал, цачIу.

сово́к мн. совки́, м. 1) щурк; 2) ххаканназ.

совоку́пность мн. нет, ж. жям, цачIун шаву.

совпада́ть несов., совпа́сть сов. 1) ца кIанттайн багьан, ца чIумал хьун; 2) тIайлану, дурусну буккан, лащин.

совпаде́ние ср. 1) хьуна бакьаву; 2) тIайлану, дурусну буккаву.

соврати́ть сов., совраща́ть несов. ххуллия уккан ан, хъяврин ан.

совра́ть сов. щялмахъ бусан.

совреме́нник м. чIун архIалчув, ца заманнул инсан.

совреме́нный прил. тIизаманнул, ттисса.

совсе́м нареч. лап, щалла.

согла́сие ср. 1) рязишиву; 2) маз ца баву.

согласи́ться сов. рязи хьун.

согла́сно нареч. 1) рязину; 2) бавкьуну, согласно закону — закондалин бувну.

согла́сный прил. 1) бавкьусса; 2) рязисса.

согла́сный прил. бакьайсса (чIу).

согласова́ние мн. нет, ср. 1) бакьаву; 2) рязишиву.

согласо́ванность мн. нет, ж. бакьаву, цачIун бучIаву, бавкьуну зузаву, махъ цабаву.

согласова́ть сов., согласо́вывать несов. 1) бакьин бан; 2) рязи хьун бан.

соглаша́тель м. соглашатель, акьу (зузалтрал классрайн хаин хьуну буржуазиянацIун; акьу).

соглаша́ться несов. ургу согласитьсялух.

соглаше́ние ср. 1) рязи шаву; 2) бакьаву.

согна́ть сов. 1) лихъан бан, ххинил бан; 2) марцI бан, буккан бан, къав бувну ца, кIанайн батIин бан.

согну́ть сов. 1) лахIан дан,. кIидахIин, кIикъат дан; 2) бархI кIибахIин бан, кьус икIан.

согну́ться сов. 1) лахIан, кIиахIин; 2) бархI лахIан; цала бархI лахIан бан.

согрева́ть несов., согре́ть сов. кIири дан, гъили дан.

согрева́ться сов., гъили хьун; кIири хьун.

со́да мн. нет, ж. сода.

соде́йствие ср. кумаг.

соде́йствовать сов. и несов., кумаг бан.

содержа́ние мн. нет, ср. 1) ябаву, ябанмур; 2) ялапар баву; 3) мяъна, гьану; 4) луттираву, журналдануву м. ц. бумур; содержание сахара в свекле — чIикIунтIалувусса качарданул аьдад.

содержа́тельный прил. мяъна дусса, куртIсса пикри бусса. [330]

содержа́ть несов. 1) ябуллан, ялапар, буллан; 2) бугьлан (ябуллай).

содержа́ться несов. яхъанан, ялапар хъанан; лекарство содержит хинин — дарувраву хин бур.

содрога́ться несов., содрогну́ться сов. зурзу чин, зурзу булун, ццах учин.

содру́жество ср. дусшиву, пикри цашиву, даврил гьалмахчушиву.

соедине́ние ср. 1) ца шаву; 2) цачIун хьусса аьрал.

соединённый прил. цачIун хьусса, цачIун дурсса.

соедини́ть сов., соединя́ть несов. цачIун баи, цабан.

сожале́ние ср. 1) хIайп; 2) цIими шаву.

созва́ть сов. оьчин, батIин.

созве́здие ср. созвездие; цIурттал ккучун — «хъами ттурши», «кIурчIлу», «ччаппа», м. ц.

созву́чие ср. чIурдал бакьаву, чIурду кунницIун-ку бакьаву.

созву́чный прил. 1) чIурду бавкьусса; 2) бавкьусса, лавхьхьусса, лайкьсса.

создава́ть несов. ургу создатьрах.

создава́ться несов. ургу создатьсялух.

созда́тель м. ляхъан бувма, ляхъан буву.

созда́ть сов. ляхъан бан.

созерца́ть несов., тамаша буллан, урутлан, хъинну бувчIлан.

созида́тельный прил. ляхъан дайсса; созидательный труд — ляхъан даврил захIмат.

сознава́ть несов. 1) ургу сознатьрах; 2) бувчIлан, кIул хъанан.

созна́ние мн. нет, ср. 1) кIулши, асар; 2) бувчIаву; 3) аькьлу-кIулши.

созна́тельно нареч. кьасттирай, кIулну буна.

созна́тельный прил. кIулши дусса, зад бувчIайсса.

созна́ть сов. кIул хьун, бувчIин.

созна́ться сов. мукIру хьун, дарвачрайн ласун.

созрева́ть несов. созреть сов. диян (ахъулсса).

созы́в мн. нет, м. оьчаву, оькуну батIин баву.

созыва́ть несов. ургу созватьрах.

сойти́ сов. 1) учIан (ссая-унугу); дагьан (цIан); 2) уккан (ххуллия); 3) гьан, лиххан (ранг); 4) дузал хьун.

сойти́сь сов. 1) хьуна акьин; данди хьун; 2) бахх. дустал хьун; 3) бахх. рязи хьун, бакьин; 4) диян (мухIлу, м. ц.).

сок м. щин (ахъулссаннул).

со́кол м. лачин.

сократи́ть сов., сокраща́ть несов. 1) кутIа бан (манзил); цахъигу кутIасса лишаннай ккаккан бан (махъ, м. ц.); 2) чан дан (харж даймур); 3) чIири дан; 4) бахх. букьан бан (къуллугъирттая).

сокраще́ние ср. кутIа баву, чан баву.

сокро́вище ср. 1) жавагьиртту, ххира чартту; 2) ххазина, эмарат.

сокруша́ть несов. ургу сокрушитьрах.

сокруша́ться несов. буруккинттаравун агьан, дард дуллан.

сокруши́тельный прил. ухлаган ансса, бат бансса. [331]

сокруши́ть сов. 1) бат бан, кIутIукьат бан; 2) дард дуллалн ан, буруккин буллали ан.

солга́ть сов. щялмахъ бусан.

солёный прил. 1) цIу бусса; 2) цIу бивчусса.

солида́рность мн. нет, ж. 1) пикри цашиву; 2) бакьаву.

солида́рный прил. 1) пикри дасса; 2) бавкьусса.

соли́дный прил. 1) цIакьсса, гьану бусса; 2) хIурмат бусса;

соли́ть несов. цIу бичлан, дIиву дихьлан.

со́лнечный прил. 1) бургьил; солнечные ванны — бургьил ваннарду; 2) баргь бусса; солнечные дни — баргь бусса кьинирду.

со́лнце ср. баргь.

солнцепёк мн. нет, м. баргь булукьайсса кIану, баргь кIири бай кIану.

со́лнышко ср. баргь (ххирабан учайсса форма).

солове́й м. булбул.

соло́мка мн. нет, ж. сун; ржаная солома — сусул сун.

соло́мина ж. сун (хъалул, увал, м. ц.).

соло́нка ж. цIубичу.

солонча́к м. цIу бусаьрщи, лухччи.

соль ж. цIу (дукралин бичайсса).

сомкну́ть сов. 1) цачIун дан, цадан; 2) лакьин (яру).

сомкну́ться сов. 1) цачIун лачIун, 2) лакьин (яру).

сомнева́ться несов. щак тIун, щак багьлан.

сомне́ние ср. щак (багьайсса).

сомни́тельный прил. щак бусса, щаккирайсса.

сон мн. сны, м. 1) макI (шанашини ккаккайсса); 2) шану (бияйсса).

сонли́вый прил. шанухсса, шанан ччисса.

сообража́ть несов. ургу сообразитьрах.

соображе́ние ср. пикри, хIисав.

сообрази́тельный прил. аьклу-кIулши дусса, чантI увкусса, зад бувчIайсса.

сообрази́ть сов. 1) пикри бан, дурцуну ттисин; 2) бувчIин, хиялданувун бутан.

сообща́ нареч. цачIу, гьуртту.

сообщи́ться сов. 1) цашаву, гьуртту шаву; 2) ара ядаву.

сообще́ние ср. 1) хавар баву; 2) хавар; 3) связь, ара.

сообщи́ть сов. 1) хавар бан, баян бан.

соо́бщник м. гьалмахчу, шари́к (преступлениелуву, оьсса ишираву).

сооруди́ть сов., сооружать несов. дан (къатри м. ц.).

сооруже́ние ср. 1) даву (къатри, м. ц.); 2) къатри (ци-дунугу, дурсса, дуллалисса).

соотве́тствовать ср. лащаву, бакьаву.

соотве́тствовать несов. бакьлан, лахьлан.

сооте́чественник м. буттал кIанттул, ватандалул инсан.

соотноше́ние ср. ара, дахIаву.

сопе́рник м. бясччал буллалима, ччаллил оьрчI.

сопе́рничать несов. ччалли уклан.

со́пка ж. бакIу.

сопоста́вить сов., сопоставля́ть несов. цачIу бивхьуну ххал бигьин.

сопоставле́ние ср. чIарав бивхьуну, цачIу бивхьуну ххал бигьаву. [332]

соприкаса́ться сов. 1) куннин-ку лаллай, чIаххув бикIан; 2) бахх. хIалашиву дикIан, бучIалагаву дикIан; 3) щилан;

сопровожда́ть несов. 1) ургу сопроводитьрах; 2) тIайла буккан, архIал гьан.

сопротивле́ние мн. нет, ср. лажиндарай бацIаву, ка кIи-дахIаву.

сопротивля́ться несов. лажиндарай бацIлан, данди бацIлан.

сор мн. нет, м. цIинцI.

соразме́рить сов. ца кьаралданин буцин, ца дуциндарайн буцин, кунницIун-ку бакьин бан.

соразме́рный прил. дуциндараву бавкьусса, кьаралдануву бавкьусса.

сора́тник м. 1) талатаврил гьалмахчу, дяъвилул гьалмахчу; 2) обществолул давурттал гьалмахчу.

сорване́ц мн. сорванцы, м. тIул дакъу, динж акъу.

сорва́ть сов. дуцан.

соревнова́ние ср. соревнование.

соревнова́ться несов. соревнование дуллан.

сори́ть несов. 1) цIинцIал дуцIин дуллан, чапал дуллан (къаттацIу); 2) бахх. чIва дуллан, гьарца чулиннай харж дуллан.

сорня́к м. цIинцI уртту (хъувату дурчIай уртту).

соро́ка ж. вяркъу.

сороконо́жка ж. сороконожка; къирхаякь.

соро́чка ж. лултту гьухъа (адиминал ягу щарссанил).

сорт мн. сорта́, м. сорт.

сортирова́ть несов. сортру-сортру дан.

соса́ть несов. 1) цIупIа тIун; 2) цIунхъа тIун.

сосе́д мн. сосе́ди, м. чIаххувчу, чIаххул.

сосе́дний прил. чIаххувсса; соседний дом — чIаххувсса къатри.

со́ска ж. мазу (ккуккулий оьрчIал кьацIливу бишайсса).

соска́бливать несов., соскабли́ть сов. ххартI дан, ххартI дурну марцI дан.

соска́кивать несов., соскачи́ть сов. 1) ххяххан, тIанкI учин (ссая-унугу); 2) личин, дуккан (мя, къича).

соска́льзывать несов., соскользну́ть сов. ччех икIан, ччех ивкIун агьан.

соску́читься сов. дакI цIюрукьин, хъинну бизар хьун, дарих уккан.

сосла́ть сов. ссивир ан, гьан ан (ссивирлив).

сосла́ться сов. хIуччану ккаккан бан, цIакьлин бугьан.

сосло́вие ср. революция хьуннин хьхьичI агьалий группарттайх бачIаву (багтал, уздантал, раэят, купецтал, пишкартал, граждантал).

сослужи́вец м. къуллугърал гьалмахчу.

сосна́ мн. со́сны, ж. ттарлил мурхь.

сосну́ть сов. чансса шанан икIан. [333]

сосредота́чивать несов., сосредото́чить сов. цачIун батIин, жям бан.

соста́в м. состав; 1) ци-дунугу ца сакин дурмур, ганил бутIри; состав воздуха — гьаварал состав (гъарал бутIри; кислород, азот, м. ц.); 2) состав поезда — поездрал циняв вагонну ва паровоз.

состави́тель м. цачIун бувма (лу, жуж. м. ц.).

соста́вить сов., составля́ть несов. бан, цачIун бан, дуз бан (лу, м. ц.).

составно́е прил. цачIун бувсса.

соста́риться сов. хъунав хьун.

состоя́ние ср. 1) хIал; 2) ду-дакъамур, давлат, аваданшиву.

состоя́тельный прил. 1) авадансса, ггуршамасса; 2) бавцIусса, гьану бусса, тIайласса (бусласимур).

состоя́ть несов. бикIан (членталну, ученикталну, м. ц.).

состоя́ться сов. бакIрайн, буккан, (хьун).

сострада́ние мн. нет, ср. рахIму, цIими, шапакьат.

сострада́тельный прил. рахIму бусса, цIнми бусса.

состяза́ние ср. бяс, ччал.

состяза́ться бясччал буллан.

сосу́д м. 1) тахIни (пюрундалил, чIурлил, м. ц.); 2) тунну.

сосу́лька ж. зурукъяни (микIирал).

сосчита́ть сов. кквал дан, буккин.

сотру́дник м. 1) даврил гьалмахчу; 2) зузала; научный сотрудник — элмулул зузала.

сотру́дничать несов. зун, архIал . зун.

сотряса́ть несов., сотрясти́ зурзу чин ан, хъюлчу-кIутIу ан.

со́ты ед. нет, швал (ницIал).

соха́ мн. со́хи, ж. хъарас.

со́хнуть несов. кьакьлан.

сохрани́ть сов., сохраня́ть несов. ябан, байщун бан.

сохрани́ться сов., сохраня́ться несов. яхьун, личIан.

социа́льный прил. социальный.

соцсоревнова́ние мн. нет, ср. (социалистическое соревнование) социалист бяс.

сочета́ть сов. и несов. цачIун бан, ца хьун бан.

сочета́ться сов. и несов. цахьун, цачIунмай хьун.

сочине́ние ср. ляхъан баву (балайрду, шэърирду, м. ц.).

сочи́ть несов. нан, цIалан кIунтIа тIун (оь, м. ц.); циватува нани буллан, цIалацIи буллан.

сочи́ться несов. 1) нан, цIалан; 2) кIунтIа тIун.

со́чный прил. щин дусса (ахъулсса).

сочу́вствие мн. нет, ср. рахIму-цIими, дакI цIуцIаву (цаманан хьусса оьбалдарай).

сочу́вствовать несов. рахIму буллан, цIими буллан, дакI цIуцIаву ккаккан дуллан.

сою́з м. 1) союз (грам.); 2) цачIун шаву.

сою́зник м. союзник, уртакь.

спада́ть несов. ургу спастьрах.

спа́зма ж. хьхьа батIаву.

спа́йка ж. 1) лачIаву (къалайлий, лячIандарай); 2) лавчIсса кIану; 3) бахх. цашаву, пикри цалин бучIаву.

спаси́бо частица барчаллагь.

спали́ть сов. 1) ччуччин бан; 2) парх куну цIулачIун дан, ччер учин дан.

спа́льня ж. утту бишай къатта, утагъ.

спартакиа́да ж. спартакиада; спортрал праздник.

спаса́ть несов., спасти́ сов. къуртал ан, ххассал ан. [334]

спасе́ние мн. нет, ср. къуртал баву, бириян къабитаву.

спаси́тель м. ххассал бувма, къуртал бувма.

спать несов. шанан.

спаса́ться несов. шану биллан.

спая́ть сов. 1) лачIун (къалайлий ягу лячIандарай); 2) цабан, гъан бан.

спекта́кль м. тамаша; театрдануву бивхьусса пьеса.

спекули́ровать несов. спекуляция дуллан.

спекуля́нт м. спекулянт.

спе́лый прил. дирсса (ахъулсса).

сперва́ нареч. бакIрай, цIубутIуй, хьхьичI.

спе́реди нареч. хьхьичIа.

спеси́вый прил. ххаллилсса, пархручи, пахру бусса.

спесь мн. нет, ж. пахру, ххара.

спеть несов. диян (ахъулсса, м. ц.).

спеть сов. балайчин.

специализи́роваться сов. и несов. пиша, санят лахьлан.

специали́ст специалист, усттар (ца иширал).

специа́льно нареч. хасну, личIину.

специа́льный прил., хасъсса.

специфи́ческий прил. хасъсса.

спеши́ть несов. анавар уклан.

спеши́ться сов. чвая ликкан, ахьтта хьун.

спе́шный прил. анаварсса.

спина́ мн. спи́ны, ж. бархI, архъа, махъалу, къинттуллухалу; за спиной — кьюлтIну.

списа́ть сов. спи́сывать несов. 1) списать бан, копия ласун, чивчумур цамунин накьлу бан, луттирая, доскалия, м. ц. чичин; 2) харж хьушиврий чичин, лиххан бан.

спи́сок м. список, сияхI.

спи́ца ж. 1) кIуну (щащайни аьркин байсса); 2) нигьирал кIуну (велосипедрал, м. ц.).

сплав м. дарцIусса зад (арцу, мусий) м. ц.).

спла́вить 1. сов., сплавля́ть несов. дарцIан дан (арцу, мусий м. ц.).

спла́вить 2. сов. сплавля́ть несов. 1) неххащал тIайла дуккан; 2) бахх. бакIрая гьан дан.

спла́чивать несов. ургу сплотитьрах.

спла́чиваться несов. ургу сплотитьсялух.

спле́тник м. хаварчи, ламмам, махъа гьалгъатIала, дянив дичу.

спле́тничать несов., махъа гъалгьа тIун, ламмамшиву дуллан, хаварду буккан буллан.

спле́тня ж. бурушин, бакъу.

сплоти́ть сов. 1) цIакьну бахIин; 2) бахх. батIин, жям бан, ца бан.

сплоти́ться сов. цахьун, цачIун батIин.

сплочённость мн. нет, ж. цашаву, пикри цашиву.

сплошь нареч. цалунма, щаллуну, бакIрая — ччаннайн бияннин, щалла.

сплю́снуть, сплю́щить сов. ччяп бикIан бан, ччяп бикIан.

сподви́жник м. кумагчи, гьалмахчу; ярагьуннил гьалмахчу.

спозара́нку нареч. кIюрххицIун, кIюрххил ччяни.

споко́йно нареч. паракьатну, рахIатну.

споко́йный прил. паракьатсса, рахIатсса.

споко́йствие мн. нет, ср. 1) паракьатшиву; 2) рахIатшиву.

сползти́ сов., ххярк тIий учIан. [334]

спор м. бяс.

спо́рить несов. 1) бяс буллан; 2) бяс бихьлан.

спо́рный прил. бяс бусса, бакъавцIусса.

спорт мн. нет, м. спорт, чурх вардиш баву.

спортсме́н м. спортсмен, спортчи.

спо́соб м. кьяйда; куц (дайсса куц).

спосо́бность ж. бюхъайшиву, пагьму бушиву, бюхъу.

спосо́бный прил. бюхъу бусса, пагьму бусса; бажар бусса.

спосо́бствовать несов. 1) кумаг буллан; 2) савав хьун.

споткну́ться сов., спотыка́ться несов. 1) байчи щун; бартмихь бищун (чвал); 2) бахх. бахчин, къуркъашиву хьун, цакуну бацIан.

спохвати́ться сов. цакуну дакIнин багьан, цакуну бакIравун буххан.

спра́ва нареч. урчIаха, урчIа чулуха.

справедли́вость мн. нет, ж. тIайлашиву, аькьлу бушиву.

справедли́вый прил. тIайласса, аькьлу бусса, аьдилсса, инсап дусса.

спра́вить сов. 1) дан (праздник); 2) дузал дан (янна м. ц.).

спра́виться сов. 1) бюхъан; 2) сурагъ бан, хъирив лаян.

спра́вка ж. 1) справка; кIул бувмур, аьям бувмур; 2) ци-бунугу бусласисса документ.

справля́ться несов. ургу справитьсялух.

спра́шивать несов., спроси́ть сов. 1) цIуххин, хавар ласун; 2) дула учин, тIалав дан.

спра́шиваться несов. 1) цIухлан; 2) рухсат ласлан; 3) цIуххин багьан.

спрос м. 1) цIуххаву; 2) муштарий бушиву, тIалав даву.

спроси́ть сов. цIуххин.

спры́гивать несов., спры́гнуть сов. тIанкI учин, ххяххан (ялавай).

спряга́ть несов. баххана буллан (грамм.).

спряже́ние ср. баххана баву (грамм.).

спря́таться сов. лаикIан.

спу́гивать несов., спугну́ть сов. ццах учин ан, нигьа усан ан, нигьа бусан бувну лихъан бан.

спуск м. 1) бакIяларайшиву; 2) бутаву (пароход щинавун); 3) ялавай бутаву (ттупанграл кьярт1).

спуска́ть несов., спусти́ть сов. 1) бучIан бан, бутай; 2) тIивтIуну ита бакьин.

спу́тать сов. 1) ххаваххан бан, хIала-ккала бан, хIала-ккалашиву рутан; 2) щивух-унугу хIала уллан (маччагъан уллан).

спу́таться сов. 1) хIала-ккала духхан (ххараххан); 2) чаш уккан, щищал-унугу хIала уххан.

спу́тник м. 1) ххуллул гьалмахчу; 2) планета (цамур планеталул лагма гьанагьисса); луна — спутник земли — барз дунияллул ххуллул гьалмахчур.

спя́чка ж. ку жанаварт чиллалувун буххаву (кIинттул).

сравне́ние ср. 1) цачIу дишаву, цачIу дирхьуну ххал дигьаву; 2) лащан даву.

сра́внивать несов. ургу сравнитьрах. [336]

сравни́тельно нареч. цамуних бурувгун.

сравни́тельный прил. цачIу бивхьуну ххал бивгьусса.

сравни́ть сов. цачIу бивхьуну ххал бигьин.

сравни́ться сов. 1) тайтуш хьун ччан; 2) архIал ацIан ччан.

сража́ться несов. талан, биллан.

сраже́ние ср. талатаву, бияву.

срази́ть сов. 1) утан, рирщуну утан; 2) ивчIан.

сразу нареч. 1) цакуну; алуста; 2) цал.

срам мн. нет, м. нач. баябуршиву.

срами́ть несов. 1) баябур буллан, нач дуллан; 2) дяъван, аьй дуллан.

сраста́ться несов., срасти́сь сов. дазин ттаркIру (кьанслу хьуну).

среда́ 1 ж. 1) лагма-ялттумур; 2) дяниялу.

среда́ 2 арвахI кьини.

среди́ предлог. 1) дянив; 2) дязанаву.

средневеко́вый прил. дянив векирдал; средневековое искусство — дянив векирдал искусство.

среди́на ж. дяниялу.

сре́дний прил. 1) дянивсса; средний этаж — дянивсса зиву; 2) дарчIуну хьусса, дянивсса (аьдад).

сре́дство ср. средство; 1) ярагъ, аьркин даймур, ххуллу; 2) арцу, чаран, дарув, дарман.

сре́зать сов., среза́ть несов. кьукьин.

срисова́ть сов., срисо́вывать несов. сурат дан (цахва, ягу суратрах урувгун).

сравня́ть сов. 1) кьа дан; 2) ахIал дацIан дан.

сро́ду нареч. тачIав, увну мукьах.

срок м. чIун, мутта.

сро́чный прил. 1) чIун лирчIусса; 2) анаварсса.

сса́дина ж. щаву, ххарсси хьусса кIану.

ссади́ть сов., сса́живать несов. 1) учIан ан, ликкан ан (кумаг бувну, ягу гужрай); 2) ххяппа дуцIин, ххарссив дан, щаву дан.

ссо́ра ж. 1) ххаххаву; 2) ссугру даву, бияву, дяъвааьву.

ссо́рить несов. ххаххан буллан, дянив дичлан, биян буллан.

ссо́риться несов. ххахлан, биллан, дяъван.

ссу́да ж. бурж.

ссыла́ть несов. ургу сослатьрах.

ссыла́ться несов. ургу сослатьсялух.

ссы́лка ж. 1) гьан аву (ссивир аву; 2) ссивир.

ссы́лка ж. хIуччану ккаккан буллалаву.

стаби́льный прил. цIакь бувсса, даимсса (учебник).

ставе́нь м. чIавахьулттил нуз (тахталул нуз).

стави́ть несов. бихьлан (пюрунт, м. ц.); ставить в известность — баян бан, кIул бан; ставить в вину — тахсирну бихьлан.

ста́вка ж. аьралуннал хъунимий бусса кIану.

ста́вка ж. харж. харжирал кьарал.

ста́вня ж. ургу ставеньдалух.

стадио́н м. стадион; спортрал гьунарду байсса майдан.

ста́дия ж. стадия; ца зад ларай шаврил замана, даража. [337]

ста́до мн. стада, ср. газу (гъаттарал).

стаж мн. нет, м. стаж.

сталева́р м. чаннан дарцIай зузала (рабочий).

ста́лкивать несов. ургу столкнутьрах.

ста́лкиваться несов. ургу столкнутьсялух.

ста́ло, ста́ло быть ввод. с. туну; ты, стало быть, не хочешь? — ина, туну, къачча тIиссарав?

сталь ж. чаннан.

стаме́ска ж. хьхьини (тIаннул усттарнал ярагъ, тIаннуй ккутIру дуккайсса).

стан м. чурх, гьайбат.

стан м. ликказанну, лагерь (аьралуннал, колхозрал м. ц.).

стани́ца ж. шяравалу (казакнал районнайсса).

станови́ться несов. 1) бацIлан; бизлан; 2) хъанан.

стано́к мн. станки́, м. дазга, станок.

ста́нция ж. станция.

стара́ние ср. хIарачат.

стара́тельный прил. хIарачат бусса.

стара́ться несов. хIара чат буллан.

старе́йшина м. бакIчий, хъунав-хьу чув, хъунама.

старе́ть несов. 1) хъунав хъанан; 2) дух хъанан.

ста́рец мн. старцы, м. хъунав-хьу чув, къужа.

стари́к м. хъунав хьусса адимина, къужа.

старина́ мн. нет, ж. нукIу замана, хьхьичIава замана.

стари́нный прил. бухсса, хьхьичIавасса.

ста́риться несов. хъунав хъанан.

ста́роста м. 1) бакIчий; 2) классрал староста; 3) юзбаши, шяраваллил хъунама (революция хьуннин).

ста́рость мн. нет, ж. хъунав шаву.

старт м. старт; спортрал бясливу ягу самолётру гьаз таврил, байбишаврил момент.

стару́ха ж. хъуннархьу щарсса, къари.

ста́рший прил. 1) хъунма; 2) бакI; старший мастер — хъунма усттар.

ста́рый прил. 1) хъунав хьусса; 2) ухсса; 3) хьхьичIавасса.

старьё ср. собир. духсса задру.

стати́стика мн. нет, ж. статистика.

ста́тный прил. чурххал усса, хъунасса.

ста́туя ж. статуя (чария ягу цамур зарая дурсса сурат).

стать сов. 1) ацIан; 2) изан; 3) бацIан; во что бы то ни стало — цукун бухьурчагу, мин-тин бакъа; стало быть туну, му куццуй.

статья́ ж. статья.

стаха́новец мн. стаха́новцы, м. стахановец, стахановхъул.

ста́чечник м. забастовщик, даву кьариртма.

ста́чка ж. забастовка, даву кьаритаву.

ста́я ж. гьухъала (лелуххантрал).

ствол м. лула, вяра (ттупанграл).

сте́бель мн. стебли, м. кьярти (ххяххиялул).

стёганый прил. кIуртIрал дурксса.

стега́ть 1 несов. атлан (мурхьах, щяпух). [338]

стега́ть 2 несов. кIуртIрал дуклан, кIуртIри бичлан.

стекло́ мн. стёкла ср. пюрун.

стеко́льщик м. пюрунтру бихьу.

стемне́ть сов. 1) цIан лакьин, цIан хьун; 2) лухIи лаган.

стена́ ж. 1) чIира; 2) бару.

стенгазе́та ж. (стенная газета) чIирал газет.

стеноби́тный прил. чIиравух личайсса: стенобитные орудия — чIиравух ккутI дуккай ярагъру (нукIу заманнай).

стеногра́мма ж. стенограмма.

стенографи́ровать сов. и несов. стенограмма чичин.

степе́нный прил. 1) кIулши дусса, кIусса, авур дусса, хIурмат бусса (инсан); 2) агьилсса; хъунав хъанахъисса.

сте́пень ж. 1) даража; 2) чиндалул даража.

степня́к м. 1) авлахърай ялапар хъанахъисса инсан; 2) авлахърал чву ягу цамур хIайван.

степь ж. авлахъ.

стере́ть сов. 1) лиххан бан (резинкалух); лах лищин (аццух, ссах-бунугу); 2) ссуку бувну ласун бан, (уссул, ччан); 3) хIувин бан.

стере́ться сов. 1) лиххан, ливххун гьан; 2) ссуссин; ласун, (ранг) 3) хIувин.

стереоско́п м. стереоскоп; суратру ххал дайсса прибор.

стере́чь несов. 1) ябуллан, къарал буллан; 2) луркIан дурну, гузла бувну (барцI, м. ц.).

сте́ржень м. стержень; 2) муххал кIуну, щяпа, кучалагъач; 2) бахх. гьану (далил, м. ц.).

стерпе́ть сов. бухIан, ссавур дан.

стеса́ть сов. ккири ликкан.

стесне́ние ср. 1) къума баву; 2) нач-ламус буллалаву.

стесни́тельный прил. 1) нач хъанахъисса, нач дуллалисса; 2) жапасса, къума буллалисса.

стесни́ть сов. стесня́ть несов. 1) къума ан, чIувин ан; 2) ссуссукьу бан, кьукьин (булайсса харж).

стесни́ться сов. къума хьун (кьарчI ивкIун).

стесня́ться несов. къума хъанан, кьарчI икIлан, нач дуллан.

стили́стика мн. нет, ж. стилистика; мазрал стилданул, ягу магьиршиврул элму.

стиль м. 1) стиль; 2) мазрал, литературалул произведениелул, м. ц. жура, кьяйда.

сти́мул м. стимул; гьавас бутаврил савав.

стимули́ровать сов. и несов. гьавас бутан, гьира бутан.

стипендиа́т м. стипендиат, стипендия ласу.

стипе́ндия ж. стипендия; дуклакиминнан бишайсса харж.

стира́ть 1 несов. шюшлан (янна).

стира́ть 2 несов. ургу стеретьрах.

стира́ться несов. ургу стеретьсялух.

сти́снуть сов., сти́скивать несов. чIувин ан, бас ан.

сти́снуться сов. сти́скиваться несов. кьарчI икIан, бас хьун.

стих м. 1) стих; 2) щэъри, назму.

стихать несов. ургу стихнуть. [339]

стихи́йный прил. 1) стихийныйсса природалул гужрайну хьусса; 2) бахх. дива цуппану нанисса, низамрай бакъа хъанахъисса.

стихи́я ж. стихия; 1) природалул явление, гуж (микI бичаву, буран шаву, м. ц.); 2) низамрай бакъасса, щилчIав каялушиву къадуллалисса гуж; 3) бахх. лагма-ялттусса, цува аьдатсса кIану, тагьар.

стихосложе́ние ср. шэърирду баврил низам.

стихотворе́ние ср. шэъри, назму.

стихотво́рный прил. назмулийсса, шэърилийсса.

стлать несов. лурсса дуллан, бутлан (ссупра); пол дакьлан.

стла́ться несов. дакьлан (ттурлу).

стог мн. стога́, м. ххалабакIу.

сто́имость ж. 1) ссал багьассарив; 2) кьимат.

сто́ить несов. 1) багьа хьун; дорого стоит — ххирар; стоит два рубля — кIира къурушрал багьассар; 2) бацIан; 3) лайкь хьун, багьа хьун; стоит посмотреть — багьари ххал бан.

сто́йбище ср. ликказан (кучаритурал).

сто́йка ж. 1) карунний ацIаву; 2) ттарцI; 3) дахил (дуки-хIачIия даххан дишайсса кIану).

сто́йкий прил. 1) цIакьсса, духIайсса; 2) цIакьну дацIайсса, сукку къашайсса, хъюлчу къашайсса.

сто́йкость мн. нет, ж. 1) цIакьшиву, духIайщиву; 2) бахх. сукку къашаву, цIакьну ацIаву.

сто́йло ср. тIуну.

сток м. 1) экьи нанаву (зунххисса кIанайх); 2) гьаизлу, арх, щинаххуллу, м. ц.

стол м. 1) стол; 2) бахх. дукия, ссупра.

столб м. ттарцI.

столбе́ц мн. столбцы́, м. ттарцI (газетрай).

столе́тие ср. ттуршра шин.

столи́ца ж. столица, хъуншагьру.

столкнове́ние ср. 1) щаву (куннайн-ку); 2) бияву, талатаву.

столкну́ть сов. 1) щун, щуну личин ан; 2) куннайн-ку щун буллан.

столкну́ться сов. 1) щилан (куннайн ку); 2) бахх. ххуна бакьин.

столкова́ться сов., столко́вываться несов. рязи хьун, рязишиврин бучIан.

столова́ться несов. зат дукаван, нагьар даван.

столо́вая ж. 1) зат дукай къатта; 2) аыпвашхана.

столпи́ться сов. батIин, ккучун хьун, ккуранну дан.

столь нареч. муксса, мув даражалий.

сто́лько 1) нареч. муксса, мукссагу; 2) местоим. вайксса.

столя́р м. дулгар, тIаннул усттар.

столя́рничать несов. дулгаршиву дуллан.

стон м. угь-къак, вай, аман.

стона́ть несов. угь-къак тIун, аман, вай тIун.

стопа́ 1 ж. 1) шяпIи, ччан; 2) бахх. ша, ххалхху; Итти по стопам — ша бувгьуну ачин.

стопа́ 2 ж. 1) бакIу (чагъардал, луттирдал); 2) ттуп (чагъардал). [340]

стопори́ть несов. бацIан бан, бугьан (машина).

стопта́ть сов. ккуччу бан (ччанналун бутун).

стопта́ться сов. ккуччу хьун (ччанналу).

сто́рож м. сторож. къаралчи, гузатчи.

сторожи́ть несов. ургу стеречьрах.

сторо́жка ж. къарал къатта.

сторона́ ж. чулухалу.

сторони́ться несов. 1) чулинай хъанан, чулинай ацIлан, ххуллу буллан (наниминнан); 2) бахх. лихълан, арх уклан.

сторо́нник м. чулухма.

стоскова́ться сов. бизар хьун.

стошни́ть сов. дакIларай дачин, дакIоьзин, кIарчI учин.

сто́я нареч. бавцIуну.

стоя́нка ж. 1) бацIай кIану; 2) ликказан, ликкай кIану; 3) мина (къатта).

стоя́ть несов. 1) ацIан; 2) хъанан; стоит большая жара — хъуннасса кIиришиву дур.

страда́ ж. хъунил, ххаллал яла къизгьинмур чIун, хIаллил дирсса чIун.

страда́ние ср. аьзав, аьзият.

страда́тельный прил. 1) аьзаврайсса; 2) форма страдательный залог — страдательная форма (грам.).

страда́ть несов. 1) аьзаврал хъанан, аьзият ккухIлан; 2) къашай хьун; страдать головной болью — бакIрал цIуцIаврил аьзав канан; 3) дард дуллан; 4) балаллухун агьан.

стра́жа мн. нет, ж. къаралчитурал кьюкьа, гузатчитурал кьюкьа.

страни́ца ж. лажин (лугтирал чIапIул).

стра́нник м. ххуллулсса, дуниял ххалдуллай заназисса инсан.

стра́нность ж. 1) аьжаившиву; 2) аьжаивсса хIал.

стра́стный прил. 1) гьавас бусса; 2) къизгъинсса.

страсть ж. гьавас.

страте́гия мн. нет, ж. стратегия; дяъвилул элму.

стратосфе́ра мн. нет, ж. стратосфера; атмосфералул ялумур къат.

стра́ус м. варани чIелму.

страх м. нигь, нигьачIаву, ццахханну.

стра́шный прил. 1) нигьачIаву дусса, ццахханнусса; 2) цIакьсса, гужсса.

стрекоза́ мн. стреко́зы, ж. барзукка, някIу.

стрекота́ть несов. цциз-цциз тIун.

стрела́ мн. стре́лы, ж. чIатIаракI.

стре́лка мн. стре́лки, ж. 1) стрелка (ссятрал, кьибламалул, м. ц.); 2) кIула, муххал ххуллий ххуллу баххана байсса.

стрелко́вый прил. битултрал; стрелковый полк — битултрал полк (бахьттагьалтрал).

стрело́к мн. стрелки́, м. биту (ттупанг биту).

стрело́чник м. стрелочник; муххал ххуллул зузала, ххуллу баххана байсса.

стрельба́ ж. битлатаву, биту-ххиту.

стре́льбище ср. битай майдан (ттупанг битан лахьхьай майдан).

стреля́ть несов. битлан (ттупанг, м. ц.). [341]

стреля́ться несов. 1) цайнма цала битлан; 2) куннайн-куннал битлан.

стремгла́в нареч. анаварну, цIупаркуна.

стреми́тельный прил. хъинну анаварсса.

стреми́ться несов. 1) хIарачат буллан, кIункIу тIун; 2) анаварну нан.

стремле́ние ср. хъинну хIарачат буллалаву, кIункIу тIаву.

стремни́на ж. 1) неххал анавармур, гьалакмур кIану; 2) бюхттулсса мурлу.

стре́мя мн. стремена́, ж. ччармузи.

стрено́жить сов. тIюванжари бишин.

стри́жка ж. букьаву, хIис баву, кьунцIу баву (бакI, чIири, мурхь, м. ц.).

стричь сов. 1) букьан, хIис бан, кьунцIу бан (кIиз, чIарарду); 2) кьукьин (михьру).

стри́чься несов. чIарарду хIис дуллан, кьунцIу дуллан.

строга́ть несов. ранна дуклан, дючIан дуллан.

стро́гий прил. 1) тIалав дайсса, кьянкьа-кьурчIисса; 2) тIайласса; 3) личIлулсса, кьянкьасса.

стро́го нареч. кьянкьану, цIакьну.

строе́ние ср. 1) дуллалаву (къатри, м. ц.); 2) дузал даву, низам.

строи́тель м. 1) даву (къатри, м. ц.); 2) дуз дуву.

строи́тельство ср. дуллалаву (къатри, м. ц.).

стро́ить несов. 1) дуллан (къатри, м. ц.); 2) кьюкьрайх, низамрай бацIан буллан.

стро́иться несов. 1) цанна къатри дуллан; 2) кьюкьрай бацIлан, мизандалий бацIлан.

строй м. 1) мизан, кьюкьа; 2) дуз даву.

стро́йка ж. 1) даву (къатри, м. ц.); 2) дуллалисса кIану.

стро́йный прил. 1) чурххал бьхъусса, бюдттулсса; 2) низам дусса.

строка́ мн. строки, ж. хха.

стропи́ло ср. махдакьин бувсса цIияллил хах (гталлу бивхьуну).

строфа́ мн. стро́фы, ж. строфа; байт, шэърилул бутIа.

строчи́ть несов. 1) дурухлан; 2) бахх. анаварну чичлан; 3) бахх. автомат битлан.

стро́чка 1 ж. 1) кIуртIа; 2) бурувххусса кIану.

стро́чка 2 ж. хха (чичрулул).

стру́жка ж. цIуцIалу.

струи́ться несов. экьицан, чяр-чяр тIий экьи нан.

структу́ра ж. структура; къурдаву.

струна́ ж. сина (чугурданул, м. ц.).

стру́нный прил. синтту дусса (музыкалул инструмент).

стру́сить сов. нигьа усан.

струя́ мн. стру́и, ж. жарт.

стря́пать несов. дуллан (дукра).

стряса́ть несов., стрясти́ сов. кIутIу бан (мурхь).

стря́хивать несов., стряхну́ть сов. 1) кIутIу-кьатI дан, ялату бичин (марххала, ххит, м. ц.); 2) бахх. ялату гьан дан, ялату экьи личин.

студене́ть несов. татлан, тартала хъанан.

студе́нт м. студент, студе́нтка ж. студентка. [342]

студе́нчество ср. собир. 1) студентътал; 2) студентшиву.

студёный прил. хъинну дяркъусса.

студи́ть несов. дякъин дуллан.

сту́жа мн. нет, ж. цIаксса дяркъу.

стук м. 1) кьутI; 2) рищаву (дакI).

сту́кнуть сов. 1) рищун; 2) кьутI учин; 3) хьун (шин).

стул м. лув бишай кIану, стул.

сту́па ж. гьаманг.

ступа́ть несов. ургу ступитьрал 1-мур мяъналух.

ступе́нь ж. шачIани (чурттул).

ступи́ть сов. 1) ша ласун, ша бизан; 2) халхху ласун.

сту́пка ж. ургу ступалух.

ступня́ 1) ччан; 2) чIан ччан.

стуча́ть несов. 1) кьутIа тIун; 2) ришлан (дакI).

стуча́ться несов. кьутIа тIун.

стушева́ться сов. стушёвываться несов. 1) хавар бакъа акъа хьун, бат хьун (ча-унугу); 2) нигьа усан, гьанавиххи хьун.

стыд мн. нет, м. нач, хIая.

стыди́ть несов. начливун утлан.

стыди́ться несов. нач хъанан, нач дуллан (щия-дунугу), хIая дуллан, хIая хъанан.

сты́нуть сов., стыть несов. дяхълан (дукра, чай м. ц.).

сты́чка ж. куннайн ку щаву, биту-ххиту шаву (бияву).

стяг ж. ттугь (бищайсса).

стя́гивать несов. стяну́ть сов. 1) цIакьну бахIин (кIункIу бувну); 2) кIункIу бан; 3) дарчIан (ка, ччан, м. ц.); 4) дацин.

стя́гивать несов., стяну́ться сов. 1) батIин; 2) чIувну кIункIу дурну дахIин (мухIлу); 3) кIункIу хьун, цачIунмай батIин, (канил, ччаннал хьхьа м. ц.).

суббо́та ж. ххуллун кьини, ххуллун.

суббо́тник м. субботник; марща бан (циняв бувккун цидунугу ца даву даву).

субтро́пикиед. нет, субтропикрал улчарду.

субтропи́ческий — субтропикрал.

субъе́кт мн. субъе́кты, м. 1) инсан, ца цуунугу; 2) подлежащее (грамм.).

суво́ровцы ед. суво́ровец, м. суворовский школалуву дуклакисса оьрчI.

сугро́б м. марххалттанил бакIу (мурчал лавсун бивчусса).

сугу́бый прил. 1) кIикъатсса; 2) хъинну хъунмасса, хасъсса.

суд м. суд, диван.

су́дно 1 ср. тIяс, тIахIни.

су́дно 2 ср. жами.

судомо́йка ж. тIахIни-кIичIу шюшу (щарсса).

су́дорога ж. хьхьабатIаву, бавчIаву (ччан, ка, м. ц.).

судострое́ние мн. нет, ср. жамив баву.

судьба́ ж. бутIа, бахт; бучIанмур.

суеве́рие ср. суеверие (чичрулин, макIурдин, хьунабакьавурттайн, «караматирттайн», м. ц. вих шаву).

суеве́рный прил. суевернайсса; ургу суевериелух.

суета́ ж. 1) бачIвасса зад, мяъна дакъа иш, 2) гьанавиххишиву, чаш уккаву (есанчIав дакъасса); 3) ссанчIав бакъа хъит-шит тIаву. [343]

суети́ться несов., ссанчIав акъа хъит-шит тIун, мин-тин ххяхлан, щурун.

суетли́вый прил. 1) дайн ссанчIав акъа мин-тин ххяхлахисса; 2) паракьат бакъасса, аьзият дусса (иш).

сужде́ние ср. 1) пикри; 2) пикри баву.

су́зить сов. къума дан.

су́зиться сов. къума хьун.

сук мн. су́чья, м. 1) къяртта (мурхьирал); 2) матIи (тахта луву).

сукно́ мн. су́кна, ср. ссакьаллат.

сукова́тый прил. матив бусса.

сули́ть несов. банна тIун, махъ буллан.

сумасбро́дный прил. авлиясса,  аькьлу бакъасса.

сумасбро́дность ср. авлияшиву.

сумато́ха мн. нет, ср. авлияшиву, аькьлубакьашиву (даву, къуццу).

сумасше́дший прил. авлиясса, аькьлулува увксса.

сумасше́ствие мн. нет, ср. авлияшиву.

сумато́ха мн. нет, ж. кьача-къучшиву, гьай-гьуй, вев-гьай.

су́мерки ед. нет, цIанлакьаву, маркIачIан чIун.

суме́ть сов. бюхъан.

су́мка ж. 1) сумка, чантай; 2) кьуцуру.

су́мма ж. сумма, жям.

су́мрак м. цIан-чани (кIюрххицIун, ягу маркIачIан чIумалсса).

су́мрачный прил. 1) цIансса; 2) бахх. дардирайсса, пашмансса, гьав ларгсса.

су́мчатый — кьуцуру бусса.

сунду́к м. гьаржа.

су́нуть сов. ургу суватьрах.

су́нуться сов. ургу соватьсялух.

суп м. накь.

супру́г м. лас.

суперфосфа́т м. суперфосфат; оьргъашия.

супру́га ж. щарсса, кулпат.

супру́ги ед. нет, лас-щар.

сургу́ч м. оьрус хъан.

сурове́ть несов. оьхъанан; сситтул хъанан.

суро́во нареч. оьну, сситтуй.

суро́вый прил. 1) оьсса, сситтулсса; 2) кьянкьасса.

су́слик м. къурнил кIулу (чIаллу буку).

суста́в м. (ттурчIардил базурду, никру), базу, ник.

су́тки ед. нет, гьантта, хьхьу ва кьийи.

суть мн. нет, ж. аслу; мяъна; по сути — аслимур, тIайламур.

су́ффикс м. суффикс (грам.), мукъул мархлул ва дайлитIулул дянивсса бутIа.

суха́рь м. сухари.

сухове́й м. кьавкьсса, гъилисса марч.

сухожи́лие ср. хьхьару (чурххал).

сухо́й прил. 1) кьавкьсса; 2) илтIасса.

сухомя́тка мн. нет, ж. кьаркьсса дукия.

сухопу́тный прил. кьирил, кьирийхсса; сухопутные войска — кьирил аьраллу.

сучи́ть несов. 1) даллан (хэьаллу кIура даллан); 2) дяргълан (иникIма), тIитIин буллан (кIюла ччат1).

сучкова́тый прил. матIарисса.

сучо́к м. чIири къяртта (мурхьирал). [344]

су́ша мн. нет, м. кьири.

сушёный прил. кьакьан бувсса.

суши́ть несов. кьакьан буллан.

суши́ться несов. 1) цала цува кьакьан уллан (янна, кьяпа); 2) кьакьлан.

суще́ственный прил. агьамсса.

существо́ ср. инсан, хIайван, уттарасса организм.

существова́ние ср. оьрму, бушиву.

существова́ть несов. 1) оьрму бутлан, ялапар хъанан; 2) бикIан.

су́щий прил. хIакьсса.

су́щность мн. нет, ж. мяъна.

сфе́ра ж. 1) шар; 2) круг, майдан; 3) лагма-ялттуми (инсантал).

сфери́ческий прил. шаркуннасса, шарданул суратрайсса.

схвати́ть сов. 1) угьан, хъапкуну угьан, лачIун; 2) лахъан (цIуцIаву), къашай хьун.

схвати́ться сов. 1) лачIун, бугьан; 2) талатавривух, бястливух хIала хьун.

схва́тка ж. 1) талатаву, бияву; 2) къюву, цIуцIаву, хьхьа батIаву.

схе́ма ж. схема, хах (ца задрал).

схитри́ть сов. ихIла, хIилла дан.

сходи́ть 1. сов. 1) гьан; 2) лавгун учIан.

сходи́ть 2. сов. ургу сойтирах.

сходи́ться несов. ургу сойтисьрах.

схо́дка ж. даккаву, батIаву.

схо́дный прил. 1) лавхьхьусса; 2) къулайсса.

схо́дство мн. нет, ср. лащин, лащаву.

сце́на ж. сцена; 1) театрданул тамаша ккаккан бай кIану; 2) сурат (театрданул, тамаша рал); 3) бахх. хьусса ца иш.

сцепи́ть сов., сцепля́ть несов. кунницIун-ку лачIун бан (вагонну, м. ц.), бахIин.

сцепи́ться сов., сцепля́ться несов. 1) лачIун, бахIин; 2) бахх. биллан, талан.

счастли́вый прил. талихI бусса, арши бусса, бахт бусса; счастливо оставаться — хъинну бикIи! счастливого пути — ххуллухъин баннав!

сча́стье мн. нет, ср. талихI, бахт, арши.

сче́сть сов. ургу считатьрал 1-мур мяъналух.

счёт мн. счета́, м. хIисав, ккал; Без счёту — хIисав-сан дакъасса; два счета — алуста, мугьлат бакъа.

счетово́д м. хIисав дуву, счетовод.

счетово́дство мн. нет, ср. хIисав давуртту, счетоводшиву.

счётчик м. 1) хIисав дуву; 2) хIисав дай прибор.

счёты ед. нет, 1) хIисав; 2) хIисав дай сщет.

счисле́ние мн. нет, ср. буккаву, хIисав даву.

счита́ть 1. несов. 1) буклан, хIисав дуллан; 2) ххан.

счита́ть 2. несов. ххартI дуллан, ххартI дурну марцI дуллап (ялату).

сшиба́ть несов., сшиби́ть сов. рирщуну личин дан, рутан.

сшива́ть несов. сшить сов. дуруххан (янна).

съеда́ть несов. ургу съестьрах. [345]

съедо́бный прил. дукан бучIисса.

съе́зд м. съезд; батIаву (партиялул, халкьуннал, советирттал вакилтурал).

съезжа́ть несов. ургу съехатьрах.

съезжа́ться несов. ургу съехатьсялух.

съестно́е ср. дукайсса.

съесть сов. букан.

съе́хать сов. 1) бучIан гьарца чулуха (бурттий); 2) куч хьун (цамур кIанайн).

съе́хаться сов. 1) хьунабакьин (бурттий най бунува); 2) ца кIанттайн батIин (бурттий).

сы́воротка ж. 1) вит; 2) бутIай дарув.

сыгра́ть сов. 1) руцин, бищун; 2) буккан (ттуплий).

сы́знова нареч. цIуницIа, цIунилва цIунил.

сын м. арс.

сы́пать 1. несов. 1) бичлан, бачIва буллан; 2) ппив буллан, чIва буллан; 3) зизлази буллан, лачIун дуллан (ккуллардал).

сы́пать 2. несов. 1) экьинан, чIва хъанан, зизлан; 2) бахх. лачIлан (ккуллардал).

сыпня́к мн. нет, м. бурхIал цIал (лахъайсса цIуцIаву).

сыпь ж. мюршсса тIинкру, къашайнайх дичайсса (бурхIал цIаллил, оьнкьючIул, муси къеплил м. ц. лахъай цIуцIаврил).

сыр м. нис.

сыро́й прил. 1) хъатру дусса, хъартусса; 2) дикъарсса; 3) шакъархьсса (дикI); 4) хансса (хан бурчу).

сы́рость мн. нет, ж. хъатру.

сырьё мн. нет, ср. хан хъус.

сы́тный прил. тухъсса.

сы́тый прил. 1) увччусса (дукралул); 2) бучсса (гъаттара).

сы́щик м. сыщик; пулусалул кьюлтIсса агент.

сэконо́мить сов. экономия дан, уругун харж дан, ка дишин.

сюда́ нареч. шиккун.

сюже́т м. сюжет; пьесалул, луттирал кутIасса мурад.

сюрпри́з м. сюрприз; хархавар бакъасса ссайгъат.


Т

таба́к м. тутун, таммаку; нюхательный табак — ссунтI (ссунтI бай таммаку).

табаке́рка 1) къути (тутун бишайсса); 2) ссунтIлил къути.

та́бель м. табель, хIисавртту чирчусса чагъар ягу ула.

табле́тка ж. таблетка; даруврал ккуза, гурга (кьасса).

табли́ца ж. ургу табельданух.

та́бор м. 1) табор; ликказан; чятир (цыгантурал).

табу́н м. илхъи (дучрал).

табу́нщик м. илхъичий, дучра хIухчу.

табуре́тка ж. табуретка, лувбишай кIану, къатIа.

тавтало́гия ж. ссанчIав бакъа ца зад цайми мукъурттий тикрал буллалаву.

таври́ть несов. ттангьа ришлан (дучрай), дагъ дизан. [346]

тавро́ ср. ттангьа, дагь (дучрай дизайсса, рищайсса).

тага́н м. кIюххул мах, кIункIур бизай мах.

таз м. тIяс.

таз м. бухчIинссаннул ттаркI.

таи́нственный прил. кьюлтIсса, букъавчIайсса.

таи́ть несов. кьюлтI буллан, кьюлтIну ябуллан.

тайга́мн. нет, ж. тайга; дазу-зума дакъасса вацIа (сибирнаву).

тайко́м нареч. кьюлтIну, лулттучIин.

та́йна ж. кьюлтIсса зад.

та́йный прил. кьюлтIсса.

тайфу́н м. тайфун, хъинну гужсса хьхьирил буран, марч.

так 1) нареч. укун, мукун, тукун; не говори так — мукун матIра; он так силен, что... — та мукун гуж бусса урхха...; 2) муксса; так, что... — муксса кIиришиву дурхха...; 3) частица укунма; сказал просто так — укунмая увкусса; 4) союз туну, так, едем? — туну бавчуссарув? 5) частица гьа, мукун, тIайлассар; так вы правы — ди, мяйжанссар, зу тIайлассару; 6) частица масала.

та́кже нареч. и союз мукунма, муннищала; я также купил книги — мукунма нагу ласав луттирду; отец, а также мать ушли — ппугу ва мукунна нинугу лавгунни.

тако́й местоим. укунсса, тукунсса, ва куццуйсса, му куццуйсса.

та́кса ж. нирх.

такси́ нескл. ср. такси; чирилий дугьайсса, щябикIайсса ягу кьай духхайсса автомобиль.

такт 1. м. дуцин.

такт 2. мн. нет, м. адав, хIурмат.

та́ктика ж. тактика; 1) дяъвилул сянат; 2) бахх. ци-бунугу ца мурадрайн ияншиврул ишла дайсса кьяйда.

такти́чный прил. адав дусса, хIалимсса.

так что союз мунияту, мукун бухьукун.

тала́нт м. 1) пагьму, бюхъу; 2) пагьму бусса, бюхъу бусса инсан.

тала́нтливый прил. пагьму бусса, бюхъу бусса.

талисма́н м. гьайчали (маллатурал байсса сававрал чагъар).

та́лия ж. лялу.

та́чка ж. тачки; ца нигьирайсса, чIирийсса, каруннил дачин дайсса аьрава.

та́лый прил. 1) дарссусса; 2) кIукIлу хьусса; талая земля — кIукIлу хьусса (дарссусса) аьрщи, лухччи; талая вода — марххалданил щин.

тало́н м. талон; ци-дунугу ласун ихтияр дуллалисса чагъар.

там нареч. тикку.

та́нец мн. та́нцы, м. къавтIаву.

танцева́ть несов. къавтIун.

танцовщи́ца ж. къавтIун бикIай душ ягу щарсса.

та́ра мн. нет, ж. тIахIни.

тарака́н м. таракан; щулгъи.

тара́н м. таран; танка ягу самолет гьужум бувну душманналссаннуйн щун даву.

тарато́рить несов. кIар-кIур тIун, ацIаву дакъа чIявусса гъалгьа тIун. [347]

тара́щить несов. пIякь битлан (яру).

таре́лка ж. бушкъап; мелкая тарелка — кьа бушкап; глубокая тарелка — куртI бушкъап.

тари́ф м. тариф; багьрал, кьиматрал таблица.

таска́ть несов. 1) занан; 2) хъири-хъирив занан.

тахта́ ж. тахт, диван (ттиликI рищай кIану бакъасса).

тача́нка ж. тачанка; куклусса щябикIай аьрава.

та́чка ж. ца нигь дусса каний аьрава.

тащи́ть несов. 1) ххюрхху дуллан, кIункIу дуллан; 2) духлан; 3) дуклан; 4) бахх. дацлан.

тащи́ться несов. ххярк тIун, ххюрхху ласлан, ххюрхху лавсун занан.

та́ять несов. баслан.

тварь ж. 1) халкь, лявхъуми; 2) бахх. ущу-щулгъи; кью-кьусса, кьадарсса инсан, учIи акъу.

тверде́ть несов. цIакь булдан.

тверди́ть несов. 1) тикрал буллан, гава-га тIун; 2) дакIних лахьлан.

твёрдо нареч. 1) цIакьну; 2) кьянкьану.

твёрдый прил. 1) цIакьсса; 2) кьякьасса; 3) букьвасса.

тверди́на ж. къала.

твой местоим. вил.

творе́ние ср. ляхъан бувмур, чивчумур, произведение.

творе́ц м. ляхъан буву, чичу.

твори́ть 1. несов. ляхъан буллан.

твори́ть 2. несов. хъанан, хIасул хъанан.

тво́рог м. оьлил нис.

тво́рчество мн. нет, ср. творчество; ляхъан баву (художественное произведенияртту).

тёзка м. и ж. цIа цасса, цIанил уссу, адикъардаш.

текст м. текст; гьарица чивчусса произведение, мукунма ганил бутIа.

тексти́ль мн. нет, м. янна (дансса).

тексти́льщик м. яннащащу, щащайсса сянатрал зузала.

теку́чий прил. 1) экьи нанисса; 2) хьюмусса; 3) бахх. ччя-ччяни даххана шайсса.

теку́щий прил. цIанасса, ттисса.

теле́га ж. аьрава (мукьра нигь дусса).

телегра́мма ж. ххал, тил, телеграмм.

телегра́ф м. телеграф.

телеграфи́ровать сов. и несов. ххал рищун, тил гьан дан, телгирам гьан дан.

телеграфи́ст м. телеграмма рищу.

телёнок мн. теля́та, м. бярч.

телефо́н м. телефон.

телефони́ст м. телефонист.

тели́ться несов. бярч буллан.

тёлка ж. оьлсса бярч.

те́ло мн. тела́, ср. чурх.

телогре́йка ж. къачу (памма бивхьусса, кIуртIрал дурксса), ангузи.

телосложе́ние мн. нет, ср. чурххал къалип.

телохрани́тель м. яуву, чIарах ацIу, къарал.

теля́тина мн. нет, ж. бюрчурил дикI.

теля́тник м. 1) бюрчурдил ппал; 2) бюрчурдал хIухчу, бюрчурдих ургу. [348]

те́ма ж. тема, мурад.

тема́тика мн. нет, ж. темарду; ургу темалух.

те́мень мн. нет, ж. цIан.

темне́ться несов. цIан лакьлан.

темни́ть несов. лухIилаглан.

темни́ца ж. дуснакьхана, кIаланг.

темнота́ мн. нет, ж. 1) цIан; 2) бахх. аьвамшиву, за къакIулшиву.

тёмный прил. 1) цIансса; темная комната — цIансса къатта: 2) бахх. щак бусса; темная личность — щак бусса инсан; темный человек — аьвамсса инсан.

темп м. анаваршиву, бущи.

температу́ра ж. температура; кIиришиврул, дякъил даража.

те́мя мн. нет, ср. кьабакI.

тенде́нция ж. кIункIу тIаву, ччаву (ца пикрилул, идеялул чулинмай).

тени́стый прил. ххют дусса, ххют дагьсса.

те́нис мн. нет, м. тенис; ттуплий буккаврил ца жура.

те́нор м. тенор; 1) адиминал бюхттулсса чIу; 2) кIа чIуний балай учайсса адимина.

тень ж. ххютI (дагьайсса).

теоре́ма ж. теорема.

теоре́тик м. теоретик; теориялуха зузисса ученый.

теорети́ческий прил. теориялул.

тео́рия ж. теория; 1) элму, учение (цания-ца элму); 2) цания-ца элмулул бутIа.

тепе́решний прил. уттисса, цIанасса.

тепе́рь нареч. утти, цIана.

тепли́ть несов. гъили хъанан; кIири хъанан.

тепли́ца ж. теплица, оранжерея; лагмава пюрунтру бивхьусса гъилисса къатта, ххяххияртту дугьан, гай ххяххан дан бувсса къатта.

тепло́ мн. нет, ср. 1) гъилишиву; кIиришиву; 2) в знач. сказ. гъилишиву дур, кIиришиву дур.

теплопрово́дный прил. гъилишиву итадакьайсса.

теплота́ мн. нет, ж. гъилишиву.

тёплый прил. гъилисса.

тереби́ть несов. 1) хъит уллан; 2) бахх. паракьатну къаитлан, бизар уллан.

те́рем м. чIалаь, чIюй.

тере́ть несов. ссуку буллан.

терза́ть несов. 1) парча-кьала буллан; 2) бахх. атлан аьзият дуллан.

тёрка ж. ххартIи (къур-кьая, нис, м. ц. задру мюрш дайсса).

те́рмин м. термин; элмулуву, техникалуву, санятраву, м. ц. иширттаву хасъсса задру дурчIин дайсса махъру.

термоме́тр м. термометр, кIиришиву дуцайсса прибор.

те́рмос м. термос, вив руртIумур гъилину ядайсса тIахIни.

тёрн м. бухъ.

терни́стый прил. щахлу, тикан бусса; Тернистый путь — жапасса, кIусса ххуллу.

терно́вник м. щахлу.

терпели́во нареч. ссавур дурну, бувхIуну.

терпели́вый прил. ссавур дусса, бухIайсса.

терпе́ние ср. ссавур, бухIаву.

терпе́ть несов. 1) ссавур дуллан, бухIлан; 2) агьан; терпеть крушение — балаллухун агьан. [349]

те́рпкий прил. туршсса, ккарччив шацI дайсса.

терра́са ж. 1) далда, ларзу-къатта; 2) чурттурдарисса, маршри бусса лухччи, маршравалу.

террито́рия ж. лухччи, кIану, аьрщи.

терро́р мн. нет, ж. террор, политический душмантурайн къаршину гуж ишла баву.

терроризи́ровать, терроризова́ть сов. и несов. террорданийну нигьрутан, зурзу тIутIи бан.

террори́ст м. террориста, террор дачин дуву.

теря́ть несов. дакъа дуллан.

теря́ться несов. 1) дакъа хъанан; 2) гьана-виххи хъанан, цаятува цува лаглан.

тёс м. собир. кIюласса тахтарду.

теса́ть несов. цIуцIлан.

тесни́на ж. къума ратI.

тесни́ть несов. къума буллан, чIувин буллан.

тесни́ться несов. чIуллан, къума хъанан.

те́сно нареч. 1) къуману; 2) в знач. сказ. къумар.

теснота́ ж. къумашиву.

те́сный прил. къумасса.

те́сто ср. дурсса иникIма.

тесть м. щарнил ппу.

тесьма́ ж. хьхьа (кьасса).

тетра́дь ж. тетрадь.

тётя мн. тёти, ж. ниттил ягу буттал ссу.

те́хник м. техник; техникалуву дяйивсса даражалул кIулшиву дусса специалист.

те́хника мн. нет, ж. техника; инсаннал захIматрал лябукку лавай бансса ярагъ ва кьяйдарду.

те́хникум м. санят, пиша лахьхьайсса дянивсса школа.

техни́ческий прил. техникалул.

тече́ние ср. 1) нанаву (чIун оьрму, м. ц.); 2) экьи нанаву (нех, м. ц.) 3) бахх. лавсун нанисса ххуллу.

течь несов. 1) экьи нан; река течет — нех най дур; 2) дуккан (кIукI); крыша течет — кIукI най дур; 3) бахх. нан; время течет — чIун най дур.

течь мн. нет, ж. 1) ххяххаву (щин); 2) ххярацлу, вярчIу.

те́шить несов. бялахъан буллан.

те́шиться несов. 1) бялахълан; 2) кьякьлухун бихьлан, хъян (щий бунугу).

тёща ж. щарнил нину.

тигр м. цIиникь.

ти́на мн. нет, ж. 1) кьюнув (щинавусса ххяххия — оьрватIул уртту, м. ц.; 2) гьагъ; 3) бахх. инсаннал ласу бухIан байсса ахIвал.

тип м. тип; 1) форма, къалип; 2) жура, тайпа; 3) личIисса хасиятрал инсан.

типи́чный прил. цила икIаикунсса.

типогра́фия ж. типография; луттирду, газетру, журналлу, м. ц. бищайсса къатта (басмахана).

тир м. тир; хасну аьщуйн битлан бувсса къатта.

тира́ж м. тираж; 1) заемрал тираж; 2) бивщусса газетрал, луттирал, м. ц. аьдад.

тира́н м. зулмукар, залим.

тира́нить несов. зулму буллан, аьзав дуллан.

тирани́я ж. зулму.

тире́ нескл. ср. тире, хатIливу аьркин дайсса аьш (—). [350]

ти́скать несов. 1) бас буллан; 2) бишлан (луггирду, газетру, м. ц.).

тиски́ ед. нет, 1) бурмакъяцIа; 2) бахх. къия, зулму.

тита́н ж. 1) грекнал магьлул хавардаву див; 2) давриву, элмулуву личIисса пагьму, бюхъу бусса, магьирсса инсан.

ти́тул м. титул; 1) буржуазиянал обществолуву хъуниминнан дулайсса, дизайсса пахрулисса цIа; 2) луттирал, статьярал цIа (заглавие).

тиф м. цIал (цIуцIаву); брюшной тиф — лякьлул цIал; сыпной тиф — бурхIал цIал.

ти́хий прил. 1) хIурхIасса; хIалимсса; 2) чIу-чIитI бакъасса; 3) паракьатсса.

тихо́нько нареч. хIаллих, хIур-хIацIакул, паракьатну.

тишина́ мн. нет, ж. паракьатшиву, пахъдагьаву, чIу-чIит бакъашиву.

ткань ж. 1) янна (дансса); 2) дикIул ххаллу; мышечная ткань — бючIун биширдал ххаллу (анат.).

ткать несов. щащлан.

ткач м. щащу.

тлеть несов. 1) аьллан, лиллан, зия хъанан; 2) кIиллан, лама къабувккун ччучлан.

тля ж. ххяххиялул нацI.

то союз 1) ча; если не придешь, то заранее сообщи — агана къаучIантIий ухьурча, хьхьичIва баян бува; 2) жагь; то тут, то там — жагь шикку, жагь тикку.

това́р м. кьай, хъус.

това́рищ м. 1) гьалмахчу; 2) кумагчий.

това́рищество ср. 1) гьалмахчушиву; 2) уртакьшиву, шарикшиву.

товарообме́н мн. нет, м. хъус, кьай дахханаххи даву.

товарооборо́т мн. нет, м. кьай, хъус иша-каш хъанахъаву, дахху-ласу.

тогда́ нареч. туну, му чIумал; не хочешь? Тогда не надо — къаччав? Туну къааьркинни.

то есть союз, яъни, яни.

тожде́йственный, тоже́ственный прил. лархьхьусса, куннасса.

то́ждество, тоже́ство мн. нет, ср. лащаву.

ток мн. нет, м. нанаву (электричестволул).

ток мн. то́ки, м. ттарацIалу.

то́карь м. токарь; тIама, металлу чарххирай дирхьуну задру дайсса зузала.

толк мн. то́лки, м. 1) гъалгьа, ихтилат; 2) мяъна; 3) пайда, хайр.

толка́ть несов. 1) щилан, щилай личин уллан; 2) бахх. ци-бунугу ца иширайн тIайла уллан, гьус уллан.

толка́ться несов. 1) куннайн-ку щилан; 2) ссайн-унугу щилан (тIитIин ччай); оьна занан.

толкова́ние ср. 1) бучIин баву; 2) мяъна даву.

толкова́ть несов. 1) бучIин буллан; 2) мяъна дуллан; цаятура личIисса мяъна дулун.

толко́вый прил. 1) аькьлу-кIулши дусса, зад бувчIайсса; 2) бувчIин байсса, мяънарду бусайсса; толковый словарь — мукъурттил мяънарду бувсъсса словарь.

толкотня́ мн. нет, ж. ккуччу-кьютIу, хьхьачу-кьючу. [351]

толокно́ мн. нет, ср. ини.

то́лочь несов. гьаманграву хIувин бан.

толпа́ мн. то́лпы ж. хъуннасса ккучун.

толпи́ться несов. батIлан, цачIун хъанан, ккучун дуллан.

толсти́ть несов. ганз хъанан, ганз лаглан; пиджак толстит его — га пиджакрал ганз уллай ур.

то́лстый прил. 1) ганзсса; 2) учсса.

толстя́к м. ганзав, ганзсса адимина.

толчо́к мн. толчки́, м. 1) щаву; 2) гьургу шаву; 3) бахх. багьана, савав.

то́лща ж. ганзшия, ганз къат; в толще народа — халкьуннал дянив, ццунний.

толщина́ мн. нет, ж. ганзшиву.

то́лько нареч. и союз 1) анжагъ, дахьа; не только это — анжагъ ца му бакъар; только что — дахьа цIана; 2) союз так, амма; ты только скажи, я приду — так ина уча, на учIанна; я согласен, только не сейчас — на рязира, амма цIана (ва ссят) акъа; 3) с частицей «бы» только бы; только бы он был жив! — так га сагьну лявкъуния.

том мн. томы́ и то́ма м. том; ца писательнал произведениярттал ца бутIа, личIисса ца лу бувну бивщусса; хъунмасса, ганзсса лу.

тома́т м. томат, помидорданул.

томи́тельный прил. уххан уллалисса, бизар уллалисса.

томи́ть несов. 1) уххан уллан, бизар уллан, инжит уллан; 2) хъинну ссибизан уллан.

томи́ться несов. 1) аьзав ккухIлан, аьзаврал угьлан, сакъат хьун, канища уккан; 2) хъинну гьалак уклан.

тон м. тон; хасъсса чIу, укунмасса чIунияр бахханасса, музыкальнайсса чIу.

то́нкий прил. кIюласса, кIукIлусса, усттарну щаршсса (янна); хъинну ххуйсса.

то́нкость ж. кIюлашиву, ххуйшиву.

тонкору́нные прил. кIюласса, кIукIлусса ппал дусса (ятту).

то́нна ж. тон (1000 килограммала,хIайсса дуцу).

тонне́ль м. и тунне́ль м. сива, лухччинувухсса, зунттувухсса ххуллу.

тону́ть несов. оькьлан, бугъхьун.

то́пать несов. тап-шап тIутIи буллан (ччанну).

топи́ть 1 несов. 1) лахъан пач; 2) кIири бан; (кIара, пач); дарцIан дан (нагь, лагаву).

топи́ть 2 несов. оькьан уллан, бугъ буллан.

топлёный прил. дарцIан дурсса, шашан дурсса.

то́пливо мн. нет, ср. лакIия, ччуччия.

топогра́фия мн. нет, ж. топография; 1) лухччинул сурат пландалий ягу карталий дайсса методирттал хIакъиравусса элму; 2) кIанттул ялалу.

то́поль м. хIавий (мурхь).

топо́р м. рикI.

топори́ще ср. рикIирал кIюй.

то́пот мн. нет, м. ттап-ттуп (чвал ччаннал чIу), тIап- шап. [352]

топта́ть несов. ккуччу буллан (чатIа, м. ц.).

топта́ться несов. 1) ттап-шап тIун, ччанну щях бишлан; 2) ччанналу ккуччу хъанан.

топча́н м. тахтардая бувсса койка, тахт.

топь ж. кунцIа, кьутIанну.

торг м. 1) маша, дахху-ласу; 2) базар; торг даву, торгирай даххаву.

торгова́ть несов. 1) маша буллан, дахху-ласу дуллан, ариш-вариш буллан; 2) багьа буслан.

торгова́ться несов. 1) яларай-ларай дуллан; 2) бяс буллан.

торго́вец м. машачи.

торго́вля мн. нет, ж. маша, дахху-ласу.

торже́ственный прил. 1) хъинну шадсса; 2) ххаллилсса, агьамсса.

торжество́ ср. шадлугъ, байран.

торжествова́ть несов. 1) шадлугъ дуллан; байран дуллан; 2) ххув хьун, бух бан.

то́рмоз м. 1) тормоз; машина бацIан байсса механизм; 2) бахх. манеъшиву, дайщишру.

тормози́ть несов. хIурхIа дан, дацIан дан (аьрава, м. ц.).

торопи́ть несов. анавар буллан.

торопи́ться несов. анавар уклан.

торпе́да ж. торпеда; щинал лултту цира цурда дачайсса мина.

торпеди́ровать сов. и несов. торпеда ритан; ургу торпедалух.

торт м. торт; нацIу ччатI, пирог.

торча́ть несов. 1) ттак бивкIун бацIлан; 2) чIалан, авцIуну икIан.

торф мн. нет, м. торф; кунцIуллул бя.

тоска́ мн. нет, ж. дард, буруккин, хIасрат.

тоскли́вый прил. дардирайсса, буруккинттарал, хIасратрал.

тоскова́ть несов. 1) дард дуллан, буруккин буллан; 2) хIасраг дуллан.

тот местоим. та, кIа, га, му; ни с того, ни с сего — цичIав бакъана.

то́тчас нареч. га ссят, га цIана.

точи́ло ср. 1) байлаххи; 2) чIиллу дайл дайсса нигь, чарх.

точи́льщик м. 1) дайл дуву (чIиллу, м. ц.); 2) чарххирай дишай зузала.

точи́ть несов. 1) чарххирай дихьлан; 2) дайл дуллан, 3) ттирихIлан, ккутI дуклан.

то́чка ж. кIунтI.

то́чность мн. нет, ж. дурусшиву, тIайлашиву.

то́чный прил. 1) дурусъсса, 2) тIайласса.

тошни́ть несов. дакI ларайн нан.

тошнота́ ж. дакI оьзаву.

то́щий прил. 1) илтIасса, хIал бакъасса; 2) бачIвасса.

трава́ мн. тра́вы, ж. уртту.

трави́ть несов. 1) загьру бичлан; 2) дукан бан, ккуччу дан (хъу, ххулув, м. ц.); 3) дукан дан, лиххан дан (ттангьа); 4) бахчилай инжит буллан; 5) ххяххан буллан (ккаччи).

тра́вля мн. нет, ж. 1) ххяххан баву, кусси баву (ккаччи); 2) инжит уллалаву.

травосея́ние мн. нет, ср. уртту дугьаву.

травоя́дный прил. уртту дукайсса; травоядные животные — уртту дукай хIайвант. [353]

траге́дия ж. трагедия; 1) драмалул произведение; 2) бахх. оьсса бала; 3) бахх. захIматсса буруккин, банмур бакъасса ахIвал.

траги́ческий прил. баласса, оьсса.

траги́чный прил. баласса, оьсса.

традицио́нный прил. аьдатрайсса, аьдатрацIун бавкьусса.

тракт м. хъун ххуллу, шагьра ххуллу.

тра́ктор м. трактор.

трактори́ст м. тракторист, трактор дачин дуву.

трамбова́ть несов. лаян буллан (ккуручай битлай, ххуллу, м. ц.).

трансля́ция ж. трансляция; манзилданий радиолувух бусаву, баян баву.

тра́нспорт м. 1) транспорт, гьиву духхаву; 2) гьиву духхайсса зад: аьрава, машина, м. ц.

транспорти́ровать несов. и сов. духлан, гьандуллан.

транше́я ж. ханнакь, цухъ.

трап м. чуртту (жамилий).

тра́та ж. 1) харж даву; 2) харж дурмур.

трапе́ция ж. трапеция; мукь-мурцIу (кIива параллельный, кIива къапараллельнайсса чуллу бусса).

тра́сса ж. трасса 1) ххуллу бантIисса кIантту 2) ххуллу, арх буккансса кIану ккаккан буллалисса ххва.

тра́тить несов. харж дуллан.

тра́титься несов. харж бихьлан, арцу харж дуллан.

тра́ур мн. нет, м. 1) дягъу; 2) дягьул янна.

трафаре́т м. трафарет; 1) къалип; 2) бахх. аьдат.

тре́бование ср. 1) тIалав даву; 2) тIалав дуллалисса чагъар.

тре́бовательный прил. тIалав дайсса.

тре́бовать несов. тIалав дуллан.

требуха́ мн. нет, ж. вехсака, багъри-сагъри.

трево́га ж. 1) паракьат бакъашиву, ташвиш, вас-ццах, ццахханну; 2) леххаву, леххаву-ххяп.

трево́жить несов. 1) ташвиш буллан, нигьа бусан буллан; 2) рахIатну къабитлан; леххаву рутлан.

трево́житься несов. ташвиш хъанан, гьалак буклан.

трево́жный прил. паракьат дакъасса, гьалаксса, нигьачIаву дусса; тревожный сигнал леххаврил занг.

тре́звый прил. увччу къавхьусса, аькьлулийсса.

трель ж. трель; гюргу тIисса чIу.

тре́ние ср. 1) ссуку шаву; 2) бахх. бясру, рагьавуртту.

тренирова́ть несов. лахьхьин буллан, махь буллан, вардиш буллан.

тренирова́ться возвр. лахьлан. вардиш хъанан, махь хъанан.

трено́га, трено́жник м. кIюххул мах, шанччан.

трепа́ть несов. 1) хъит-шит уллан; 2) дюхлан (ппал); 3) ппив дан, тIатIан дан (усру, янна); 4) зурзу тIун, кув-ку буллан.

тре́пет мн. нет, м. зурзу, кувку, нигь, ташвиш, гьалакшиву.

трепета́ть сов. зурзу тIун, кьантIа тIун.

треск м. кьярш-кьюрш, хъячаву. [354]

тре́скаться несов. хъятIун, хъяхъа тIун.

трескотня́ мн. нет, ж. 1) пIякь-шякь тIаву; 2) бахх. кIар-кIур тIаву, чIявусса гъалгьа тIаву.

тре́снуть сов. хъяучин, пIякь учин.,

треть ж. шамма архIа-архIалсса бутIрал ца бутIа.

треуго́льник м. шанмурцIу.

треуго́льный прил. шанмурцIу бусса.

трехгоди́чный прил. шанна шинавусса.

трехгра́нный прил. шанма чул бусса, шанна хъачI дусса.

трехле́тний прил. шанна шин хьусса.

трехэта́жный прил. шанзивулийсса.

треща́ть несов. 1) пIякьа тIун; 2) бахх. ппив хьун; 3) зертIа тIун (нуз); 4) бахх. ацIаву дакъа гъалгьа тIун.

тре́щина ж. хъяклу.

трибу́н м. трибун; обществолул деятель, хьхьичIун ливчусса махъ лахъу, чичу.

трибу́на ж. трибуна; 1) махъ лахъай кIану; 2) спортрал майданнив тамаша буллалиминнан дуз бувсса кIанттурду.

трибуна́л м. трибунал; лаваймур судрал цIа.

три́жды нареч. шамийла.

трикота́ж мн. нет, м. трикотаж. щаршсса задру (жуларду, карщи, м. ц.).

трина́дцать числ. ацIния шамма.

три́о нескл. ср. шама, шама руцу ягу балайчи.

триу́мф м. ххув шаву, ххув шаврил байран, шадлугъ.

тро́гательный прил. асар хьунсса, язугъ хьунсса.

тро́гать несов. 1) щилащаву, ка щилан; 2) бахх. асар бан, асар буллан.

тро́гать несов. бачин, ххуллин буккан.

тро́йка ж. 1) шамма, шамма бусса; 2) шамма чву бавхIусса аьрава.

тройно́й прил. шанкъатсса, шанна къат дусса.

трон м. тахт (паччахIнал).

тро́нуть 1. сов. щун, ка щун.

тро́нуть 2. сов. ургу трогатьрах.

тропа́, тропи́нка ж. жигъил ххуллу.

тро́пик м. тропик; 1) экваторданин параллелнайну хиялданиву дурксса круг; 2) мн. тро́пики — тропикру; тропикрал улчарду.

тропи́ческий прил. тропикрал, хъинну кIирисса.

тропосфе́ра ж. атмосфера, гьаварал лувмур къат, стратосфералин дияннинсса.

трос м. ччанаппул ягу чаннаннил хьхьа, алхъан.

тростни́к м. къамуш, чIахIа.

трость ж. кIюласса ттархь, канил дугьай ттархь.

тротуа́р м. тротуар, кIичираваллил тия-шиясса инсантал лагай ххуллурду.

трофе́й м. дяъвилий дирирсса задру (ярагъ, янна, м. ц.).

троя́кий прил. шанна журалийсса, шанна куццуйсса.

труба́ мн. тру́бы ж. бургъу, дюду; водосточная труба — бяшкIану; дымоходная труба — пачлил вярчIу.

труба́ч м. дюду бищу. [355]

труби́ть несов. 1) дюду бишлан; 2) дюду бищаву; 3) бахх. ци-бунугу ца хавар ппив бан, бачIин.

тру́бка ж. 1) къалиян; 2) путIи.

трубочи́ст м. вярчIурду, бургьурду марцI буву.

труд м. 1) захIмат; 2) произведение (чивчусса лу, хавар, м. ц.); научный труд — элмулул произведение.

труди́ться несов. захIмат буллан; зун.

тру́дно нареч. жапану, захIматну.

тру́дность ж. захIматшиву, жапашиву.

тру́дный прил. жапасса, захIматсса.

трудово́й прил. захIматрал.

трудоде́нь м. захIматрал кьини.

трудолюби́вый прил. захIмат бан ххирасса, дирисса.

трудоспосо́бный прил. бюхъу бусса, зун бюхъайсса.

трудя́щийся прил. захIматкаш.

тру́женник м. ургу трудящийсялух.

труни́ть несов. хъярч-махсара буллан, хъян (щий-унугу).

труп м. 1) жаназа, нурчIи; 2) кьаркьала, хханхха.

тру́ппа ж. артистал, артистурал группа.

трус м. ккараш, нигьаусу, вахьхьанчи.

тру́сики, трусы́ ед. нет, трусики, кутIасса лултту хIажак.

тру́сить несов. нигьа услан.

тру́сить несов. кьатI дуллан (хъа, халича, м. ц.).

трусли́вый прил. нигьаусайсса, ккарашсса, дакI дакъасса.

трущо́ба ж. 1) уккан къашайсса кIану (вацIа, дара, м. ц.); 2) бахх. эяллу, лекьа-пIякьу хьусса шагьрулул зумащар.

трюк м. 1) магьиршиву, усттаршиву, гьунар; 2) бахх. хIилла.

трюм м. жамилул амбар.

тряпи́ца ж. аццив, хилкIри.

тря́пка ж. 1) ацци; 2) бахх. цала бияла бакъасса.

тряпьё собир. ср. ацци-каццив.

тряси́на ж. кьяркьи, гьагъ, кьутIанну.

трясти́ несов. 1) кIутIу буллан, кIутIу-кьатI буллан, зурзу тIутIи буллан; 2) хъюлчу буллан.

трясти́сь несов. кIутIу тIун, зурзу тIун; кIутIу-кьатI хъанан.

туберкулёз мн. нет, м. чахотка (гьутрулул азар).

туберкулёзный прил. чахоткалул къашавайсса, чахотка дусса.

туго́й прил. 1) чIувусса, кIункIу дурсса; 2) куччу тIий бувцIусса; 3) бахх. жапасса.

тугопла́вкий прил. жапану дарцIайсса (металл).

туда нареч. тиккун, тиккунай.

тужу́рка ж. тужурка; адиминал лаххия.

тузе́мец мн. тузе́мцы, кIанттул инсан.

ту́ловище ср. лялату лаваймур чурх.

тулу́п м. хъун рахIу, бартукь.

тума́н м. шархь ттурлу.

тума́нный прил. 1) ттурлу даркьусса, гъав лавгсса; 2) бахх. букъавчIайсса.

ту́мбочка  чIиви тахча, тумбочка. [356]

ту́ндра ж. тундра; ухссавнил чулух вацIа бакъасса майданну.

тунея́дец мн. тунея́дцы, м. укра дуку.

тунея́дство ср. укра дукушиву.

тупе́ть несов. къуркъа хъанан.

тупи́к м. 1) ахирдакъа кIичIиравалу; 2) бахх. уккан къашайсса ахIвал.

тупи́ца м. и ж. къухънасса, къуркъасса инсан.

тупо́й прил. къуркъасса.

тупоу́мный прил. къуркъасса, за къабувчIайсса, къухънасса.

турни́к м. турник; гимнастика дай къазихъ.

турни́р м. бясли буккаву (шахматрай, м. ц.).

тури́зм мн. нет, м. туризм; зунттайн лахъаву, дуниял ххалдуллай заназаву.

ту́склый прил. 1) бавщусса, гъав лавгсса; 2) бахх. заэвсса.

тускне́ть, ту́скнуть несов. 1) гьав лаглан; 2) лухIилаглан; 3) ранг лихлан, лешлан.

тут нареч. шикку.

туто́вник м. тутлил мурхь. ,

ту́хлый прил. 1) кьанкь, хьусса; 2) цух увкусса, аьвоса.

ту́хнуть несов. лешлан.

ту́ча ж. ттурлу.

тучне́ть несов. буч хъанан.

ту́чный прил. 1) бучсса; 2) аьгъусса (лухччи); 3) ццунсса (уртти).

туши́ть несов. лешлан, ялавай буллан (чIирахъ).

тушь мн. нет, ж. тушь; ранг (щекьикуннасса).

тща́тельный прил. хъирив лавну дурсса, лаларкьуну дурсса.

тщеду́шный прил. заэвсса, тIакьат дакъасса.

тщесла́вие мн. нет, ср. цIа дуккан дан ччишиву.

тщесла́вный прил. цIа ххирасса, цIа дуккан даврил пикрилийсса.

тще́тный прил. бачIвасса, укунмасса; пайда бакъасса.

ты местоим. ина.

ты́ква ж. къавахъ.

тыл м. махъалу, арха.

тын м. чапар (багърал лагмасса), бару.

тычи́нка ж. тIутIул бутIа.

тьма 1. мн. нет, ж. 1) цIан; 2) бахх. аьвамшиву, цIаншиву.

тьма 2. ж. чIявусса, хIисав-сан дан къашайсса.

тюбете́йка ж. тIакьа, бакIрай бишайсса янналул кьяпа.

тю́бик м. чила (кIукIлусса металдания бувсса, ккарччал паста бутIайсса).

тюк м. тяй (янналул, м. ц.).

тюле́нь м. тюлень; хьхьирил ккаччи.

тюль м. къери (янна).

тюльпа́н м. лала (тIутIи).

тюрьма́ мн. тю́рьмы, ж. дус накьхана, къала (дуснакь бакьайсса).

тюфя́к м. шану (лув бутайсса).

тяга́ мн. нет, ж. 1) ссупI учаву, кIункIу баву (гьава); 2) кIункIу бай гуж; 3) бахх. кIункIу тIаву, гьавас.

тяга́ться несов. бяс-ччал буллан.

тяга́ч м. тягач; кIункIу бай машина, тракторкунмасса. [357]

тягло́ ср. 1) дишала, бигар (бухсса Аьрасатнаву); 2) зузи байсса лухIи гъаттара, рукIлилу бахIай хIайван.

тя́гостный прил. 1) кIусса, жапасса; 2) кьурчIисса.

тяготи́ться несов. бизар хъанан.

тя́жба ж. 1) дяъви буклакаву, бяс буллалаву; 2) энад, ччалаччаву.

тяжело́ нареч. кIуну, жапану.

тяжёлый прил. кIусса, захIматсса.

тя́жесть ж. 1) кIушиву; 2) кIусса зад.

тя́жкий прил. кIусса.

тяну́ть несов. 1) кIункIу дуллан, хъит дуллан; 2) чIал дуллан; 3) дачин (кьанкь, дяркъу); 4) ссур дан; 5) кIункIу буллан (батIлан).

тяну́ться несов. 1) кIункIу хъанан, хъита тIун; 2) махъун рутлан; 3) учIан хIарачат буллан.

тяну́чка ж. ккярчIулачIи.

тя́тя м. ттатта, буттал ягу ниттил ппу.


У

у предлог — 1) чIа; стоять у ворот — къапулучIа ацIан; стоять у стенки — чIирачIа ацIан; 2) ал, ил, ул; у него болит голова — танал бакI цIий бур; у нее болит голова — танил бакI цIий бур; у охотничьей собаки сломалась нога — авли ккаччил ччан гъаргъунни; 3) ... ; узнай у учителя — учительная кIул бува.

уба́вить сов., убавля́ть несов. 1) чан бан, буккан; 2) кутIабан; 3) чан хьун.

убаю́кать сов., убаю́кивать несов. 1) уххай тIий шанаши ан; 2) шанаши ан.

убега́ть несов. ургу убежатьрах.

убеди́тельный прил. вих ансса, гьану бусса, хIучча бусса.

убеди́ть сов., убежда́ть несов. 1) вих ан; 2) дакI дацIан ан.

убеди́ться сов., убежда́ться несов. вих хьун, дакI дацIан ан.

убежа́ть сов. 1) лихъан; 2) ялтту гьан (накI).

убежда́ть несов. вих уллан.

убежде́ние ср. 1) вих аву, дакI дацIан аву; 2) дакI дацIаву, вихшиву.

убеждённый прил. вихсса, дакI дарцIусса.

убе́жище ср. уххансса кIану.

убере́чь сов. ябан, буруччин.

убере́чься сов. яхьун, уруччин (цала цува).

уби́йствениый прил. 1) ивчIансса, бутансса; 2) хъинну зарал бусса; 3) бахх. хъинну кьянкьасса; цIакьсса, ццахханнусса.

уби́йство ср. ивчIаву.

уби́йца ж. и м. оьггулучув, инсан ивкIума.

убира́ть несов. ургу убратьрах.

убить сов. ивчIан (цама).

убо́гий прил. 1) мискинсса, пакьирсса; 2) чулахъсса.

убо́жество ср. 1) чулахъшиву; 2) мискиншиву, дакъашиву; 3) бахх. ссанчIав дакъашиву. [358]

убо́й мн. нет, м. биххаву (гъаттара).

убо́рка ж. 1) дукьаву, лакьаву; 2) чIюлу баву, башаву.

убо́рная ж. 1) бакьай, лазилакьишай къатта (театрдануву); 2) хIажатхана.

убо́рщица ж. къатри лакьу, къатри бахьу (щарсса).

убра́нство ср. чIюлушин (къатрал, м. ц.); къатлул кьай.

убрать сов. 1) дукьан дан, лакьин, датIин; 2) чIюлу дан, исвагьи дан.

у́быль мн. нет, ж. чан шаву, ялату гьаву, яларай дагьаву.

убы́ток мн. убы́тки, м. зарал, зиян.

убы́точный прил. заралсса, зиянсса.

уважа́емый прил. хIурмат бусса.

уважа́ть несов. хIурмат буллан.

уваже́ние мн. нет, хIурмат.

уважи́тельный прил. 1) оьзру бусса; 2) хIурмат бансса, хIурмат байсса.

уве́домить сов., уведомля́ть несов. баян бан.

уведомле́ние ср. хавар баву, баян баву.

увезти́ сов. ларсун гьан (бурттий, ссай-дунугу).

увеличе́ние мн. нет, ср., ххидаву, ххишаву.

увели́чивать несов., увели́чить сов. ххидан, хъун дан, чIяру дан.

увели́чиваться несов., увели́читься сов. ххишала хьун, хъун хьун, чIяру хьун.

увеличи́тельный прил. хъун дайсса, увеличительное стекло — хъунну чIалачIи дайсса пюрун.

уве́ренность мн. нет, ж. 1) вихшиву, 2) дакI дацIаву.

уве́ренный прил. лап вихсса, дакI дарцIусса.

уве́рить сов. вих бан, дакI дацIан бан.

увёртливый прил. зираксса, тIирчIа тIисса.

увертю́ра ж. дайдихьу (музыкалуву, театрданул тамашараву).

уверя́ть несов. ургу уверитьрах.

увеселе́ние 1) бялахъан баву; 2) дялахъру, тамаша, шадшиву.

увести́ сов. бувцуну гьан.

уве́чье ср. чулахъшиву, аьйпрушаву.

увеща́ть несов. насихIат буслан, бакIрай ацIан уллан, оьккира-ххуйра учин.

увида́ть несов., уви́деть сов. ххал бан.

увида́ться несов. уви́деться сов. ккаккан.

уви́ть сов. кай-кай бан, бахIин.

увлека́тельный прил. дялахърусса, бялахъан байсса.

увлека́ть несов. увле́чь сов. 1) увцуну гьан, кIункIу увну гьан; 2) бахх. кIункIу ан, гьавас бутан.

увлека́ться несов., увле́чься сов. 1) ххихху лаган, ссахух- унугу лаган; 2) ччаву хьун.

увлече́ние ср. ххихху лагаву, ссахун-унугу агьаву.

уводи́ть несов. ургу увестирах.

уво́лить сов. увольня́ть несов. укьан ан, уккан ан къуллугърая, даврия. [359]

уво́литься сов., увольня́ться несов. 1) уккан; 2) тархъан хьун (къуллугьрая, иширая).

увы́ междом. хIайп.

увяда́ть несов. ургу увянутьрах.

увяза́ть сов. увя́зывать несов. 1) дахIин, кай-кай дан; 2) бахх. хIалашиву дан.

увянуть сов. ранг ласун, межликкан, хIага хьун.

угада́ть сов. уга́дывать несов. бувчIин, лякъин (жуав).

уга́р мн. нет, м. 1) кIурщул бугъ, оьнкьу; 2) пач, мангъал лачIаву.

угаса́ть несов., уга́снуть сов. 1) лещан; 2) бахх. бухлаган, къуртал хьун.

углеко́п м. хъуручI бихху.

углеме́р м. мурцIурду буду (приб.).

углуби́ть сов., углубля́ть несов. куртI дан.

углубле́ние ср. 1) куртI баву; 2) куртIшиву, вив багьсса кIану.

угна́ть сов. лихъан бан, бацин (гъатIара).

угнета́тель м. зулмукар, залим.

угнета́ть несов. зулму буллан, инжит буллан.

угнете́ние мн. нет, ср. зулму.

угнетённый прил. зулмулулу ливчIма, мазлум, зулму хьума.

угова́ривать несов., уговори́ть сов. увкумур бан ан, рязи хьун ан.

угова́риваться несов., уговори́ться сов. икьрал дан, махъ булун, рязи хьун.

угоди́ть сов. 1) рязи бан, тIикун бан; 2) щун бан.

уго́дливый прил. 1) кьуллугърай авцIусса, лавай ивкIсса; 2) лажин ккарккун махъ бусайсба.

уго́дье ср. мулк (хъу, лухччи, вацIа, м. ц.).

угожда́ть несов. ургу угодитьрах.

у́гол мн. углы́, м. мурцIу.

уголо́к ж. 1) мурцIу; 2) уххансса кIану.

у́голь мн. угли́, м. кIалаш.

уго́льник м. мурцIурду буцай прибор.

угомони́ть сов. кьаикIан ан, сус ан.

угомони́ться сов. кьаикIан, сус хьун.

угоня́ть несов. ургу угнатьрах.

угора́ть несов., угоре́ть сов. 1) пач, мангъал лачIун; 2) ччурччуну ягу дарцIуну чан хьун.

у́горь мн. угря, м. 1) шатта-чавахъ, шатлуха лавхьхьусса чавахъ; 2) лажиндараву шайсса лухIисса, мюрщисса тIинкру.

угости́ть сов., угоща́ть несов. хъамалу ан.

угоще́ние ср. 1) хъамалушин; хъамалу шаву; 2) дуки-хIачIия.

угрожа́ть несов. нигьаусан уллан, «ява мамав» тIун.

угро́за ж. 1) нигьачIаву, нигь; 2) нигьабусан буллалаву, «ява мамав» тIаву.

угрю́мый прил. пашмансса.

уда́в м. шатта (курамал).

удава́ться несов. ургу удатьсялух.

удале́ц мн. удальцы́, м. игит, къучагъ.

удале́ние мн. нет, ср. 1) арх аву, арх уцаву; 2) духхаву, дуккан даву, (ккарччи, м. ц.).

удали́ть сов., удаля́ть несов. 1) арх ан; 2) уккан ан, лихъан; 3) дуккан дан (ккарччи). [360]

удали́ться сов., удаля́ться несов. 1) арх уккан; 2) акъа хьуну гьан.

удало́й, уда́лый къучагьсса, игитсса.

у́даль мн. нет, ж. удальство́ мн. нет, ср. къучагьшиву, игитшиву, виричушиву.

уда́р м. 1) рищаву; 2) кьутI, рищаврил чIу; 3) бахх. чIарашин, ялун бивсса бала; 4) парижрал угьаву.

ударе́ние ср. ударение: чIу гужлан баву (мукъуву).

уда́рить сов. 1) рищун; 2) щун.

уда́риться сов. 1) щаву; 2) байбишин; ударился бежать — лихъан авчуна.

уда́рничество мн. нет, ср. ударникIшиву.

ударя́ть несов. ургу ударитьрах.

ударя́ться несов. ургу ударитьсялух.

уда́ча ж. тIайлабацIу.

уда́чливый прил. тIайлабацIу бусса, талихI бусса.

удва́иваться несов., удво́ить сов. кIикъат бан.

уде́л м. бутIа, бакIрачIан бувкIмур.

удели́ть сов., уделять несов. личIи дан, дулун.

уде́льный прил. удельданул.

удержа́ть сов., уде́рживать несов. дугьан, ядан, дургьуну ядан.

удешеви́ть сов., удешевля́ть несов. кьюкьин дан.

удиви́тельный прил. 1) аьжаивсса; 2) хъинну ххуйсса, яла лараймур даражалул.

удиви́ть сов. удивля́ть несов. аьжаив бан, хIайран бан.

удиви́ться сов., удивля́ться несов. аьжаив хьун, хIайран хIун.

удивле́ние мн. нет, ср. аьжаившиву, хIайраншиву.

уди́ла ед. зумур (чвал хьхьурттарал).

удира́ть несов., ургу удратьрах.

уди́ть сов., чавахъру бугьан (ххалаххух).

удо́бный прил. 1) къулайсса, рахIатсса, 2) мюнпатсса.

удобре́ние ср. 1) оьргъушия; 2) аьгъу даву (хъу).

удо́брить сов. удобря́ть несов. аьгъу дан (хъу).

удо́бство ср. 1) рахIатшиву; къулайшиву; 2) дучIишиву, дакьаву.

удовлетвори́тельно нареч. мадарану, бучIину.

удовлетвори́тельный прил. мадарасса, дучIисса.

удовлетвори́ть сов., удовлетворя́ть несов. 1) рязи бан; 2) бакьин бан.

удовлетворе́ние ср. 1) хIаз, лазат, кайп; 2) рязишаву.

удо́д м. духъ ажари (лелуххи).

удо́й м. ттизаву (накI).

удостовере́ние ср. 1) тасдикь баву, мяйжан баву, тIайла баву; 2) удостоверение, шагьадатнама.

удостове́рить сов., удостоверя́ть тасдикь бан, мяйжан бан, тIайла бан.

удостове́риться сов. удостоверя́ться несов. вих хьун, дакI дацIан дан.

удосто́ить сов. лайкь бан, чIалан, ккаккан.

удочери́ть сов., удочеря́ть несов. душшиврун бишин.

у́дочка ж. чавахъру бугьай ххалаххи.

удуши́ть сов. бугь бан. [361]

уду́шливый прил. бугъ байсса.

уду́шье мн. нет, ср. бугъ хъанахъаву.

уедини́ться сов., уединя́ться несов. личIи хьун, ара лиян дан.

уезжа́ть несов., уе́хать сов. гьан (бурттий).

уж м. хъунил, щинал щатта.

уж нареч. 1) ургу ужелух; 2) частица мяйжанну, мяйжанмур.

ужа́лить сов., дачIу ритан (найрал); маз битан (шатлул).

у́жас м. бала, оьсса нигьачIаву, ццахханну.

ужа́сный прил. 1) баласса; 2) хъинну оьсса.

уже́ нареч. ххишала; он уже больше не придет... та ххишала къаучIантIиссар.

ужи́вчивый прил. акьайсса, авкьуну икIайсса (инсантуращал).

ужи́мка ж. энчI, энчI даву, энчI икIаву.

у́жин м. гьанттайнсса.

у́жинать сов. гьанттайнсса дукан.

ужи́ться сов. 1) аьдат хьун, вардиш хьун (ца кIанай оьрму бутлан); 2) акьин (инсантуращал).

узако́нить сов. закондалуцIун бакьин бан, закондалин бутан.

узда́ мн. у́зды, ж. зумур-хьхьури.

у́зел 1 мн. узлы́, м. 1) къурхъ; 2) ххуллурдал шанбачIу, мукь бачIу; 3) далухIи, къурхъ (карщуву дархIусса задру).

у́зел 2 м. хьхьирил мил (дуцу) 1,87 кл. лахъишиврийсса.

узело́к м. далухIи, къуркъ (чIирийсса).

у́зить несов. кIюла буллан (утта-кIюла), илтIа ан; платье ее узит — янналул та кIюлану чIалачIи буллай бур.

у́зкий прил. 1) утта-кIюласса; 2) бахх. къумасса; узкий ум — чIивисса, къумасса аькьлу.

узнава́ть несов., узна́ть сов. 1) кIул бан; 2) кIул хьун.

у́зник м. дуснакь (увгьусса, дуснакь увсса инсан).

узо́р м. накьич.

у́зость мн. нет, ж. 1) утта-кIюлашиву; 2) бахх. къумашиву.

у́зы ед. нет, 1) щинзирду, дишай махру (кандаллу); 2) бахх. дахIаву, ара (инсантурал дянивсса хIалашиву).

у́йма мн. нет, ж. чIярусса, хIисав дакъасса.

уйти́ сов. 1) гьан, увккун гьан; 2) лихъан, ливхъун ххассал хьун; 3) бахх. акъа хьун.

ука́з м. пурман, амру, приказ.

указа́ние ср. ккаккан баву.

указа́тель м. 1) ккаккан буву, ишара; 2) ккаккан бай лу.

указа́ть сов., ука́зывать несов. ккаккан бан.

ука́зка ж. 1) щяпа (мас. карталий кIанттурду ккаккан байсса) ; 2) ккаккан буву.

укача́ть сов. ука́чивать несов. 1) гьуркку ан, гьуркку увну шанаши ан; 2) хъюлчу тIий сакъат ан, дакI оьзлази дан; его укачало на пароходе — та пароходрал хъулту увну ур (дакIоьзлай).

укла́д м. къур баву, кьяйда, система, низам.

укла́дывать несов. ургу уложитьрах.

укла́дываться несов. ургу уложитьсялух. [362]

укло́н м. 1) баччаву, зунххи бикIаву; 2) мурзу бивкIсса кIану; 3) бахх. цумур-бунугу ца пишарал чулинмай бищаву; 4) бахх. тIайламуния чулийнай аччаву.

уклони́ться сов., уклоня́ться несов. 1) чулийнай аччин; 2) хьхьичIа укьан; 3) чулийнай уккан.

укло́нчивый прил. тIайла бакъасса, тарсъсса (жуав, м. ц.); кIира мяъна дусса, дукъарчIайсса.

уко́л м. 1) кьутIаву, щаву (ххалаххи); 2) ххалаххи кьутIаву, укол баву.

уколо́ть сов. 1) щун, ищун ан (мицI байлсса задрах); 2) щуну кьутIин бан (ччала, м. ц.).

уко́р м. аьй даву, дяъви баву.

укора́чивать несов., укороти́ть сов. кутIа дан.

укорени́ться сов. мархлувун дагьан.

укори́зна ж. ургу укорданух.

укори́ть сов., укоря́ть несов. дяъви бан, аьй-бюкьу дан.

укра́сить сов. украша́ть несов. ятIул бан, чIюлу бан.

укра́сть сов. дацин.

украше́ние ср. чIюлу баву, чIюлушин.

укрепи́ть сов., укрепля́ть несов. цIакь бан, мюхчан бан, гужлан бан.

укрепи́ться сов., укрепля́ться несов. цIакь хьун, мюхчан хьун, гужлан хьун, кIану цIакь бан.

укрепле́ние ср. 1) цIакь баву, мюхчан баву, гужлан баву; 2) цIакьшиву, къала.

укро́п мн. нет, м. гъаран (ххяххия).

укроти́ть сов., укроща́ть несов. 1) махь бан; 2) мютIий бан.

укрупни́ть сов., укрупня́ть несов. цачIун бувну хъун бан, хъуни бан.

укрыва́ть несов. укры́ть сов., 1) бахьлаган бан; 2) лабитан, буруччин.

укрыва́ться несов. укры́ться сов. 1) кIучI хьун; 2) лабикIан.

укры́тие ср. дайшишру, лабикIансса кIану, ялтту руту, сангар.

у́ксус мн. нет, м. ссирка.

укуси́ть сов. 1) кьацI учин, хъап учин; 2) щун, рищун.

уку́тать сов., уку́тывать несов. кай-кай бан, бахьлаган бан.

ула́дить сов. ула́живать несов. рязи бан, цила кIанттайн бутан, дузал бан.

ула́диться сов., ула́живаться несов. цила кIанттайн багьан, кьяйдалин багьан.

у́лей м. найрдал хъурзилу, къурши.

улета́ть несов., улете́ть сов. леххан, левххун гьан.

улету́чиваться несов., улету́читься сов. ссихIиран дирзун лерххун гьан.

уле́чься сов. 1) чул бан; утту ишин; 2) ликкан; 3) паракьат хьун.

улизну́ть сов. хIурхIацIакул гьан, лихъан, пар дан, (кIулкъахьунну).

ули́ка ж. хIучча, далил (ца за бацIан бансса, тIайла бансса).

ули́тка ж. 1) бажана ттукку; 2) вичIилул ца бутIа.

у́лица ж. куча, кIичIиравалу. [363]

улича́ть несов. уличи́ть сов. ялун личин ан, бацIан бан, угьан (ссаву-унугу), баябур ан.

уло́в м. 1) ав, балугь бутьаву; 2) бувгьусса балугърал аьдад.

уло́вка ж. хIилла.

уложи́ть сов. 1) утту ишин ан; чул бан ан; 2) лакьин (ххуржин, чемодан, м. ц.); 3) дуз дан; 4) бахх. ивчIан.

уложи́ться сов. 1) лалакьин; 2) гьашиву дан (ккаккан дурсса (чIумуй); 3) бахх. кIану биял хьун, цила кIанттайн агьан.

улуча́ть несов. улучи́ть сов. лякъин (чIун, къулайсса тагьар).

улучша́ть несов. улу́чшить сов. ххуй дан, хъин дан.

улучша́ться несов., улу́чшиться сов. ххуй хьун, хъин хьун.

улучше́ние ср. хъин шаву, ххуй шаву, ххуй даву.

улыба́ться сов. 1) пиш тIун, пиш-пиш тIун; 2) бахх. ххуйбизан; дакIнил ласун.

улы́бка ж. пиш.

улыбну́ться сов. ургу улыбатьсялул 1-мур ва 2-мур мяъналух.

ультима́тум м. ультиматум; махъра-махъсса, кьянкьасса тIалав даву.

ум м. аькьлу.

умалишённый прил. авлиясса.

ума́лчивать несов. ургу умолчатьрах.

умаля́ть несов. ургу умолитьрах.

уме́ло нареч. бюхъу буну, бажар буну, сант дуну.

уме́лый прил. бюхъу бусса, бажар бусса.

уме́ние мн. нет, ср. бюхъу, бажар.

уменьша́ть несов., уменьшить сов. чIиви бан, чан бан.

уменьша́ться несов., уме́ньшиться сов. чIиви хьун, чан хьун.

уменьше́ние мн. нет, ср. чан шаву, чан баву, чIиви шаву, чIиви баву.

уме́ренный прил., дянивсса, ца кьаралдаиийсса, тIааьнсса, кIукIлусса.

уме́рить сов. умеря́ть несов. чан дан, куклу дан, гьавас лагь бан

умертви́ть сов., умерщвля́ть несов. ивчIан (цума-цунугу).

уме́стный прил. цила кIанайсса, лайкьсса, учин багьайсса.

уме́ть несов. бюхъан.

умира́ть несов. литIлан, накьлу хъанан.

у́мница м. и ж. аькьлу бусса.

умножа́ть несов., умно́жить сов. 1) бищун, ласун; 2) чIяву бан.

у́мный прил. аькьлу бусса.

умоли́ть сов. лергъ учин, миннат бан, лергъ тIий рязи бан.

умолка́ть несов., умо́лкнуть сов. сус хьун, зума къаахъан.

умоля́ть несов., ургу умолитьрах.

умори́ть сов. 1) бат бан, къир бан; 2) сакъат ан, канища уккан ан.

умори́ться сов. сакъат хьун, хъинну уххан, канища уккан.

у́мственный прил. аькьлулул.

умча́ться сов., анаварну гьан (бурттий); анаварну лихъан, анаварну чарх увккун гьан.

умыва́льник м. умывальник; лажин-ка шюшу.

умыва́ть несов., умы́ть сов. лажин-ка шюшин. [364]

умыва́ться несов., умы́ться сов. лажин диссун, лажин-ка шюшин .

умы́шленно нареч. кьасттан.

унасле́довать сов. варис хьун, бутIуврай дуккан.

унести́ сов. ларсун гьан.

универса́льный прил. универсальныйсса, гьарца чулухунайсса.

университе́т м. университет.

унижа́ть несов., уни́зить сов. ялавай ан, кьюкьин ан, хIурматрая утан.

унижа́ться несов., уни́зиться сов. ялавай хьун, хIурматрая агьан.

униже́ние ср. 1) ялавай шаву, хIурматрая агьаву, иттала агьаву; 2) хIакьиршиву, кьюкьала.

унима́ть несов. ургу унятьрах.

уничтожа́ть несов., уничто́жить сов. бат бан.

уноси́ть несов. ургу унестирах.

уныва́ть несов. умуд кьукьин, хъинну пашман хьун, рухI дуккан.

уны́лый прил. пашмансса, буруккинттарайсса, дардирайсса.

уны́ние мн. нет, ср. дард, буруккин, пашманшиву.

уня́ть сов. 1) кьаикIан ан; 2) угьан, ацIан ан, хьхьичIалу кьукьин.

упа́док мн. нет, м. заэвшиву, гьавас бакъашиву.

упакова́ть сов. ларкьуну дахIин.

упа́сть сов. 1) агьан; 2) лагь хьун, яларай дучIан.

упере́ться сов. упира́ться несов. 1) хIиркI бугьан; таре ацIан; 2) няй-няй тIий ацIан, тIалав дуллан.

упи́танный прил. бучсса, бувцIусса.

уплати́ть сов. упла́чивать несов. лахъан, булун (бурж).

уплотни́ть сов. уплотня́ть несов. цачIунмай бувну лаян бан, 2) цIакь бан; ялун цаймигу бизан бувну къума бан.

уплотни́ться сов. уплотня́ться несов. 1) цачIунмай хьун, цIакь хьун, ццун хьун; лаян.

уплыва́ть несов., уплы́ть сов. гьузуй гьан, арх уккан.

уподо́бить сов. уподобля́ть несов., лащан бан, лащан.

уполномо́ченный прил. вакил.

упомина́ть несов. упомя́нуть сов. 1) кIицIлаган; цIа учин; 2) дакIнин утан.

упо́р ж. 1) хьхьачаву; 2) ттарцI, бюрна.

упо́рно нареч. цIакьну, кьянкьану, гужну.

упо́рный прил. 1) цакьну ацIайсса; ялув ликкайсса; 2) тарсъсса.

упо́рство мн. нет, ср. цIакьшиву, кьянкьашиву, тарсшиву.

упо́рствовать несов. 1) цIакьну ацIлан, энад буллан, тарсшиву дуллан; 2) чIуллан.

употреби́ть сов. употребля́ть несов. аьркин дан, ишла дан, харж дан.

управдо́м м. къатралсса буву (шагьрурдай).

упра́вить сов., управля́ть несов. 1) бачин бан, дулан бан; 2) бакIчийшиву дан, каялушиву дан.

упра́виться сов., управля́ться несов. 1) бакIрайн дуккан; 2) багьайсса ххуллу ласун. [365]

управле́ние ср. управление; учреждение; ишру бачин баву, бакЬшйшиву даву, каялувшиву даву.

управля́ющий м. управляющий, хъунама, ишру бачин буву.

упражне́ние ср. упражнение.

упражня́ться несов. 1) упражнениерду буллан; 2) зун, лахьлан, тикрал буллан.

упраздни́ть сов., упраздня́ть несов. дукьан дан (аьдат, закон, м. ц.).

упра́шивать несов., упроси́ть сов. миннат буллай рязи бан.

упрёк м. аьй даву, бюкьу-аьй.

упрека́ть несов., упрекну́ть сов. — дяъви бан, аьй дан.

упрости́ть сов., упроща́ть несов. бигьа дан, куклу дан.

упру́гий прил. лахIан дурукун цурда тIайла дацIайсса.

у́пряжь мн. нет, ж. энтту-хьхьуртти (аьраварттилу бахIайсса чан аьркинмур).

упря́мец м. тарсъсса, хIиркI бугьайсса инсан.

упря́миться несов. тарсшиву дуллан, хIиркI бугьлан, энад буллан.

упря́мство мн. нет, ср. тарсшиву, хIиркI бугьаву.

упря́мый прил. тарсъсса, хIиркI бугьайсса.

упуска́ть несов., упусти́ть сов. 1) ита бакьин, лихъан (бавхIусса ниц, м. ц.); 2) бахх. канища буккан бан.

упуще́ние ср. аьйкьаву, хатIа, пикрибакъул даву.

уравне́ние ср. 1) архIал бацIлацIи баву; 2) уравнение (мат.).

ура́внивать несов. 1) ургу уравнятьрах.

уравнове́сить сов., уравнове́шивать несов. архIал бацIан бан, тарзирайн бутан.

уравня́ть сов. архIал бацIан бан.

урага́н м. 1) ураган; хъинну гужсса марч; 2) бахх. хъинну гужсса, пасатшиву дайсса ци-дунугу.

уразуме́ть сов. бувчIин.

урва́ть сов. дуцан.

урегули́ровать сов. низамрайн дуцин, кьяйдалин дуцин.

уреза́ть сов., уре́зывать несов. 1) кьукьин, кьуркьуну кутIа дан; 2) бахх. чан дан, ссуссукьу дан.

у́рна ж. урна; 1) ивкIума ччув-ччуну ганал лах бичайсса ккупа; 2) цIа рищаврил чагъарду бичайсса къурши.

у́ровень м. 1) ссал-дунугу лахъшиврул дазуну хъанахъисса кьан; 2) даража.

уровня́ть сов. кьадан, саргъун дан.

уро́д м. 1) иял акъасса, щаллу акъасса инсан (кьуси бусса м. ц.) 2) оькку, бакIрая оьккисса инсан.

уроди́ться сов. 1) хьун, дюхъан; 2) щиха-дунугу лащин дусса хьун.

уро́дливый прил. оьккисса, гьайбат дакъасса.

урожа́й м. урожай; хъуних, ахъних, багърах дуркмур.

уро́к м. дарс.

уро́н мн. нет, м. чIарашин, зарал-зиян, бат хьумур.

урони́ть сов. рутан (щяв), багьан бан.

урча́ние мн. нет, ср. 1) щир-щир тIаву; 2) гъяр-гъяр (лякьлул чIу). [366]

урча́ть несов. 1) щир-щир тIун; 2) гъяр-гъяр тIун.

усади́ть сов., уса́живать несов. 1) щяитан; 2) бугьан (нувщи, м. ц.).

уса́дьба ж. 1) мулк; 2) къатрачIасса багь-бахча.

уса́тый прил. ссирссилтту дусса.

усва́ивать несов., усво́ить сов. 1) лахьхьин; 2) бувчIуну дакIний битан; 3) лялиян дан.

усе́рдие мн. нет, ср. хIарачат, бажар-жижар.

усе́рдный прил. хIарачат бусса, бажар-жижар бусса.

усе́сться сов. щяикIан.

усе́ять сов. бахьлаган бан, буцIин бан, чIай бан, бичин.

уси́дчивый прил. ссавур дусса, хIарачат бусса (хъунмасса хIаллай щяивкIун зузисса).

уси́ливать несов., уси́лить сов. гужлан бан, чIувин бан.

уси́ливаться несов., уси́литься сов. гужлан хьун, чIувин.

уси́лие ср. 1) гуж. зур; 2) хIарачат.

ускольза́ть несов., ускользну́ть сов. 1) ччех ивкIун гьан; 2) бахх. янил хьхьичIа укьан, лаикIан, акъа хьун.

ускоре́ние мн. нет, ср. 1) анавар баву, анавар шаву; 2) анавар буккаву.

уско́рить сов. ускоря́ть несов. анавар бан, анавар буккан бан.

усло́вие ср. шартI.

усло́виться сов. усла́вливаться несов. шартI дан.

усло́вный прил. шартIирайсса, шаргI дурсса, ялун бурувгсса.

усложни́ть сов. усложня́ть несов. жапа дан, хъиннура захIмат дан (даву).

услу́га ж. къуллугъ.

услыха́ть сов. услы́шать несов. баян.

усмеха́ться несов., усме́хнуться сов. пиш учин.

усме́шка ж. пиш (инсан кьюкьин уллалисса).

усмири́ть сов., усмиря́ть несов. паракьат бан, ккуччу бан, мютIий бан.

усмотре́ние ср. ххал бигьаву, хIукму баву (бан-битанмунил).

усну́ть сов. шанан икIан, шанавун гьан.

усоверше́нствовать сов. магьир бан, даражалул лавай бан.

усоверше́нствоваться сов. магьир хьун, даражалул лавай хьун.

успева́емость мн. нет, ж. лахьхьаврил, дуклакаврил даража лавай хъанахъаву (дарсирдаву).

успева́ть несов., успе́ть сов. 1) цила чIумал иян; 2) ххув хьун, хьхьичIунай хьун.

успе́х м. тIайлабацIу, ххувшаву.

успе́шный прил. тIайлабацIу бусса.

успока́иваться несов., успоко́иться сов. паракьат хьун, рахIат хьун.

успокое́ние мн. нет, ср. паракьат шаву, рахIат баву, паракьат баву.

успоко́ить сов. паракьат бан.

уста́ ед. нет, (усттар.) мурччив кьацI.

уста́в м. устав (низамрал жуж).

устава́ть несов. ургу устатьрах.

уста́лость мн. нет, ж. буххаву. [367]

уста́лый прил. увхсса, багьтIат хьусса.

устано́вка ж. 1) ккаккан баву; 2) мурад, ххуллу; 3) бишаву (пач).

устаре́лый прил. дух хьусса, духсса.

устаре́ть сов. дух хьун.

уста́ть сов. уххан, багьтIат хьун.

устла́ть сов., устила́ть несов. лурсса дан, бахьлаган бан (чIанкъатта).

у́стный прил. дакIнихсса, мазрайнусса.

усто́йчивость мн. нет, ж. цIакьшиву, цIакьну дацIаву.

усто́йчивый прил. цIакьсса, цIакьну дацIайсса.

устоя́ть сов. данди ацIан, духIан, цува яан.

устрани́ть сов., устраня́ть несов. укьан ан, чулинай ан, акъа ан.

устрани́ться сов., устраня́ться несов. укьан, чулинай укьан.

устраша́ть несов., устраши́ть сов. нигьа бусан бан, ццаххандарал бан.

устреми́ть сов., устремля́ть несов. 1) бурган бан, тIайла бан; 2) ялун бачин бан, ххяххан бан.

устреми́ться сов., устремля́ться несов. 1) анаварну ялун бигьин, ххяххан; 2) пIякь икIан (ссах-унугу ялугьлан, пIякь ивкIун уруглан).

устро́ить сов. 1) дуз бан, дан; 2) итан, паракьат ан.

устро́иться сов. 1) дуз хьун, щаллу хьун; 2) цIакь хьун, паракьат хьун.

устро́йство ср. 1) дуз шаву; 2) сакин шаву; 3) кьяйда.

уступа́ть несов., уступи́ть сов. итабакьин, 2) махъун агьан; он никому не уступит в храбрости — та виричушивруву щиярчIав махъун къаагьанссар; 3) кьюркьуну дулун, даххан.

усту́пка ж. 1) цува рязину дулаву (хIаллихшин дурну); 2) цаманан хIаллихшин дан.

усту́пчивый прил. рязи шайсса, акьайсса.

у́стье мн. у́стья, ср. 1) неххал ух; 2) вярчIу.

усы́ ед. ус, м. ссирссилу.

усынови́ть сов., усыновля́ть несов. арсшиврун ишин.

усыпа́льница ж. амбар, склад.

усыпи́ть сов., усыпля́ть несов. 1) хIалдания гьан ан, шанаши ан; 2) бахх. заэв ан.

утащи́ть сов. 1) ларсун гьан; 2) дацин.

у́тварь ж. собир. къатлул кьай-кьуй, аьрки-къарцин.

утверди́ть сов. 1) цIакь бан,. мюхчан бан; 2) тастикь бан; 3) исват бан, вих бан, бацIан бан.

утверди́ться сов. утвержда́ться несов. 1) цIакь хьун, мюхчан хьун, мархха итабакьин; 2) дакI дацIан дан.

утвержда́ть несов. 1) ургу утвердитьрах; 2) тасдикь буллан.

утёнок мн. утя́та, м. урдакрал оьрчI.

утере́ть сов. лишин, кьакьан дан.

утеря́ть сов. бакъа бан.

утёс м. бюхттулсса, тик диркIсса ххяли.

уте́чь сов. экьи гьан, экьилаган.

утеша́ть несов. уте́шить сов. дакIхьунмур бусан, паракьат уллан, тяхъа ан. [368]

утеше́ние ср. дакI хьун мур бусаву, дакI хьунмур баву.

утира́ть несов. ургу утеретьрах.

ути́ль мн. нет, м. аьлур-чапур.

уткну́ться сов. 1) кьутIин; 2) сус хьун, паракьат хьун; 3) кьукьин.

у́тка ж. урдак.

уткну́ться сов. 1) кьутIин; 2) байчу щун; 3) бахх. ца зарахух гьан.

утоли́ть сов., утоля́ть несов. 1) лиххан бан (ккаши, мякь); 2) бахх. ккуччу бан, чан бан.

утоми́тельно нареч. уххан уллай, бизар уллай, щацI уллай.

утоми́тельный прил. уххан айсса, бизар айсса, шацI айсса.

утоми́ть сов. утомля́ть несов. уххан ан, бизар ан, щацI ан.

утоми́ться сов., утомля́ться несов. уххан, бизар хьун, шацI хьун.

утону́ть сов. оькьан, бугь хьун (щинаву).

утончённый прил. 1) кIюла бувсса; 2) исвагьисса, бакьин бувсса.

утопа́ть сов. бюкьан, бахьлаган.

утопи́ть сов. оькьан ан.

уто́пия ж. хиял, хансса, бачIвасса хиял.

уто́пленник м. щинавун оькьма, оькьсса инсан.

уточни́ть сов., уточня́ть несов. дурус бан, кIул бан, аям бан.

утра́та ж. дакъахьумур, чIарашин, зарал-зияна.

утра́тить сов., утра́чивать несов. дакъа дан, дакъа хьун.

у́тренник м. 1) кIюрххил; 2) кIюрххиласса (дяркъу).

у́тренний прил. кIюрххил дукаймур (кIюрххилсса).

у́тромн. утра ср. кIюрх.

утро́ить сов. шамийла ххидан, шанкъат дан.

у́тром нареч. кIюрххил.

утружда́ть несов. буллан, бакI-цIуцIаву дуллан.

утю́г м. мангьал, щабукку.

утю́жить несов. мангьал ришлан, щабукку ришлан.

уха́ ж. чавахърал накь.

уха́б м. кюнтIа, хъунтIа.

уха́бистый прил. кюнтIри, хъунтIуллив дусса.

уха́живать несов. къуллугъ буллан, уруглан.

у́харство ср. къучагьшиву, игитшиву.

ухвати́ть сов. бугьан, лачIун.

ухвати́ться сов. лачIун, (ссацIун-унугу).

ухитри́ться сов., ухитря́ться несов. бюхъан, канища бучIан.

у́хо мн. у́ши, ср. вичIи.

ухо́д мн. нет, м. 1) гьаву, лагаву; 2) къуллугъ баву, бургаву; больному нужен хороший уход — къашайнаха хъинну къуллугъ бан аьркинссар (къашайнан хъинсса къуллугъ аьркинссар).

уходи́ть несов. ургу уйтирах.

ухудша́ть несов. уху́дшить сов. оькки бан, зия бан, лиян дан.

ухудша́ться несов., уху́дшиться сов. оькки хьун, зия хьун, лиян.

уцеле́ть сов. сагъну личIан, щаллуну личIан. [369]

уцепи́ть сов. лачIун, хъап куну лачIун, бугьан.

уча́ствовать несов. хIала хъанан, хIала ухлан.

уча́стие мн. нет, ср. хIала уххаву.

уча́стник м. хIала хьума.

уча́сток м. лухччинул ца парча.

у́часть мн. нет, ж. бутIа, хIал.

уча́щийся м. дуклакима.

учёба мн. нет, ж. 1) дуккаву; 2) дарс.

уче́бник м. учебник, дарсирал лу.

уче́ние ср. 1) дуккаву; 2) элму.

учени́к м. ученик, дуклакисса оьрчI.

учени́ца ж. ученица, дуклакисса душ.

учёный прил. 1) чIярусса дурккусса, элму дусса; ученый человек — дурккусса чув; 2) сущ. м. аьлимчу; молодой ученый жагьилсса аьлимчу; 2) прил. ученая степень — элмулул даража.

уче́сть сов. 1) хIисавравун ласун; 2) пикрилувун ласун.

учёт мн. нет, м. хIисаврайн ласаву, сияхIрайн лахъан баву.

учи́лище мн. училища, ср. школа.

учи́тель м. учитель, муаьллим.

учи́тельница ж. учительница.

учи́тельская ж. учительтурал къатта.

учи́тывать несов. ургу учестьрах.

учи́ть несов. лахьхьин буллан; лахьлан.

учи́ться несов. 1) дуклан; 2) лахьлан.

учреди́ть сов., учрежда́ть несов. гьану бизан, дуз бан, сакин бан.

учрежде́ние ср. 1) учреждение; 2) гьану бизаву, сакин баву.

учти́вый прил. хIурмат бусса, адав дусса, тарбия дусса.

уша́нка ж. вичIивду кьяпа.

уши́б м. цIунцIия, агьу-изу шаву.

у́шко ср. шан (ххалаххул).

уще́лье къума ратI.

ущеми́ть сов., ущемля́ть несов. 1) ккуччу бан; 2) бахх. чIувин уллан, бугь бан.

уще́рб мн. нет, м. зарал, зиян, чIарашин.

ущипну́ть сов. кьепи буцIин.

ую́т мн. нет, м. рахIатшиву, лалакьаву.

ую́тный прил. рахIатсса, лалавкьусса.

уязви́ть сов. уязвля́ть несов. щун бан (хIакьир ан, инжит ан, дакI гъагъан дан).

уясни́ть сов., уясня́ть несов. бувчIин бан, аьям бан.


Ф

фа́брика ж. фабрика.

фабрика́нт м. фабрикант; фабрикалул заллу.

фабрикова́ть несов. 1) фабрикалул кьяйдали хIадур дан (кьай); 2) бахх. къалпсса зад хIадур дан.

фабри́чный прил. фабрикрал, фабрикалул дурсса, м. ц.

фа́була ж. фабула, литературалул произведениелуву бусласимур (хьусса ишру).

фа́за ж. фаза; токрал ца къяртта. [370]

фаза́н м. хIаллил аьнакIи, къиргьавул.

фа́кел м. маж-аьл (ттуршал мицIлийх навтливун щусса ацци дархIуну лавхъсса чирахъ).

факт м. факт; 1) мяйжанну хьусса зад; 2) хIучча, далил.

факти́ческий нареч. мяйжанну, хIакьну.

факульте́т м. факультет, лаваймур школалуву цания-ца элмулул отделение.

фальши́вый прил. 1) къалпсса; 2) гьалатIсса.

фальш мн. нет, ж. 1) щялмахъ; 2) хIиллачийшиву; 3) кIира лажин душиву.

фами́лия ж. 1) фамилия; 2) тухум; 3) кулпат.

фанати́зм мн. нет, м. фанатизм, диндалухух лагаву.

фана́тик м. фанатик, динчий, гьарза хъамариртун диндалухух лавгсса инсан.

фане́ра ж. кIюла тахта (тIаннул).

фантазёр м. хиялчи.

фанта́зия ж. 1) хиял; 2) щялмахъ, ляхъан бувсса зад.

фантасти́ческий прил. хиялданул, магьлул, ляхъан бувсса.

фа́ра ж. фонарь (автомобильданул, паровозрал).

фарао́н м. пираьн (нукIу заманнайсса египетуллал паччахIтурал цIа).

фармаце́вт м. даруртту буву, аптекрал зузала.

фа́ртук м. хьхьичIух дахIу.

фарфо́р м. чини, чинилул тIахIни.

фарширова́ть сов. видуцIин дан (овощи в м. ц., дикIул, ппиринжрал).

фаса́д м. къатрал лажин чул.

фасо́ль мн. нет, шагьнал хъюру.

фасо́н м. фасон, куц.

фа́уна мн. нет, ж. хIайвант.

фаши́зм м. фашизм.

фаши́ст м. фашист.

фаэто́н м. пIайтIун.

федерати́вный прил. федеративныйсса.

федера́ция мн. нет, ж. федерация.

фейерве́рк м. пишкантI.

фе́льдшер м. фельдшер.

фельето́н м. фельетон.

фельетони́ст м. фельетонну чичу.

феода́л м. феодал; феодализмалул заманнай хъуннасса аьрщарал заллу.

феодали́зм мн. нет, м. феодализм;  капитализмалияр хьхьичIсса обществолул низам.

фе́рма ж. 1) ферма; животноводческая ферма — гъаттарал ферма; 2) капиталист билаятирттай ижаралий ларсъсса аьрщарай дурсса хасъсса хозяйство.

фе́рмер м. фермер; капиталист билаятирттай ферма лул заллу; ургу фермалул 2-мур мяъналух.

фестива́ль м. фестиваль; искусстволул байран.

фиаёлка ж. банавша тIутIи.

фигу́ра ж. фигура; 1) чурх, сурат; 2) шанмурцIу, мукьмурцIу, м. ц. геометриялул фигурартту; 3) бахх. инсаннал къалип.

фи́зик м. физик; физикалул специалист.

физиоло́гия мн. нет, ж. физиология; организмалул даврил хIакъиравусса эльму. [371]

физионо́мия ж. лажин, сипат.

физиче́ский прил. физикалун хасъсса.

физкульту́ра мн. нет, ж. физкультура (физическая культура), чурх тарбия баву.

физкульту́рник м. спортчи, чурх тарбия баврихун агьсса инсан.

фикти́вный прил. щялмахъсса, къалпсса.

филиа́л м. филиал, отдел.

фи́лин м. ччиккумяв (лелуххи).

филоло́гия мн. нет, ж. филология; мазрал, литературалул элму,

фильтр м. дигьу (хьюмушияртту дигьайоса зад).

фильтрова́ть несов. дигьлан, марцI дуллан (щин, накI, м. ц.).

фина́л м. ахир, дайлитIу, къуртал шаву.

фина́нсы ед. нет, арцу (харж дай арцу).

фи́ник м. чассаг.

фиоле́товый прил. банавшасса (ранг).

фи́ниш мн. нет, финиш; спортраву махъра-махъ буккаву.

фио́рд м. фиорд, кьиривуннай кьуртIуну ларгсса хьхьирил къяртта.

фити́ль м. фитиль; пилта (лампалул, м. ц.).

флаг м. ттугь.

флако́н м. чIири шуша.

фланг м. фланг, чулухалу.

фло́ра мн. нет, ж. уртту-щин.

флане́ль мн. нет, ж. фланель; кIюласса ппалул янна.

флот м. флот, чIявусса пароходру.

флоти́лия ж. флотилия; пароходру, жамив.

флю́гер м. флюгер; марч цумур чулинмай бурив ккаккан байсса прибор.

флюс м. флюс; чIав, ххинчу дуруххаву.

фля́жка ж. фляжка, щин рутIайсса чIирисса гьанавруту.

фо́кус м. увинну даву, увин.

фо́кусник м. фокусру буву, увинчи.

фолькло́р мн. нет, м. фольклор; халкьуннал дакIнихсса литература (магьри, бусалартту, учалартту, м. ц.).

фон м. чIан (халичалул, м. ц. чична дакъамур); суратрай гьанумур ранг.

фонд м. фонд; 1) махъун бувкьсса мая (арцу); 2) луртан.

фоне́тика мн. нет, ж. фонетика (чIурдал хIакъиравусса мазрал элмулул ца отдел).

фонети́ческий прил. фонетикалул.

фонта́н ж. фонтан (пантан).

форма́т ж. лагру.

формирова́ть несов. дуз буллан, сакин буллан.

формирова́ться несов. дуз хъанан сакин хъанан.

фо́рмула ж. формула; 1) кутIасса, тIайласса пикри: 2) лишаннайсса хIарпирдай математикалул дуцинну даву.

формули́ровать сов. и несов. кутIану, тIайлану бусан (пикри).

форси́ровать сов. и несов. 1) гужлан бан, анавар бан; 2) талай лахъан (нех, дара).

форт м. цIакьшиву, чIиви къала.

фо́рточка ж. форточка; чIавахьулттий бувсса чIивисса чIавахьулу. [372]

фо́сфор мн. нет, м. фосфор; ччяни цIу лачIайсса, хьхьувай чанна лавхъун чIалан бикIайсса химиялул элемент.

фосфори́т м. фосфорит; хъу аьгъу дан ишла дайсса минирал.

фото́граф м. сурат рищу.

фотографи́ровать несов. суратру ришлан.

фотографи́роваться несов. сурат рищун дуллан.

фразиоло́гия мн. нет, ж. фразиология; 1) мазравусса оборотру, калимартту; 2) бахх. бючIун махъру.

фронт м. фронт, дяъвилул майдан.

фронтови́к м. фронтрай талатима, фронтрай ивкIма.

фрукт м. ахъулсса.

фуга́нок м. ранна (тIаннул усттарнал ярагъ).

фунда́мент м. гьану.

фундамента́льный прил. гьану бусса, цIакьсса, хъуннасса.

функциони́ровагь несов. зун.

фу́нкция ж. функция, даву.

фунт м. гирванка.

фура́ж мн. нет, м. лазуни (гъаттарал).

фура́жка ж. фуражка.

фуру́нкул м. пицIу.

фурго́н м. фургун, аьрава (мукьва ябусса).

футбо́л мн. нет, м. футбол, ттуп.

футболи́ст м. футболлай уккайма.

футля́р м. къатта (яруннил, м. ц.), чIивийсса къурши.

фуфа́йка ж. гъили гьухъа.

фюзеля́ж м. самолётрал хах, корпус.

фы́ркать несов., фы́ркнуть сов. фурх чин, фурх тIун (чал).


Х

хала́т м. хялат (янна).

халва́ мн. нет, ж. хIалва, бакъухъ.

халту́ра ж. цукун-дунугу, къакIулну дурсса, дучIидакъасса даву, мукунна дурсса зад.

хамелео́н м. 1) хамелеон, зайтун, кIанттух бурувгун цила ранг даххана дайсса хъунмасса кьюрщала; 2) бахх. цалий къаацIайсса; цала пикрирду баххана байсса инсан.

хандра́ мн. нет, м. малихулия, пикри, дард, шугълурду.

хандри́ть несов. малихулия хъанан, пикрирду, дард дуллан, дарих уклан.

ханжа́ м. и ж. ламмам, лажин ккарккун махъ бусу.

ханже́ство мн. нет, ср. ламмамшиву, лажин ккарккун махъ бусаву, ханжашиву.

ха́ос м. хIала-ккалашиву.

хаоти́ческий, хаоти́чный прил. хIала дурхсса, низам дакъасса.

хара́ктер м. хасият.

характеризова́ть сов. хасиятру бусан.

характери́стика хасиятрал чагъар.

характе́рный прил. хасъсса, хасиятрацIун бавкьусса.

харчи́ мн. дукия.

ха́та ж. пукьа.

хвала́ ж. 1) цIа даву; 2) барчаллагь.

хвалёный прил. цIа дурсса.

хвали́ть сов. цIа дуллан. [373]

хвали́ться несов. ургу хвастатьсялух.

хва́статься несов. цаятура цIарду дуллан, пахрурду буслан.

хвасту́н м. пахручи, цIарду дуву (цаятура).

хвата́ть несов. бугьлан, хап тIун.

хвата́ться несов. лачIлан, бугьлан.

хвати́ть 1. сов. ургу хватитьрах.

хвати́ть 2. сов. гьа хьун.

хво́йный прил. ттарлил.

хвора́ть несов. къашай хъанан, инжит хъанан.

хворо́ст собир. м. щирпи.

хвост м. магъ.

хво́я мн. нет, ж. 1) ттарлил мурхьирал ххалаххи; 2) ттарлил мурхьирал къяртта.

хи́жина ж. пукьа, чIва.

хи́лый прил. заэвсса.

хи́мик м. химиялул специалист.

хи́мический прил. химиялул; химическая лаборатория — химиялул лаборатория.

хини́н мн. нет, м. хин (дарув).

хиру́рг м. хирург (операцияртту байсса хIакин).

хиру́ргия мн. нет, ж. хирургия.

хитре́ц м. хIиллачий.

хитри́ть несов. хIилларду дуллан.

хи́трость мн. нет, ж. хIиллачIийшиву, хIилла.

хи́трый прил. хIиллачийсса.

хище́ние ср. цурк, цурк баву.

хи́щник м. жанавар.

хи́щный прил. ав байсса, хищные звери — авбай жанаварт.

хладнокро́вье мн. нет, ср. паракьатшиву, ссавур душиву, анавар къауккаву.

хладнокро́вный прил. паракьатсса, ссавур дусса, анавар къауккайсса.

хлам собир. м. ари-вари, аьттаттяркьи.

хлеб мн. хлебы́ и хлеба́, м. 1) ччатI; белый хлеб — кIяла ччат; 2) хле́бы — ччатIру; ставить хлеб в печь — кIарттуву ччатIру бищун; 3) хлеб — зерно къама; мн. хлеба́ — къамри.

хлеба́ть несов. 1) канан; 2) ххюпI тIий хIачIлан.

хлебозаво́д м. ччатI бищай завод.

хлебозагото́вка ж. къама хIадур баву, къалмул тадарик даву.

хлебопа́шество мн. нет, ср. хъу дугьаву.

хлебопа́шец м. хъудугьу.

хлеборо́б м. хъудугьу.

хлев м. гъаттарал ппал.

хлеста́ть несов. 1) бишлан (мархь, щяпа, 2) чяр-чяр тIун, чярх тIий ришлан (гъарал), чавхьтIий бишлан щатIи.

хло́пать несов. хло́пнуть сов. 1) рищун, пIарх учин дан; 2) хъат рищун (чIяпIа рищун); 3) кьутI учин.

хлопково́д м. паммачи, памма бугьу.

хлопково́дство мн. нет, ср. паммачишиву, памма бугьаву.

хло́пнуть сов. ургу хлопатьрах.

хлопо́к м. 1) памма; 2) паммалул къватIа.

хлопота́ть несов. хIарачат буллан, мин-тин ххяххан.

хлопотли́вый прил. 1) захматсса; 2) хIарачат бусса, бажар бусса.

хлопча́тник мн. нет, м. паммалул къватIа. [374]

хло́пья ед. нет, кьяпри (парчри, къиргъурду).

хлорофи́лл м. хлорофилл; мурхьирал чIапIал, м. ц. ранг щюлли дайсса, зад.

хлор мн. нет, м. хлор; загьру, газ.

хлы́нуть сов. гьавг учин, чавхь учин, щинкунна ххяххан.

хлыст м. щяпа, мархь.

хля́стик м. янна лялату чIувин дайсса эн, мухIлу.

хмеле́ть несов. бувччу хъанан.

хмель мн. нет, м. къур (иникIма лахъан дан м. ц. аьркин байсса).

хмельно́й прил. 1) увччу хьусса; 2) бувччу байсса, спирт дусса.

хму́рить несов. дащан дуллан, гьавлаглан дуллан.

хму́риться несов. 1) дишлан, лухIицIан лаглан (ссав); 2) бахх. ябакI бутлан.

хму́рый прил. 1) дарщусса; 2) бахх. ябакI бувтсса.

хны́кать несов. кьупIа тIий аьтIун.

хо́бот м. пилданул щюртIи.

ход м. 1) нанаву; 2) бухху (хьулу); 3) ххуллу.

ходата́йство ср. аьрза, миннат, тавакъюъ.

ходата́йствовать несов. тавакъюъ буллан, миннат буллан.

ходи́ть несов. 1) занан; 2) гайз буллан; 3) уруглан, къуллугъ буллан).

ходово́й прил. 1) чIяруну ишлахъанахъисса, ччяни даххайсса (кьай); 2) бахх. зираксса, дирисса.

ходу́ли ед. ходуля, ж. тIаннул ччанну, ликри.

ходьба́ мн. нет, ж. 1) заназисса; 2) ишла хъанахъисса (кьай).

хозя́ин мн. хозя́ева, м. 1) заллу, хозяин; 2) къатлул заллу.

хозя́йничать несов. заллушиву дуллан, агьашиву дуллан.

хозя́йственник м. хозяйственник, иширтталсса буву.

хозя́йство ср. хозяйство.

холе́ра мн. нет, ж. халера (оьну лахъайсса цIуцIаву).

хо́лка ж. кьама (чвал).

холм м. бакIу.

холми́стый прил. бакIурду бусса, бакIурдарисса.

хо́лод м. дяркъу.

холоде́ть несов. дякъин дуллан, аьхълан, микIлачIун уллан.

холоди́льник м. бузхана, бякъин бай къатта, холодильник.

холо́дный прил. дяркъусса.

холо́п м. 1) лагь (нукIузаманнайсса Аьрасатнаву); 2) нукар, къуллугъчи.

холосто́й прил. 1) щар къадурдусса, ссувайсса; 2) бачIвасса, букъавцIусса.

холст м. ганзсса чатан.

холу́й м. 1) нукар, лагь; 2) бахх. лажин ккарккун махъ бусу.

хому́т м. хамут (чайх лаххайсса).

хор м. хор; архIал балайчаву.

хорони́ть несов. уччин.

хороше́ть несов. ххуй хъанан, исвагьи хъанан.

хоро́ший прил. ххуйсса, хъинсса. [375]

хорошо́ нареч. хъинни.

хоте́ть несов. ччван.

хоть союз и частица 1) чагу; хоть видит око, да зуб неймёт — янин чIаларчагу, ккарччахьхьун къабирияй; 2) — вагу; хоть ты приходи — инавагу ухьхьу; 3) ччарча; жди хоть неделю — ччарча нюжмарди ацIу; 4) ччимур, хоть куда — ччимур кIанайн.

хотя́ союз; 1) — чагу; 2) — амма; хотя холодно на дворе, но люди работают — кьатIу дяркъу дунугу, амма ининсантал зий бур.

хохо́л м. бакIрайсса къутта (аьнакIул, лелуххул).

хо́хот мн. нет, м. а-атIий хъяхъяву.

хохота́ть несов. а-атIий хъян.

храбре́ть несов. къучагь хъанан, игит хъанан.

храбре́ц м. къучагь, игит.

храбри́ться несов. цува къучагъну ккаккан уллан.

хра́брость мн. нет, ж. виричушиву, игитшиву.

хра́брый прил. къучагъсса, виричусса.

храм м. эбадат дай, дин дай къатта.

храни́лище ср. амбар, задру ядай кIану.

храни́ть несов. ядан, дайщун дан.

хране́ние ср. ябаву, байшун баву.

храп м. ххюнхху.

храпе́ть несов. 1) ххюнхху тIун; 2) пурх тIун.

хребе́т м. 1) бархI; бурхIал ттаркIру; 2) зунттал ссирт (кьюкьа).

хрестома́тия ж. хрестоматия, бувчIусса произведениярттая сакин бувсса дарсирал лу.

хрип м. ххирххи.

хрипе́ть несов. ххирххи тIун.

хри́плый прил. ххирххи тIисса, бугь хъанахъисса (чIу).

хри́пнуть несов. ххирххи тIаву, бугь хъанахъаву.

хрипота́ мн. нет, ж. ххирххи тIаву, бугь хъанахъаву.

христиа́нство мн. нет, ср. ххачпарас.

хрома́ть несов. аьрчча тIун.

хромо́й прил. аьрччасса.

хромота́ мн. нет, аьрчча шаву.

хроноло́гия ж. хронология; 1) хьусса ишру куннил-ку хъирив цила чIумуй чичаву; 2) историялуву хьусса иширттал чIунну ккаккан дуллалисса низам.

хру́пкий прил. 1) ччяни гьагьайсса, цIакь дакъасса; 2) бахх. хъинну заэвсса, гьилгьасса.

хруст мн. нет, м. бур ул.

хруста́ль мн. нет, м. бурул.

хрусте́ть несов. гьурс тIун.

хрю́кать несов. хрю́кнуть однокр. гьуркI учин (дунгъузрал).

хряк м. къаван (бурхьни дунгъуз).

хрящ м. кьанси, кьанслу.

худе́ть несов. илтIа хъанан.

ху́до мн. нет, ср. оьбала, оьшиву; нет худа без добра — ца оьбалагу ца хъинбалар (учала).

худоба́ мн. нет, ж. илтIашиву.

худо́жественный прил. художественныйсса; ххуйсса, исвагьисса.

худо́жник м. художник; 1) сурат дуву; 2) бахх. магьирсса усттар, сянаткар.

худо́й прил. илтIасса.

худосо́чный прил. илтIа-кIюласса, заэвсса.

худоща́вый прил. илтIа-илтIасса. [376]

ху́же нареч. 1) оьккину; 2) оьккир; эта работа хуже той — ва даву, танияр оьккир.

хулига́н м. хулиган; тIул дакъу, къавкъин, питначий.

хулига́нство мн. нет, ср. хулиганшиву, къавкъиншиву, тIул дакъашиву.

хулига́нствовать несов. хулиганшиву дуллан, къавкъиншиву дуллан, тIулдакъашиву дуллан.

ху́тор м. мащи.


Ц

ца́пать несов. хъап тIун, лачIлан, бугьлан, ххяппа лачIун дан.

ца́пля ж. ччихха (ликри бюхттулсса кунцIуллул лелуххи).

цара́пать несов. 1) ххарссив дуллан; 2) ххяпри дуцIлан.

цара́паться несов. 1) ххарссив дуллан; 2) ххяпри дуцIлан.

цара́пина ж. ххарсси.

царе́вич м. паччахIнал арс.

царе́вна ж. паччахIнал душ.

цари́зм мн. нет, м. паччахIшиву.

цари́ть несов. паччахIшиву дуллан.

цари́ца ж. 1) паччахI щарсса; 2) паччахIнал щарсса.

ца́рство м. паччахI.

цвести́ несов. 1) тIутIайх бичлан; 2) щюлли хъанан; 2) бахх. хъун хъанан.

цвет м. мн. цвета́; 1) ранг; 2) бахх. цветы — тIутIив.

цвете́ние мн. нет, ср. тIутIайх бичаву.

цветни́к м. тIутIал кIану.

цветно́й прил. ранг-рангсса.

цветово́дство ср. тIутIив дугьаву.

цвето́к м. тIутIи.

цвету́щий прил. 1) тIутIайх бичлачисса; 2) цIуллу-цIакьсса.

цеди́ть несов. дигьлан.

целе́бный прил. дарувсса, хъин байсса.

целево́й прил. мурадсса, ца мурад бусса.

целесообра́зный прил. лайкьсса, къулайсса.

целеустремлённый прил. ца мурадрайн тIайла дурсса.

целина́ мн. нет, ж. хансса аьрщи, куссал аьрщи (лухччи).

це́литься несов. ишан ласлан.

целова́ть несов. ппай тIун.

целова́ться несов. хъямала агьлан.

це́лостность мн. нет, ж. щаллушиву.

це́лостный прил. цалуннасса, щаллусса.

це́лость мн. нет, ж. щалла.

це́лый прил. 1) цалуннасса, щаллусса; 2) сагьсса.

цель ж. 1) аьш (дирзсса); 2) мурад.

це́льный прил. 1) бияласса; 2) халисъсса; цельное молоко — марцIсса накI.

цеме́нт м. цемент.

цементи́ровать сов. и несов. цемент бутIин; цементрай цIакь дан.

цена́ ж. багьа, кьимат.

цени́ть несов. 1) багьа бишип; 2) кьимат бишин бан.

це́нность мн. нет, ж. 1) багьа, кьимат; 2) кьиматсса, багьасса (зад, хъус).

це́нный прил. багьасса, кьимат бусса. [377]

це́нтнер ж. центнер (100 килограмм дусса дуцу).

центр ж. дя, центр.

централи́зация мн. нет, ж. централизация; ца центрданин цачIун даву.

централизова́ть сов. и несов. централизовать дан, ца центрданин датIин.

центра́льный прил. дянивмур, агьаммур, гьанусса.

центрабе́жный прил. дяния зумардайн кIункIу тIисса.

центростреми́тельный прил. дяниврдай хъитатIисса.

цеп ж. ччардай къазикъ, къав баттай ттархь.

цепене́ть несов. тIаннуйн, чарин уклан, ласу бувхIуну личIан.

це́пкий прил. 1) цIакьну лачIайсса, цIакьну бугьайсса, кьутIайсса (михьру бусса); 2) синасса, цIапI тIисса, лачIлачIисса.

цепля́ться несов. лачIлан, бугьлан.

цепо́чка ж. кIюласса щинзир.

цепь ж. 1) щинзир; 2) яржа; 3) ссирт (зунттал); горная цепь — зунттал ссирт.

церемо́ниться несов. 1) адав дуллан, ламус буллан; 2) нач дуллан, нач хъанан; 3) хъиннура кIукIлушиву дуллан.

церемо́ния ж. 1) юрухъ-ххуллу (аьдатрай байсса); 2) бахх. нач, ламус буллалаву.

це́рковь ж. килиса.

цех ж. цех; фабрикIалул ягу заводрал производстволул ца отделение.

цивилиза́ция мн. нет, ж. цевилизация; общество ва, материальная культура цила чIумуха лархьхьуну гьаз таврил даража.

цивилизо́ванный прил. цивилизация, культура дусса.

цикло́н ж. циклон, гьанагьи марч оьну гужсса буран, чявхълущалсса.

цили́ндр м. цилиндр; 1) геометрическое тело дачIул журалийсса; 2) бюхттулсса шляпа-кьяпа.

цилиндри́ческий прил. цилиндрданул суратсса, дачIул журалийсса.

цини́зм мн. нет, ж. нач, хIая, адав дакъашиву.

цини́чный прил. нач, хIая дакъасса.

цинк мн. нет, ж. тутия.

цирк ж. цирк.

циркули́ровать несов. лагма дуклан.

ци́ркуль ж. паржагь.

цисте́рна ж. цистерна; навт, бензин м. ц. бутIайсса кьаллу, вагонну, автомобильлу.

цитаде́ль ж. 1) къалалул бурж. цIакьшиву; 2) къала.

цита́та ж. цитата; цумур бунугу ца произведениялуя лавсъсса парча.

цити́ровать несов. цитатартту буслан, далиллу буцлан (ургу цитаталух).

ци́трус ж. цитрус; лимон, мандарин, м. ц. шайсса мурхь.

ци́фра ж. цифра, тарих.

цыга́н ж. цыган.

цыно́вка ж. хIасил.

цыплёнок мн. цыпля́та, ж. аьнакIул оьрчI.

ци́почки ед. нет, на ципочках, ягу на цыпочки — мицIкIи-ссурттай. [378]


Ч

чаба́н м. чупан, хIухчу.

чад мн. нет, м. пуркIу, оьнкьу, ччучрулул кьанкь.

чади́ть несов. пуркIу тIутIи буллан, пуркIу, оьнкьу буккан буллан, ччучрулул кьанкь нани дан.

чадра́ ж. иттах руту (хъаннил).

чай м. чай.

ча́йка ж. хьхьирил лелуххи.

ча́йная ж. чайхана.

чалма́ ж. чалма.

ча́лый прил. луххал рангсса, чал хIала хъанахъисса.

чан м. хъунмасса кьали.

ча́рка ж. ччама, оьнтIа.

чарова́ть несов. 1) тIилисин буллан; 2) бахх. хIайран уллан.

чароде́й м. ссихIирду буву.

ча́ры ед. нет, ссихIир, тIилисин.

час ж. 1) ссят; в два часа — ссят кIинний; который час? — ссят цимий дур; 2) чIун; вечерний час — кьуннияллай чIун.

часо́вня ж. чIиви килиса.

часово́й ж. къарал (аьралуннаву).

часовщи́к м. ссяткар.

части́ца ж. хъис, хъинну чIивисса парча.

части́чно нареч. чан-чанну.

части́чный прил. хасъсса, цаллалусса, личIисса.

частоко́л м. чапар.

часто нареч. чIявуну.

часту́шка ж. шамма (халкьуннал балай).

часть ж. 1) парча; 2) бутIа; 3) отдел.

часы́ ед. нет, ссят; карманные часы — жиплуву дишай ссят, хъаралу дишай ссят.

ча́хлый прил. ливхсса, кьавкьсса, илтIасса, заэвсса.

ча́хнуть несов. кьакьлан, илтIа хъанан, заэв хъанан.

чахо́тка мн. нет, ж. чахотка, гьутрурдал цIуцIаву.

ча́ша ж. кIичIу, пинжан, ччама.

ча́шка ж. 1) финжан, ччама; 2) цинцилттал бушкъап.

ча́ща ж. вацIлул ццунмур кIану.

ча́яние ср. умуд, мурад, хьул.

чва́ниться несов. пахру буллан, цаятура цIарду дуллан.

чванли́вый, чва́нный прил. пахрурду байсса, циятура цIарду дайсса.

чва́нство мн. нет, ср. пахрурду баву, цIарду дуллалаву.

чей? местоим. 1) щил? чья эта лошадь? — ва чву щилли? 2) цал; человек, имя которого известно всем — цал цIа гьарцаннан машгьурсса инсан.

чек м. чек, талон.

чека́нить несов. 1) рищун (арцу), кьукьин (арцу); 2) бахх. аьямну, бувчIинну гъалгъа тIун.

челно́к м. 1) челнок; 2) лодка.

чело́ ср. 1) ненттабакI; 2) оьрус пачлил хьулу.

челове́к мн. лю́ди, м. инсан, инсантал.

человеколюби́вый прил. инсанххирасса.

челове́чество мн. нет, ср. инсантал.

че́люсть ж. 1) ххинчулул чву; 2) ялувми ккарччив ягу лувми ккарччив дургьусса базу. [379]

чем союз 1) нияр, — яр; лучше поздно, чем никогда — чIалну хъинссар, бувагу бакъанияр (учала); чем туда, лучше сюда — тиккуннияр, шиккун хъинни; 2) дуксса, муксса; чем дальше, тем лучше — дуксса архрив, муксса хъинссар.

чемпио́н м. чемпион (соревнованиярттаву ххув хьусса спортчий).

чемпиона́т м. чемпионат; чемпионшаву ласунсса бясччал.

чепуха́ мн. нет, ж. цирив къакIулсса, ссанчIав дакъасса.

черво́нец мн. черво́нцы, м. червонец, ашрапи (10 къурушрансса мусил ягу чагъар арду).

червь, червя́к м. кьюнукьяй шатта.

черда́к м. чардагъ.

черёд мн. череда́, м. яржа.

чередова́ние ср. ярглийх нанаву, куннил-ку хъирив бачаву.

чередова́ть несов. ярглийх бацIан буллан.

чередова́ться несов. ярглий бацIлан; куннал хъирив-ку бацIлан.

че́рез предлог 1) ялтту; прыгнуть через канаву — архирал ялтту тIанкI учин; 2) вийх; дяних; пройти через лес — вацIлувух буккан; 3) чIин; объявить через печать — газетирттайхчIин баян бан; 4) махъ; через два года — кIира шин ларгун (махъ, мукьах); 5) лува; через два дня — кIива гьантлува.

черёмуха ж. вацIлул бяъли (мурхь).

черено́к мн. черенки́, м. 1) кьуру, кIюй (ярагъуннил); 2) къяртри.

че́реп м. бакI, бакIрал ттаркI.

черепа́ха ж. макьара оьрватIи.

черепи́ца ж. цIиялу дакьай чIучIину, черепица.

черепо́к м. чIучIину.

чересчу́р нареч. лап ххишалану, хъиннува ялтту увчIуд.

чере́шня ж. кIяла бяъли; бяълилул мурхь.

черке́ска ж. чухъа.

черне́ть несов. лухIи лаглан, тунт хъанан.

черни́ка мн. нет, ж. черника (ахъулсса).

черни́ла ед. нет, щекьий.

черни́льница ж. щекьи рутIай ккуппи.

черни́ть несов. 1) лухIи дуллан; 2) бахх. лухIи уллан, бухьтан бихьлан.

чернобро́вый прил. лугьисса иттацIантту дусса.

черногла́зый прил. лухIисса яру бусса.

чернозём мн. нет, м. лухIи аьрщи.

черносли́в мн. нет, м. кякан.

чёрный прил. лухIисса.

черпа́к м. дуккан дуву (щин, м. ц.).

черпа́ть несов. 1) черпнуть однокр. дан; 2) щин дуккан дак.

чёрствый прил. 1) кьаркьсса, кьянкьасса; 2) бахх. дакI чарилсса.

чёрт м. щайтIан, илвис.

черта́ ж. 1) аьш; 2) дазу; 3) бахх. хасъсса аьламат.

чертёж м. чертёж.

чертёжник м. чертежник. [380]

черти́ть несов. чертежру дуллан.

черто́г м. чIялъа.

чёрточка ж. чIири аьш.

черче́ние мн. нет, ср. чертежру даву.

чеса́ть несов. 1) ххяп тIун; 2) зихлан.

чеса́ться несов. ххяпа тIун.

чесно́к м. лаччул чимус, лаччи.

чесо́тка ж. ччуччи (цIуцIаву).

че́ствовать несов. барча дуллан, циняннал хьхьичI барча дуллан.

че́стно нареч. дакI марцIну, тIайлану.

че́стный прил. ламус бусса, марцIсса, тIайласса.

честолюби́вый прил. хъуншиву, цIа дуккаву ххирасса.

честолю́бие мн. нет, ср. хъуншиву, цIадуккаву ххирашиву.

честь ж. намус.

че́тверть ж. мукьва бутIул да бутIа.

чётки ед. нет, чIюн.

чёткий прил. аьямсса, дурусъсса, бувчIинсса.

чётный прил. чутсса.

чехо́л м. къатта (кIанттул, м. ц. ялтту лаххайсса).

чечеви́ца ж. гьулув.

чешу́йчатый прил. пирпиллу бусса (чавахърал).

чешуя́ мн. нет, ж. пирпилу.

чиж (и́к) м. ялан булбул.

чин м. 1) чин (къуллугърал даража); 2) къуллугъчи.

чини́ть 1 несов. мачI дизлан, дакьин дуллан.

чини́ть 2 несов. мицI буллан (карандашрал).

чини́ть 3 несов. бахчу, оьбала буллан; чинить препятствие — ахчилан, хьхьичIун агьлан.

чи́нно нареч. адаврай, низамрай, багьайсса куццуй.

чино́вник м. 1) чиновник, къуллугъчий (революция хьунцин хьхьичI); 2) бахх. цала даврих ялттува, аьвкъуну уруглагисса инсан.

чи́рей м. пицIу.

чири́кать несов., чири́кнуть однокр. чIев-чIев тIун.

чи́ркать несов., чи́ркнуть сов. однокр. ритан (пилта, кирпит).

чи́сленность мн. нет, ж. аьдад, ккал.

числи́тель м. дробрал ялувмур число.

чи́слить несов. ккал дуллан, хIисав дуллан.

чи́слиться несов. ккалли хъанан, хIисав хъанан.

число́ мн. чи́сла, ср. 1) ккал, аьдад; 2) тарих.

чисти́льщик м. марцI буву; усру марцI дуву.

чи́стить несов. марцI буллан.

чи́стка ж. марцI баву.

чистописа́ние мн. нет, ср. ххуйну чичин, марцIну чичин лахьхьаву.

чистопло́тный прил. марцIшиву ччисса, марцIсса.

чистосерде́чный прил. дакIмарцIсса.

чистота́ мн. нет, ж. марцIшиву.

чи́стый прил. марцIсса.

чита́льня ж. читальня; луттирду буккай къатта.

чита́тель м. букку.

чита́ть несов. буклан.

чиха́ние мн. нет, ср. аьцч тIутIаву, аьнч.

чиха́ть несов. чихну́ть сов. аьнч учин.

членоразде́льный прил. аьямсса, бувчIинсса.

чёлка ж. 1) чIарардал къунчу (чвал); 2) кьанча. [381]

чрезвыча́йный прил. аьдатраяр ялттусса, хъинну хъунмасса.

чрезмерный прил. дазу дакъасса, хъинну хъунмасса даражалул.

чте́ние ср. буккаву.

чтец м. букку, ххуйну букку.

чтить несов. хIурмат буллан.

что 1 местоим. 1) ци? что ты говоришь? ина ци тIий ура? 2) цан? циван? ссайн бувну? что ты кричишь? — цан вев тIий ура ина?

что 2 союз; я знаю, что ты не был там — ттун кIулли, ина такIуй къаивкIшиву; такая радость, что выразить тебе не могу — муксса ххари хьуннахха, вихь бусан къахьунссар.

чтоб, что́бы союз бан, баншиврул; я приехал сюда, чтобы учиться — на увкIссара шиккун, дукланшиврул (дук лан); надо торопиться, чтобы успеть на поезд — анавар буккан аьркинни, поездрайн бияншиврул; я хочу, чтобы он читал эту книгу — ттун ччай бур, ва лу танал буккаву.

что-либо, что-нибудь — местоим. ци-дунугу, ци-бунугу.

что-то местоим. цирив.

что-то нареч. 1) цукуннив; 2) цаннив.

чуб м. кьанча, чIантIи.

чуба́тый прил. кьанча бусса.

чувстви́тельный прил. ччяни асар шайсса.

чу́вство ср. 1) асар; 2) кIулши; лишиться чувства — кIулши дуккан; привести в чувства — кIулшилин учIан ан.

чу́вствовать несов. асар хъанан, кIул хъанан.

чувя́ки ед. нет, махIсив.

чугу́н м. 1) чувин; 2) чувиндарал кIункIур (кIюххи).

чуда́к м. аьжаивсса, тарс кьанкьсса инсан.

чудеса́ ед. чу́до, ср. карамат (диндалул магьраву), аьжаивсса зад, иш.

чуде́сный прил. 1) аьжаивсса, караматсса; 2) хъинну ххуйсса.

чуди́ть несов. авлиясса къеллу дуллан, тIул дакъашиву дуллан.

чуди́ться несов. чIалан, итталух занан, хиялданувун багьан.

чудно́й прил. 1) аьжаивсса; 2) къабикIайсса.

чу́дный прил. 1) аьжаивсса; 2) хъинну ххуйсса, лавайсса.

чу́до мн. чудеса́ ср. карамат (диндалул магьраву).

чудо́вище ср. аждагьа, дев.

чужа́к м. чил инсан.

чужби́на мн. нет, ж. гъурбат, чил билаят.

чужда́ться несов. арх уклан, чулийнай хъанан.

чу́ждый прил. чил, ялтсса.

чужезе́мец мн. чужезе́мцы, м. чил билаятрал инсан, ялтсса, илданул инсан.

чужо́й прил. щилчIав; ялтсса.

чула́н м. чIивисса амбар (шаппасса).

чуло́к мн. чулки́, м. жулар (хъаннил).

чума́ мн. нет, ж. чума (тIя́унцIуцIаву).

чума́зый прил. чапалсса, мурдалсса, гъулугъусса.

чу́ткий прил. 1) личIлулсса; 2) ччяни зад хIисав шайсса, щуркIал шайсса. [382]

чу́ткость мн. нет, ж. 1) личIлулшаву; 2) щуркIал шаву, ччяни за хIисав шаву.

чуть нареч. 1) дахьа, чансса, ца чансса; чуть было не погиб — ца чансса иш ливчIуна бат хьун; 2) союз; айхту; чуть кто войдет, проснусь — инсан уххайхту, чантI учара.

чутьё мн. нет, ж. 1) кьанкь ласаву, кIул шаву (хIайвандалун; собака с очень тонким чутьем — хъинну кьанкь ласайсса ккаччи; 2) бахх. кIул шаву, личIлулшиву.

чу́чело ср. 1) аццалав (ттуршардийх янна ларххуну нигьа бусан буву дайссар); 2) жанаварданул, хIайвандалул фигура (чурх, ганил цила луттирая бувсса).

чушь мн. нет, ж. авлиясса, мяъна дакъасса махъ.

чу́ять несов. кьанкь ласлан. щуркIал хъанан, бучIлан.


Ш

шаг м. ша, ша ласаву.

шага́ть несов., шагну́ть сов. ша ласун, ачин.

ша́гом нареч. шаттирай.

ша́йка ж. къачагътурал шайка (даста, кьюкьа).

шака́л м. чакъал.

шала́ш м. чIва (урттуя, кьяртая бувсса).

шали́ть несов. тIулдакъашиву дуллан, паракьатну кьаикIан.

шаловли́вый прил. тIулдакъасса, тIуркIу тIисса.

ша́лость мн. нет, ж. тIулдакъашиву, паракьат акъашиву.

шалу́н м. тIулдакъу, динж акъу, мютIий акъу.

шаль ж. шал (гъили лачак).

шама́н м. пал руту, ссихIирчи.

шанс м. умуд, хьул.

шара́да ж. ссигъа (ца мукъуйсса).

шасси́ ср. нескл. автомобильданул ягу самолетрал рама.

ша́рить несов. луглан, чIанлаялун дуллан (луглай).

шарка́ть несов., ша́ркнуть однокр. 1) ссурк учин бан; 2) ччаннал нихъри куннин ку щун бувну чIу бан.

шарова́ры ед. нет, гьарта хIажак.

шарови́дный прил. шарданул суратрайсса.

шарови́дный прил. шарданул куццирайсса, шарданул жинсирайсса, ттуплиха лавхьхьусса.

шата́ть несов., шатну́ть однокр. хъюлчу бан, кIутIу бан (мурхь).

шата́ться несов., шатну́ться сов. однокр. 1) хъюлчу хьун, кIутIу хьун; 2) бахх. вяйлиян, аварану занан.

шатёр м. чятир.

ша́ткий прил. 1) сукку тIисса; 2) бахх. кьарал дакъасса, вихшала дакъасса.

шах м. шагь.

шахмати́ст м. шахматчи, щяйтIантрай укку.

ша́хматы ед. нет, шахматву.

ша́хта ж. шахта; мяъдандалул къуй, куртIшиву.

шахтёр м. шахтёр; мяъдан бихху, шахталул зузала.

ша́шка ж. тур.

ша́шки ед. нет, дамахъул, шашки, чIучIри. [383]

шве́йник м. янна дурухху, дарзи.

швея́ ж. лултту янна дуруххай щарсса.

швырну́ть однокр., швыря́ть несов. пальцI дурну экьи личин.

шевели́ть несов. шевельну́ть однокр. хъюлчудан, сукку дан.

шевели́ться несов. сукку-кьютIу тIун.

ше́лест мн. нет, м. щур-щур.

шелесте́ть несов. щур-щур тIун.

шёлк м. симий.

шелкови́стый прил. симийкуннасса, сунттулкуннасса.

шелкови́ца ж. тутлил мурхь.

шелково́д м. симийчи.

шелково́дство мн. нет, ср. симиралсса буллалаву.

шелкопря́д м. дунпалданул, сунттул шатта.

шелохну́ться сов. хIурхIа хъюлчу чин.

шелуха́ мн. нет, ж. ккиртту.

шелуши́ться несов. ккири ликлан.

шёпот мн. нет, м. щурщу.

шепта́ть несов. щурщу буллан.

шепта́ться несов. щурщурду буллан (куннахь куннал).

шепту́н м. 1) хавардучй, мазбуву; 2) щурщучий.

шере́нга ж. кьюкьа, яржа.

шерохова́тый прил. ххарттусса, дюкъярчIусса.

шерсть ж. 1) ппал (яттил), гъал; 2) ппалул янна.

шерстяно́й прил. ппалул.

шерша́вый прил. ххарттусса.

шест м. къазихъ (лахъисса, ганзсса ттархь).

ше́ствие ср. нанаву, демонстрация.

ше́ствовать несов. нан (шадну, ххарину).

шеф м. 1) бакIчи; 2) кумагчи.

ше́фство мн. нет, ср. кумагчийшиву.

ше́фствовать несов. кумаг буллан.

ше́я ж. ссурссу.

ши́бкий прил. чIурусса, кьянкьасса.

ши́ворот м. кьакьари, хъетI; шиворот, на выворот — ухчIинларай (махъахьхьичIуннай).

шика́рный прил. ххуйсса, жавагьисса.

ши́ло мн. ши́лья ср. ппа.

ши́на ж. шина (автомобильданул).

шине́ль ж. шинель (аьралуннал).

шип м. тикан, ххалаххи (ццуццул, щаххуллул).

шипе́ть несов. щир-щир тIун.

шипо́вник м. хъанакI.

ширина́ мн. нет, ж. утташиву.

ши́рма ж. ширма, дяних дихьу (ци-дунугу дахьлаган дан, къатта кIибачIин).

широ́кий прил. уттасса.

широкопле́чий прил. хъачIру уттасса (адимина).

широта́ мн. широ́ты, ж. 1) утташиву; 2) утташиврул кругру (геогр.).

ширь мн. нет, ж. утташиву, уттасса кьанну.

шить несов. дурухлан.

шитьё мн. нет, ср. дуруххаву.

ши́шка ж. 1) азгил; 2) ччикьа.

шкала́ ж. 1) даража; 2) даража ккаккан бай прибор.

шкату́лка ж. къурши.

шку́ра ж. 1) лу (ятту-гьаттарал); 2) машан ласун шайсса, цала цува аххайсса инсан. [384]

шку́рник м. анжагъ цана мюнпатрала зузима.

шлём м. такьия (аьралуннал бишай муххал кьяпа).

шланг м. щин рутIай ххютту.

шлёпать несов., шлёпнуть однокр. шямпI учин бан.

шлёпаться несов., шлёпнуться однокр. шямп куну агьан.

шлифова́ть несов. дючIан дуллан, аьйна дуллан.

шлю́пка ж. лодка, къаикь.

шля́па ж. шляпа, кьяпа.

шля́ться несов. вяйливну, аварану занан.

шмель м. щулгъи.

шмы́гать несов., шмыгну́ть однокр. вархь куну уххан.

шнур м. 1) хьхьа (янналийх бишайсса); 2) электричестволул шнур (ххал).

шнурова́ть несов. уссух энтту чIувин.

шныря́ть несов., шнырну́ть однокр. вархь учин.

шов м. базу, дурухлу, бурав хьусса кIану (янналий).

шовини́зм мн. нет, м. шовинизм; цаму миллатрах душманну уруглагаву.

шовини́ст шовинист, цамур миллат душманну чIалачIима.

шо́мпол м. ттупанграл ттархь.

шо́рник м. шорник; энтту дуву.

шо́рох м. щур-щур, чIу-чIитI.

шоссе́ нескл. шоссе; чару бивчусса ххуллу, шагьра ххуллу.

шпа́га ж. къилинж. тур.

шпага́т м. кIюла хьхьа.

шпа́лы ед. нет, шпаллу; муххал ххуллул рельсирдал лултту бишайсса тталлу (тIаннул).

шпи́лька ж. бакIрайн кьутIу (чIарарду дугьан дай ххалаххи).

шпио́н м. шпион, ясус.

шпиона́ж мн. нет, м. шпионшиву дуллалаву.

шпо́ра ж. шпора, уссал никъурттай дахIайсса махру (офицертурал).

шрам м. щавул аьш.

шрапне́ль ж. шрапнель; мюршсса ккулларду вив бусса ттуплил ккулла.

шрифт м. хIарггру (типографиялул).

штаб м. штаб; аьралуннай каялувшиву дай орган.

шта́бель м. чIула (тIаннул, м. ц.).

штани́на ж. хIажакрал гьарччала.

штаны́ ед. нет, хIажак.

штат 1 м. штат (Американаву, Австралиянаву районну).

штат 2 м. штат (ци-бунугу ца учреждениялул зузалт).

штати́в м. суратрищай аппаратрал ттархьру, шанччан.

шта́тский прил. аьралуннал акъасса.

што́пать несов. швал дуллан.

што́пор м. чIутI букку, пробка букку.

што́ра ж. чIавахьулттил пардав.

шторм м. хьхьирил гьалакшиву, хьхьирил буран.

штраф м. аьчIа, штраф.

штрафова́ть несов. аьчIа дихьлан.

штрих м. 1) аьш; 2) бахх. хасиятрал жура.

шту́ка ж. 1) ккал, аьдад; 2) зад.

штукату́р м. бущу (къатта, м. ц.).

штукату́рить несов. бущлан.

штукату́рка мн. нет, ж. бущаву.

штурм м. гьужум.

шту́рман м. жамив, самолетру дачин дуву, специалист. [385]

штык м. ччала.

шу́ба ж. рахIу.

шум м. аьлагъужа, къалмакъал, гьай-гьуй.

шуме́ть несов. аьлагъужа буллан, вев-гьай тIун.

шуми́ха ж. хъунмасса аьлагъужа.

шу́рин щанни уссу.

шурша́ть несов. щур-щур тIун.

шу́стрый прил. дирисса, зираксса.

шут м. хъярчъчий, увинчий.

шути́ть несов. хъярч буллан.

шутни́к м. махсарачий.

шушу́каться несов. щурщурду буллан.

шху́на м. шхуна; жамилул ца жура.


Щ

ща́вель мн. нет, ж. кьурчI.

щади́ть несов. 1) рахIму буллан, язугъ хъанан; 2) ябуллан.

ще́бень мн. нет, м. гъавгъ чару.

ще́бет мн. нет, м. чIев-чIев.

щебета́нье мн. нет, ср. чIев-чIев, вечI-вечI тIаву.

щебета́ть несов. чIев-чIев тIун.

щего́л м. жалин чIелму.

ще́голь м. чIюлушин ххирасса инсан.

ще́дрость мн. нет, ж. чумартшиву.

ще́дрый прил. чумартсса, сахаватсса.

щека́ мн. щёки, ж. чIав.

щекота́ть несов. 1) гъиди-буллан; 2) гьиди хъанан.

щеко́тка ж. гьиди.

щёлкать несов. щёлкнуть однокр. 1) кьинс битан; 2) чIурду буллан (чIяп тIисса); 3) кьярш тIутIи дурну гъагъан (пуннукь, гьивхь).

щёлок мн. нет, м. янна шушай сода, бахх. луххал щин.

щелчо́к м. 1) кьинс; 2) бахх. кьинс битаву, къаччан бикIан баву.

щель ж. 1) ххярацIлу; 2) ханнакь.

щеми́ть несов. 1) чIувин буллан; 2) бизаршиву рутлан; цIун, къюву дуллан.

щено́к мн. щенки́, щеня́та, м. ккаччил карчI, карчIру.

щепа́ть несов. цIуцIалт дизан дуллан; мюрш буллан.

щепети́льный прил. мюрш икIайсса, чансса задгу гьашайсса, хасият кIюласса.

щёпка ж. цIуцIалу.

щетина́ мн. нет, ж. гъал, кьянкьа чIара, дунгъузрал чIарарду.

щети́ниться несов. 1) чIарарду дацIан дуллан; 2) парх бикIлан, чIарарду цциз-цциз ритлан.

щётка ж. шутка (янналийх, уссайх дуккайсса).

щи ед. нет, каландалул накь.

щи́колотка ж. кьюршлу (ччаннал).

щипа́ть несов., щипну́ть однокр. кьепив буцIлан; 2) бахх. цIуцIи дуллан, къеппа тIун.

щипцы́ ед. нет, 1) къяцIа; 2) мяр буккай къяцIа; 3) качар гьагъай къяцIа.

щит м. 1) къалхан; 2) дайишшру; 3) ула. [386]

щитови́дный прил. къалхандалул суратрайсса, къалхан куннасса.

щука ж. щука, май лахъи чавахъ.

щу́пальцы ср. ххяпри, щунщуматIив (ущу-щулгъилул).

щу́пать несов. каш тIун.

щу́рить несов. явш битлан (яру).

щу́риться несов. явш икIлан.


Э

э! междом. — агь! э! (аьжаив шаву дуллалисса, щак багьлагьисса чIурду).

эвакуа́ция ж. эвакуация, бачIва баву, нигьачIаву дусса кIаная агьалий, учрежденияртту цамур кIанайн куч баву.

эвакуи́ровать сов. и несов. бачIва бан, эвакуировать бан (ургу эвакуациялух).

эвкали́пт м. эвкалипт (мурхь).

эволю́ция мн. нет, ж. эволюция, хIалли-хIаллих тIий хъун хъанахъаву.

эгои́зм м. эгоизм: ххирашиву, так цанма мюнпат ччишиву.

эква́тор м. экватор; дунияллул шар (северный ва южный) кIива бутIуйх бачIлачIисса хиялдануву бувксса ххва.

эквивале́нт м. эквивалент; ца кьиматрайсса, архIалсса гуж бусса заг.

экзе́ма ж. экзема, бурчул цIуцIаву (азар).

экземпля́р м. экземпляр, лархьхьусса затурттил ца.

экипа́ж м. 1) щябикIай аьрава; 2) команда (жамилул, танкрал, самолётрал).

эконо́мика ж. экономика; 1) маэшат, хозяйстволул низам, обществолул хозяйствалул оьрму; 2) маэшатрал цания ца бутIа лахьхьин буллалисса предмет.

экономи́ст м. экономист; экономикалул специалист.

эконо́мить несов. махъун дукьлан, кадихьлан.

эконо́мия ж. махъун дишаву, ка дишаву.

экра́н м. экран, кино ккаккан дай пардав.

экскава́тор м. экскаватор; лухччи диххайсса, аьрщи экьи дичайсса машина.

экскурса́нт м. экскурсант; экскурсиялий заназима.

экску́рсия ж. экскурсия; элмулул ягу дялахъру мурадрай путешествие баву.

экспеди́ция ж. экспедиция; 1) ссапар; 2) ца иширай гьанбувсса инсантал.

экспериме́нт прил. ххал бигьаву, хIал ккаккаву.

эксплуата́тор м. эксплуататор, чил захIмат буку, капиталист, захIматкашнал душман.

эксплуата́ция мн. нет, эксплуатация, чил захIмат букаву.

эксплуати́ровать несов. чил захIмат канан.

экспона́т м. экспонат; выставкалий дирхьусса зад.

э́кспорт мн. нет, м. экспорт, чил билаятирттайн кьай тIайла дуккаву. [387]

экспорти́ровать несов. и сов. чил; билаятирттайн тIайла дуклан (кьай м. ц.).

экспре́сс м. экспресс (хъинну анаварсса поезд, жами, авто, м. ц.).

экспро́мтом нареч. цакуну, хIадур къавхьуна, пикри къабувну, анавархъиндарай.

экста́з мн. нет, м. жуш шаву, шавкьиравун гьаву.

экстра́кт м. кици.

э́кстренный прил. анаварсса.

эласти́чность мн. нет, ж. тIяанну, кIукIлуну.

эласти́чный прил. тIяаьнсса, кIукIлусса.

элева́тор м. элеватор; миханизмарду бусса хъумасса, къалмул амбар.

электриза́ция мн. нет, ж. электризация 1) электрический ток чурххавун бакьаву; 2) электричестволину дарув баву, хъин баву.

электрофика́ция мн. нет, ж. электричество дишаву.

электрофици́ровать сов. и несов. электричество дишин.

электри́чество мн. нет, ср. электричество.

элеме́нт м. элемент, бутIа (ссал-бунугу).

элемента́рный прил. 1) укунмасса, ялттувасса; 2) хъинну простойсса.

эмали́рованный прил. мина дирхьусса.

эмали́ровать несов. мина дихьлан.

эма́ль м. мина.

эмбле́ма ж. эмблема, лишан.

эмигра́нт м. эмигрант, мугьажир, цала ватан кьариртун чил билаятрайн лавгсса инсан.

эмигра́ция мн. нет, ж. 1) мугьажиришву, ватан кьариртун чил билаятрайн гьаву; 2) мукун лавгсса инсантал.

эмигри́ровать сов. и несов. ватан кьариртун чил билаятрайн бувккун гьан.

эмо́ция ж. эмоция, гьалак уккаву, асар шаву.

энерге́тика мн. нет, ж. энергетика; 1) энергиялиятусса бусаву; 2) энергиялия пайда ласаврил кьяйдарду.

энерги́чный прил. бажар бусса, дирисса, зираксса.

эне́ргия мн. нет, ж. 1) энергия (физ.); 2) кьувват, гуж.

энтузиа́зм мн. нет, м. энтузиазм; гужсса шавкь, гьира.

эпиде́мия ж. лахъай цIуцIаву, азар.

эпигра́мма м. хъянну, кьутIинну чивчусса кутIасса стихотворение.

эпи́граф м. эпиграф; кутIасса чичру (учала, аькьлу бусса махъ, м. ц.) авторнал цала произведениелул бакIрай чичайсса.

эпило́г м. эпилог, художественное произведение бучIин буллалисса бутIа, ахирданий.

эпизо́д м. хьумур, хьусса иш.

эпи́тет м. эпитет, ялун дирзсса цIа.

эполе́ты мн. эполёт, пагунну, чинну.

эпопе́я ж. виричушивруясса бусала.

эпос мн. нет, м. бусала.

эпо́ха ж. замана.

э́ра ж. 1) эра; историялул дайдихьу; 2) замана.

эруди́ция мн. нет, ж. куртIсса, гьарца чулухасса кIулшиву. сса цаппара дяъвилул пароходру ягу самолетру.

эска́дра ж. эскадра; цачIун хьу. [388]

эскадри́лья ж. эскадрилья, дяъвилул, гьаварал флотрал ца бутIа.

эскадро́н м. эскадрон, бурттигьалтрал ца кьюкьа (аьралуннаву).

эскала́тор м. эскалатор; бакъавцIуну нанисса чуртту.

эски́з м. эскиз, ца суратрал кьараси.

эссе́нция ж. кици (дукьра хIанттил); ссирка.

эстафе́та ж. эстафета; 1) лихъаврил чулухуннайсса соревнование; 2) чапар.

эсте́тика мн. нет, ж. эстетика. ххуйшиврул, искусстволул хIакъиравусса элму.

эстра́да ж. эстрада, сцена.

эта́ж ж. зиву, мартаба, этаж.

этаже́рка ж. этажерка (луттирду бишайсса).

эта́п м. 1) дахханашиврувусса, хьхьичIунмай шавривусса шачIани; 2) ликказан; 3) ятап.

э́тика мн. нет, ж. этика; тIул, тIавиаьт, тIул-тIавиаьтрал хIакъиравусса элму.

этике́тка ж. этикетка; кьайлул, янналул ялун лачIун дайсса лишан, чагъар, м. ц.

этимоло́гия мн. нет, ж. этимология; 1) цумур-бунугу ца мукъул мархха, аслу; 2) грамматикалуву фонетикалуя ва морфологиялуя бусаву.

этногра́фия мн. нет, ж. этнография; халкьуннал материальный ва духовный, культуралия, багьу-бизулуя, аьдатирттая бусласисса элму.

э́то частица ва.

э́тот местоим. ва, му, та, кIа, га.

эфе́с м. кьуру (ххаржандалул, турлил).

эфи́р м. эфир; спиртрая дурсса, леххайсса хьюмушия.

эффе́кт м. ца задрал бувсса асар, ахир.

эффекти́вный прил. асар байсса.

эх! междом. эгь! агь!

э́хо мн. нет, ср. эхо; занабивкI чIу.

эшафо́т м. дарвач бищай кIану (хьхьичIава).

эшело́н м. эшелон; 1) фронтрал махъ (куртIний) кIану бувгьусса аьрал; 2) аьралуннал бувцIусса поезд.


Ю

юбиле́й м. юбилей; шинну шаврил байран.

юбиля́р м. юбиляр; юбилейравун агьлагьисса инсан ягу учреждения, м. ц.

ювели́р м. заргар, арцу-мусил усттар.

юла́ ж. гъутIа, ххурупIай, щирипIай.

юли́ть несов. тихунай-шихунай лечлан.

ю́мор мн. нет, м. юмор, махсара, хъяхъаву, хъярч.

ю́нкер м. юнкер; 1) паччахIнал Аьрасатнаву дяъвилул школалуву дуклакисса ; 2) Германиянаву хъунисса мулкирдал заллухъру.

ю́ность мн. нет, ж. жагьилшиву.

ю́ноша м. жагьил.

ю́ношество мн. нет, ср. 1) жагьилшиву; 2) жагьилтал. [389]

ю́ный прил. жагьил.

юри́ст м. юрист, законну кIулсса инсан (судья, атвокат, прокурор).

ю́ркий прил. зираксса, дирисса.

ю́ркнуть сов. анаварну лаикIан, цакуну акъахьун.

юро́дивый прил. авлиясса, ахIмакьсса, аьжаивсса.

ю́рта ж. варсул къатта.

юсти́ция мн. нет, ж. юстиция; аьдлулул, судирдал ишру бачин баву.

юти́ться несов. оьрму бутлан, мина дан (ссуссукьуну).


Я

я местоим. на.

я́беда ж. 1) бухьтан, махъа гъалгьа тIутIаву, ламмамшиву; 2) ургу ябедникрах.

я́бедник м. бухьтанчи, мазбуву, ламмам.

я́бедничать несов. мазру буллан, бухьтанну бихьлан, бакъу бихьлан.

я́блоко ср. гьивч.

я́блоня ж. гьивчул мурхь.

яви́ться сов. 1) учIан; 2) хIасул хьун.

я́вка м. 1) учIаву; 2) ккаккай кIану.

явле́ние ср. 1) хьумур; 2) сурат (сценалий); 3) учIаву.

явля́ться несов. ургу явитьсялух.

я́вный прил. аьямсса, аьлттачIалачIисса, ашкарасса.

я́вственный прил. хъинну аьямсса, ашкарасса.

явь мн. нет, ж. кIихь, тIайламур, хIакьмур.

ягда́ш м. чIиру ласай барзу.

я́года ж. къатIрай шал ахъулсса (кьюнукьи, мамари, м. ц.).

яд м. загьру.

ядови́тый прил. загьру бусса.

ядро́ мн. я́дра, ср. 1) ккуркки ккулла (ттуплил); 2) вирдакI.

я́зва ж. 1) агъиял; 2) бахх. бала; 3) маз оьсса.

язви́тельный прил. кьурчIисса, загьру бусса.

язви́ть несов. загьру бутIлан, оьну гъалгъа тIун.

язы́к ж. 1) маз; 2) гъалгъа байсса маз.

языкове́д м. мазрал специалист.

язы́чество мн. нет, ср. путпарасшиву (дин).

язычо́к м. 1) чIиви маз (мухIулттул, м. ц.); 2) кьакьарттул хъитI.

яи́чница ж. ххайжани.

яйцеви́дный прил. ккунукраха лавхьхьусса.

яйцо́ мн. я́йца, ср. ккунук.

я́кобы союз и частица кунма, ххай, буссакунма, якобы он работал — цува зий ивкIсса хханссар.

я́корь ж. якорь (пароходрал).

якша́ться несов. дус хъанан, хIала ухлан.

я́ма ж. къуй, кIаланг.

я́мка, я́мочка ж. хъунтIа, чIири хъунтIа; кюнтIа (чIаврай).

ямщи́к м. аьравачи, пIайтIунчий.

янта́рь м. кагьруба.

яр ж. 1) кьакьа; 2) бюхттулсса зума, мурлу.

я́ркий прил. 1) яргсса, пар-пар-тIисса; 2) аьямсса, аьчухсса. [390]

ярлы́к м. ярлык, кьайлуйн янналул ттупайн лачIун дайсса лишан, чагъар.

я́рмарка ж. ярмука, чIумуя-чIумуйн батIайсса хъунмасса базар.

ярмо́ ср. 1) рукI (ницай дишайсса); 2) бахх. зулму, ясиршиву.

яровиза́ция мн. нет, ж. яровизация; бугьаннии хьхьичI гьанна бакьин баву.

ярово́й прил. инттусса; яровая пшеница — интту лачIа.

я́ростный прил. 1) сситтулсса, къизгъинсса; 2) чIурусса.

я́рость мн. нет, ж. 1) сси, гьалакшиву; 2) къизгъиншиву.

я́рус м. ярус; 1) къат; 2) мартаба, зиву (театрданул залдануву).

я́рый прил. къизгъинсса, чIурусса.

я́сень м. мурхьирал ца жура.

я́сли 1 ед. нет, тIуну (гъаттара ппал).

я́сли 2 ед. нет, ясли (мюрщи оьрчIал къатри).

я́сность мн. нет, ж. аьямшиву, ашкарашиву.

я́сный прил., аьямсса. ашкарасса.

я́ство ср. (устар.) дукия.

я́стреб м. къарчигъай.

я́хонт м. жанжа (чарслуйх лаххайсса).

я́хта ж. яхта; спортран бувсса чIивиссса жами.

яче́йка ж. ячейка; партиялул ца кюру (хьхьичIва).

ячме́нь 1 мн. нет, м. хъа (дучран бичайсса).

ячме́нь 2 м. ттангъа (иттархъеннайсса).

я́щерица ж. кьюрщала.

я́щик м. ящик, къурши.


~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~





© Текст — Гаджиев Г. М. 1958
© Scan — Barkalik 2007 k1urh.ru
© OCR — A.U.L. 2011
© Сетевая версия — A.U.L. 06.2012 a-u-l.narod.ru lakkumaz.narod.ru





Hosted by uCoz